Er Orwanndor A Vese Nana Doo Se Ishima yô
Er Orwanndor A Vese Nana Doo Se Ishima yô
“Or u nan we ndor a we yô, nana̱ doo u ishima er we iyol you nahan.”—MATEU 22:39.
1. Se tese ser Aôndo doo se ishima nena?
KA NYI Yehova a soo hen mba ve civir unuu? Yesu yange na mlumun sha mpin ne sha mkaanem ma ma taver ga kpa ma gem ma lu a tahav kpishi yô. A ôr kwagh u a lu tindi u vesen yô, wener Yehova a doo se ishima a ishima yase cii man a uma wase cii man a mfe wase cii kua sha agee ase cii. (Mateu 22:37; Marku 12:30) Er se vande henen ken ngeren u ken ijime la nahan, aluer Aôndo doo se ishima yô se ungwan imo na shi se kuran atindi na kpaa, ka nahan ve se tese ser se mba a iwuese sha dooshima na hen a vese ye. Mba Aôndo a doo ve ishima yô, u eren ishima na ka ve kwagh u yuhwan ga, kpa gema ka kwagh u saan ve a saan iyol.—Pasalmi 40:8; 1 Yohane 5:2, 3.
2, 3. Hii nan ve i doo u se time sha tindi u orwanndor a vese nana̱ doo se ishima laa, man ka mbampin mba nyi ve lu sha kwagh nee?
2 Yesu pase ér tindi u vesen u sha uhar la ngu er u hiihii la nahan, a kaa ér: “Or u nan we ndor a we yô, nana̱ doo u ishima er we iyol you nahan.” (Mateu 22:39) Ka tindi u vesen u sha uhar ne se lu timen sha mi hegen ye, man ka sha inja je. Ior mba sha ayange ase ne hemba soon ayol a ve, shi ve nzughul a dooshima u mimi kpaa. Apostoli Paulu yange ôr kwagh u “ayange a masejime” ér ior vea soo mbagenev ga, kpa vea hemba wan ayol a ve ikyo shi vea hemba soon inyaregh kua iemberyolough. Ior kpishi vea hingir “mba lun a dooshima ga,” shin er i gem ken Bibilo igen nahan, “icombor ve ia doo ve ishima ga.” (2 Timoteu 3:1–4) Yesu Kristu tsengaôron ér: “Ior kpishi vea . . . hingir mbanengen ayol a ve mker, vea kôr ayol a ve ihyom kpaa. . . . Dooshima u mbagenev kpishi una ndôhôr.”—Mateu 24:10, 12.
3 Kpa fa wer, Yesu yange kaa ér a lu dooshima u hanma or cii una ndôhôr ga. Ma shighe môm ngu u hanma or sha tar cii nana ban a dooshima u Yehova a lumun a mi ne ga, shi mayange kwagh a er nahan kpaa ga. Mba Yehova a doo ve ishima yô, mba nôngon kwagh kpoghuloo nengen mbagenev er un kpa á nengen ve la. Kpa, ka an jim nan lu orwanndor a vese u i gbe u nana doo se ishima laa? Se tese ser orwanndor a vese doo se ishima nena? Ruamabera una wase se u zuan a mlumun sha mbampin mba hange hange mban.
Ka An Nan lu Orwanndor a Moo?
4. I tese ken Levitiku ityough 19 ér ka an nana̱ doo Mbayuda ishima?
4 Shighe u Yesu kaa a Orfarishi ugen ér tindi u vesen u sha uhar yô ka u orwanndor a vese nana̱ doo se ishima er iyol yase la, lu ôron kwagh u tindi ugen u i na Mbaiserael yô. Í nger tindi ne ken Levitiku 19:18. Shi i kaa a Mbayuda ken ityough ki shon ér ve nengen mba ve lu Mbaiserael a ve imôngo ga la kpaa ér ka mba wanndor a ve. I kaa ken ivur i sha 34 la ér: “Shiror u a lu her a ven yô, a̱ lu ne er ka or u tar la jim yô, a̱ doo u ishima er iyol you nahan; gadia ne kpaa ngise ne lu ushirmbaiorov ken tar u Igipiti.” Nahan gba u mba ve lu Mbayuda ga la kpa vea doo ve ishima, hemban je yô mba ve nyôr Mbayuda la.
5. Mbayuda yange ve kav kwagh u i kaa ér orwanndor a we nana doo ú ishima la nena?
5 Nahan kpa mbahemenev mba Mbayuda mba sha ayange a Yesu la lu a mnenge ve kposo. Ve mbagen je yô ve tesen ér ka Mbayuda tseegh a fatyô u yilan ve ér “huror” shin “orwanndor” ye, kpa mba ve lu Mbayuda ga cii yô i̱ kôr ve ihyom. Mbatesen mban kaan ér, mba ve civir Aôndo yô ve nyagh mba ve civir un ga la. Takerada u timen sha akaa ugen kaa ér: “Ihyom yange i ban ken tar la ga, sha ci u akaa lu kpishi a van a ihyom i kôron.”
6. Ka akaa ahar a nyi yange Yesu ôr shighe u lu ôron kwagh u orwanndor a vese nana̱ doo se ishima laa?
6 Yesu yange ta iwanger sha kwagh ne ken Ityesen na i sha Uwo la, yange pase or u i gbe u nana doo se ishima la. A kaa ér: “Ne ungwa i kaa er: Doo a or u nan we ndor a we yô, gema kôr orihyom wou ihyom. Kpa Mo yô, M kaan ne Mer: Doo nen a mbaihyomov enev, man shi eren nen msen sha ci u mba ve tev ne a ican yô; sha er né lu ônov mba Ter wen u A lu Sha yô, gadia ka A er iyange Na i̱ due i̱ ta sha mbaaferev kua mbamimi kpaa, man ka A nôô ura sha mbaperapera man mba ve lu mbaperapera ga kpaa.” (Mateu 5:43–45) Yesu ôr akaa heen ahar. Kwagh u hiihii yô, Yehova eren erdoo a mbamimi kua mbaaferev cii. U sha uhar yô, ér se dondo ikyav na la.
7. Se hen nyi sha injakwagh i Orsamaria u wanndor laa?
7 Sha shighe ugen la, Oryuda u fan Atindi ugen pine Yesu ér: “Ka an nan lu orwan ndor a mo?” Yesu na un mlumun sha u ôron un injakwagh sha kwagh u Orsamaria ugen u lu zan zende ve za asegh sha Oryuda u mbaiv num un gbenda yô. Er Mbayuda zuan vea Mbasamaria ga nahan kpa, Orsamaria la kange un avav shi haa mkurem man wain sha mi, a tôô un a yem a na hen iyou i mbavannya sha er i za nenge sha a na dedoo yô. Kwagh ne tese se nyi? Dooshima u i gbe u se tese mbawanndor a vese la saa sha mba se lu ikyur i môm a ve shin mba se lu tar môm a ve shin kwaghaôndo môm a ve la tseegh ga.—Luka 10:25, 29, 30, 33–37.
Er Orwanndor a Vese Nana Doo Se Ishima Yô
8. Levitiku ityough 19 tese er i gbe u mbagenev vea doo se ishima nena?
8 Er u soon Aôndo i lu kwagh u gban kenden or ken ishima tsô ga, kpa i lu ieren i tesen dooshima u mimi nahan, kape u soon orwanndor a vese kpa i lu je la. Aluer se seer timen sha kwagh u i nger ken Levitiku ityough 19, ape Aôndo a kaa a ior nav ér orwanndor a ve nana̱ doo ve ishima er iyol ve nahan la yô, se seer zuan a iwanger sha kwagh ne. I kaa a vese hen ijiir la ér, yange i wa Mbaiserael tindi ér ve de mbaatsanev man ushirmbaiorov ve yar twar u kwagh u ve undu ken ishule ve la. Nahan ityôkyaa lu i or a ii shin nana er aie shin nana tsugh orgen ga. Lu u Mbaiserael vea ôr ijir sha ifer ga. Er gba u vea kôôm oriboo nahan kpa, i wa ve kwagh ér: “De ker anngôu ihyom ken ishima you ga.” Yange i kohol atindi ne man agen cii sha mkaanem man, ér: “Or u nan we ndor a we nana̱ doo u ishima er we iyol you nahan.”—Levitiku 19:9–11, 15, 17, 18.
9. Hii nan ve Yehova kaa a Mbaiserael ér ve palegh akuraior agene?
9 Er yange gba u Mbaiserael vea soo mbagenev nahan kpa, lu u shi vea palegh mba ve civir mbaaôndo mba aiev la. Yehova ta ve icin sha kwaghbo u a lu sha u kôron ijende a mba ve civir un ga la. U tesen ikyav yô, Yehova ta Mbaiserael icin sha kwagh u akuraior a yange gba u vea ngohol tar ve la ér: “De eren kasev ken a ga; de tee wan wou u kwase ne or u ken a ga, man de eren wan u a, va ne wan wou ga. Gadia vea gema ônov ou vea de u dondon Mo, vea gema á civir mbaaôndo mbagenev; nahan ishima á vihi TER a ven, Una tim u fese je.”—Duteronomi 7:3, 4.
10. Doo u se kura ayol a ase sha ikyev i nyi?
10 Kape Mbakristu kpa ve palegh u kôron ijende a ior mba vea na vea undu jighjigh u nan ve je la. (1 Mbakorinte 15:33) I wa se kwagh ér: “I̱ de zough ne ken mzough u kpeegh sha igbur i môm a or u nan ne jighjigh ga, imôngo ga,” ka mba ve lu ken tiônnongo u Kristu ga je la. (2 Mbakorinte 6:14) Heela tseegh ga, i wa Mbakristu kwagh ér ve eren ivaa “ken Ter tseegh.” (1 Mbakorinte 7:39) Nahan kpa, mayange se lahan nen mba ve civir Yehova a vese imôngo ga la ga. Gadia Kristu kpe sha ci u mbaasorabo, man mba kpishiv mba yange ve vanden eren akaabo yô undu igbenda ve i bo la, nahan ve hingir u himen a Aôndo.—Mbaromanu 5:8; 1 Mbakorinte 6:9–11.
11. Kanyi i lu gbenda u hemban doon u mba ve civir Yehova ga la kpa se tese ve dooshima, man er nan i gbe u vea doo se ishima?
11 Gbenda u u hembe doon u mba ve civir Aôndo a vese ga la kpa se tese ve dooshima yô ka u dondon ikyav i Yehova iyol na a ver se la. Er ifer i vihi un ishima nahan kpa zungu ve cii mhôônom, nahan ne ve ian i geman ishima undun igbenda ve i bo la sha er vea zua a uma u tsôron yô. (Esekiel 18:23) ‘Sar Yehova u ior cii ve̱ gema asema.’ (2 Peteru 3:9) Sar un u “ior cii ve̱ war ve̱ ar sha mfe u fan mimi la.” (1 Timoteu 2:4) Ka nahan ve Yesu yange na mba dondon un tom u pasen kwagh shi ‘geman akuraior cii hingir mbahenen’ shi tesen ve la kpaa ye. (Mateu 28:19, 20) Aluer se mba eren tom ne yô, se tese ser Aôndo man mbawanndor a vese cii doo se ishima, kua mbaihyomov asev je kpaa!
Anmgbianev Asev mba ken Kristu Ve Doo Se Ishima
12. Apostoli Yohane yange nger nyi sha kwagh u soon anmgbianev aseva?
12 Apostoli Paulu yange nger ér: “Se eren nen akaa a doon a ior cii, kpa jim je yô, ka mbananjighjigh.” (Mbagalatia 6:10) Er se lu Mbakristu yô, se mba a tom u soon mbananjighjigh a vese imôngo—ka anmgbianev asev mba nomso man mba kasev mba ken Kristu je la. Dooshima ne ngu a inja nan je? Apostoli Yohane yange ôr kwagh u injaa sha kwagh ne, ér: “Hanma or u nan ker anmgbian u nan ihyom yô, ka orwuanor je . . . Aluer orgen nana kaa er: Aôndo doom ishima, man nan gema nan ngu kôron anmgbian u nan ihyom yô, nan ngu or u aiegh je. Gadia or u anmgbian u nan, u nan nenge a nan la, a doo nan ishima ga yô, Aôndo u nan nengen a Na ga la, A fatyô u doon nan ishima ga.” (1 Yohane 3:15; 4:20) Kwagh u Yohane a er heen ne ka u iniumbe ga cii. Yesu Kristu yange kaa ér Satan Diabolo ngu “orwuanor” man “or u aie.” (Yohane 8:44) Mayange i de er kwagh wase nahan ga!
13. Ka sha nyi igbenda nahan se tese ser mbananjighjigh a vese doo se ishima?
13 “Aôndo tese” Mbakristu mba mimi ‘u doon ayol a ve.’ (1 Mbatesalonika 4:9) Ka u se tesen dooshima wase “sha mkaan shin sha nombor tsô ga, kpa i̱ lu sha ieren man sha mimi kpaa.” (1 Yohane 3:18) Dooshima wase “a̱ de lu sha imanger ga.” (Mbaromanu 12:9) Dooshima ngu a na se lu sar sar shi se zungwen mbagenev mhôônom, shi se de mbagenev kwaghbo shi se lu a ishimawan kpaa, nahan se kera gba mbagenev iwuhe ga shi se kera gengese iyol shin se mor iyol shin se ker kwagh wase iyol yase tsô ga. (1 Mbakorinte 13:4, 5; Mbaefese 4:32) Ka a mgbegha se se ‘er ayol a ase tom.’ (Mbagalatia 5:13) Yesu yange kaa a mbahenen nav ér ve doo ayol a ve er ve doo un ishima nahan. (Yohane 13:34) Nahan doo u Orkristu nana lumun u kpen sha ci u mbananjighjigh a nan imôngo je kpaa.
14. Se tese dooshima hen tsombor nena?
14 Doo u dooshima una lu hen tsombor u Mbakristu, hemban je yô hen atô u nom man kwase. Gba u dooshima u nom man kwase la una taver kpishi, ka nahan ve Paulu a kaa ér: “Noov kpaa, kasev vev ve̱ doo ve ishima keng er ayol a ve nahan” ye. Shi a za hemen ér: “Or u kwase u nan a doo nan ishima yô, ka iyol i nan je i doo nan ishima ye.” (Mbaefese 5:28) Paulu shi kimbir ôron kwagh ne ken Mbaefese 5:33. Nom u kwase u nan a doo nan ishima yô, naná eren kwagh a nan er Mbaiserael mba sha ayange a Malaki la nahan ga, sha ci u yange ve eren kwagh a kasev vev sha mimi ga. (Malaki 2:14) Kwase u nan una doo nan ishima tsung. Nana doo nan ishima vough er Kristu kpaa tiônnongo a doo un ishima nahan. Kwase di kpa dooshima una mgbegha nan nana cian nom u nan.—Mbaefese 5:25, 29–33.
15. Er ior mbagen nenge a dooshima u Mbakristu yô, ve kaa ér nyi, shi ve er nyi?
15 Nahan ka imba dooshima ne a lu ikyav i fan Mbakristu mba mimi a mi ye. Yesu kaa ér: “Ka sha kwagh ne man ior cii vea kav er ne lu mbahenen Av ye, aluer ne doo ayol a en yô.” (Yohane 13:35) Ior ka vea nenge er se doo ayol a ase yô, Aôndo u se civir la a doo ve ishima. U tesen ikyav yô, tsombor ugen ken tar u Mozambique, kaa ér: “Iyange igen yô, er iyange sha tembe nahan, ijeverahumbe hii u karen baveraa, wura awombo maa dondo. I gbe je se mba a vande nengen a imba kwagh la ga. Ijeverahumbe la vihi iyou yase i sha awoo la, shi i bugh haav mbu zinki mbu se mande iyou yase a mi la kpaa. Er anmgbianev asev mba ken atôônanongo a a lu ikyua la va hide maa se iyou yase yô, kwagh ne kpiligh mbawanndor a vese iyol kpishi, nahan ve kaa ér: ‘Kwaghaôndo wen ne doo tsôô. Côôci yase ngi a na se imba iwasen ne ga.’ Tsô se bugh Bibilo se tese ve Yohane 13:34, 35. Nahan mbawanndor a vese kpishi mba henen Bibilo hegen.”
Hanma Or Nana̱ Doo Ú Ishima
16. U soon mbawanndor a vese jimin cii la ngu kposo a u soon ior asange asange nena?
16 Ka kwagh u ican u mbawanndor a vese jimin cii doon se ishima ga. Nahan kpa, alaghga a taver se u soon ior asange asange. U tesen ikyav yô, mbagenev ka ve tese ér mbawanndor a ve doo ve ishima sha u eren iyua hen mbamzough mba wasen mbaatsanev, maa kwagh a kure je. Sha kpôô yô, u kaan a kaa ér mbawanndor a vese jimin cii doo se ishima yô, ka kwagh u ican ga cii, kpa gema ka kwagh u ican u tesen ser or u se eren tom a nan imôngo, u nan we se ikyo ga la nan doo se ishima shin or u nan dondo ya a vese, u kwagh u nan a ndôhôr se ishima shin ma ijende yase i nan ne se kunya la nan doo se ishima.
17, 18. Yesu yange tese ér ior asange asange doo un ishima nena, man awashima na yô lu nyi?
17 Sha kwagh u se soon ior asange asange ne kpa, se fatyô u dondon ikyav i Yesu, un u yange tese aeren a Aôndo a mshi shio la. Er va shin tar sha u va tôôn isholibo i tar kera nahan kpa, eren kwagh a ior asange asange sha dooshima—ken ve yô, lu kwase uange ugen man orimande kua wanakiriki ugen kpaa. (Mateu 9:20–22; Marku 1:40–42; 7:26, 29, 30; Yohane 1:29) Kape se kpa se tesen ser mbawanndor a vese doo se ishima sha gbenda u se eren kwagh a ior mba kwagh a zough se a ve ayange ayange je la.
18 Mayange kwagh ne a de hungur se ga, mdoo u mbawanndor a vese ve doo se ishima la gba zua vea mdoo u Aôndo a doo se ishima la. Er Yesu eren a mbaatsanev doo doo shi been mbauangev angev vev shi koson mba ijen kôr ve la nahan kpa, awashima na u eren akaa ne cii, kua ityesen i yange tesen ikpelaior la cii lu sha u himen ior a Yehova. (2 Mbakorinte 5:19) Yesu yange eren akaa cii sha ci u icivir i Aôndo, mayange hungur un er un til sha ityough ki Aôndo u doo un ishima la man er ieren na ia bende a Aôndo sha gbenda u doon shin u bo nahan ga. (1 Mbakorinte 10:31) Aluer se mba dondon ikyav i Yesu la yô, se kpa mbawanndor a vese vea doo se ishima, kpa se lu ior i tar u bo ne ga.
Mbawanndor a Vese Vea Doo Se Ishima Er Iyol Yase Nahan Nena?
19, 20. Ka a kaa ér mbawanndor a vese ve doo se ishima er iyol yase nahan yô, i lu kaan ér nyi?
19 Yesu kaa ér: “Or u nan we ndor a we yô, nana̱ doo u ishima er we iyol you nahan.” Ka kwaghbo u wan ayol a ase ikyo ga, shi u keren iciviryolough akuma akuma kpa ka kwaghbo ga. Luun nahan ga yô, tindi la ma a kera lu a inja kpishi ga. Msoo u or soon iyol i nan sha gbenda u vough ne kaha kposo a msoo u or soon iyol i nan tseegh, u Paulu a er kwagh na ken 2 Timoteu 3:2 la. Kpa kwagh ne gema ka iciviryolough i sha inja je. Orgen u timen ken Bibilo kaa ér ka “msoo u or soon iyol i nan sha er nana kaa ér ‘M hemba cii’ ga, shin nana kaa ér ‘M gba kwagh ga’ ze.”
20 Inja i u soon mbagenev er iyol yase yô ka u nengen mbagenev er se soo ser ior ve nengen se la, shi ka u eren a mbagenev er se soo ser ior ve eren a vese la. Yesu kaa ér: “Akaa cii a i sar ne ka ior ve̱ er ne yô, ne kpaa er nen ve di nahan je.” (Mateu 7:12) Ver ishima wer, Yesu kaa ér se zer henen sha akaa a tse a ior ve er a vese la sha er se oo iyev ga. Kpa hemba doon u se fa er se soo ser ior ve eren a vese la, nahan se kpa se eren a mbagenev di nahan je. Shi fa wer, Yesu kaa ér ka azende a ase man anmgbianev asev tseegh se eren a ve er se soo ser mbagenev ve eren a vese nahan ga. Yange kaa ér se eren a “ior” cii, adooga lu kaan ér se eren a hanma or u se zough a nan cii vough er se soo ser ior ve eren a vese nahan.
21. Aluer mbagenev doo se ishima yô, kwagh la tese ér nyi?
21 Aluer mbawanndor a vese doo se ishima yô, kwagh la una wase se u palegh kwaghbo. Apostoli Paulu nger ér: “Atindi a a kaa er: De eren idya ga, de woo or ga, de iin ga, de tem ga, man hanma tindi ugen kpaa i fiir a cii ken kwaghôron môm ne er, or u nan we ndor a we yô, nana̱ doo u ishima er we iyol you nahan. Dooshima eren or u nan we ndor a na la, kwaghbo ga.” (Mbaromanu 13:9, 10) Dooshima una mgbegha se se ker igbenda i eren akaa a dedoo a mbagenev. Aluer uumace mbagenev doo se ishima yô, se lu tesen ser, Yehova, Aôndo u a gbe or sha ibeen Na la doo se ishima.—Genese 1:26.
Ú Na Mlumun Wer Nyi?
• Ka an i gbe u nana doo se ishima, man ka sha ci u nyi?
• Mba ve civir Yehova ga mbara vea doo se ishima nena?
• Bibilo pase kwagh u mdoo u i gbe u anmgbianev asev vea doo se ishima la nena?
• Ka a kaa ér mbawanndor a vese ve doo se ishima er iyol yase nahan yô, i lu kaan ér nyi?
[Study Questions]
[Picture on page 21]
“Ka an nan lu orwan ndor a mo?”
[Picture on page 24]
Hanma or doo Yesu ishima