“Huwa Nen Ikav Mbi Utyav Mbi Aôndo Cii Iyol”
“Huwa Nen Ikav Mbi Utyav Mbi Aôndo Cii Iyol”
“Huwa nen ikav mbi utyav mbi Aôndo cii iyol sha u né fatyô u tilen dông hendan a ayom a diabolo yô.”—MBAEFESE 6:11.
1, 2. Pase ikyav mbi utyaav mbi ken jijingi mbi i gbe kpee u Mbakristu vea hua iyol la sha mkaanem ou.
TARTOR u Roma yange ú san ú kondo ken derianyom u hiihii Shighe Wase ne. Tahav mbu akumautya a Roma lu a mi la na yô, gar u Roma ngohol ityar kpishi hingir u nengen sha í. Or u timen sha akaa a mbayiase ugen ôr kwagh u akumautya ne ér, lu “akum a shoja i i̱ hemba zan ikyura sha won cii yô.” Shoja i Roma lu shoja i í tese i̱ tsema tsema sha ican tsung yô, nahan kpa lu u akumautya ne aa yaren tom a ikyav mbi utyaav vev sha er aa hemba zan ikyura ken ityav mbi nôngon yô. Apostoli Paulu yange ôr kwagh u ikyav mbi utyaav mbi shoja i Roma la sha u tesen er i lu hange hange u Mbakristu vea hua ikyav mbi utyaav mbi ken jijingi iyol keng ve vea kôr cio u nôngon ityav a Diabolo tsembelee yô.
2 Í ôr kwagh u ikyav mbi utyaav mbi ken jijingi ne ken Mbaefese 6:14–17. Paulu nger wener: “Tile nen, tsule nen kwange hen uya, ka mimi je la, har nen perutya iyol, ka perapera je la, man wa nen akôv shin angahar, ka mkoholyol u sha ivangeli i bem je la. Er ne lu a akaa ne cii yô, shi tôô nen akuvautya, ka jighjigh u nan je la, u né fatyô u pirin avaan a usu a orbo la a mi cii yô. Shi tôô nen agunduutya u iyôô, ka myom je la; kua sanker u Jijingi, ka mkaanem ma Aôndo je la.” Sha mnenge u orumace yô, ikyav mbi utyaav mbi Paulu á er kwagh u mbi ne yange mbi kura orshoja u Mbaroma sha iyol i vihin kpen kpen je. Shi yange nan yar tom a sanker u lu ikyagh ki numugh ki nanegh la tsema tsema sha u nôngon ityav a orihyom u nan.
3. Er nan ve i doo u se eren sha imo i Yesu Kristu shi se dondo ikyav na laa?
3 Dugh ikyav mbi utyaav man ityesen i orshoja nan ngohol la kera yô, shi lu u orshoja u Roma nana eren sha imo i kurutya ve nana hemba ye. Kape Mbakristu kpa i gbe kpee u vea eren sha imo i Yesu Kristu, un u Bibilo i yer un ér ka “orwan akuraior kwagh” shin kurutya u akuraior je la. (Yesaia 55:4) Shi ka un kpaa á lu “ityough ki nongo Na” ye. (Mbaefese 5:23) Yesu na se akaawan sha kwagh u ityav yasev mbi ken jijingi ne shi á ver se ikyav i vough i i tese se er se hua ikyav mbi utyaav iyol yô. (1 Peteru 2:21) Er mlu u Kristu a zough kwagh môm a ikyav yasev mbi utyaav mbi ken jijingi yô, Ruamabera wa se kwagh ér se “kange” ishima sha mhen u Kristu kpa lu a mi la. (1 Peteru 4:1) Se lu timen sha hanma vegher u ikyav mbi utyaav mbi ken jijingi ne, shi se tôô ikyav i Yesu ver se la se tese er ikyav mbi utyaav mbi ken jijingi mbin mbi lu a inja shi mbi doo kpaa yô.
U Kuran Iyav man Ishima man Angahar Ase
4. Kwange yange u lu kwagh u injaa ken ikyav mbi utyaav mbi orshoja nena, man ú gema ú tile sha nyi?
4 Tsule nen kwange hen uya, ka mimi je la. Sha ayange a i ngeren Bibilo la ushoja tsulen kwange ikyôv u gbangese hen uya, ú gbanger í kuma er ikyevwe shin akevavee ahar nahan. Kwange u orshoja yange ú wase sha u kuran iyav mbu nan, shi yange í lu sha kwange nan zer sanker u nan tsembelee ye. Orshoja yange nana nguren tsulen kwange u nan hen uya yô kwagh ne á tese ér nan ngu wan iyol i utya. Paulu tôô kwange u orshoja la tese ikyav a mi sha u wasen se se fa er i doo u mimi u Ruamabera una bende a vese yô. U ôron sha ikyav yô, de se tsule nen kwange ne gbang, uma wase cii a̱ har sha mimi shi se wa iyol se kegh a kegh u nan hanma or mlumun sha mpin u nana pine se sha kwagh u mimi cii. (Pasalmi 43:3; 1 Peteru 3:15) Sha nahan yô, gba u se hen Bibilo tsembelee shi se gbidye kwar sha kwagh u se hen la kpaa. Yesu kpa lu a ‘atindiakaa a Aôndo ken ishima’ na. (Pasalmi 40:8) Ka nahan ve shighe u mbaahendanev yange vea pine un kwagh kpa á na ve mlumun sha u ôron ivur Ruamabera ken ityou ye.—Mateu 19:3–6; 22:23–32.
5. Pase er kwaghwan u Ruamabera una wase se shighe u se tagher a imeen shin tôvaican yô.
5 Zum u mimi u Bibilo ka una hemen se yô, ngu á kura se sha mbamhen mba shami ga la shi á wase se u tsuan kwagh u se er yô sha kwaghfan. Shighe u se tagher a tôvacan shin ma imeen yô, akaawan a ken Bibilo la aa wase se u tilen dông sha kwagh u mimi. Kwagh ne a lu inja er se nenge a Ortesen wase u Hemban, Yehova, shi se ungwa kwaghôron ken ijime yase, ngu kaan ér: “Ka gbenda je ne, za nen sha u” nahan.—Yesaia 30:20, 21.
6. Hii nan ve i gbe u se kura ishima yase i sha injakwagh laa, man perapera una kura i̱ vindi vindi nena?
6 Perutya, ka perapera je la. Perutya u orshoja yange ú kura ilyeghegh ki nanegh ki hange hange, ka ishima i nan je la. Kape i gbe u se kura ishima yase i sha injakwagh—or u se lu kimi la—vough je la, sha ci u ishima yase hembe henen akaa a bo. (Genese 8:21) Sha nahan yô gba u se fa Yehova shi atindiakaa na a perapera la kpaa aa doo se ishima keng. (Pasalmi 119:97, 105) Mdoo u kwagh u perapera a doo se ishima la ngu a na yô se venda mhen u taregh u ngu a na or nan hingir u vendan igbenda i Yehova i wang la. Heela tseegh ga, kwagh u perapera ka una doo se ishima kpa sea gema a kôr kwaghbo ihyom yô, kwagh ne a wase se se palegh kwagh u una vihi uma wase yô. (Pasalmi 119:99–101; Amoshi 5:15) Yesu ver se ikyav i kwagh ne, gadia Ruamabera ôr kwagh na kaa ér: “Perapera doo U ishima, U gema U nyagh mvende u vendan atindi la.”—Mbaheberu 1:9. *
7. Hii nan ve yange i gba u orshoja u Roma nana wa akôv a taver iyolo, man kwagh ne tese se nyi?
7 Wa nen akôv shin angahar, ka mkoholyol u sha ivangeli i bem je la. Yange i gba u shoja i Roma ia wa akôv a taver iyol shighe u ve lu za haan afo a utya mape yô, gadia yange ve zende i kuma ukilomita 30 nahan sha hanma iyange, shi ve lu a ikyav mbi utyaav mbi yuhwan kuman er ukilogram 27 nahan. Paulu ôr kwagh u akôvangahar sha u tesen iyol wan i se we se kegh a kegh sha u pasen hanma or u nana ungwa loho u Tartor ne cii la. Kwagh ne ngu hange hange sha ci u aluer se wa iyol u pasen ior kwaghaôndo ga shi gba se ishima kpaa ga nahan, a er nan ve vea va fa Yehova?—Mbaromanu 10:13–15.
8. Er se lu mbapasen loho u dedoo yô, se dondo ikyav i Yesu la nena?
8 Kanyi i̱ lu kwagh u vesen ken uma u Yesu? Yange kaa a Ponti Pilatu Orromanu u lu Gomna la ér: ‘M va shin tar ne, sha er Me pase mimi yô.’ Yesu yange pasen kwagh hanma ijiir i á zough a or u nan kegh ato a na cii, shi zua a iember ken tom na je yô ú hemba gban un kwagh a mbamgbe nav mba sha iyol kpaa. (Yohane 4:5–34; 18:37) Se kpa aluer sar se tsung u pasen loho u dedoo di er Yesu nahan yô, se zua a aan kpishi a pasen ior ú. Heela tseegh ga, aluer se uve ityough ken tom wase ne yô, kwagh ne una wase se se hemba taver ken jijingi cii.—Aerenakaa 18:5.
Akuvautya man Agunduutya man Sanker
9. Akuvautya yange ú kura orshaja u Roma nena?
9 Akuvautya, ka jighjigh u nan je la. Ishember i ken zwa Grika i í gem heen ér “akuvautya” la ka perutya u yange ú kehe je u war yisan iyol i or cii yô. Yange ú yisa or sha er “avaan a usu” a í ter kwagh u á ken Mbaefese 6:16 la aa bende a nan ga yô. Sha ayange a í ngeren Bibilo la, ushoja luun a ikukpa i í er sha myô, í lu a ihyo kimi í haan mkurem ker sha er a fatyô u wan usu ker yô. Orfantakerada ugen kaa ér ikukpa ne lu “môm ken ikyav mbi utyaav mbi bov sha ayange a tsuaa la.” Sha nahan yô, aluer orshoja nan ngu a ikuvautya sha u kuran iyol i nan sha avaan ne ga yô, á fatyô u vihin nan iyol ken utya kehelee je, shin alaghga je yô á wua a wua nan kuaa.
10, 11. (a) Ka “avaan a usu” a Satan a nyi aa fatyô u vihin jighjigh u nan wase? (b) Ikyav i Yesu ver la tese mluainja u jighjigh u nan sha ashighe a ican nena?
10 Ka “avaan a usu” a nyi Satan a yaren tom a mi sha u vihin jighjigh wase u nana? Alaghga una na ior mba hen tsombor wase vea tôv se a ican shin vea hendan a vese, shin a lu ior mba sha ijiir tom shin mba ken makeranta je kpaa. Isharen i ombon akaa lun a mi, man i̱ eren idya la vihi mlu u ken jijingi u Mbakristu mbagenev je kpaa. Aluer se soo u kuran ayol a ase sha ambaakaa ne yô, saa se dondo kwaghwan u i we se heen ne, ér, ‘er se lu a akaa ne cii yô, shi se tôô nen akuvautya, ka jighjigh u nan je la.’ Se mba zough a jighjigh u nan sha u henen fan kwagh u Yehova, lamen a na ken msen sha hanma shighe cii, shi kaven er á kor se shi a veren se doo doo yô.—Yosua 23:14; Luka 17:5; Mbaromanu 10:17.
11 Shighe u Yesu lu shin tar la tese mluainja u lun a jighjigh u nan taveraa sha shighe u mbamtaver ve te sha a vese yô. Yange hemba gban un ishima u eren er Ter na soo ér a er la, shi doo un tsung u eren ishima i Aôndo kpaa. (Mateu 26:42, 53, 54; Yohane 6:38) Shighe u ishima za Yesu iyol tsung ken sule u Gesemane la je kpa, á kaa a Ter na ér: “I̱ de eren sha ishima Yam ga, i̱ er sha ishima You.” (Mateu 26:39) Mayange je hungur Yesu u tilen sha mimi eren kwagh u a saan Ter na iyol ga. (Anzaakaa 27:11) Aluer se mba a imba vangertiôr la ken Yehova yô, se de ser tarnahan man ahendan a sar jighjigh u nan wase ishe ga. Kpa, aluer se suur sha Aôndo, se tese ser á doo se ishima shi se mba kuran atindi a na yô, jighjigh u nan wase una seer taver a taver. (Pasalmi 19:7–11; 1 Yohane 5:3) Ma injar shin ma msaanyol u or zough a mi hen anshighe kpuaa u a tôô a kar sha averen a Yehova á a lu keghen mba á doo ve ishima la je kpa ngu ga.—Anzaakaa 10:22.
12. Ka hanma ilyeghegh yasegh ki injaa agunduutya u sha ikyav la ngu a kura ki, man er nan ve mkor la a lu hange hangee?
12 Agunduutya u iyôô, ka myom je la. Agunduutya u iyôô yange a kura ityou man hirinigh ku orshoja—ape mhen man kwaghfan ve dugh la. Í tôô ishimaverenkeghen yase i Mbakristu la í kar sha agunduutya u iyôô, gadia i̱ kor mhen wase. (1 Mbatesalonika 5:8) Shin er se hen Mkaanem ma Aôndo se fe ma ve ma gem se sha mgem u he u mhen wase nahan kpa, se taver ga, se mba ken myen her tsô. Asema ase aa fatyô u saan ishe kera fese je. Akaa a taregh a ior ve keren la aa fatyô u danen se shin aa kar a tile sha ityou ki ishimaverenkeghen i Aôndo a ne se la. (Mbaromanu 7:18; 12:2) Diabolo yange nôngo gbilin gbilin ér una wa Yesu agbe sha u nan un “ityartor i sha won cii kua icivir i i.” (Mateu 4:8) Kpa Yesu venda nagh kula inyigh i môm, nahan Paulu ôr kwagh na kaa ér: “[Yesu] taver ishima a [kon u mtseha], A kera wa kunya iko ga sha ci u iember i i ver Un sha ishi la, A za tema sha uwegh ku yanegh ku ikônough ki Aôndo ki torough.”—Mbaheberu 12:2.
13. Se kôr vangertiôr u se lu a mi sha ishimaveren i i̱ lu keghen se ken hemen la nena?
13 Imba vangertiôr u Yesu lu a mi la gbe van van ga. Aluer se iv asema a ase a asaren man akaaeren a tar ungun, kera ka ishimaverenkeghen i akaa a a lu van ken hemen la ga yô, jighjigh u se lu a mi sha uityendezwa mba Aôndo la una kera taver ga. Shighe a karen yô, alaghga ishimaverenkeghen yase la ia saa a saa ishe kuaa je. Kpa, aluer se mba henen sha uityendezwa mba Aôndo hanma shighe yô, se za hemen u ember ken ishimaverenkeghen i i lu keghen se la.—Mbaromanu 12:12.
14, 15. (a) Kanyi i lu sanker wase u sha ikyav laa, man se er tom a mi nena? (b) Pase er sanker u jijingi una wase se u hendan a imeen yô.
14 Sanker u jijingi. Mkaanem ma Aôndo ma í nger ma inya ken Bibilo la ma er ka sanker u esen akur ahar tsough tsough, u ngu a gber aie u kwaghaôndo mbaaiev shi a wase mbaasemaamimi sha er vea kera lu ken uikyangen ga yô. (Yohane 8:32; Mbaheberu 4:12) Sanker u jijingi ne shi ngu a kura se shighe u akaren a te sha a vese, shin ma or u vendan mimi nan soo ér nana vihi jighjigh wase u nan yô. (2 Mbakorinte 10:4, 5) Sha kpôô yô saan se iyol er ‘Icighanruamabera cii i lu Aôndo a ne i nger sha u se lu a agoyol sha ci u hanma tom u dedoo’ nahan!—2 Timoteu 3:16, 17.
15 Yesu yange yar tom a sanker u jijingi tsema tsema sha u ponon mhen u sha ifer man ameen a ken myer a Satan va a mi sha a na ken tarikyôngo la. Hanma imeen i Satan va a mi yô, á kaa a na ér:‘I nger er.’ (Mateu 4:1–11) Orshiada u Yehova ugen ken tar u Ishpania u í yer un ér David la kpa kav er ngise Ruamabera wase un u hemban imeen nahan. Shighe u lu anyom 19 la, gumkwase u doonashe ugen u eren tom ijiir i môm vea na hen kômpeni u ôôn akaa lôhô un ér vea “numbe imôngo.” David venda, nahan gema pine orvesen u hen tom la ér a̱ na un tom ijiir igen sha er una palegh zayol la yô. Á kaa ér: “M umbur ikyav i Yosev la. Yange venda idya shi yevese yem kera. Mo kpa lu kwagh u m er vough je la.”—Genese 39:10–12.
16. Pase er i hii ve i gbe u se karen iyol sha er se ‘pase kwaghôron u mimi jighilii’ yô.
16 Yesu shi yar tom a sanker u jijingi sha u wasen ior mbagenev ve osough sha ikyev i Satan kera. Yesu kaa ér: “Ityesen i M tesen, ka i Yam ga, kpa ka i Un u A tindim la.” (Yohane 7:16) Gba u a tese se ve se fatyô u dondon gbenda u Yesu tesen kwagh tsema tsema la ye. Oryuda u timen sha akaa a mbayiase Josephus ôr kwagh u shoja i Roma kaa wener: “Hanma iyange yô, hanma orshoja nan karen iyol sha gbashima vough er ka ken utya nahan, ka ityôkyaa i i ne ve ve vôron ken utya fese ga je ne.” Gba u se yar tom a Bibilo ken ityav yasev mbi ken jijingi ne. U seer yô, gba kpee u se ‘nôngo sha gbashima u veren ayol a ase sha ishigh ki Aôndo er ior mba i kar ve ve kom yô, er mbatomov mba i gbe u vea ya kunya ga, mba ve pasen kwaghôron u mimi la jighilii’ yô. (2 Timoteu 2:15) Ka se zua a mkom kpishi shighe u ka sea yar tom a Ruamabera sha u nan mlumun sha mpin u or nan pin sha gbashima yô!
Eren Nen Msen Hanma Shighe
17, 18. (a) Msen una fatyô u wasen se u hendan a Satan nena? (b) Tese ikyav i i̱ tese er msen a lu a inja yô.
17 Paulu er kwagh u ikyav mbi utyaav cii been yô, á shi á seer kwaghwan u injaa ugen kpa shami. Gba u Mbakristu vea kegh iyol u eren “hanma msen man mzamber cii,” ka nahan man vea hendan a Satan ye. Doo u vea eren msen kwa me? Paulu nger ér: “Eren nen msen hanma shighe ken Jijingi.” (Mbaefese 6:18) Shighe u se tagher ishigh a ameen man mbamzeyol shin iyol kpen yô, msen ngu a na se hide se taver her gbang. (Mateu 26:41) Yesu yange “eren mbamsen man uzamber sha imo i genger genger man shi a mliam ashe kpaa. A sôn Un u A fatyô u yiman Un ken ku la, man i ungwa Un kpaa sha ci u mcieaôndo Na la.”—Mbaheberu 5:7.
18 Anmgbian u kwase ugen u í yer un ér Milagros u lu nengen sha nom na u lu uange tsung je hemba anyom 15 la kaa ér: “Shighe u iyol ngi a kpem yô, m gema hen Yehova ken msen. Ma or ngu u nana fatyô u wasen mo er Yehova ga. Sha kpôô yô, ashighe agen nga a yange i lum inja er me kera fatyô u wan ishima ga yô. Kpa hanma shighe u mea er msen hen Yehova mea bee cii yô i hide i taver mo iyol her, shi i lum guda kpaa.”
19, 20. Kanyi i gbe u se er ve se hemba ityav mbi se lu nôngon a Satan nee?
19 Diabolo fa ér shighe na kera shi vese ga, nahan ngu nôngon kwagh tsung ér una hungwa a vese. (Mpase 12:12, 17) Gba u se hendan a orihyom u ageegh ne shi se “nôngo ityav mbi dedoo mbi jighjigh u nan” wase la. (1 Timoteu 6:12) Kwagh ne gba u se lu a agee a hemban la ve se kôr cio ye. (2 Mbakorinte 4:7) Shi gba u se zua a iwasen i icighan jijingi u Aôndo, nahan se sôn nen icighan jijingi ne. Yesu kaa ér: “Aluer ne mba ne lu mbaaferev je kpaa ne fa u nan ônov enev uiwua mba dedoo yô, man hire Ter wen u A lu Sha Una kera na mba ve sen Un la Icighan Jijingi ga yee?”—Luka 11:13.
20 Sha kpôô yô doo u se hua nen ikyav mbi utyaav mbi Yehova a ne se la cii iyol. Se hua ikyav mbi utyaav mbi ken jijingi ne iyol sha u maan anza a civir Aôndo amba er jighjigh u nan man perapera nahan. Kwagh ne gba u mimi una doo se ishima vough er se tsule un hen uya nahan, se keghen a kegh iyol u pasen loho u dedoo sha hanma shighe cii, shi se lu a ishimaverenkeghen i akaa a ken hemen la ken ishima. Gba kpee u se hen u yaren tom a sanker u jijingi tsema tsema. Aluer se hua ikyav mbi utyaav mbi Aôndo cii iyol yô, se fatyô u hemban ityav mbi se lu nôngon a ujijingi mba aferev ne, nahan se va a icivir sha icighan iti u Yehova la.—Mbaromanu 8:37–39.
[Footnote]
^ Í pase ken kwaghôron u profeti u Yesaia ér Yehova iyol na kpa “haa perapera iyol er rigautya u iyôô nahan.” Sha nahan yô, á ver ishima ér mbakuran mba ken atôônanongo ve eren kwagh sha mimi shi ve eren kwagh u perapera kpaa.—Yesaia 59:14, 15, 17.
Ú Na Mlumun Wer Nyi?
• Ka an nan ver ikyav i hemban cii i huan ikyav mbi utyaav mbi ken jijingi laa, man er nan ve i doo u se time sha ikyav na ne vighe vighee?
• Se kura mhen wase man ishima yase i sha injakwagh la nena?
• Se fa u yaren tom a sanker u jijingi la tsema tsema nena?
• Er nan ve i gbe u se eren msen hanma shighe ciilii?
[Study Questions]
[Pictures on page 17]
Bibilo i henen sha gbashima la ia mgbegha se u pasen loho u dedoo sha hanma shighe cii
[Pictures on page 18]
Ishimaverenkeghen yase i tenger ga la ngi i wase se u tagher ishigh a mbamtaver
[Pictures on page 19]
Ú yaren tom a “sanker u jijingi” ken tom wou u pasen kwagh kpa?