I Nger Iti I Aôndo Ken Bibilo I Hiihii I Ken Zwa Jamani

INGER iti i Aôndo i Yehova la kwa dubu imôngo ken Bibilo i New World Translation of the Holy Scriptures, i̱ yange i gber ken zwa Jamani ken inyom i 1971 la. * Kpa lu hiin i hii ngeren iti i Aôndo ken Bibilo i ken zwa Jamani la ga. Ka inja er Bibilo i ken zwa Jamani i yange i hii ngeren iti i Yehova ker yô, lu i orivangeli u mba Roman Katoliko u duen iti tseer tseer u i yilan un ér Johann Eck nger i war kuman anyom 500 hegen ne.

I mar Johann Eck ken inyom i 1486 ken imbusutariyan i tar u Jamani. Zum u a lu anyom 24 yô, a hingir Profesôr u timen sha akaa a kwaghaôndo ken yunivasiti i Ingolstadt ken tar u Jamani. Lu profesôr zan zan kar kpen ken inyom i 1543. Eck lu uma shighe môm vea Martin Luther, man ve lu ijende sha shighe kpeghee. Kpa ve va pav, Luther hingir or u hemen nongo u kwaghaôndo u Mbaprotestanti la, Eck di gema lu or u suen Côôci i Katoliko.

Orhemen u gar u Bavaria yange kaa a Eck ér a gema Bibilo ken zwa Jamani, tsô a gema, i gber i̱ ken inyom i 1537. Takerada ugen u pasen asember u i yer ér Kirchliches Handlexikon la kaa ér, yange gema kwagh u a lu ken ngeren u hiihii la vough, kwagh môm gba inya ga, sha nahan yô, “gba u ior ma ve fe kwagh u mgem na ne ma i hembe er ve fe hegen ne.” Eck gema Ekesodu 6:3 ér: “Ka mo m lu Ter ye, m ande hen Aberam man Isaka man Yakob, mo Aôndo u Uhembanagee: man iti yam i Adonai ne yô, m pase ve i̱ ga.” Eck seer ngeren u shin kpe sha ivur la kaa ér “Iti i Adonai, ka Yehoua je la.” Mbatimen sha akaa a ken Bibilo kpishi na jighjigh ér ka kwa u hiihii u i nger iti i Aôndo ken Bibilo i ken zwa Jamani je la.

Nahan kpa, ior fa iti i Aôndo ica i gba shi ve yar tom a i anyom udubu udubu. Lu ken zwa Heberu i hii yilan iti i Aôndo ye. I yar tom a iti i “Yehova” sha u tesen ér ka un a lu Aôndo u mimi tswen ye. (Duteronomi 6:4) Mkaanem ma Yesu ôr ér un pase iti i Aôndo, anyom a kar hegen je i kom er 2,000 nahan ne yange i nger ma ken zwa Grika. (Yohane 17:6) Hii shighe la je, i nger iti i Yehova ken ijô kpishi, man ica a gba ga tsô mkaanem ma i er ken Pasalmi 83:18 (ken ijô i i hii ngeren Bibilo ker la) ma a kure sha mi vough, nahan ior cii vea fa er un u i yer iti na ér Yehova la, i lu un tseegh a lu Uhembansha sha tar cii yô.

[Footnote]

[Picture on page 32]

Bibilo i Eck gema ken inyom i 1558, i lu a ngeren u shin kpe u pasen iti i Yehova ken Ekesodu 6:3 la