“Atindiakaa A Ou, Doom Ishima Zee!”

“Atindiakaa a Ou, doom ishima zee! Kam kwagh u shin henen sha mi didi.”—PASALMI 119:97.

1, 2. (a) Kanyi yange i tser orngeren Pasalmi 119 laa? (b) Yange er nena, man lu sha ci u nyi?

 NGISE kwagh tser orngeren Pasalmi 119 la je gande. Mbaihyomov nav mba gengese iyol man mba lahan tindi u Aôndo lu nahan un tar shi waan un mbaaie iyol kpaa. Mbahemenev zua zwa sha a na shi ve tôv un a ican. Aferaior kase un wa atô, shi ve lu keren un a ku kpaa. Akaa ne cii na yô, ‘ishima yina un,’ nahan kera faantyô u yaven ga. (Pasalmi 119:9, 23, 28, 51, 61, 69, 85, 87, 161) Er akaa ne lu zan orpasalmi iyol nahan kpa, a wa icam wener: “Atindiakaa a Ou, doom ishima zee! Kam kwagh u shin henen sha mi didi.”—Pasalmi 119:97.

² Pine iyol you wer, “Atindiakaa a Aôndo yange sur orpasalmi ne ishima nena?” Yange fa doo doo ér kwagh na gba Yehova ishima, ka nahan ve Mkaanem nav sur un ishima ye. Orpasalmi yange zua a iwasen sha u eren sha atindiakaa a Aôndo na ior sha dooshima la, nahan saan un iyol kpishi. Sha nahan yô, ican i ior mba hendan a na lu eren un la cii kpa kera bee un kwagh ga. A fa erdoo u Yehova a na. Heela tseegh ga, orpasalmi ne wa atindiakaa a Aôndo ikyo nahan hemba mbaihyomov nav kwaghfan, shi atindiakaa la kura un kpaa. Atindi ne wase un u lun a bem man imoshima i dedoo.—Pasalmi 119:1, 9, 65, 93, 98, 165.

3. Er nan i taver Mbakristu u dondon atindi a ken Bibilo nyian yumu?

³ Kape ior mba Aôndo mbagenev kpa i lu karen jighjigh ve sha igbenda i vihin tsung nyian je ne. Alaghga kwagh tser se kpoghuloo er orpasalmi nahan ga, kpa se mba ken “ashighe a ican” a uma a taver kpishi yô. Kwagh gba mbakpishiv mba se eren kwagh a ve ayange ayange la sha akaa a Aôndo a nenge ér ka a dedoo shin ka a bo la ga—kwagh hemba gban ve u wan ayol a ve ikyo shi keren inyaregh tseegh shi mba ne or icivir kpaa ga. (2 Timoteu 3:1–5) Igyumior i i lu Mbakristu ka i shi tagher a mbamzeyol mba karen jighjigh ve. Shighe u se tagher a mbamzeyol mban yô, ka i taver se kpishi u tesen ser Yehova doo se ishima shi eren kwagh u a lu u vough kpaa.

4. Orpasalmi tese ér tindi u Aôndo doo un ishima nena, man doo u Mbakristu kpa vea er nahanaa?

⁴ Kwagh u yange wase orpasalmi u hemban mbamzeyol mba tagher a mi la yô lu u timen sha Mkaanem ma Aôndo shi henen sha ma hanma shighe. Lu shighe u Atindi a Aôndo doo un ishima hemba cii je la. Hanma ivur i Pasalmi 119 nôngo u ôron kwagh u tindi u Yehova. * Mbakristu kera mba sha ikyev i Tindi u Aôndo na Mbaiserael sha  ikyev i Mose la ga. (Mbakolose 2:14) Kpa, akaa a i er ken Tindi la nga a inja hen avese her. Akaawan ne sur orpasalmi ishima kpen kpen, shi aa sur ior mba Aôndo mba ve lu nôngon a mbamtaver mba tar u ainge ne asema kpaa.

5. Ka avegher a Tindi u Mose la a nyi se lu timen sha mi?

⁵ De se time sha avegher atar a Tindi u Mose la, nahan se nenge er aa taver se ishima yô. Avegher shon yô ka: Tindi u Iyange i Memen man twar u yaren man tindi u or a de tômon kwagh u orgen ga la. Aluer se soo ser se hendan a mbamtaver mba sha ayange ase ne yô, doo u se vande fan ityôkyaa i yange i na ve i wa hanmô tindi ne yô.

Kwagh u Se Er Ve Se Kure Isharen Yase i Civir Aôndo Yô

6. Ka isharen i hange hange i nyi ior cii ve lu a mini?

⁶ Yange i gba orumace a isharen i eren akaa kposo kposo. Ikyav i tesen yô, kwaghyan man mngerem kua ijiir i tsan ngi hange hange sha ci u mkpeyol u or. Kpa, or shi ngu a mgbe ugen kpaa, ka isharen i civir Aôndo je la. Aluer nan kure mgbe ne ga yô, mayange je a saan nan iyol ga. (Mateu 5:3) Yehova nenge ér isharen i civir un i i mar or a mi ne ngi hange hange, ka nahan ve yange wa ior nav tindi ér ve tsegha iyange i môm jimin ken hanma sati ve de ityom ve i eren cii ve civir un ye.

7, 8. (a) Aôndo yange pav Iyange i Memen kposo a ayange agen nena? (b) I ver Iyange i Memen sha ci u nyi?

⁷ Tindi u Iyange i Memen la pase wang er i lu hange hange u veren shighe u civir Aôndo yô. I hii ôron kwagh u “iyange i memen” ken Bibilo sha shighe u Aôndo na Mbaiserael mana ken deserti la. Yange i kaa a ve ér ve kura bredi u i na ve sha ivande la ayange ataratar. Sha iyange i sha ataratar la yô, i kaa a ve ér ve kura ‘kwaghyan sha ci u ayange ahar’ gadia sha iyange i sha utaankaruhar la, a na kwaghyan ga. Iyange la ia lu “icighaniyange i memen i TER je,” sha iyange ne yô, hanmô ve nana lu hen ijiir i nan. (Ekesodu 16:13–30) Tindi ugen ken Atindi a Pue la kaa ér ma or môm nana de ker tom a ve sha Iyange i Memen ga. Iyange ne lu icighan iyange. Lu u or a per tindi ne yô, a wua nan kpee.—Ekesodu 20:8–11; Numeri 15:32–36.

⁸ Tindi u Iyange i Memen la tese ér Yehova nengen sha mbamgbe mba ior nav mba sha iyol, shi a tese er vea ya ikyar a na kpaa yô. Yesu kaa ér: “I er iyange i memen sha ci u or.” (Marku 2:27) Tindi ne na Mbaiserael ian i memen tseegh ga kpa a na ve ian i kporom ikyua a Orgban ve shi tesen ér a doo ve ishima kpaa. (Duteronomi 5:12) I ver iyange ne jighilii sha u icombor i civir Aôndo shi i eren msen shi i henen sha Atindi a Aôndo kpaa. Kwagh ne yange na yô Mbaiserael kera tume ityough keren mkpeyol ve ga. Iyange i Memen  ne shi umbur ve ér mlu ve vea Yehova hemba kan kwagh u hange hange ken uuma vev. Yesu kpa yange tese er i doo u kwagh a hemba gban se sha mlu wase vea Aôndo yô, a kaa ér: “I nger er: Ka sha bredi tseegh or á lu uma ga, kpa ka sha hanma kwaghôron u a dugh sha zwa u Aôndo yô.”—Mateu 4:4.

9. Tindi u Iyange i Memen la tese Mbakristu nyi?

⁹ Ior mba Aôndo mba kera kor iyange i memen i ahwa 24 la ga, nahan kpa kwagh u iyange i memen gban kan di kwagh u mbayiase u doon ungwan tsô ga. (Mbakolose 2:16) Kwagh ne umbur se ér doo u akaa a a wase se u nyôôso mlu wase vea Aôndo la aa hemba gban se ishima. Se tume nen ityough zendan akaa a taregh je se gema se hungur a mcivir u Aôndo ga. (Mbaheberu 4:9, 10) Nahan se pine ayol a ase ser: “Kanyi i hembe lun kwagh u vesen ken uma wama? M veren Bibilo i henen man msen u eren man mbamkombo mba Mbakristu kua shi u duen za pasen loho u dedoo u Tartor hiihii ken uma wam kpa? Shin akaa agenegh nga yangen mo u eren akaa nee?” Yehova kaa a vese ér aluer akaa a aa wase se u sôron mlu wase vea Aôndo la hemba gban se ishima yô, akaa a iyolough a kwagh a gbe se a mi la aa ban se ga.—Mateu 6:24–33.

10. Aluer se ver shighe u civir Aôndo yô, ka iwasen i nyi se zua a mi?

¹⁰ Ashighe a ka se tema u henen Bibilo kua ityakerada i i pase akaa a ken Bibilo, shi se gbidye kwar sha akaa a se hen la, aa wase se u kporom ikyua a Yehova. (Yakobu 4:8) Susan ver shighe u henen Bibilo hanma shighe kuma er anyom 40 nahan hegen, á kaa wener sha hiihii la kwagh ne lu zange ga. Lu zege tom kpen kpen. Kpa er lu ôron i use use yô, lu hemban doon un a doo u ôron cii. Hegen ne kera soon u bunden Bibilo i ôron ga, kwagh ka una soo u tagher un Bibilo i ôron yô, i vihi un kpishi. A kaa ér: “Kwaghhenen wasem u fan Yehova shi tôôn un mer ka Terem. M na un jighjigh, me suur sha a na shi me fatyô u eren msen hen a na vangertiôr kpaa. Ka i doom kpishi u nengen er mbayev mba Yehova ve doo un ishima kpishi, shi a nengen sha a mo shi a wasen mo nahan.” Aluer se mba eren akaa a aa wase se u civir Aôndo hanma shighe yô, a saan se iyol je a zua ga!

Tindi u Aôndo sha Kwagh u Twar u Yaren

11. Tindi u Aôndo wa sha kwagh u twar la kaa ér nyi?

¹¹ Tindi u Mose ugen u a tese ér Aôndo we ior nav ikyo yô, ka tindi u twar u yaren la. Yehova wa tindi ér zum u Oriserael nan sondo iyiav ken ityev yô, nana de mba ve lu a kwagh ga mbara ve zende ve sange kwagh u mbasundav ve undu la. Mbasulev ve de sundan ikpisule ve ci ca cii ga, shi ve de kohol atam a wain a ken sule ve cii ga. Aluer vea hungur iyiagh ken ityev kpa ve de hidi za tee ga. Tindi ne doo kpen kpen, gadia i wa un sha ci u wasen mbaatsanev man ushirmbaiorov man ancôgholov man kasev mba côgholov. Twar kpa ka tom, kpa tindi ne yange ior mban u zamber kwaghyan.—Levitiku 19:9, 10; Duteronomi 24:19–22; Pasalmi 37:25.

12. Tindi u Aôndo wa sha kwagh u twar la na mbasulev ian i eren nyi?

¹² Tindi u twar u yaren la tese iyenge jighilii i orsule nana undu sha ci u mbaibanave ga. Yange lu ishima ve u undun ikpisule ve zegenan shin undun i cukuu. Ian i Aôndo na mbasulev u eren kwagh ne a ishima ve la tese ve u nan nagh. Kwagh ne na mbasulev ian i wuese Aôndo u a ne ve iyiav la, gadia or “u nan zungu oribanave mhôônom yô, nan ngu civir [u A gbe nan la].” (Anzaakaa 14:31) Ka kwagh u Boashi er vough je la. Yange de ér Rutu, kwasecôghol u yaren twar hen sule na la á zua a ishamuyia i kuma un. Nahan Yehova ver Boashi doo doo sha ieren ne.—Rutu 2:15, 16; 4:21, 22; Anzaakaa 19:17.

13. Tindi u i wa Mbaiserael sha kwagh u twar la tese se nyi?

¹³ Kwagh u Yehova lu a mi ken ishima ve  wa tindi ne ngu a gema ga. Yehova soo ér mbacivir un ve lu mba pwaren ior kwagh, hemban cii je yô mbaibanave. Aluer se mba hemban eren erdoo a ior yô, kape averen di kpaa se hemba zuan a mi je la. Yesu kaa ér: “Na nen, nahan ne kpaa á na ne; ikyaren i dedoo, i kindigh, i yegher, i ivin poo, á na i sha ikyum yen, gadia ikyaren i ne karen a mi ne, ka i á va kar ne sha min ye.”—Luka 6:38.

14, 15. Se tese ser se mba ne nagh nena, man kwagh ne una wase se ayol a ase man or u se wase nan la nena?

¹⁴ Apostoli Paulu wa se kwagh ér, ‘se eren akaa a doon a ior cii, kpa jim je yô, mbananjighjigh.’ (Mbagalatia 6:10) Nahan, zum u mbamzeyol ve lu karen jighjigh u nan u anmgbianev asev yô, se tese ve akaa ken Bibilo a a wase ve u nôngon a mbamzeyol mban yô. Igbenda igen kpa ngi i se fatyô u wasen ve yôô? Se fatyô u zan a ve ken Iyou i Tartor shin zan kasua sha ci ve kpa? Tiônnongo wen ngu a mbabeenyol shin mbauangev shin mba ve kera zenden sha ga mba aluer u za tema imôngo a ve shin ú za wase ve antom nahan a doo ve kpishi yôô? Aluer se nôngo se fa mba ve lu a mbamzeyol mban yô, Yehova una fatyô u ungwan mbamsen vev sha u mgbeghan se ér se wase ve. U wasen anmgbian u ken Kristu ka tom wase, kpa or u nan ne orgen iwasen la kpa nan kurun ave ave ga. Ka sea wase anmgbian wase u ken Kristu yô, i saan se iyol, se zua a mkom shi i doo Yehova a vese kpaa.—Anzaakaa 15:29.

¹⁵ Gbenda u injaa ugen kpa ngu u Mbakristu ve ne nagh yô. Ka ve na shighe ve man tahav vev sha u za pasen ior akaa a Aôndo a we ishima u eren la. (Mateu 28:19, 20) Hanma or u nan wase orgen nan vese zan zan nan tsegh iyol i nan sha ci u Yehova cii nana nenge er mkaanem ma Yesu man ma lu ma mimi yô, ma kaa ér: “U nan a na kwagh hembe saan iyol a u ngohol a ngohol kwagh.”—Aerenakaa 20:35.

De Tem Kwagh u Orgen Ga

16, 17. Tindi u sha pue la yange nyi, man ka sha ci u nyi?

¹⁶ Tindi u Aôndo na Mbaiserael ugen, u se lu timen sha mi hegen yô, ka tindi u sha pue u a vende mtôm la. Tindi la kaa ér: “De tem  ya u or u wan ndor a we ga, shi de tem kwase u or u wan ndor a we ga, shin or u shiren nan tom, shin kwase u eren nan tom, shin bua u nan, shin jaki i nan kpaa, kwagh môm môm u a lu u or u wan ndor a we yô, de tem ga.” (Ekesodu 20:17) Orumace môm nan ngu a tahav mbu kighir or ér nana kura tindi la ga, sha ci u or môm fa ishima i orgen ga. Nahan kpa tindi la kende a Tindi u Aôndo na Mose la je hemba atindi a uumace cii. Tindi ne yange na hanma Oriserael fa ér nana va ôr Yehova kwagh u nan iyol i nan, gadia un nengen ken ishima. (1 Samuel 16:7) Heela tseegh ga, tindi ne pon asaren a ken ishima a ka a na or er aeren a bo la.—Yakobu 1:14.

¹⁷ Tindi u Aôndo wa sha kwagh u tômon akaa a orgen la taver ior mba Aôndo ishima ér ve palegh u zendan inyaregh ityô man hua man u zeren vaan ican. Shi yange kura ve sha akaa a meen ve ér ve ii shin ve er idya la. Ma shighe môm kpa mba lun a kwagh ave shin mba i lu inja er mba hemban zan ikyura avese vea de lun ga. Aluer se kôr iyol yase tsaha ga yô, a kera saan se iyol ga shi se hii u yuwen mbagenev kpaa. Bibilo yila kwagh u tômon ér “mhen u a lu u injaagh ga yô.” Nahan aluer se mba tômon akaa a ior ga yô, a hemba doon.—Mbaromanu 1:28–30.

18. Ka ieren i nyi i lu zan hemen sha tar nyiana, man i va a nyi i bo?

¹⁸ Ieren i i samber sha tar wuee nyian yô, ka inyaregh ki zendan man gesa u gban. Mbakpengav ka ve kende isharen i ior ér ve yam ikyav mbi hev sha u yôôn mbi, ashighe kpishi ka ve na i lu inja er saa or a yam mbi keng ve a saan nan iyol nahan. Ka kwagh u Tindi u Yehova a vende jighilii je ne. Kwagh ugen yô, ka isharen i keren shagba sha apera, shi ombon inyaregh tan atihi. Apostoli Paulu gema ta icin ér: “Mba i sar ve pe lun mbanyarev yô, ka ve gba ken imeen man ken to u hônon man ken asaren kposo kposo a gbilinigh man a vihin. Ka a mire a ior ken mtim man ken msaaishe. Gadia mishe u hanma inja i kwaghbo cii yô, ka inyaregh ki saren. Mbagenev yô, ki hange ve nahan ve tsume ve undu jighjigh u nan, ve kuma ayol a ve sha atsan atô kposo kposo.”—1 Timoteu 6:9, 10.

19, 20. (a) Mba tindi u Yehova a doo ve ishima yô, ka nyi akaa nahan a lu ve a inja? (b) Kanyi se time sha mi ken kwaghhenen u a dondo nee?

¹⁹ Mba tindi u Aôndo a doo ve ishima yô fa akaabo a isharen i lun a inyaregh i ve a mi la, nahan ve war. Ikyav i tesen yô, orpasalmi sôn Yehova wener: “Goom a ishima yam ken mbampase Ou, i̱ de luun sha mtsera u bo ga. Atindiakaa a sha zwa Wou hembam agbenger a zenaria man a azurfa udubu je.” (Pasalmi 119:36, 72) Aluer se lumun ser kwagh u i er heen ne ka u mimi yô, se lu a mnenge u vough u una wase se nahan se palegh hôn u inyar man hua man u kwagh kuman or ga la. Kwagh u a ve a mtsera u vesen yô, ka “u civir Aôndo,” ka inyaregh ki lun a mi kpishi ga.—1 Timoteu 6:6.

²⁰ Akaawan a a lu ken Tindi u Yehova na ikyurior i Iserael u tsuaa la nga a inja sha ashighe ase a ican ne, di er lu sha shighe u Yehova na Mose Tindi ne nahan. Aluer se mba eren sha akaawan ne yô, se hemba fan á cii, shi aa seer doon se ishima, nahan a hemba saan se iyol. Tindi la tese se akaainjaa kpishi, shi akaa a ior mba i er kwagh ve ken Bibilo la umbur se er Tindi ne a lu a inja kpishi yô. Se time sha kwagh u ior mban mbagenev ken kwaghhenen u a dondo ne.

[Footnote]

U Na Mlumun Wer Nyi?

• Hii nan ve Tindi u Yehova doo orngeren Pasalmi 119 la ishima?

• Tindi u Iyange i Memen la tese Mbakristu nyi?

• Tindi u Aôndo wa sha kwagh u twar la ngu a inja tsung nena?

• Tindi u i wa Mbaiserael ér ve de tômon akaa a orgen ga la kor se nena?

[Study Questions]

[Picture on page 9]

Tindi u Iyange i Memen la wase se u fan nyi?

[Picture on page 11]

Tindi u twar u yaren la tese se nyi?