Lu Orfankwagh U Cian Aôndo!

“Mcie u cian TER ka mhii u kwaghfan je la.”—ANZAAKAA 9:10.

1. Hii nan ve mcie u cian Aôndo i lu kwagh u taver ior kpishi u kavena?

 SHIGHE ngu u yange a yila or ér or u cian Aôndo ve, i lu kwagh u civirigh kpishi yô. Kpa, nyian ne ior kpishi nenge ér u cian Aôndo ka kwagh u mbayiase shi taver u fan er or nana cia Aôndo yô. Alaghga vea pine ér, ‘aluer Aôndo ka dooshima yô, me cia un mer nyi?’ Hen a ve yô, ka a ôron kwagh u ishember i cian or la yô, i lu sha gbenda u bo tseegh. Kpa mcie u cian Aôndo hemba u gban cian or tseegh tsô la, shi er se nenge  ken kwaghngeren ne nahan mcie u cian Aôndo ka ma mhen u ken ishima i or tsô kpaa ga.

2, 3. Mcie u cian Aôndo sha mimi la kua nyi man nyi?

² Ken Bibilo yô, mcie u cian Aôndo ka kwagh u bo ga. (Yesaia 11:3) Ka u nan Aôndo icivir shi lun a isharen taveraa ser se vihi un ishima ga. (Pasalmi 115:11) Kwagh ne kua u lumun atindiakaa a Aôndo a we sha kwagh u aeren a dedoo la ker shi eren sha mi kpaa. Shi a wa u or palegh kwagh u a lu u bo la geman dondon kwagh u Aôndo a kaa ér ka u dedoo la. Takerada ugen pase inja i mciem ma vough man ér ka u or lun a “inja i mimi sha ishigh ki Aôndo, inja i mimi ne ka i na or er kwagh sha kwaghfan shi nan palegh hanma inja ifer cii.” I kaa a vese ken Mkaanem ma Aôndo vough nahan ér: “Mcie u cian TER ka mhii u kwaghfan je la.”—Anzaakaa 9:10.

³ Mcie u cian Aôndo bende sha akaa kpishi a uumace ve eren yô. Mciem man ma ne kwaghfan tseegh ga, ma ne iember man bem man mkpeyol shi ma seer or ayange shi ka ma na or nan lu a ishimaverenkeghen man vangertiôr kpaa. (Pasalmi 2:11; Anzaakaa 1:7; 10:27; 14:26; 22:4; 23:17, 18; Aerenakaa 9:31) Shi mciem man ma zua kôôsôô a jighjigh u nan man dooshima. Jim je yô, ma zua sha hanma kwagh u a gbe a zough sha mlu wase vea Aôndo man uumace cii. (Duteronomi 10:12; Yobu 6:14; Mbaheberu 11:7) Mcie u cian Aôndo la wa u se lun a vangertiôr ser Ter wase u sha la we se ikyo asange asange shi a kegh iyol u den se akaabo ase kpaa. (Pasalmi 130:4) Ka mbaaferev mba ve vende u geman asema la tseegh Aôndo a cier ve iyol ye. *—Mbaheberu 10:26–31.

Hen u Cian Yehova

4. Kanyi ia wase se se ‘hen u cian Yehova’?

⁴ Mcie u cian Aôndo ka kwagh u vesen u una wase se u tsuan kwagh sha kwaghfan shi zuan a averen a Aôndo yô. Nahan se “hen u cian TER” er i doo la nena? (Duteronomi 17:19) I nger akaa a nomso man kasev mba cian Aôndo ken Ruamabera kpishi “sha ci u ityesen yase.” (Mbaromanu 15:4) Se time sha uma u or môm ken mba cian Aôndo mba i er kwagh ve ken Ruamabera la, or shon yô ka Tor Davidi, u Iserael u tsuaa la. Kwagh na una wase se u fan kwagh u a lu u cian Aôndo jim jim yô.

5. Tom u kuran ilev yange u tese Davidi u cian Yehova nena?

⁵ Yehova yange venda Saulu, tor u Iserael u hiihii la sha ci u cian ior kpa gema cian Aôndo ga. (1 Samuel 15:24–26) Kpa Davidi yô, uma na jimin cii man ikyar i a ya vea Yehova kangenaa la tese ér lu or u cian Aôndo u mimi. Hii shighe u Davidi lu iyev la je, zenden a iyôngo i ter na ken toho. (1 Samuel 16:11) Davidi yange kuran iyôngo ken won tugh, nahan a̱ shi nan kpa asan a á nengen a mi tugh la wase un u fan er i gbe u se cian Yehova yô. Davidi yange nenge di ivurugh ki akaa a a lu sha won la tseegh tsô, kpa kwagh la wase un u fan ér Aôndo kuma icivir man iwuese. Nahan a nger ér: “Er m veren ishima sha akaa a sha aôndo a a lu tom u u ahôaveegh Ou, ka uwer man asan a U ver a yô, or ngu nyi ve U umbur nana? man wan u or kpaa er U we nan ikyo yô?”—Pasalmi 8:3, 4.

6. Davidi yange nenge a mhembe u Yehova nahan lu un nena?

⁶ Davidi yange nenge akaa a Aôndo a gbe sha kwavaôndo la yô, kpiligh un iyol. Akaa a á nenge a mi la na Aôndo cier un iyol je hingir u gbidyen a gbidye ikyarkyase iyol ga, kpa gema wuese Yehova. A kaa ér: “Usha mba pasen icivir i Aôndo; kwavaôndo kpaa ngu tesen tom u ave Na.” (Pasalmi 19:1) Mcie u Davidi cian Aôndo sha mimi la wase un u seer kporom hen Yehova shi wase un u fan igbenda Na i perapera shi dondon i kpaa. Hen ase er yange a lu Davidi ken ishima zum  u a wa Yehova icam ne yô, ér: “Gadia U hemba, U eren akaa a kpilighyol; ka We tseegh U lu Aôndo ye. TERE, tesem gbenda Wou, sha u me zende ken mimi Wou; sôr ishima yam i̱ hingir i môm sha u cian iti You.”—Pasalmi 86:10, 11.

7. Mcie u Davidi cian Aôndo la wase un wua Goliati nena?

⁷ Mbafiliti yange ve kohol sha u nôngon ityav a Mbaiserael, nahan nomor ve Goliati u tav kuma angahar ataankaranyiin la tile lu nahan Mbaiserael tar kaan ér: ‘Tsuwa nen or nana nôngo a mo! Aluer nan hembam yô, se hingir ikpan yen.’ (1 Samuel 17:4–10) Tsô iondo kura Saulu man akumautya na cii iyol, kpa Davidi yô, icile tsô tenger un ga. A fa ér aluer orumace nana lu a tahav nan nan kpa gba u se cia nan ga, ka Yehova tseegh se cia ye. Davidi kaa a Goliati ér: “M ngu van hen a we ken iti i TER u akum a Sha, . . . ikpelaior ne cii ia fa er TER A yem sha sanker kua iwange ga yô; gadia ityav ka mbi TER.” Tsô Davidi tôô mzu na man iwen i môm, man sha iwasen i Yehova yô, a ta nomor la a gbihi inya.—1 Samuel 17:45–47.

8. Akav a mba cian Aôndo a i nger ken Bibilo la tese se nyi?

⁸ Se kpa alaghga se tagher a mbamzeyol mba vihin shin mbaihyomov vough er Davidi kpa tagher a mi nahan. Aluer kwagh ngu nahan yô, se er nena? Mcie u cian Aôndo una wase se se hendan a ve er Davidi man mbajighjigh mbagenev kpa er nahan. Mcie u cian Aôndo la una na se tahav nahan se kera cia orumace ga. Nehemia u lu ortom u Aôndo u jighjigh la yange taver anngôôv nav Mbaiserael mba mbaihyomov vev lu anger ve la ishima ér: “De cie nen ve ga; umbur nen TER u A hembe A cier iyol la.” (Nehemia 4:14) Yehova yange wase Davidi man Nehemia kua mbatomov mba Aôndo mba jighjigh mbagenev ve er tom u Aôndo na ve la doo doo. Nahan se kpa aluer se mba cian Aôndo yô, una wase se.

Mcie u Cian Aôndo Una Wase Se u Hemban Mbamzeyol

9. Ka akaa a nyi yange tser Davidi kpa tese ér un cie Aôndo?

⁹ Davidi yange woo Goliati yô, Yehova wase un hemba ityav kposo kposo. Sha nahan yô Saulu gba un iyuhwe je nôngo kwa tar ér una wua un. Ishima yange i kende un ker sha kwa u hiihii la, nahan mough ér una wua Davidi, kwa u sha uhar di er ayom ér una wua un man kwa u sha utar la yô lu ikyumutya jimin lu zendan un a mi ye. Er Yehova kaa a Davidi ér una lu tor nahan kpa, Davidi lu or u azende azende anyom imôngo shi nôngo ityav anyom imôngo shi kegh shighe u Aôndo una ver un tor anyom kar kpishi. Davidi tese ken akaa ne cii ér un ngu or u cian Aôndo sha mimi.—1 Samuel 18:9, 11, 17; 24:2.

10. Davidi yange tese ér un ngu or u cian Aôndo zum u kwagh tser un la nena?

¹⁰ Sha shighe ugen la, Davidi yevese yem hen Akishi, tor u Gati ken tar u Mbafiliti, hen ijiir i Goliati. (1 Samuel 21:10–15) Tsô mbatomov mba tor kaa a na ér Davidi ka orihyom ve. Nahan Davidi er nena hen ijiir i bo nee? A er msen hen Yehova a ishima na cii. (Pasalmi 56:1–4, 11–13) Davidi yange gema inja sha ishigh ki mbaihyomov nav, gba eren er orhyundu nahan, tsô a war, nahan kpa a fa ér ka Yehova a wase un ve un war ye. Davidi yange suur sha Yehova a ishima na cii shi lu a vangertiôr kpaa, nahan kwagh ne tese ér mimi je lu or u cian Aôndo.—Pasalmi 34:4–6, 9–11.

11. Zum u kwagh a tser se er Davidi nahan yô, se tese ser se mba cie Aôndo nena?

¹¹ Se kpa se tese ser se mba cie Aôndo er Davidi nahan sha u suur sha ityendezwa i a er ér una wase se se hemba mbamzeyol asev la. Davidi kaa ér: “Wa TER gbenda wou sha ikyev, suur sha a Na, Una er sha mi vough.” (Pasalmi 37:5) Kwagh ne tese ér se wa mbamzeyol asev cii sha ikyev i Yehova maa se wa ave ikyum ga. Davidi yange er msen ér  Aôndo a wase un maa haa iyol inya ga. Yange ker gbenda u waren kwagh u tser un la sha tahav nav man mfe u Yehova na un la. Nahan kpa, Davidi fa er iniôngon i orumace tseegh i kom ga yô. Se kpa kape i doo u se er vough je la. Se eren akaa er tahav ase mbu kom la cii yô, se mase wan Yehova akaa agen cii sha ikyev. Ashighe kpishi ka se lu a kwagh môm u eren sha mbamzeyol asev ga, saa u suur sha Yehova. Ka shighe u se tese ser se mba cie Aôndo jim jim je la. Mkaanem ma Davidi man ma sur se asema, ma kaa ér: “Kwaghmyer u TER ngu a mba ve cie Un yô, Una tese ve ikyuryan Na.”—Pasalmi 25:14.

12. Er nan ve i doo u se er asenge a mbamsen asev ga, man ka ieren i nyi nahan i doo u se lu a mi ga?

¹² Nahan doo u se eren asenge a mbamsen asev man ikyaryan yase vea Aôndo ga. Zum u se lu eren msen hen Yehova yô, se ‘na jighjigh keng ser ngu, man shi Un ne mba ve lu keren Un la injar.’ (Mbaheberu 11:6; Yakobu 1:5–8) Man zum u a wase se yô, se “lu nen a ishughun” vough er apostoli Paulu wa se kwagh ér se eren nahan. (Mbakolose 3:15, 17) Orkristu ugen u i shigh un mkurem yô kaa ér: “Ior mbagenev ka ve eren kwagh inja er Aôndo ngu kpan ve nahan. Kwagh ka una gba ve a na yô, ve ta hwa maa a kar a kar. Kpa una va eren kwagh u ve soo la yô, ve kaa a na ér a hide a yem ape a ve la.” Imba ieren la nahan i tese mcie u cian Aôndo ga.

Zum u Or Kera Cie Aôndo Ga Yô

13. Ka hanma shighe Davidi kera wa Tindi u Aôndo ikyo ga?

¹³ Yehova yange wase Davidi ken atsan a a tser un la nahan kwagh la wase un u seer cian Aôndo shi seer lun a vangertiôr ér Aôndo wasen ior nav. (Pasalmi 31:22–24) Nahan kpa Davidi yange va er akaa atar a a tese ér a kera cia Aôndo ga yô, man kwagh la gema va un a akaabo kpishi. Sha kwa u hiihii la Davidi mough a ior za tôô areki u ikyuryan i Yehova sha ikyekye ve lu yemen a mi ken Yerusalem, ve kera dondo gbenda u Tindi u Aôndo tese ér i lu Mbalevi ve tôôn areki sha avande la ga. Tsô ikyekye la za nôngo gbev maa Usa nalegh uwer kôr Areki ér a de gbe ga, nahan a kpe her ave ave sha “kwaghbo” u er la. Kwagh u Usa er la lu kwaghbo u vesen, kpa jighilii yô lu Davidi wa Tindi u  Aôndo ikyo ga ve kwagh u kpilighyol ne er ye. Kwagh ne tese ér u cian Aôndo kua u dondon gbenda u a tese ér i eren kwagh la.—2 Samuel 6:2–9; Numeri 4:15; 7:9.

14. Davidi yange ôr iyenge i Iserael nahan lu nyi i eree?

¹⁴ Sha shighe ugen la Satan tuur Davidi ken ijime a ôr iyenge i Iserael. (1 Kroniku 21:1) Kwagh u Davidi er ne tese mcie u cian Aôndo ga, nahan, Mbaiserael kpe 70,000. Er Davidi gema ishima, zungwe sha ishigh ki Yehova nahan kpa, kwagh u a er la gema va un man Mbaiserael cii a ican kpishi.—2 Samuel 24:1–16.

15. Kanyi yange i na ve Davidi er idya?

¹⁵ Shi kwagen u Davidi kera cia Aôndo ga yô, lu shighe u a er idya a Betesheba, kwase u Uria la. Davidi yange fa er idya i eren shin u tômon kwase u orgen i lu kwaghbo yô. (Ekesodu 20:14, 17) Mzeyol ne hii zum u Davidi nenge Batesheba lu ôôn iyol la. Mcie u cian Aôndo yange ma wase un ma tôô ashe kera, shi ma hen sha kwagh u kwase shon kpaa ga. Kpa Davidi er nahala ga, a za hemen u “kenger” kwase la zan zan isharen i eren idya a na kar hemba mcie u cian Aôndo la. (Mateu 5:28; 2 Samuel 11:1–4) Hen shighe la Davidi hungur er Yehova a lu a na sha hanma kwagh cii yô.—Pasalmi 139:1–7.

16. Ka akaa a vihin a nyi yange tser Davidi sha kwaghbo u er laa?

¹⁶ Batesheba mar wan nomso sha idya i a er vea Davidi la. Shighe karen kpuaa yô, Yehova tindi profeti Natan ér a za pase Davidi kwaghbo u er la. Tsô Davidi kav ibumegh nagh, tsô a umbur er i gbe u una cia Aôndo yô, nahan a gema ishima. A zamber a Yehova ér a de te un kera ga, shi a de ngohol icighan jijingi Na her a na kpaa ga. (Pasalmi 51:7, 11) Yehova yange de Davidi kwaghbo na la shi pande mtsaha u na un la kpaa, kpa gema  kura un sha akaa agen a a tser un la ga. Wan u nomso u ve mar la kpe, hii hen shighe la je kwagh u bo mough hen tsombor u Davidi. Er á cia Aôndo hen shighe ne ga yô, á kimbi injar i isholibo na la je kpilighyol!—2 Samuel 12:10–14; 13:10–14; 15:14.

17. Tese ikyav er isholibo ia fatyô u van a mzeyol u vihin kpishi yô.

¹⁷ Nyian kpa aluer se mba cian Aôndo shi kuran atindi a a we sha kwagh u aeren a wang la ga yô, akaa a vihin aa tser se. Kwase ugen yange ungwa ér nom na u a lu Orkristu yem tom ken tar ugen maa za er idya ker, kwagh ne vihi un kpishi. Shi kpiligh un iyol kpaa, nahan a cir ave sha ishi maa a gber kwelegh a gba vaan. A tsa a kuma nan ve shi una na nom na jighjigh sha wono? Luun er nom na yange una cie Aôndo sha mimi yô, ma palegh imba kwagh u vihin ngula nahan.—1 Mbakorinte 6:18.

Mcie u Cian Aôndo Wasen Se u Palegh Isholibo

18. Awashima u Satan kanyi, man ngu keren ér una kure awashima na ne nena?

¹⁸ Satan ngu vihin aeren a ior i tar ne sha kume je, man a hemba veren ishima ér una vihi mlu u Mbakristu mba mimi. Sha nahan yô, ngu yaren tom a akaa a se nengen a mi man a se ongo la, sha ci u ka sea nenge kwagh shin sea ungwa kwagh yô, a nyôr se ken ishima jighilii. (Mbaefese 4:17–19) Aluer u asegh sha foto shin mkaanem ma ijimbagh abu shin u nyôr hen atô u udangmbaiorov yô, u er nena?

19. Mcie u cian Aôndo wase Orkristu ugen u palegh imeen nena?

¹⁹ Hen ase sha kwagh u ortamen ugen ken Yuropa, u lu ter shi lu ortwer kpaa yô. Iti na ér André. * Yange una yar tom tugh yô, mbatwerev mbakasev ve nger washika ve va ver sha gambe na sha u lôhôn un ér a va yav a ve. Kpa André tile dông venda imeen ve la. Nahan a za ker tom ijiir igen sha er una kera lu hen ijiir i bo la ga yô. Mcie u André cian Aôndo la lu ieren i kwaghfan shi i va un a averen kpaa. Nyian ne André eren tom shin afishi a branci a Mbashiada mba Yehova a ken Tar na la sha ashighe ashighe.

20, 21. (a) Mcie u cian Aôndo una wase se se gba ken isholibo ga nena? (b) Kanyi se time sha mi ken kwaghngeren u a dondo nee?

²⁰ Aluer or ngu henen sha akaa a bo hanma shighe yô, ishima i nan ia iv a asaren a bo á aa na nana er kwagh u ma nan er ga yô, nahan nana gema a vihi mlu u nan vea Yehova. (Yakobu 1:14, 15) Kpa aluer se mba cian Yehova yô, se nyôr nongo a mba vea fatyô u vihin aeren ase a dedoo la ga. Shi se palegh ajiir kua anumbe a aa na se kera lu tsevaa ga la kpaa. (Anzaakaa 22:3) Aluer a̱ hee se shin akaa aa saa se kpa, a kuma sha u se vihin ikyar yan yase vea Aôndo ga. (Mateu 5:29, 30) Mcie u cian Aôndo la kua u mayange nyôron iyol ken akaa a aa maa isharen i ijimbagh ken a vese la ga, shi a kua u nengen ufoto mba ijimbagh kpaa ga, nahan doo u se ‘gema ashe ase kera se kenger gbilinkwagh’ ga. Aluer se er nahan yô, Yehova una ‘taver uma wase’ shi una na se hanma kwagh u kwagh a gbe se a mi cii.—Pasalmi 84:11; 119:37.

²¹ Sha kpôô yô, u cian Aôndo sha mimi la ka u eren kwagh sha kwaghfan. Shi ka kwagh u van a msaanyol kpaa. (Pasalmi 34:9) Se time sha kwagh ne wang ken kwaghngeren u a dondo ne.

[Footnotes]

Ú Fatyô u Pasen Kpa?

• Mcie u cian Aôndo wa aeren a Mbakristu a nyi kpa kere?

• Mcie u cian Aôndo ka a na se cia or ga nena?

• Se tese ser se mba a mnenge u vough sha msen u eren nena?

• Mcie u cian Aôndo una wase ú u palegh isholibo nena?

[Study Questions]

[Picture on page 19]

Akaa a Yehova a gbe la yange tese Davidi u cian Aôndo

[Pictures on page 20]

Aluer imeen va sha a we abu yô, u er nena?