Ve “Zua A Tagbede Môm U Lun Ishe Kpishi”
Ve “Zua A Tagbede Môm U Lun Ishe Kpishi”
“Mba eren a tartor u Sha sha igosor; mbaeren kwagh sha igosor kpaa mba ngohol u sha agee.”—MATEU 11:12.
1, 2. (a) Ka kwagh u injaa u nyi Yesu tér ken injakwagh na igen i sha kwagh u Tartor laa? (b) Yesu ôr injakwagh i sha kwagh u tagbede u lun ishe kpishi la ér nyi?
MA KWAGH ngu u a lu ú a inja kpishi je u una na ve ú gema akaa a ou cica cii ú tee sha er ú yam un yôô? Ka se ungwa ior ve kaa ér vea an-vanger a ker inyaregh shi vea er kwagh u vea za gwa shin vea lu ityagheror yô. Nahan kpa, taver kpishi u or nana̱ zua a kwagh u á lu nan a inja kpishi je u nana tee akaa a nan cica cii sha er nana yam un yô. Kpa Yesu Kristu tér kwagh u injaa ugen u a taver u zuan a mi yô ken injakwagh na igen i kôron ken ishima i á er sha kwagh u Tartor u Aôndo yô.
2 Ashighe kpishi ka i yila injakwagh shon i Yesu ôr mbahenen nav tseegh la ér injakwagh i tagbede u lun ishe kpishi. Ka injakwagh shon i Yesu ôr je ne: “Tartor u Sha ngu er or u teen kasua, keren utagbede mba dedoo. Er nan za zua a tagbede môm u lun ishe kpishi yô, nan yem nan za tee akaa a nan lu a mi la cii, nan za yam un.” (Mateu 13:36, 45, 46) Lu nyi jighilii Yesu soo wener mbahenen nav ve fa sha injakwagh nee? Man se kpa se fatyô u henen kwagh sha injakwagh na ne nena?
Tagbede Ka Kwagh u A Lu a Inja Kpishi Yô
3. Er nan ve utagbede mba dedoo lu ior kwagh u injaa sha ashighe a tsuaa la yumu?
3 Sha ashighe a tsuaa la, tagbede lu ior kwagh u hweegh kpishi. Takerada ugen ôr kwagh u Orroma u ngeren akaa ugen u i yilan un ér Pliny u Vesen la yange ôr sha kwagh u tagbede yô, ú kaa ér, yange tagbede “hemba gban ishe a akaa a injaa agen cii.” Tagbede ka kwagh u hweegh u sha gbaaôndo er zenaria man azurfa man awen a injaa agen nahan ga, sha ci u ka akaa a uma agen a eren un ye. Í fa ér ikwembe igen ngi i ka i gema agboghol a kiriki a hingir utagbede mbadoon ashe yô. Zum u agboghol a kiriki a nyer ken ikwembe ne yô, ka i imbishi a, i ishi a azer iyol, shighe a karen yô maa a hingir tagbede. Sha ayange a tsuaa la, ior sangen utagbede mba hemban doon cii shin Zegemnger u Nyian man shin Zegemnger u Pershia man Ityeku i India la kpaa, ajiir ne lu ica a tar u Iserael. Ka nahan ve Yesu ôr ér “or u teen kasua” la lu “keren utagbede mba dedoo” ye. Yange i gba u or nana nôngo kwagh tsung ve nana zua a tagbede u dedoo ye.
4. Kanyi i lu semakwagh ken injakwagh i Yesu ôr sha kwagh u orkasua u keren utagbede laa?
4 Tagbede mba injaav ndera gban ishe ka kwagh u nyian a mi ga. Nahan kpa, ka inja er ka mgbeishe na la yange lu semakwagh u Yesu soo ér ior ve fa ken injakwagh na la ga nahan. Ken injakwagh i Yesu ôr la, yange tôô Tartor u Aôndo kar sha mgbeishe u tagbede keng ga, kpa lu “or u teen kasua, keren utagbede mba dedoo” man kwagh u orkusua la zua a tagbede u dedoo ve er la Yesu kar Tartor u Aôndo sha mi ye. Orkasua u keren tagbede lu er or u teen akaa a ver ver ken kenti nahan ga. Lu or u nan fe kwagh u kasua u tagbede i ker inya, u nan lu a ashe a kasua yô. Lu or u nana nenge a tagbede u dedoo hanma shighe kpa nana fa, nahan or a fatyô u bumen nan teen nan tagbede u bo ga yô.
5, 6. (a) Ka kwagh u dedoo u nyi se nenge orkusua u Yesu a er kwagh na ken injakwagh la á ere? (b) Injakwagh i sha kwagh u injaa u ken sule la pase nyi sha kwagh u orkasua u keren tagbede laa?
5 Orkasua u i er kwagh na ken injakwagh ne er kwagh u dedoo ugen u i doo u se fa yô. Sha mimi yô, aluer or u eren kasua u tagbede nan zua a tagbede mape yô, nana hii tôvon fan ishe i í lu teen un ken kasua la cii ve nana yam un ye, sha er nana tee a zua a liba yô. Shi alaghga nana tôv nana fa aluer ior a lu sasen a sase tagbede ken kasua yô, sha er nana yam un kpa nana ngôôr teen ga yô. Inja na yô, hemba hangen nan u teen tagbede u nana yam la, ú ngu wer nan ngu yamen ér nana koso ga. Kpa, orkasua u Yesu ôr kwagh na ken injakwagh la yô, kwagh gba orti u keren liba sha tagbede u zua a mi la ga. Liba na yô lu inyaregh ga. Sha kpôô yô, er zua a tagbede la yô, kwagh ugen môm kera gba un ishima ga, a yem a za ‘tee akaa a a lu a mi la cii’—a̱ shi nan kpa lu akaa na cica cii tôô tee sha er una yam tagbede u lu keren la ye.
6 Mbakasuav mbagenev vea nenge ér ka ibumekwagh je orkusua u Yesu ôr kwagh na ken injakwagh la er ye. Or u nan fe kwagh u kasua tsema tsema yô, nana soo u eren imba kpenga u nana zua a liba ga la ga. Kpa, orkusua u ken injakwagh i Yesu ôr la yô, mnenge na sha kwagh ne lu kposo. Injar na yô, lu inyaregh ga, kpa lu mkom man iember i a zua a kwagh u a lu a inja kpishi ve ember la. Se seer zuan a iwanger sha kwagh ne ken injakwagh igen i Yesu ôr, i i ze kwagh môm a í se lu ôron kwagh sha mi van ne, á kaa ér: “Tartor u Sha ngu er kwagh u injaa u i yer ken sule ugen, u or za zua a mi, maa nan gem nan yer; sha iember i nan la nan gema nan za tee akaa a nan lu a mi la cii, nan za yam sule la.” (Mateu 13:44) Sha kpôô yô, or la yange asegh sha kwagh u injaa ken sule la yô ember kpishi, nahan iember la na yô maa a za tee akaa a na cii a yam ú. Ior mba nyian nahan kpa? Ma kwagh u injaa ngu je u or nana tee akaa a nan cii sha er nana yam yôô?
Ior Mba Tartor Ú Aôndo Gba Ve Kwagh Tsung La
7. Yesu yange tese ér Tartor u Aôndo gba un kwagh tsung nena?
7 Lu kwagh u “Tartor u Sha” Yesu lu ôron ken injakwagh na i tagbede la ye. Tartor la yange u gba un kwagh tsung je. Ityakerada i Ivangeli cii pase se wanger wanger er Tartor gba Yesu kwagh tsung yô. Mba eren Yesu batisema ken inyom i 29 S.W. la kera yô maa á “hii u ôron kwaghaôndo, gba kaan er: Gema nen asema, gadia tartor u Sha mgbôghom ve.” Yange pase ikpelaior kwagh u Tartor la anyom atar man tiôn. Á zende tar u Iserael cii, lu “nyôron ken agar a tamen man angarev mba kiriki, lu ôron kwaghaôndo, pasen Loho u Dedoo u tartor u Aôndo.”—Mateu 4:17; Luka 8:1.
8. Yesu yange er nyi sha u tesen kwagh u Tartor ú Aôndo ua va ere?
8 Yesu yange er uivande kpishi ken tar u á pase ior kwagh ker la, á bee ior iangev shi á na ior mba ijen kôr ve la kwaghyan, shi yàngè ijever ahumbe tile gigh gigh, shi nder mbakpenev kpaa. Nahan uivande mba Yesu er mban lu ikyav i tesen kwagh u Tartor ú Aôndo ua va er yô. (Mateu 14:14–21; Marku 4:37–39; Luka 7:11–17) Ken masejime yô, i va wua Yesu sha kon u mtsaha sha ci u tom na la, ku u Yesu kpe la lu u tesen wener un civir Aôndo sha mimi shi un sue Tartor u Aôndo sha jighjigh kpaa. Yesu na uma na sha u eren tom u Tartor shi kpe sha ci u ú kpaa, di vough er orkasua u keren tagbede la kpa yange tee akaa a na cii sha er una yam “tagbede môm u lun ishe kpishi” nahan.—Yohane 18:37.
9. Ka kwagh u dedoo u nyi mbahenen mba Yesu mba hiihii mbara ere?
9 Yesu yange ver ishima tsung sha kwagh u Tartor, shi á tsua ior mbagenev kpuaa ve hingir mbadondon nav. Ve kpaa Tartor la gba ve kwagh tsung. Anderia kpa lu ordondon na, wen vande lun orhenen u Yohane u Eren Batisema. Zum u Anderia man orhenen u Yohane ugen, u a̱ shi nan kpa lu wan u Sebedeu u un kpa i yilan un ér Yohane la, ungwa Yohane u Eren Batisema lu yôôn ér Yesu ka “Waniyôngo u Aôndo” yô, asema mgbegha ve ker nahan ve dondo Yesu, ve hingir mba nan jighjigh. Kpa, lu cii la ga. Her ave ave la je maa Anderia za ôr anngô na Shimon wener: “Se zua a Mesiya ve.” Tsô maa Shimon (u i va hingir u yilan un ér Kefa, shin Peteru la) man Filibu kua ijende na Natanael kpaa va kav er Yesu a lu Mesiya yô. Nahan ishima tsue Natanael ker tsô á kaa a Yesu ér: “U ngu Wan u Aôndo, U ngu tor u Iserael.”—Yohane 1:35–49.
Asema Mgbegha Ve Ker
10. Mbahenen mba Yesu yange ve er nena zum u Yesu hide va yila ve sha kwa har ér ve dondo un laa?
10 A fatyô u tôôn iember i Anderia man Peteru man Yohane, kua mbagenev mba yange ve zua a Mesiya ve ve ember yum la karen sha iember i orkasua u keren tagbede yange za zua a tagbede u gban ishe kpishi ve ember tsung la. Yange mba zough a Yesu kera yô, ve er nena? Ityakerada i Ivangeli ôr se kwagh u yange ve zua a Yesu sha kwa u hiihii la ve ve er vighe vighe ga. A̱ shi nan kpa ve mbagenev kpishi yange ve hide ve yem ve lu za eren ityom i ve vanden eren keke la. Nahan kpa, iwer ngi kar er ateratar shin ka kom er inyom i môm nahan yô, Yesu shi hide za shin kpe Zegemnger u Galilia za nenge a Anderia man Peteru man Yohane vea anngô na Yakobu, ve lu kôron ishu. * Yesu nengen a ve yô, á kaa a ve wener: “Va, dondon nen sha a Mo, Me gema ne, né hingir mbakôronior.” Tsô ve er nena? Takerada u Mateu ôr se kwagh u Peteru man Anderia er yô, ú kaa ér: “Ve undu ukper vev fese, ve dondo sha a Na.” Shi ú ôr se kwagh u Yakobu man Yohane kpa er yô, ú kaa ér ve kpaa: “Ve undu tso kua ter ve fese, ve dondo sha a Na.” Takerada u Luka kpa seer ôron se kwagh ve nahan ér, “ve undu akaa cii, ve dondo sha a Na.”—Mateu 4:18–22; Luka 5:1–11.
11. Kanyi yange i na ve Yesu lôhô mbahenen nav ér ve̱ dondo un maa ve ngôôr ga je ve dondo unu?
11 Mbahenen mbara yange ve hen sha mlehe u Yesu lôhô ve ér ve hingir mbadondon nav la ga tsô maa ve dondo unu? Mayange ga! Sha kwa u hiihii u ve zua a Yesu la ve undu un ve hide ve yem ishu kôron, kpa sha mimi yô akaa a ve nenge Yesu er shi ôr a ve sha shighe shon la yange kôr ve sha mtema kpishi. Er ve undu Yesu nôngo u kuman inyom jimin yô, ve zua a shighe u vea hen sha akaa a ve nenge un er shi ôr ve la kpaa. Nahan shighe kuma hegen u vea tsua kwagh u vea er ve. Vea er kwagh er orkusua, u za zua a tagbede u gban ishe kpishi ve sagher un iyol tsung, u Yesu a kaa wener a ‘yem a za’ tee akaa a na cii sha er una yam tagbede la nahan je kpa? Een, vea er kwagh er un nahan. Akaa a ve nenge Yesu er shi ôr ve la na asema mgbegha ve ker. Tsô, ve kav er i gbe u vea kera tema a tema ga yô. Er se vande ôron kwagh ve nahan, yange ve undu akaa a ve cii ve hingir mbadondon mba Yesu.
12, 13. (a) Ior kpishi mba ve ungwa akaaôron a Yesu la yange ve er nena? (b) Yesu ôr kwagh u mbahenen nav mba jighjigh mbara ér nyi, man inja i kwaghôron na la ér nyi?
12 Mbahenen mba jighjigh mban lu kposo a mbagen mba í er kwagh ve ken ityakerada i Ivangeli la! Yesu yange bee mbagenev angev shi na ve kwaghyan kpaa, kpa kwagh gba ve u dondon un ga, tativ yem lu za eren akaa ve. (Luka 17:17, 18; Yohane 6:26) Yesu yange kaa a mbagenev wener ve hingir mbadondon nav kpa ve vaa iyol a na tsô ve yem kera. (Luka 9:59–62) Kpa mbahenen mba jighjigh mbara yô lu nahan ga, tsô ken masejime yô Yesu ôr kwagh ve wener: “Hii sha ayange a Yohane u Eren Batisema zan zan hegen ne, mba eren a tartor u Sha sha igosor; mbaeren kwagh sha igosor kpaa mba ngohol u sha agee.”—Mateu 11:12.
13 Inja i ishember i̱ ‘igyosor’ man i̱ ‘mbaeren kwagh sha igyosor’ la ér nyi? Takerada ugen u pasen asemberatii ú i yer ér, Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words la ôr kwagh u ishemberti i ken zwa Grika i̱ tesen ieren, i̱ í zough a asemberatii a ahar a i tér sha heen ne la ér: “Ishember ne ngi ôron kwagh u mnenge u nôngon kwagh sha agee.” Shi or u fan Bibilo ugen u í yer un ér Heinrich Meyer la kpa ôr kwagh u ivur ne wener: “Ngi ôron kwagh u iniôngon i ior lu nôngon sha afatyô ve cii ér vea nyôr Tartor u Mesiya la . . . Tartor la gba ior ishima je lu kwagh u vea wa ave ikyum vea tema a tema ga.” Asande a ior ne er kwagh vough er orkasua u keren utagbede la nahan, gadia ve kav kwagh u a lu u injaa mimi la fese je, nahan ve de akaa cii sha ci u Tartor, or kpa kighir ve ga.—Mateu 19:27, 28; Mbafilipi 3:8.
Mbagen kpa Gba Mi Keren Tartor La
14. Yesu yange wa mbaapostoli ago a eren tom u pasen kwagh u Tartor la nena, man kwagh ne wase ve nena?
14 Er Yesu za hemen u eren tom u pasen ior kwagh yô, á tsaase mbagenev shi á wase ve sha er vea ker Tartor yô. Kwagh u hii eren yô, á tsua mbahenen 12 ér ve lu mbaapostoli shin mbatomov nav. Yesu tese ve er vea er tom u pasen ior kwagh yô, shi á ôr ve mbamtaver mba vea va tagher a mi ken hemen la kpaa. (Mateu 10:1–42; Luka 6:12–16) Zum u Yesu lu zenden pasen kwagh ken tar u Iserael la, ve zende vea na je kuma er anyom ahar shin hemba nahan je kpaa, kwagh ne na yô, mlu ve vea Yesu seer taver a taver. Yange ve ungwa akaaôron a na shi ve nenge uivande nav mba kpilighyol mba lu eren la man ikyav i á ver la kpaa. (Mateu 13:16, 17) Akaa a ve nenge ne cii kôr ve ken ishima tsung, tsô ve er kwagh sha gbashima er or u teen tagbede la nahan, ve ker Tartor sha ishima i tseen, man a ishima ve i môm cii.
15. Ka nyi kwagh jighilii Yesu yange kaa a mbadondon nav ér ia na ve iembere?
15 Dugh mbaapostoli mba 12 mbara kera yô, Yesu yange tsua “mbagenev akunduatargber, tindi ve uhar uhar er, ve̱ hira hemen ve̱ za hen hanma gar man hanma idiôya i i lu Un ka zan her la.” Ve kpa á ôr ve atsan man mbamtaver mba vea va tagher a mi ken hemen la, nahan á kaa a ve ér ve za pase ior ér: “Tartor u Aôndo mgbôghom a ven.” (Luka 10:1–12) Iorov 70 mba Yesu tindi ve la hide a iember, ve va kaa a Yesu ér: “Tere, ujijingi mba bov je kpaa hingir sha ikev yase ken iti you.” Kpa, Yesu gema ôr kwagh a ve u alaghga kpiligh ve iyol ungwan yô. Á pase ve ér vea va ember ken hemen a hemba cii, sha ci u gbashima u ve lu a mi sha kwagh u Tartor la. Á kaa a ve wener: “Kpa de ember nen er ujijingi ve lu sha ikev yen ga, kpa ember nen er i nger ati a en Sha yô.”—Luka 10:17, 20.
16, 17. (a) Kanyi Yesu yange ôr a mbaapostoli nav hen tugh mbu mase lun a ve shin tar laa? (b) Kwagh u Yesu ôr a mbaapostoli nav mbara na ve iember man vangertiôr nena?
16 Hen tugh mbu masetyô mbu Yesu lu vea mbaapostoli nav, sha iyange Nisan 14, 33 S.W la, á ver iniongo i̱ í va hingir u yilan ér Kwaghyan u Ter u Aikighe la, nahan á wa ve tindi wener ve za hemen u umbur i̱. Yesu ôr a mbaapostoli 11 mba ve shi her la hen tugh mbura wener: “Ka ne je ne taver ishima ne lu a Mo ken ameen a i lu meen Mo la cii ye. Nahan M ver ne tartor er Terem kpaa A verem nahan, sha u né ya kwagh, né ma kwagh sha tebur Wam man né tema sha mkônom ma torom, né ôr ijir sha ikwe i Mbaiserael i pue kar ihiar la ye.”—Luka 22:19, 20, 28–30.
17 Kwagh u Yesu ôr a mbaapostoli nav mbara yange una na ve iember kpishi shi ishima ia pever ve kpaa. Tartor u Yesu tôndo zwa ér una na ve la hemba nyityôkwagh i orumace nana na ve cii. (Mateu 7:13, 14; 1 Peteru 2:9) Mbaapostoli mban de akaa a ve a eren cii ve dondo Yesu sha u keren Tartor, di er orkasua u keren utagbede la kpa yange tee akaa a na cii sha er una za yam tagbede u lun ishe kpishi la nahan. Kpa, kwaghôron u Yesu la na ve vangertiôr ér tom u Tartor u ve de akaa a saa ve, ve ne ayol a ve u eren ú la ua saa gbilin ga.
18. Dugh mbaapostoli mba 11 mbara kera yô, ka unô kpaa vea va zua a mtsera u Tartor laa?
18 Ka mbaapostoli mba ve lu vea Yesu hen tugh mbu masetyô mbu lu a ve la tseegh lu u vea zua a mtsera u Tartor la ga. Yehova yange wa ishima wener, i ya ikyur i Tartor a iorov 144,000, ve za tema tor a Yesu Kristu sha Tartor u iengem la. Shi, apostoli Yohane nenge a “zegeikpelaior . . . ma or fatyô u ôron i iyenge ga . . . ve tile sha ishigh ki ikônough ki torough kira man sha ishigh ki Waniyôngo . . . Ve lu genger imo kaan er: Myom ka u Aôndo wase u A tem sha ikônough ki torough la man shi Waniyôngo kpaa.” Zegeikpelaior ne ka mba vea lu shin tar ne, vea lu sha ikyev i Tartor la yô. *—Mpase 7:9, 10, 14:1, 4.
19, 20. (a) Ka ian i nyi i lu sha ci u ior mba ken akuraior ciili? (b) Ka mpin u nyi se time sha mi ken kwaghngeren u a dondo nee?
19 Zum u Yesu lu nôngon una kôndo á yem sha la, á wa mbadondon nav mba jighjigh tindi ér: “Nahan yô, za nen, za gema nen akuraior cii a̱ hingir mbahenen, eren nen ve batisema ken iti i Ter man Wan man Icighan Jijingi, tesen nen ve u kuran akaa a M we ne kwagh sha mi cii; nenge, Me luun a ven ayange ayange zan zan mkurtar je.” (Mateu 28:19, 20) Nahan lu u ior mba ken akuraior cii vea va hingir mbahenen mba Yesu Kristu. Ior mba vea due ken akuraior cii ne vea ver ishima ve cii sha Tartor u Aôndo—a̱ lu sha vea lu yemen shin vea lu lun shin tar ne kpaa, er orkusua la kpa yange ver ishima na cii sha tagbede u dedoo la nahan.
20 Mkaanem ma Yesu ôr la tese ér a er tom u geman ior hingir mbahenen ne zan zan “mkurtar je.” Sha ayange ase ne kpa ior mbá mba ve lu a gbashima u nan uma ve cii sha u vea er tom u Tartor u Aôndo er orkasua u keren utagbede la kpa yange tee akaa a na cii ér una yam tagbede u dedoo nahan kpa? Se time sha mpin ne ken kwaghngeren u a dondo ne.
[Footnotes]
^ Zum u mbahenen mba Yesu zua a na sha kwa u hiihii la, alaghga tsô, Yohane, wan u Sebedeu yange dondo Yesu nahan pande nenge uivande mbagen mba Yesu er yô, ka nahan ve fatyô u ngeren akaa a Yesu er la ken takerada na u ivangeli la vindi vindi ye. (Yohane, ityough 2–5) Nahan kpa, va undu Yesu hide yem ishu kôron cii ve Yesu shi va hide yila un ér a dondo un ye.
^ Aluer ú soo u seer zuan a iwanger sha kwagh ne yô, nenge ken takerada u Mfe u Una Va a Uma u Tsôron La, ityough 10, ka Mbashiada mba Yehova ve gber ú ye.
Ú Fatyô u Pasen Kpa?
• Ka semakwagh u vesen u nyi se hen ken injakwagh i orkasua u keren utagbede laa?
• Yesu yange tese ér Tartor gba un kwagh tsung nena?
• Kanyi yange i mgbegha Anderia man Peteru man Yohane kua mbagenev kpaa ve ve dondo Yesu a atimbir shio zum u á kaa a ve ér ve dondo un laa?
• Ka ian i vesen i nyi i lu sha ci u ior mba ken akuraior cii laa?
[Study Questions]
[Picture on page 14]
‘Ve de akaa ve cii ve dondo Yesu’
[Picture on page 16]
Cii man Yesu yem sha yô, á wa mbadondon nav tindi ér ve gema ior cii ve hingir mbahenen