Yehova Tese Mbahiden A Iyol Ijime Iengem na
Yehova Tese Mbahiden A Iyol Ijime Iengem na
“Injar i mhir u iyol ijime, cian TER yô, ka inyaregh man icivir kua uma je.”—ANZAAKAA 22:4.
1, 2. (a) Takerada u Aerenakaa tese ér Sefanu lu “or u ivin a jighjigh u nan man Icighan Jijingi” nena? (b) Ka ikyav i nyi i tese ér Sefanu lu or u hiden a iyol ijime?
SEFANU lu “or u ivin a jighjigh u nan man Icighan Jijingi.” Shi “a iv a mrumun u sha mhôôn man agee” kpaa. Er lu môm ken mbahenen mba Yesu mba tsuaa mbara yô, lu eren uivande mba vesen man akaa a kpilighyol ior lu nengen. Sha anshighe ugen la, ior mbagen mough gba sendegh anyiman a na, “kpa mayange ve fatyô u hemban mfe man Jijingi u un ôron kwagh a min la ga.” (Aerenakaa 6:5, 8–10) Ikyav tese wang ér Sefanu lu or u henen Mkaanem ma Aôndo, shi á pase mbahemenev mba kwaghaôndo u Mbayuda mba sha ayange na la ma vindi vindi. I nger kwagh u yange ôr la vighe vighe ken Aerenakaa ityough 7 man kwagh la tese isharen i a lu a mi tsung sha mpase u awashima u Aôndo u i lu pasen kure kure la.
2 Sefanu lu er mbahemenev mba kwaghaôndo mbara nahan ga, gadia tativ gema ian i ve lu sha mi la kua mfe ve la hingir ve zegekwagh, nahan ve nengen ér ve hemba ior mbagenev, kpa un yô lu or u hiden a iyol ijime. (Mateu 23:2–7; Yohane 7:49) Shin er a fa Ruamabera vindi vindi nahan kpa, a ngohol tom u i na un ér a “karen kwaghyan la” ave ahar sha er mbaapostoli vea zua a ian vea ver ishima sha “msen u eren man sha tom u kwaghôron” yô. Anmgbianev fa Sefanu a inja i dedoo, nahan ve tsua un ér a lu môm ken ior mba i lumun ve ér ve nengen sha tom u karen kwaghyan ayange ayange la. Yange ngohol tom la a ishima i môm.—Aerenakaa 6:1–6.
3. Ka ikyav i kpilighyol i mlumun u sha mhôôn u Aôndo u nyi yange Sefanu nenge a mi?
3 Yehova lu nenge a iyol hiden ijime i Sefanu man ishima veren na sha akaa a ken jijingi man mtil sha mimi na la. Zum u Sefanu lu pasen mbahemenev mba Mbayuda mba vihin tu la kwagh hen Mkohol u Mbaajiriv yô, ior mba ve lu hendan a na mbara “nenge ishigh nagh yô, ki lu er ka ishigh ki ortyom u Sha nahan.” (Aerenakaa 6:15) Mlu u ishigh nagh lu er ka ki ortom u Aôndo nahan, ki iv a bem u a dugh hen Yehova, Aôndo u iengemegh la. Sefanu pasen ior mba ken Mkohol u Mbaajiriv kwagh sha ishimataver been kera cii yô, á nenge ikyav i kpilighyol i mlumun u sha mhôôn u Aôndo. “Kpa un, er a iv a Icighan Jijingi yô, a kende ashe Sha, a nenge a iengem i Aôndo man Yesu tile ken uwegh ku yanegh ku Aôndo.” (Aerenakaa 7:55) Kwagh u Sefanu nenge a mi ne lu un ikyav i kpilighyol i tesen ér Yesu ka Wan u Aôndo shi ka Mesiya kpaa. Er Sefanu lu or u hiden a iyol ijime yô, kwagh ne taver un ishima shi wase un u fan ér Yehova lumun a na.
4. Ka hen unô Yehova a pasen iengem na?
4 Er mpase u sha mnenge u Sefanu la a tese nahan, Yehova tesen iengem na man awashima na hen ior mba cian Aôndo mba ve hidi a iyol ijime man mba mlu ve a na a gbe ve kwagh la. Bibilo kaa ér: “Injar i mhir u iyol ijime, cian TER yô, ka inyaregh man icivir kua uma je.” (Anzaakaa 22:4) Sha nahan yô, ka a inja u se fan kwagh u a lu iyol hiden a mi ijime jim yô, man er sé hii ve sé maa ieren i injaa ne ken a vese shi sé zua a mtsera sha u yaren tom a i ken uma wase kpaa yô.
Iyol i Hiden a Mi Ijime ka Ieren i Aôndo
5, 6. (a) Iyol i hiden a mi ijime kanyi? (b) Yehova hide a iyol ijime nena? (c) Iyol hiden a mi ijime i Yehova la ia bende a vese nena?
5 Alaghga a kpiligh mbagen iyol er Yehova Aôndo, a hembe tahav sha tar jimin cii kua icivir kpa á lu ikyav i kpilighyol i hiden a iyol ijime nahan. Tor Davidi ôr kwagh a Yehova ér: “U nam perutya u myom Wou kpaa, uwegh Ough ku yanegh ku kôrom sha; ishima You i legh legh erem m gba ikôr.” (Pasalmi 18:35) Shighe u Davidi lu ôron kwagh u ishima i legh legh i Yehova la lu yaren tom a ishember i ken zwa Heberu i ikyav na i lu “u ngulum” la. Ka ‘ishima i legh legh’ tseegh ga, “iyol hiden a mi ijime” kpaa i zua a mi ken ishember i ngulum ne. Nahan Yehova yange hide a iyol na ijime shighe u a er kwagh a Davidi, or u vough ga la, gadia a tôô un hingir tor u tilen sha ityough Nagh. Ngeren u hiin ityough ki Pasalmi 18 la tese ér, Yehova kura Davidi shi ta ikyaa a na, yima un ‘sha ikev i mbaihomov nav cii, man sha ikev i Saulu kpaa.’ Davidi di gema fa ér nyityô mhembe man icivir i̱ un lu tor ve un zough a mi cii i lu iyol i hiden a mi ijime i Yehova i ne ve un zough a mi nahan yô. Davidi fe kwagh ne nahan yô, á hide a iyol na ijime ken uma na cii.
6 Se di ye? Se kpa doo Yehova u tesen se mimi, shi a na se aan a tom a civirigh ken nongo na shi ngu yaren tom a vese sha gbenda u una kure awashima na yô. Ka nena i doo u se nenge akaa angan nahan ciili? Doo u se hide a iyol ijime ga zee? Doo u se wuese iyol hiden a mi ijime i Yehova la shi se palegh iyolgengese i ka i za a or ken mtim la ga he?
7, 8. (a) Iyol hiden a mi ijime i Yehova due ken igbar sha ieren na a Manase nena? (b) Ka sha nyi gbenda Yehova man Manase cii ve ver se ikyav sha kwagh u iyol hiden a mi ijime i se dondoo?
7 Yehova tese iyol hiden a mi ijime sha u eren kwagh a uumace mba yinan mban tseegh ga kpa shi a tese wener una fatyô u zungwen mba ve lu a ishima i legh legh mhôônom, ngu a kôr ve a mough a ve sha, shi kenden a mbahiden a ayol ve ijime sha kpaa. (Pasalmi 113:4–7) Nenge ikyav sha kwagh u Tor Manase u Yuda la. A yar tom a ian tor na sha inja ga sha u veren mcivir u aiegh shi “a er ifer kpishi sha ishigh ki TER, sha u bamen Un.” (2 Kroniku 33:6) Tsô, Yehova tsaha Manase, a de tor u Ashiria kôr un yem a na uikyangen. Manase za lun ken purusu yô, “a zamber a TER, Aôndo na, a hire a iyol na ijime tsung” je, tsô Yehova hide ver un tor ken Yerusalem, nahan Manase “fa er TER A lu Aôndo yô.” (2 Kroniku 33:11–13) Tsô, ken masejime yô, kwagh u Manase er la doo Yehova, a tese ér un vihin ishima gbem sha won ga, á de un kwaghbo, á hide á ver un tor her.
8 Ishima i Yehova lu a mi i den Manase kwaghbo man mzungu u Manase la tese se akaa ahar sha kwagh u hiden a iyol ijime. Doo u se zer umbur ser kwagh u ka se er a ior mba ve er se kwaghbo man kwagh u ka se er shighe u se er kwaghbo la una bende a gbenda u Yehova a eren kwagh a vese la. Aluer se kar a ishima se de ior akaabo ve shi aluer se er kwaghbo kpa se tuna ga, se lumun ibo yô, nahan alaghga Yehova kpa una zungwe se mhôônom.—Mateu 5:23, 24; 6:12.
I Pase Iengem i Aôndo hen Mbahiden a Ayol Ijime
9. Iyol hiden a mi ijime ka ikyav i igbekeraa? Na mpase.
9 Or a de tsum henen ér iyol hiden a mi ijime man aeren angara la nahan ka igbekera shin ka ikyav i tesen ér or ngu tan ikyaa a kwaghbo ga. Er Icighan Ruamabera a tese nahan, Yehova hidi a iyol ijime, kpa ngu a tese ishima vihin i perapera man agee na a kpilighyol zum u i gbe u una tese la. Iyol i hiden a mi ijime i Yehova la na yô, ngu a ver ishima sha ior mba hiden a iyol ve ijime shi we ve ikyo kpaa, kpa mbagengeseyol yô, fe ve ken ica. (Pasalmi 138:6) Yehova we ikyo a mbayev nav mba hiden a iyol ijime nena?
10. Kanyi 1 Mbakorinte 2:6–10 a tese ér Yehova pase mbahiden a iyol ijime?
10 Yehova pasen mbahiden a iyol ijime igbenda i una kure awashima na vindi vindi sha ikyev i gbenda u á tsough u lamen a ior nav la man sha shighe u i kom un cii. Ior mba gengeseiyol mba ka ve har sha mfe man mhen u orumace sha apera yô, á yer ve akaa a iengemegh ne. (1 Mbakorinte 2:6–10) Kpa er mbahiden a iyol ijime ve fe awashima u Yehova vough yô, mba wuese un gadia iengem i Yehova la seer doon ve tsung je.
11. Ken derianyom u hiihii la, mbagenev tese ér ve ban a iyol hiden a mi ijime nena, man kwagh ne va ve a mzeyol nena?
11 Ken derianyom u hiihii la, ior kpishi kua mba ve kaan ér ve mba Mbakristu je kpa ban a iyol i hiden ijime, nahan ve nôngo gbeev sha iwanger i apostoli Paulu ta ve sha kwagh u awashima u Aôndo la. Paulu hingir “apostoli u atôatyev” kpa lu sha ci u ityô na yum ga shin mfetakerada kpaa ga, lu anyom shin ityom i dedoo na i i fa un sha mi shighe vese la ga. (Mbaromanu 11:13) Ashighe kpishi, ior mba ve henen kwagh sha inja i yolough ka ve nenge ér ka akaa ne Yehova una har sha á u tsuan ior mba una yar tom a ve ye. (1 Mbakorinte 1:26–29; 3:1; Mbakolose 2:18) Nahan kpa, lu erdoo u Yehova man awashima na u perapera mgbegha un a tsua Paulu ye. (1 Mbakorinte 15:8–10) “Uihembanmbaapostoli” mba Paulu ôr kwagh ve la kua mbahendan a na mbagenev kpaa cii venda u ngohol Paulu man kwaghtesen na u ken Ruamabera la. M-ban u iyol hiden a mi ijime yàngè ve u zuan a mfe man mkav u gbenda u civirigh u Yehova a karen sha mi sha u kuren awashima na la. Mayange je se nenge mba Yehova a tsough ve u kuren awashima na la ser ve gba kwagh ga ze.—2 Mbakorinte 11:4–6.
12. Ikyav i Mose la i tese ér Yehova lumun a mba ve hidi a iyol ijime nena?
12 Heela tseegh ga, akav nga ken Bibilo kpishi a á tese ér ior mba hiden a iyol ijime yange ve nenge a iengem i Aôndo yô. Mose u “lu or u ishima legh legh je” hemba hanma or sha won cii la, nenge a iengem i Aôndo shi lu vea Aôndo ikyooso ikyooso kpaa. (Numeri 12:3) Or u hiden a iyol ijime ne er tom u kuran ilev u lun sha ityôkwagh ga anyom 40, ikyav tese ér ken atô u anyom ne á hemba tsan ken ningir tar u Arabia la, man kwagh na doo Orgbanakaa ishima sha igbenda kpishi. (Ekesodu 6:12, 30) Yehova ta ikyaa a Mose, nahan a hingir or u Aôndo tindin un hen Iserael shi un lamen a Aôndo sha ci u Iserael yô. Lu lamen a Aôndo sha igbenda ihiar. Á nenge “mlu u TER er A lu yô” ken mpase u sha nenge. (Numeri 12:7, 8; Ekesodu 24:10, 11) Aôndo yange haa ior mba ve ngohol wanakiriki u hiden a iyol ijime u á lu angahar a na ne iveren. Se kpa kape a na se iveren aluer se lumun shi se dondo Yesu, profeti u hemban Mose man “wanakiriki u jighjigh man u fan kwagh” u á tsough un la je la.—Mateu 24:45, 46; Aerenakaa 3:22.
13. I pase iengem i Yehova hen mbakuranilev mba hiden a iyol ijime ken derianyom u hiihii la nena?
13 Lu unô ‘iengem i Ter mondo kase ve ‘ sha shighe u mbatyomov za u za yôôn loho u dedoo u ‘mmar u Oryiman, Kristu Ter laa’? Lu hen mbahemenev mba kwaghaôndo mba cihin kwagh mbara ga, shi lu hen ashagbaaior kpaa ga kpa lu hen mbakuranilev mba hiden a iyol ijime mba “ve tsaan ken toho, ve kuran ilev vev tugh” la. (Luka 2:8–11) I tôô ior mban ér ve gba kwagh ga shi tom ve kpa ka u ikyoogh ga. Kpa, ka ve Yehova nenge a ve shi á tsua ér ve vande ungwan loho u mmar u Oryiman ye. Een, Yehova pasen iengem na hen mbahiden a iyol ijime man ior mba ve cie Aôndo yô.
14. Ka averen a nyi Aôndo a ne mbahiden a iyol ijime?
14 Akav ne tese se nyi? A tese se ér Yehova lumun a mbahiden a iyol ijime shi ngu a pase ve ér ve̱ fa shi ve̱ kav awashima na kpaa. Ngu a tsua ior mba ve gbe kwagh sha ishigh ki uumace ga la, a yar tom a ve sha u pasen mbagenev awashima na u iengemegh la. Kwagh ne a̱ mgbegha se u keren Yehova man Mkaanem nam ma profeti kua nongo na sha er ua za hemen u wasen se yô. Gba fan tsô wer Yehova una za hemen u pasen mbayev nav mba hiden a iyol ijime er awashima na u iengemegh a lu zan la. Profeti Amoshi kaa wener: “Mimi je TER Una gba eren ma kwagh môm ga saa Una vande pasen kwaghmyer Na la hen mbatomov Nav, uprofeti ve.”—Amoshi 3:7.
Hide a Iyol You Ijime Nahan Zua a Iveren i Aôndo
15. Er nan ve i gbe u se hiden a iyol yase ijime here, man i tese kwagh ne sha Saulu, Tor u Iserael nena?
15 Aluer se soo ser kwagh wase a doo Aôndo ishima gbem yô, saa se hiden a iyol yase ijime her. Aluer or hide a iyol i nan ijime sha ma iaven yô, maa tese ér nana hiden a iyol i nan ijime keke ga. Or nana fatyô u tôôn imanger man iyol moron cirin iyol undun iyol i hiden a mi ijime i nan lu a mi la, man gema ka akaa a a ve a iyolgengese man ku je ne. Ka kwagh u Saulu, or u i hii shighen un mkurem ér a lu tor u Iserael er vough je la. Zum u i kôr un tor hiihii la, nenge iyol na ér ‘un ngu kpeghee.’ (1 Samuel 15:17) Nahan kpa, er tom tor anyom ahar tseegh tsô, maa gande ave je. Kwagh kera gba un u dondon mserakaa u Yehova ver ér i lu profeti Samuel a naan naagh la ga, zua a atôakyaa kpishi a kuman ken ishima na tsô a na naagh iyol na. (1 Samuel 13:1, 8–14) Kwagh ne lu mhii u akaa a Saulu hii eren a a tese ér ngu a iyol hiden ijime ga yô. Tsô Aôndo venda un, a tôô jijingi na sha a na kera, nahan a mase kpen ku u kunya. (1 Samuel 15:3–19, 26; 28:6; 31:4) Kwaghwan ne tsume ga, ngu wang je: Gba u se nôngo se hiden a iyol ijime her man se lu mba kuran tindi shi se hendan a isharen i kenden a iyol sha la, tsô se nyagh iyol i gengese i ia na Yehova a venda se la cii.
16. U gbidyen kwar sha mlu wase vea Yehova man orumace a vese imôngo la wasen se u hiden a iyol ijime nena?
16 Lun yô kape i ter iyol hiden ijime ér ka vegher u ityamegh ki jijingi u Aôndo ga je la, kpa ka ieren i Aôndo i i gbe u se lu a mi keng keng yô. (Mbagalatia 5:22, 23; Mbakolose 3:10, 12) Er kwagh ne a we i kough mhen u orumace—a nengen iyol na kua mbagenev yô—gba u or a nôngo kwagh ve nana fatyô u lun a iyol i hiden ijime ye. U henen sha mlu wase vea Yehova man orumace er se nahan shi gbidyen kwar sha mi la una wase se se za hemen u hiden a iyol ijime her. Aôndo nengen uumace mba yinan inja er ka toho u ndor u ka u vese di deghôô tsô maa u uma kera la nahan. Uumace mba er mbaahungwa mba ken ityev nahan. (Yesaia 40:6, 7, 22) Gwar toho môm ngu a ma ityôkyaa i tan ihagh a agar a toho agen sha ci u ú hemba lihen a ve yumuu? Ahungwa môm ngu a ian i tan wegh vanger ér un ngu a tahav sha ci u un hembe tsuwen za gban ica a mbaahungwa mbagen yumuu? Kwagh ngura nahan lu ibume kwagh. Tsô, apostoli Paulu umbur Mbakristu a na imôngo wener: “Ka an nan ver u u hembee? Ka nyi u lu a mi i u ngohol a ngohol ga? Man aluer u ngohol yô, ka nyi u gengese iyol er u ngohol a ngohol ga nahana?” (1 Mbakorinte 4:7) Aluer se mba gbidyen kwar sha avur a Bibilo angan nahan yô, aa wase se u lun a iyol hiden a mi ijime shi tesen í kpaa.
17. Kanyi i wase profeti Daniel u hiden a iyol ijime, man kanyi ia wase se u eren er un nahana?
17 Aôndo kaa wener profeti Daniel, Orheberu, ka “or u doon ishima tsung” gadia ‘hiden a iyol na ijime’ sha ishigh nagh. (Daniel 10:11, 12) Kanyi yange i wase Daniel u hiden a iyol ijime? Hiihii yô, á suur sha Yehova je tenger ga, eren msen hen a na hanma shighe. (Daniel 6:10, 11) Heela tseegh ga, Daniel lu or u henen Mkaanem ma Aôndo tsembelee man sha inja sha inja nahan ma wase un u umbur awashima u iengemegh u Aôndo hanma shighe cii. Shi mbamyina nav kpaa a lumun a mi, lu mba ityô na tseegh ga. Shi hemba gban un ishima u kenden a perapera u Aôndo sha, lu u na ga. (Daniel 9:2, 5, 7) Se fatyô u zuan a kwaghfan ken ikyav i tseer tseer i Daniel a ver ne shi nôngon maan i̱ shi tesen iyol i hiden a mi ijime ken akaa a se eren la cii kpa?
18. Ka icivir i nyi i lu keghen mba ve hidi a ayol ijime nyiana?
18 Anzaakaa 22:4 kaa ér: “Injar i mhir u iyol ijime, cian TER yô, ka inyaregh man icivir kua uma je.” Kape i lu je la, Yehova lumun a ior mba hiden a iyol ijime, nahan ngu a na ve icivir man uma. Shighe u orpasalmi Asa war undun tom u Aôndo kpa Yehova hide kôôm mhen na yô, á hide a iyol ijime tsô a kaa wener: “Ú hemen mo sha mhen Wou, ken masetyô yô, Ú ngohol mo, Ú za a mo ken icivir.” (Pasalmi 73:24) Se nyian di ye? Aluer se hide a iyol yase ijime yô, kanyi icivir se zua a mini? Dugh u Yehova ngohol se shi se lun vea na saan saan la sha je kpa, se fatyô u veren ishima ser se nenge a mkur u mkaanem ma icighan jijingi mgbegha Tor Davidi ve nger la, ér: “Mbaasemaleghlegh yô, vea ya dyako u tar, á saan ve iyol sha mngee u bem.” Mlu u ken hemen ne ka u iengemegh kpen kpen!—Pasalmi 37:11.
Baver We Kpa?
• Sefanu ka ikyav i or u hiden a iyol ijime u Yehova tese un iengem na nena?
• Ka sha nyi gbenda Yehova Aôndo a tese iyol hiden a mi ijime?
• Ka akav a nyi a lu a tesen ér Yehova tesen iengem na hen mbahiden a iyol ijime?
• Ikyav i Daniel tese la ia wase se u hiden a iyol ijime nena?
[Study Questions]
[Box on page 22]
Cighir Ishima sha Kwagh, shi Kehen Iyol Ga
Mbahenen Bibilo (ka iti i ngise í yilan Mbashiada mba Yehova je la) tema mkohol ken gar u Cedar Point, ken ipaventar i Ohio ken tar u Amerika ken inyom i 1919, hen shighe ne J. F. Rutherford lu anyom 50 shi lu un lu nengen sha tom u pasen kwagh sha tar cii ye, je kpa lumun u eren tom u tôôn ior mba van mkohol ikyav shin za veren ior hen ajiir a ve a tsan. Sha iyange i kuusu mkohol la yô, a na kwaghôron u kôron iorov 7,000 ken asema, a kaa ér: “Ne mba mbatomov mba Tor u ator man Ter u uter, ne mba yôôn tartor u iengemegh u Ter hen ior.” Shin er Anmgbian Rutherford lu or u cighir ishima sha kwagh shi i fa un ér ka or u ôron kwagh paase paase shi ôron kwagh amo ahar kpaa ga nahan cii kpa, sha ishigh ki Aôndo yô, yange hiden a iyol na ijime, ashighe kpishi ikyav yange i tese ken mbamsen nav mba eren pepe zum u a̱ tema u civir Aôndo shin Betel yô.
[Picture on page 19]
Sefanu fa Ruamabera vindi vindi kpa hide a iyol na ijime lu or u karen a kar kwaghyan
[Picture on page 20]
Manase hide a iyol na ijime nahan kwagh la doo Yehova a na
[Picture on page 22]
Kanyi yange i na ve Daniel lu “or u doon ishima tsung”?