Aver yem sha atineakaa

Aver yem sha mver u atineakaa

De Aôndo U Uma A̱ Hemen We

De Aôndo U Uma A̱ Hemen We

De Aôndo U Uma A̱ Hemen We

“Gema nen . . . hen Aôndo u uma, Un u A er Sha man tar man zegemnger kua akaa a a lu ken ve cii.”—AERENAKAA 14:15.

1, 2. Hii nan ve i lu vough u se kaven ser Yehova ka “Aôndo u uma”?

 APOSTOLI Paulu man Barnaba yange mba been or ugen angev ken gar u Lisetera yô, Paulu taver ior mba ve nenge kwagh u ve er la asema wener: “Se kpaa se mba di ior tsô, inja i iyolough er ne nahan man se va ôr ne Loho u Dedoo sha u undu nen akaa a gbilinigh ne, gema nen ishima hen Aôndo u uma, Un u A er Sha man tar man zegemnger kua akaa a a lu ken ve cii.”—Aerenakaa 14:15.

2 Mimi je, Yehova ngu er eev mbu mbu lu a uma ga la ga, kpa un ka “Aôndo u uma”! (Yeremia 10:10; 1 Mbatesalonika 1:9, 10) Dugh u Yehova lun uma kera yô, ka un shi a lu Imbor i uma wase kpaa ye. “Ka Un je A ne uumace cii uma man iôôn kua akaa cii ye.” (Aerenakaa 17:25) Gba un ishima u se ember uma hegen man ken hemen kpaa. Paulu shi seer kaan ér Aôndo ‘de u pasen iyol Na ga, ngu eren akaa a dedoo, ngu nôôn ne ura u senen sha, ngu ivin asema a en a kwaghyan man msaanyol kpaa.’—Aerenakaa 14:17.

3. Hii nan ve se fatyô u suur sha hemen u Aôndo laa?

3 Mgbe u kwagh a gbe Aôndo sha uma wase ne na se ityôkyaa i suur sha hemen na la. (Pasalmi 147:8; Mateu 5:45) Mbagenev ka ve venda hemen u Aôndo zum u ve nenge a tindi u ken Bibilo u ve kav tsembelee ga shin ve nenge ér a yange ve kwagh yum yô. Nahan kpa, ka ieren i kwaghfan u suur sha hemen u Yehova la. U tesen ikyav yô: Oriserael yange nana kav er i hii ve i we tindi ér i de benden a ikyom ave ga kpa, nan kura tindi la nahan i kpe nan iyol. Hiihii yô, mkor u nan kor tindi la a kporom a nan hen Aôndo u uma; sha u uhar yô, kwagh la yange a wase nan u palegh u zuan a iangev kpaa.—Levitiku 5:2; 11:24.

4, 5. (a) Ka akaawan a nyi yange Yehova wa sha kwagh u awambe cii man shighe u Mbakristu laa? (b) Er nan ve se fe ser akaawan a Aôndo wa sha kwagh u awambe la kua Mbakristu kpa kere?

4 Kwagh ne ngu kwaghmôm a tindi u Aôndo a we sha kwagh u awambe la. Á kaa a Noa ér uumace ve de ye awambe ga. Shi Aôndo va pase ken Tindi la ér gbenda môm tseegh u un lumun ér i er tom a awambe yô, ka sha atse a nanden naagh—sha ci u mde u asorabo. Ken akaawan a Aôndo na ne, lu wan imaagh ki va eren tom a awambe ken gbenda u vesen—sha u yiman uuma sha ipaa i Yesu la. (Mbaheberu 9:14) Een, akaawan a Aôndo na la lu sha ci u uma wase man mkpeyol wase kpaa. Or u timen ken Bibilo u sha derianyom u sha 19 Adam Clarke ngur timen sha Genese 9:4 yô, á nger wener: “Mbakristu mba Orthodox mba dondon tindi u yange i wa [Noa] la her vough vough . . . Tindi yange venda awambe a yan, nahan i yaan á ga sha ci u á tile sha awambe a a va haa inya sha ci u asorabo a tar ne la; man sha shighe u Mbakristu la kpa lu u vea yaan á ga, sha ci u lu u vea tôôn á hanma shighe cii ér ka kwagh u a til sha awambe a í hee inya sha ci u mde u asorabo yô.”

5 A shi nan kpa orfantakerada ne yange lu ôron kwagh u ivangeli shin loho u dedoo u ú har sha Yesu la. Kwagh la kua u Aôndo tindin Wan na ér a̱ va kpe sha ci wase, a̱ haa awambe a na inya sha er se zua a uma u tsôron yô. (Mateu 20:28; Yohane 3:16; Mbaromanu 5:8, 9) Shi ken hemen yô kwaghôron na ne kua tindi u i wa mbadondon mba Kristu ér ve nyagh awambe la.

6. Ka akaawan a nyi yange i wa Mbakristu sha kwagh u awambe, man lu sha ci u nyi?

6 Alaghga ú fa er Aôndo yange na Mbaiserael atindiakaa uderi imôngo yô. Yesu va kpen kera yô, kera lu u mbahenen nav vea kuran atindi la cica cii ga. (Mbaromanu 7:4, 6; Mbakolose 2:13, 14, 17; Mbaheberu 8:6, 13) Nahan kpa, ikyaa va due sha kwagh u yange lu hange hange u vea eren yô—ka ikyaa i icôngo je la. Lu u saa mba ve lu Mbayuda ga, man ve soo u zuan a mtsera ken awambe a Kristu la vea tsôngo sha u tesen ér mba sha ikyev i Tindi her cii ve vea zua a mtsera yee? Ken inyom i 49 S.W. la, mbahemenev mba shin tine mba Mbakristu time sha kwagh ne. (Aerenakaa ityough 15) Icighan jijingi u Aôndo sue mbaapostoli kua mbatamen nahan ve kure ikyaa ér, Tindi u icôngo la yange kure. Nahan kpa, lu u Mbakristu vea kuran atindi a Aôndo agen. Mbahemenev mba shin tine nger washika hen atôônanongo kaa ér: “Icighan Jijingi kua se kpaa se nenge doo u sé kera seer ne kwagh u yuhwan ugen ga, saa kwagh u a lu u eren keng ne tseegh: Nyagh nen akaa a i senge sha akombo yô, man awambe kpaa, man kwagh u i senge a sôngo ga yô, man shi idya kpaa; aluer ne nyaghen akaa ne nahan yô, á kpe ne iyol je.”—Aerenakaa 15:28, 29.

7. Er nan ve i lu hange hange u Mbakristu vea ‘nyagh awambe’?

7 Jighilii yô, mbahemenev mba shin tine nenge ér u ‘nyaghen awambe’ la ka a inja vough er u nyaghen ijimba i eren man akombo a civir nahan. Ngun tese ér tindi u i wa sha kwagh u awambe la ka kwagh u vesen. Mbakristu mba ve eren idya shin ijimba a mgemshima shio yô, vea “ya dyako u Tartor u Aôndo ga”; ‘kwar ve yô . . . ka ku u sha uhar.’ (1 Mbakorinte 6:9, 10; Mpase 21:8; 22:15) Nenge a se mkposo u a lu ne: U peren atindi a Aôndo sha kwagh u mlu u icighanegh u awambe a uma la una va a ku u tsôron. Kpa u tesen icivir sha naagh ku Yesu la a gema a va a uma u tsôron.

8. Kanyi kwagh i tese ér yange Mbakristu mba tsuaa mbara ve nenge atindi a Aôndo wa sha kwagh u awambe la ér ka beer kwagh ga?

8 Mbakristu mba tsuaa mbara yange ve kav akaawan a Aôndo wa sha kwagh u awambe la, shi ve dondo á nena? Umbur kwaghôron u Clarke ôr ne, ér: “Shighe u Mbakristu la kpaa lu u vea tôôn á hanma shighe cii ér ka kwagh u a til sha awambe a í hee inya sha ci u mde u asorabo yô.” Tsegh ku Mbayiase tese ér Mbakristu mba tsuaa mbara yange ve tôô kwagh ne ér ka beer kwagh ga. Tertullian nger ér: “Time ase sha kwagh u ior mba wan hua mba yange ve ma awambe a mbaaferev ken agirigi u anumbegh . . . sha u been angev vev mbu ikyungu la.” Tertullian kaa ér, shin er mbafanaôndoga yaan awambe nahan kpa, Mbakristu yô “ve nungwan awambe a uzendenya sha kwaghyan [ve] tsô kpaa ga . . . Yange a karen Mbakristu a na ve inyam i i lu a awambe ker ér ve ya je kpa, ú fa ken ishima doo doo wer ka kwagh u mayange je vea ya ga.” Een, yange a anger Mbakristu a ku je kpa, ve venda u yan awambe. Kape atindi a Aôndo gba ve kwagh je la.

9. Dugh u yan awambe jighilii kera yô, u nyaghen awambe la kua nyi kere?

9 Alaghga mbagenev vea hen ér kwagh u yange mbahemenev mba shin tine venda yô lu u Mbakristu yan awambe shin mán á jighilii, shin yan inyam i i senge i hee awambe a i inya ga, shin kwaghyan u i nongo awambe sha mi yô. Mimi je, ka kwagh u Aôndo yange lu a mi ken ishima zum u á wa Noa tindi ne sha hiihii je la. Man mbaapostoli kpa yange ve wa Mbakristu kwagh ér ‘ve̱ kuran ayol a ve sha akaa a i senge a sôngo ga’ yô, ka inyam i awambe a shi ken i je la. (Genese 9:3, 4; Aerenakaa 21:25) Nahan cii kpa, Mbakristu mba tsuaa mbara fa ér kwagh ne ngu a inja hemba nahan. Ashighe agen yô yange ior ve ya awambe sha u a̱ bee ve angev. Tertullian kaa ér, mbafanaôndoga mbagen yange ve ya awamba sha ci u a̱ bee ve angev mbu ikyungu yô. Shi alaghga igbenda igen kpa yange i lu i i yaren tom a awambe sha u sôron iangev shin sôron iyol ker yô. Sha nahan yô, yange lu u Mbakristu vea nyaghen awambe shi vea lumun ér i er ve “twer” a á kpaa ga. Yange ve kôr mtil ve ne her dông shin a lu u kwagh ne una wua ve je kpaa.

U Sôron Twer a Awambe

10. Ka igbenda igen i nyi i yaren tom a awambe ken twersôrono, man ka mbampin mba nyi ve dugh kere?

10 U sôron twer a awambe la samber hegen wuee. Sha ashighe a tsuaa la yange a taan or awambe yô, i lu awambe jimin cii a i dugh ken orgen yô i gema i ta or uange ye, alaghga je yô i lu or u i vihi nan iyol ken uitya yô. Ken hemen yô, mbatôvon sha akaa va fa u paven awambe ker ken mzeram ma awambem ma vesen. Sha u yaren tom a gbenda u tan ior mzeram ma awambem ne yô, mbatwerev vea fatyô u tan mbauangev kpishi awambe a i dugh ken orgen yô, alaghga a ta or uange ngun mzeram ma awambem ma lun mngerem mngerem, ugen di a ta nan mzeram ma awambem ma nyian. I za hemen u timen sha kwagh ne yô, i kav ér a fatyô u dughun aveghemakaa a kiriki agen ken mzeram ma awambem anza er mzeram ma lun mngerem mngerem nahan shi tan mbauangev mbagenev kpishi. Shi i za hemen a kwaghtôvon ne yô, mba zuan a igbenda i he i a fatyô u yaren tom a aveghemakaa ne yô. Orkristu nana er nena sha kwagh nee? Nan vande kangen ishima ér mayange je i de te nan awambe ga, kpa ortwer u nan ngu kighir nan ér nana lumun môm ken mzeram ma vesen man, alaghga yô a lu mzeram ma awambem ma nyian mara. Shin twer u i soo u eren nan la kua anivur kwagh u cuku u i dugh ken mzerem ma awambem ma vesen yô. Or u civir Aôndo nana tsua kwagh u nana er sha mbampin mban ne, nana fa ken ishima ér awambe ka icighan kwagh shi ka awambe a Kristu a yem uuma cii ken gbenda u vesen ye, nena?

11. Ka mtil u nyi Mbashiada ve lu a mi sha kwagh u awambe ica i gbe hegen man a lu vough sha akaa twereghe?

11 Mbashiada mba Yehova pase mtil ve wang upuembaanyomov kar imôngo hegen. Ikyav i tesen yô, yange ve nger kwagh ugen u i gber ken takerakda u i yer ér The Journal of the American Medical Association la (Novemba 27, 1981; i hide i gber ken antakerada u How Can Blood Save Your Life? la, peeji 27–29). * Kwaghngeren la ter kwagh u i nger ken Genese man Levitiku kua Aerenakaa la. Ngeren la kaa ér: “Shin er avur ne a er kwagh u tweregh ga nahan kpa, Mbashiada yô nenge ér nga vendan awambe a tan jimin cii, a lu mzeram ma awambem ma nyian mara shin ma lun mngerem mngerem shin mzeram ma awambem ma pupuu mara shin ma lun tiange tiange mara kpaa cii.” Takerada u i yer ér Emergency Care u i gber ken inyom i 2001 la, ôr sha itinekwagh i “Composition of Blood” la ér: “Awambe nga a mzeram kpishi: mzeram ma lun mngerem mngerem man mzeram man awambem ma nyian man ma pupuu man ma lun tiange tiange mara.” Sha kwagh u twersôron u tese ne yô, Mbashiada mba lumun ér i ta ve awambe jimin cii shin ma mzeram ma awambem ma vesen ma mnyiin mara ga.

12. (a) Ka mtil u nyi i pase sha kwagh u aveghemakaa a i dugh ken mzeram ma awambem ma vesen laa? (b) Ka han se seer zuan a akaawan sha kwagh nee?

12 Kwaghngeren u tweregh la shi za hemen kaa ér: “Mkav u Mbashiada ve kav kwagh u kwaghaôndo la yange ve u lumun [aveghemakaa] amba er ahôm a i dugh ken mzeram ma awambem ma lun mngerem mngerem la ga, man icigh ki tôndon awambe a duen ken iyol ki i er sha aveghemakaa a i dugh ken mzeram ma awambem la nahan ga; hanma Orshiada yô, nana tsua u lumun shin vendan iyol i nan.” Hii ken inyom i 1981 la je, i kav aveghemakaa a i dugh (ken mzeram ma awambem ma vesen ma mnyiin mara) ma a fatyô u eren twer a mi yô. Sha nahan yô, Iyoukura (zwa Buter) i Jun 15, 2004, na akaawan a injaa sha itinekwagh ne ken kwaghngeren u “Mbampin mba Mbaôron Takerada Ne Ve Pin La” la. Kwaghngeren ne pase akaa vighe vighe shi á na mbamhen mbainjaav kpaa, nahan kpa, ú nenge er kwagh u á er la a lu kwagh môm a mhen u yange i due a mi ken inyom i 1981 la yô.

Tom u Imoshima You I Lu a mi u Eren Yô

13, 14. (a) Imoshima kanyi, man kanyi tom í lu a mi u eren sha kwagh u awambe? (b) Ka atindi a nyi Aôndo yange wa Mbaiserael sha kwagh u yan inyama, kpa ka mbampin mba nyi alaghga yange vea due kere?

13 Akaawan ne nahan ka i gba u or a yar tom a imoshima i nan. Sha ci u nyi? Mbakristu cii lumun ér doo u vea dondo hemen u Aôndo, nahan kpa, sha aaven agen yô ka i gba u or a tsua kwagh u nana er yô, ka hen ashighe ne nahan i gbe u nana yar tom a imoshima i nan ye. Imoshima ka tahav mbu sha gbaaôndo mbu or gbidyen kwar sha kwagh shi eren mhen sha kwagh, ashighe kpishi ka i lu sha kwagh u aeren. (Mbaromanu 2:14, 15) Nahan kpa, amo a ken ishima nga eren tom kposo kposo. * Bibilo pase ér mbagen mba a ‘imoshima i i taver ga yô,’ nahan kwagh ne tese ér imoshima i mbagenev taver. (1 Mbakorinte 8:12) Mbakristu mba kposo kposo sha igbenda i ve ze hemen sha u henen ishima i Aôndo shi fan mbamhen nav, man sha u yaren tom a kaa a ve hen la sha u tsuan akaa a ve soo u eren la. Se fatyô u tesen ikyav sha kwagh u Mbayuda man inyam i yan.

14 Bibilo pase kwagh u awambe wang ken gbenda u or u nan ongo imo i Aôndo yô nana venda u yan inyam i í senge i ga yô. Tindi la yange lu hange hange je yô, a lu kwagh u aburabur je kpa una er man orshoja u ken Iserael nana ya inyam i i senge i ga yô, nan hingir u lun a ibo i kwaghbo u vesen iyol. (Duteronomi 12:15, 16; 1 Samuel 14:31–35) Nahan kpa, alaghga yange mbampin vea due. Yange Oriserael nana wua iyôngo yô, i gba u nana haa awambe a i inya, a ngôôr ga nena? Yange i gba u nana sôngo zendenya la nana haa awambe a i inyaa? Yange i lu hange hange u nana zer angahar a i sha ia tingir ityough inya shinii? Aluer ka nahan yô, a shi a kuma shighe nena nahana? Yange a lu bua u vesen yô nan er di nena? Yange a̱ haa awambe a i inya je kpa, awambe a shi ken inyam la her. Nana ya imba inyam laa? Ka an nana tsua kwagh u a eree?

15. Mbayuda mbagenev nenge tindi u yange i wa sha kwagh u yan inyam la nena, kpa ka nyi Aôndo yange tese ér i ere?

15 Tôô ase ken ishima you wer Oryuda u lun jighjigh nan ngu tagher ishigh a ikyaa ne. Alaghga nana nenge ér hemba doon u palegh u yamen inyam i í teen ken kasua la, di vough er Oryuda ugen kpa nana venda u yan inyam aluer nan fa ér ka i í ser akombo a mi nahan. Mbayuda mbagenev di yô alaghga yange vea dondo atindi a yange Mbayuda ver sha u dughun awambe ken inyam la cii ve ve ya i ye. * (Mateu 23:23, 24) Kanyi ú hen sha ieren i ior mban lu a mi kposo kposo nee? Heela tseegh ga, er Aôndo yange soo ér ve er kwagh nahan ga yô, yange lu sha mi u Mbayuda zan a kpila i mbampin vev mban hen mbatesen sha u ve tese ve kwagh u vea er yôô? Shin er ieren ne yange i hii ken kwaghaôndo u Mbayuda nahan kpa, saan se iyol kpishi er se fe ser Yehova yange tese mbacivir un sha mimi u tsuan kwagh u vea er sha kwagh u awambe la ken imba gbenda ne ga nahan. Aôndo yange wa atindi wang sha kwagh u sôngon zendenya u lun wang shi haan awambe a i inya la, yange er kwagh hemba nahan ga.—Yohane 8:32.

16. Er nan ve alaghga Mbakristu vea lu a mbamnenge kposo kposo sha kwagh u lumun ér i kuma ve icigh ki i nongo anivur kwagh u cuku u i dugh ken mzeram ma awambem laa?

16 Er i vande teren ken ikyumhiange i sha 11 man 12 la nahan, Mbashiada mba Yehova mba lumun ér i ta ve awambe jimin cii shin mzeram ma awambem ma vesen ma mnyiin mara ga.—ka mzeram ma awambem ma lun mngerem mngerem man ma nyian man ma pupuu man ma lun tiange tiange mara je la. Gema di aveghemakaa a i dugh ken mzeram ma vesen, amba er, ma ma yangen angev shin ma lu a akaa a wuan megh ku iyô ken iyol la di ye? Mbagenev nenge ér aveghemakaa angan nahan kera ka awambe jim jim ga nahan tindi u i we ér i “nyagh awambe” la yange á ga. (Aerenakaa 15:29; 21:25) Ka tom ve u tsuan kwagh u vea er yô. Imoshima i mbagenev yô ngi i mgbegha ve u vendan hanma kwagh u i dugh ken awambe (a zendeinya shin a orumace) cii, shin a̱ lu anivur kwagh u cuku u i dugh ken mzeram ma vesen mara kpaa.  * Nahan kpa, mbagenev vea lumun ér i kuma ve icigh ki i nongo mzeram ma awambem ma lun mngerem mngerem la sha u yangen angev shin wuan megh ku iyô ken iyol, kpa vea gema vea venda aveghemakaa a kiriki agen. Heela tseegh ga, aveghemakaa agen a i dugh ken mzeram ma vesen mara ka a er tom kwaghmôm a mzeram ma vesen mara jimin cii, nahan Mbakristu mbagenev ka ve venda ér i de te ve á ga.

17. (a) Imoshima yase ia wase zum u se tagher ishigh a kwagh u aveghemakaa a i dugh ken awambe la nena? (b) Hii nan ve u tsuan kwagh u ú er sha kwagh ne i lu beer kwagh ga?

17 Kwagh u Bibilo i er sha kwagh u imoshima la ngu a inja kpishi zum u se lu tsuan kwagh u se er sha imba kwagh ne yô. Kwagh u hiihii yô, ka u henen fan kwagh u Mkaanem ma Aôndo ma er yô shi nôngon sha u ma tsaase imoshima you kpaa. Kwagh ne una wase ú u tsuan akaa a a lu sha ishima i Aôndo yô, ú kera pine a pine mbagenev wer ve̱ tsua akaa sha ci wou ga. (Pasalmi 25:4, 5) Sha kwagh u lumun aveghemakaa a i dugh ken awambe la yô, mbagenev hen ér, ‘Er i lu kwagh u imoshima i or ia tsua yô, nahan kwagh u zan iyol ngu sha kwagh la ga.’ Mhen la ka u sha mi ga. Aluer i de ér imoshima i or i tsua kwagh u nana er sha ma kwagh yô, ngula tese ér kwagh la ngu a inja ga ze ga. A fatyô u lun kwagh u vesen kpishi. Ityôkyaa i môm yô, kwagh la una bende a or u imoshima i nan i lu kposo a i yase yô. Se nenge a kwagh ne ken kwaghwan u Paulu sha kwagh u inyam i alaghga i vande sôron akombo a mi cii ve i tee i lu za teen ken kasua la. Gba u Orkristu nana wa ikyo sha er nana ‘vihi imo i ken asema i i taver ga la’ ga yô. Aluer nan na mbagenev gbeev mbu nôngon yô, kwagh la una fatyô u ‘nan uma u anmgbian u nan, u Kristu A kpe sha ci u nan la saan ishe’ nahan nana lu eren Kristu isholibo je. Sha nahan yô, er u lumun aveghemakaa a i dugh ken awambe la i lu kwagh u or a tsua a ishima i nan nahan kpa, doo u a tôô ér ka beer kwagh ga.—1 Mbakorinte 8:8, 11–13; 10:25–31.

18. Orkritu nana palegh u wuan imoshima i nan zum u nan lu tsuan kwagh u nana er sha kwagh u awambe la nena?

18 Vegher ugen u se time sha mi yô tese er u tsuan kwagh u ú er sha kwagh u awambe la i lu beer kwagh ga yô. Kwagh u ú tsough u eren la una bende a we. Aluer u lumun anivur kwagh u ken awambe la una za imoshima you i Bibilo i tsaase í la iyol yô, dondo kwagh u imoshima you i ôr a we la. Shi de kighir imoshima you eren kwagh sha ci u orgen nan kaa a we ér, “Kwaghbo ngu sha mi ga, lumun kwagh la, ior kpishi vande lumun nahan” yum ga. Umbur wer, ior umiliôn kpishi nyian dondo kwagh u imoshima ve i er ve ga nahan í hingir kpenegh, nahan i na ve ian i eren aie shin eren akaabo agen kpaa a u zungwen shio. Sha kpôô yô, Mbakristu soo u palegh imba ieren la.—2 Samuel 24:10; 1 Timoteu 4:1, 2.

19. Kanyi i doo u se hemba umbur ken ishima zum u se lu tsuan twersôron u u kough awambe kpa ker yôô?

19 Ka ze u za kuusu ngeren u nan mbamlumun u sha peeji 29–31 (zwa Buter) la yô, i kaa ér: “Aluer Mbamhen vev kaha man akaa a ior ve tsough u eren la nga kposo kposo yô, ngula tese ér ikyaa ne ka kwagh u injaa gaa? Ei. Ka beer kwagh ga cii.” Kwagh ne ka beer kwagh ga sha ci u a bende a ikyaryan you vea “Aôndo u uma” la. Ka cii ikyaryan i ia fatyô u van se a uma u tsôron sha ikyev i tahav mbu myom mbu awambe a Yesu a hee inya je la. Wa ikyo sha awambe sha ci u kwagh u Aôndo a lu eren a á sha u yiman uuma la. Paulu nger vough nahan ér: ‘Ne lu a ishimaverenkeghen ga, ne lu a Aôndo shin tar kpaa ga. Kpa hegen ken Kristu Yesu yô, ne mba ngise ne lu ica, ne hingir ikua ikua sha awambe a Kristu.’—Mbaefese 2:12, 13.

[Footnotes]

^ Ka Mbashida mba Yehova ve gber ye.

^ Sha shighe ugen la Paulu man Mbakristu mbagenev unyiin za ken tempel sha u za wanger ayol a ve sha er tindi tese nahan. Tindi ne kera lu a inja ga, kpa Paulu dondo kwaghwan u mbatamen mba ken Yerusalem la. (Aerenakaa 21:23–25) Nahan kpa, alaghga Mbakristu mbagen vea nenge ér vea fatyô u nyôron ken tempel, shin eren imba kwagh la ga. Amo a ken ishima yange kaha sha ashighe a tsuaa la, man nyian kpa, kape a kaha je la.

^ Takerada u i yer ér Encyclopædia Judaica la ôr kwagh u atindi a “vesen man a kiriki” a Mbayuda wa sha kwagh u inyam i á ya yô. Atindi ne tese shighe u i gbe u a wa inyam ia lu shin mnger, shi á tese gbenda u a tar inyam sha kpande a haa awambe a i inya yô, man bar u i gbe u a shighe sha i, man kwa u i gbe u a ôô i sha mngerem ma ndolom kpaa yô.

^ Akaa kpishi a i eren icigh ki kuman a mi yô, ka i lu akaa a i dugh ken awambe ga yô. Kpa ashighe agen yô, ka i nungwa anivur kwagh u ken mzeram ma awambem amba er ahôm a i dugh ken mzeram ma awambem ma lun mngerem mngerem la sha mi.—Nenge “Mbampin mba Mbaôron Takerada Ne Ve Pin La” la ken Iyoukura (zwa Buter) i Oktoba 1, 1994.

Ú Fatyô u Umbur Kpa?

• Ka akaawan a nyi Aôndo yange wa Noa man Mbaiserael kua Mbakristu sha kwagh u awambe?

• Ka nyi Mbashiada mba Yehova ve vende gbar gbar sha kwagh u awambe?

• Ka sha nyi gbenda u lumun aveghemakaa a i dugh ken mzeram ma awambem ma vesen la i lu kwagh u or a tsua a imoshima i nana, kpa kanyi kwagh ne a yange?

• Zum u se lu tsuan kwagh u se er yô, hii nan ve i doo u se ver ikyaryan yase vea Aôndo hiihii ken ishima?

[Study Questions]

[Chart on page 11]

MTIL WASE SHA KWAGH U AWAMBE

AWAMBE JIMIN CII

SE LUMUN GA Mzeram ma Mzeram ma Mzeram ma Mzeram ma

awambem ma awambem awambem ma awambem ma

nyian ma pupuu lun tiange lun mngerem

tiange mngerem

ORKRISTU NANA̱ TSUA KWAGH U NANA ER YÔ

Aveghemakaa a i dugh ken mzeram ma awambem ma nyian la

Aveghemakaa a i dugh ken mzeram ma awambem ma pupuu la

Aveghemakaa a i dugh ken mzeram ma awambem ma lun tiange tiange la

Aveghemakaa a i dugh ken mzeram ma awambem ma lun mngerem mngerem la

[Picture on page 9]

Mbahemenev mba shin tine yange ve kure ikyaa ér gba u Mbakristu vea “nyagh awambe”

[Picture on page 12]

Zum u i gbe u ú tsua kwagh u ú er sha kwagh aveghemakaa a i dugh ken awambe la yô, de huren kwagh u imoshima you i lu ôron we la ga