“Taver Nen Ken Ter”
“Taver Nen Ken Ter”
“Taver nen ken Ter sha tahav mbu agee a Na.”—MBAEFESE 6:10.
1. (a) Ka ityav mbi kpilighyol mbi nyi í nenge anyom a kar hegen je er 3,000 nahana? (b) Hii nan ve Davidi hemba ityav mbinii?
ANYOM kar ken ijime je er 3,000 nahan, mbautyaav uhar tagher vanger ayol a ve ken utya hen atô u ikweutya ihiar i í lu nôngon ityav ayol a ve yô. U kiriki la kuran ilev, í yilan un ér Davidi. Yange tagher vanger a ikyôror u lun a agee kpishi, i yilan un ér Goliati. Myohom ma rigautya na u iyôô yuhwa kuma er ukilogram 57 nahan, shi lu a iwange i kehen tsung kua sanker kpaa. Kpa Davidi yô haa ma rigautya u iyôô iyol ga, shi lu mzu tseegh lu ityumugh nagh ye. Er lu wanye ken Iserael due sha u hendan kwagh a Goliati, ikyôror u Mbafiliti la yô, á nenge wener í laha un. (1 Samuel 17:42–44) Mbaiserael man Mbafiliti mba ve tile ve lu kenger a kenger la cii, a shi nan kpa ken asema a ve yô, ve fa or u nana hemba yô. Kpa ka hanma shighe cii or u taver nan hembe ityav ga. (Orpasenkwagh 9:11) Davidi hemba sha ci u lu sha agee a Yehova nôngo ityav mbira ye. Nahan á kaa ér: “Ityav ka mbi TER” je. Bibilo kaa nahan ér: “Davidi hemba Orfiliti la, sha mzu kua iwen.”—1 Samuel 17:47, 50.
2. Ka ityav mbi nyi Mbakristu ve nengee?
2 Mbakristu mba nenge ityav mbi kpôô kpôô ga. Shin er ve lu bem a ior cii nahan kpa, mba nôngon ityav mbi ken jijingi a mbaihyomov mba ageegh. (Mbaromanu 12:18) Paulu pase kwagh u ityav mbi hanma Orkristu nan lu nôngon ne ken ityough ki masetyô ki washika na u nger Mbaefese la. Á nger wener: “Kera ka awambe man inyam se lu nôngon ityav a ve ga, kpa ka mbatarev man mbautahav man mba ve lu utor sha tar cii mba ime ngin ne, man ujijingi mba aferev mba sha ajiir a Sha.”—Mbaefese 6:12.
3. Mbaefese 6:10 tese ér se er nyi ve se hembaa?
3 “Ujijingi mba aferev” mba shon yô ka Satan man azôv, ka ve i sar ve tsung u vihin mlu wase a Yehova Aôndo ye. Er ve hembe taver agee a vese yô, mlu wase ngu kwagh môm a u Davidi la, nahan saa se suur sha tahav mbu Aôndo ve se kôr cio ye. Sha kpôô yô, Paulu wa se kwagh wener se “Taver . . . ken Ter sha tahav mbu agee a Na.” (Mbaefese 6:10) Apostoli la we kwagh been kera yô á shi á pase iwasen i ken jijingi man aeren a Orkristu a a wase se u hemban ityav mbin yô.—Mbaefese 6:11–17.
4. Ka atôakaa ahar a nyi se lu timen sha mi ken kwaghhenen nee?
4 De se time nen sha kwagh u Ruamabera a er sha kwagh u tahav man ayom a orihyom wase la. Se been yô shi se time sha kwagh u se er ve se kura ayol a ase sha ikyev na yô. Aluer se dondo akaawan a Yehova yô, se lu a vangertiôr ser mbaihyomov asev vea hemba se ga.
Ityav Mbi Se lu Nôngon a Ujijingi Mbaaferev La
5. Ityav mbi i er kwagh u mbi ken Mbaefese 6:12, í tee mbi i kar sha war sôôn ken zwa u yange i hii ngeren Bibilo la wase se u fan ayom a Satan nena?
5 Paulu pase ér se mba “nôngon ityav a . . . ujijingi mba aferev mba sha ajiir a Sha.” Jighilii yô, ka Satan Diabolo u a lu “tor u ujijingi mba bov la” a lu icôr jijingi u bo ye. (Mateu 12:24–26) Ken zwa u yange i hii ngeren Bibilo ker la yô, i kar ityav mbi se lu nôngon ne sha uwar sôôn. Yange a̱ eren anumbe a̱ sôôn war ken tar u Grika u ngise la yô, hanma or u sôôn war nan nôngon ér nana zôhô or u nan lu sôôn war a nan la. Kape Diabolo kpa á soo wener una zôhô se ken jijingi je la. Una zôhô se nena?
6. Tese ken Ruamabera er Diabolo una fatyô u yaren tom a igbenda wue wue sha u vihin jighjigh u nan wase yô.
6 Alaghga Diabolo una er kwagh inja vough er ka iyô shin begha u tan kume shin er ka ma ortyom u iwanger nahan. (2 Mbakorinte 11:3, 14; 1 Peteru 5:8) Una fatyô u tuur uumace ken ijime ér ve tôv se a ican shin ve tule se ishima. (Mpase 2:10) Er tar cii u lu sha ikyev i Satan yô, una fatyô u hônon se sha asaren a taregh man akaa agenegh a danen or kpaa. (2 Timoteu 2:26; 1 Yohane 2:16; 5:19) Una fatyô u geman mhen u taregh shin mhen u mbavendan mimi sha u tsumen a vese, vough er lu tsugh Ifa nahan.—1 Timoteu 2:14.
7. Ka akighir a nyi azôv a lu a mini, man se mba a aan a injaa a nyi?
7 Er alaghga a lu inja er ikyav mbi utyaav man tahav mbu Satan man azôv a na mbu taver gande nahan kpa, mba a ikighir ve. Ujijingi mba aferev vea fatyô u kighir se ér se er akaa a bo a vihin Ter wase u sha la ga. Se mba a ian i eren kwagh u se soo u eren yô, shi se mba a tahav sha mbamhen man aeren a ase kpaa. Heela tseegh ga, se mba nôngon ityav mbin tswen ga. Sha shighe wase ne kpa “mba ve lu a vese, hemba mba ve lu a ve la iyenge” er sha shighe u Elisha kpa lu nahan. (2 Utor 6:16) Bibilo na se vangertiôr ne, ér aluer se gema ayol a ase se wa sha ikyev i Aôndo man se hendan a Diabolo yô, una yevese se.—Yakobu 4:7.
Se Fa Ayom a Satan
8, 9. Ka akaren a nyi Satan yange va a mi sha Yobu sha u nôngon ér una vihi mtil sha mimi naa, man ka akaa a bo a ken jijingi a nyi se tagher a mi nyiana?
8 Se lan ayom a Satan ga, sha ci u Ruamabera pase se ayom a na jighilii. (2 Mbakorinte 2:11) Diabolo yange na orperapera Yobu atsan a vihin tsung; á na un hingir u lun ken ibanave, shi á wua ior mbadoon Yobu ishima shi á na yô ior mba hen tsombor na hendan kwagh a na, ican i sha iyol kpa i er un, shi mba vé senge ér ve mba azende a na kpa hingir u puun un a puu. Yobu ure, lu un inja er Aôndo gbihi un nahan. (Yobu 10:1, 2) Nyian ne kpa alaghga a lu Satan una va se a mbamzeyol mban jighilii ga, kpa mbamzeyol mban nahan mba tseren Mbakristu kpishi, nahan Diabolo una fatyô u yaren tom a ve sha ci u mtsera na.
9 Akaa a bo a ken jijingi seer ngeen a ngee ken ayange a masejime ne. Se mba ken tar u inyaregh ki keren ki hembe gban kwagh a akaa a ken jijingi yô. Mba i shi tesen sha abaver ér idya i eren ka gbenda u zuan a msaanyol, ka ú van or a ijungwen ga. Sha nahan yô, ior kpishi hingir mba “iember i iyolough i hembe doon ve a Aôndo” yô. (2 Timoteu 3:1–5) Aluer se mba “nôngon . . . ityav tsung sha kwagh u jighjigh u nan” wase ga yô, imba mhen ne ia fatyô u vihin mtil wase u ken jijingi.—Yuda 3.
10–12. (a) Ka icintan i nyi Yesu yange ôr kwagh sha mi ken injakwagh na i ortanivor laa? (b) Pase er or nana yange mvese u nan u ken jijingi yô.
10 Satan hembe meen se sha u se uve ityough ken akaa a taregh shi se tume ityough keren uyôughyôughmbaakaav kpaa. Yesu ta se icin ken injakwagh na i ortanivor la ér sha ashighe agen yô ‘anzughul a tar ne a nyian ishima man icugh i inyar ka ve imbishi kwaghôron u Tartor’ la. (Mateu 13:18, 22) Inja i ishemberti i ken zwa Grika i í gem heen ér “imbishi” ne yô ka u “wuan kwagh kpum kpum.”
11 Kon ugen ngu ken akô ken ityar i iceenyolough í lu kpishi la. Kon ne ka u mende ú wa amishe shin itine i kon ugenegh, ú wuha ú cir kon shon u ú mende u shin itine ú we amishe ne, ú zer susen u mzeram shi wuhan yisan u zan zan, ken masejime yô, ú va wua kon shon la kera kuaa je.
12 Kape anzughul a tar ne man inyaregh ki keren taveraa kua mkpeyol kpaa ve ye se shighe tegh tegh shi ve panden se agee kure kure je la. Aluer se hemba veren ishima sha akaa a taregh yô, nahan se ngôôr gban uwer u henen Bibilo sha tseeneke wase ga, shi se hingir u bunden mbamkombo mba Kristu kpaa, tsô se kera gba zuan a kwaghyan u ken jijingi u injaa la ga. Inyaregh ki keren maa kia kar a hemba gban se kwagh a akaa a ken jijingi, nahan se hingir mba Satan una ya se je a ngôôr ga yô.
Gba u Se Tile Dông
13, 14. Zum u Satan a lu hendan a vese yô, kanyi i doo u se eree?
13 Paulu ngise taver mba nan jighjigh a na imôngo asema ér ve ‘tile dông ve hendan a ayom a diabolo.’ (Mbaefese 6:11) Sha kpôô yô, se fatyô u hemban shin timin Diabolo a mbatyomov nav imôngo ga. Aôndo na Yesu Kristu tom la ér a̱ er ú. (Mpase 20:1, 2) Gba u se ‘tile dông’ zan zan a va kar timin Satan, sha er a̱ de te num sha a vese hembe se ga yô.
14 Apostoli Peteru kpa yange ôr kwagh u mluainja u se tilen dông sha atseregh a Satan la var var je. Peteru nger ér: “Lu nen geng ge geng shi kuran nen kpaa, orihom wen diabolo ngu zenden er begha u tan kume nahan, keren or u una ya yô. Hendan nen a na, tile nen dông sha jighjigh u nan gadia ne fa anmgbianev enev sha won cii kpaa i ver ve ican shon i môm i môm i ne lu yan i ne vough.” (1 Peteru 5:8, 9) Sha mimi yô, iwasen i anmgbianev asev mba nomso man mba kasev mba ken jijingi ve ne se ne ngi hange hange sha er se tile dông shighe u Diabolo a te num sha a vese er begha u tan kume nahan yô.
15, 16. Tese ikyav i ken Ruamabera i̱ i̱ tese er iwasen i mbacivir a vese imôngo la ngi i wase se u tilen dông yô.
15 Zum u begha ka una ta kume ken taaikyôngo ken haregh u Afrika yô, ihyo ka i sa kwan ayem yevese sha utaha je zan zan saa ia kar undun ape kwaghbo a lu la. Kpa unortar yô ka ve lu imôngo, nahan ve kura ayol a ve. Takerada u i yér ér Elephants—Gentle Giants of Africa and Asia la pase nahan ér: “Kwagh u unortar ka ve er ve ve kura ayol a ve yô, ka ve kohol imôngo ve wa ihwa ve yisa ônov vev ken atô, nahan ve gema ve ver ishigh sha kwaghbo u a lu van la. Er unortar ve kor ayol a ve sha utaha imba ne yô, anônov nav je kpa ubegha mba cihin mba te num sha ve ga.”
16 Kape se kpaa shighe u Satan man azôv a na ve te num sha a vese yô, i doo u se lu imôngo kangenaan a anmgbianev asev mba jighjigh ve u nan a taver je la. Paulu yange pase er Mbakristu mbagenev ve lu mba ‘surun un ishima’ sha shighe u i wuhe un ken Roma la nahan. (Mbakolose 4:10, 11) Ka ijiir i môm tseegh í zough a ishember i ken zwa Grika i í gem i̱ ér u ‘surun ishima’ la ken Ruamabera u Mbakristu u ken zwa Grika la ye. Takerada u pasen asemberakaa u í yer ér Vine’s Expository Dictionary of New Testament Words la kaa ér, “á fatyô u pasen ishemberti i ‘surun ishima’ i i̱ lu ishember i pasen ieren ne sha gbenda ugen ér icigh ki panden mnyoon.” Iwasen i mbacivir Yehova mba ve vie la ia fatyô u panden se myoon u ican i̱ ken ishima man i̱ sha iyol i̱ ve se a mi la vough er mkurem ma leghem nahan.
17. Kanyi ia wase se u tilen sha jighjigh sha ishigh ki Aôndo?
17 Ishima i mba ve lu Mbakristu a vese imôngo ka ve taver se la ia fatyô u taver ibumun i se bum ser se civir Aôndo sha jighjigh la. Ka mbatamen mba ken Kristu je i hembe gban ve ishima u nan iwasen i ken jijingi ne ye. (Yakobu 5:13–15) Akaa a á ne or lu jighjigh yô ka Bibilo i henen sha hanma shighe man u zan mbamkombo mba Mbakristu man mba mkohol mba vesen man mba kiriki. Mlu u se lu vea Aôndo kanganaan la kpa ka a wase se se za hemen u lun jighjigh hen Aôndo. Sha kpôô yô, doo u sea yaan kwagh shin sea maan kwagh shin sea eren nyityô kwagh kpaa, se eren akaa cii sha ci u icivir i Aôndo. (1 Mbakorinte 10:31) Kera je kpa, ka hange hange u se suur sha Yehova sha msen u eren sha er se za hemen u eren kwagh u doon un yô.—Pasalmi 37:5.
18. Hii nan ve shighe u akaa a vihin a pande se tahav je kpa i doo u se gba uwer ga?
18 Ashighe agen Satan ngu a ta num sha a vese sha shighe u se taver ken jijingi ga yô. Begha ngu a ta num sha ishôso i í taver ga yô. Mbamzeyol mba hen tsombor man mtaver u inyar shin mnyoon una fatyô u panden tahav asev mbu ken jijingi la. Kpa se gba nen uwer u eren kwagh u doon sha ishigh ki Aôndo ga, gadia Paulu kaa ér: “Ka shighe u m lu isheer la je m gem m taver ye.” (2 Mbakorinte 12:10; Mbagalatia 6:9; 2 Mbatesalonika 3:13) Yange lu ôron ér nyi jimi? Lu ôron wener tahav mbu Aôndo mbu a fatyô u hiden taver se ken isheer yase i orumace ne, aluer se sôn Yehova ser a̱ na se agee yô. Mhembe u Davidi hemba Goliati ityav la tese ér Aôndo una fatyô u taver ior nav agee, shi eren nahan kpaa. Mbashiada mba Yehova mba sha ayange ne kpa vea fatyô u lumun a kwagh ne, sha ci u sha ashighe a ve tagher a mtaver tsung yô, ka ve nenge a uwegh ku agee ku Aôndo sha a ve.—Daniel 10:19.
19. Ôr ikyav i i̱ tese ér Yehova suen mbacivir un yô.
19 Nom ugen vea kwase na nger kwagh sha iwasen i Aôndo na ve yô, ér: “Se civir Yehova imôngo anyom kar hegen vese, nahan se zua a averen kpishi, shi se hingir u fan ior mba injaav kpa kpishi. Yehova shi tese se shi á taver se sha er se wa ishima a mbamtaver doo doo yô. Ashighe agen yange se fa er i hii ve akaa a lu eren sha gbenda u a lu eren la ga, di er Yobu nahan, kpa se fa tsô ser Yehova kegh iyol u wasen se hanma shighe cii.”
20. Ka ikyav i ken Ruamabera i nyi i lu i tesen ér Yehova suen ior nava?
20 Uwegh ku Yehova yina u suen shi taver mba ve civir un sha jighjigh la ga. (Yesaia 59:1) Orngeren pasalmi Davidi wa icam wener: “TER ka A kôr mba ve gbe la cii, kenden a mba ve lu ngugh ngugh la sha.” (Pasalmi 145:14) Sha kpôô yô, Ter wase u sha la “tee se ayange ayange” shi ne se kwagh u kwagh a gbe se a mi la kpaa.—Pasalmi 68:19.
Gba u Se “Huwa Ikyav Mbi Utyav mbi Aôndo Cii Iyol”
21. Paulu ôr er i doo u se huwa ikyav mbi utyaav mbi ken jijingi la var var nena?
21 Se hira hen se fa igbenda i Satan igen shi se nenge er i doo u se tile dông shighe u á te num sha a vese yô. Hegen se nenge sha kwagh u injaa ugen u una wase se se tile dông sha jighjigh u nan wase yô. Apostoli Paulu ter kwagh u vesen u una wase se se tile dông se hendan a ayom a Satan shi se za ikyura ken ityav mbi se lu nôngon a ujijingi mba aferev ne kwa har ken washika u nger Mbaefese la. Paulu nger ér: “Huwa nen ikav mbi utyav mbi Aôndo cii iyol sha u né fatyô u tilen dông hendan a ayom a diabolo yô . . . Tôô nen ikav mbi utyav mbi Aôndo cii sha u né fatyô u tilen dông sha iyange i ifer yô, man zum u né kure akaa cii né tile her yô.”—Mbaefese 6:11, 13.
22, 23. (a) Ikyav mbi utyaav yasev mbi ken jijingi la wa nyi man nyi kere? (b) Kanyi se time sha mi ken kwaghhenen u a dondo nee?
22 Sha mimi yô, doo u se huwa ‘ikav mbi utyav mbi Aôndo cii iyol.’ Shighe u Paulu nger washika na hen Mbaefese la, orshoja u Mbaroma lu kuran un, man alaghga je yô ashighe agen yange á huwa ikyav mbi utyaav cica cii iyol. Nahan kpa, lu Aôndo mgbegha apostoli ne ve ôr kwagh u ikyav mbi utyaav mbi ken jijingi mbi i gbe u mbacivir Yehova cica cii vea huwa iyol keng keng ne ye.
23 Ikyav mbi utyaav mbi Aôndo a ne ne wa aeren a i gbe kpee u Orkristu nana lu a mi la, kua akaa a ken jijingi a Yehova a ser a ver sha ci wase la kpaa. Se lu timen sha hanma vegher u ikyav mbi utyaav mbi ken jijingi ne ken kwaghhenen u a dondo ne. Kwagh ne una wase se se gbidye kwar se nenge aluer sea wa iyol tsema tsema u nôngon ityav mbi ken jijingi ne kpa se fa. Shi se nenge ikyav i vesen i hendan a Satan Diabolo i Yesu Kristu á ver se la kpaa.
Ú Na Mlumun Wer Nyi?
• Ka nyi utya Mbakristu cii ve lu nôngonoo?
• Pase ayom a Satan agen.
• Iwasen i mba nan jighjigh a vese imôngo ia wase se nena?
• Se suur sha tahav mbu ana, man ka sha ci u nyi?
[Study Questions]
[Pictures on page 11]
Mbakristu mba ‘nôngon ityav a ujijingi mba aferev’
[Picture on page 12]
Anzughul a tar ne a nyian ishima aa fatyô u imbishi kwaghôron u Tartor
[Picture on page 13]
Mbakristu a vese imôngo vea fatyô u ‘surun se ishima’
[Picture on page 14]
Ú eren msen wer Aôndo a na ú agee kpa?