Aver yem sha atineakaa

Aver yem sha mver u atineakaa

U Ôron Takerada u Icam i Hemban Atsam Cii i Solomon Asav-asav

U Ôron Takerada u Icam i Hemban Atsam Cii i Solomon Asav-asav

Mkaanem ma Yehova Ma Uma Je

U Ôron Takerada u Icam i Hemban Atsam Cii i Solomon Asav-asav

“ER IMONDON i ityombo i ken atô u usaa i lu nahan, kape u a doom ishima la a lu ken atô u ônkasev la.” “Er kon u apel u lu ken ikyon i ikyôô nahan, kape u a doom ishima la a lu ken ônnomso la.” ‘Ka an nan dugh nan kôndo sha, er iwanger i sha use nahan, nan doo ashe er uwer, nan wanger er iyange . . . nahana?’ (Icam i Hemban 2:2, 3; 6:10) Avur a ken Icam i Hemban ne doo kpen kpen! Takerada ne jimin cii ka icam, ngu a inja kpishi man i nger u sha asember a doon tsung, ka nahan ve i yer u ér icam i hemban atsam cii ye.—Icam i Hemban 1:1.

Ka Tor Solomon u Iserael u tsuaa la yange nger Icam ne ye. Alaghga nger i ken inyom i 1020 C.S.Y. (Cii man Shighe u Yesu), ken mhii u mtemtor na u anyom 40 la. Icam ne ôr kwagh u dooshima u lu hen atô u wannomso u kuran ilev vea wankwase ugen u lu ican ican, u i yilan un ér wankwase u Shulam la. Shi i ter ngô u wankwase la man anngôôv nav cii ken Icam ne shi i ôr kwagh u “ônkasev mba Yerusalem [ônkasev mba ken ityembe ya]” man “ônkasev mba Shion [kasev mba yaav mba ken Yerusalem]” kpaa. (Icam i Hemban 1:5; 3:11) A taver or u nan lu ôron Bibilo u fan hanma or u nan lu lamen ken Ican i Hemban ne, kpa se fatyô u fan ve sha u henen sha kwagh u ve lu ôron man kwagh u i er a ve la.

Er Icam i Hemban ne kpa i lu vegher u Mkaanem ma Aôndo yô, loho u ú lu ken Icam ne ngu a inja kpishi sha igbenda ihiar. (Mbaheberu 4:12) Hiihii yô, ú tese se kwagh u a lu dooshima u mimi u hen atô u nomsoor man kwase la. Kwagh u sha uhar yô, icam ne tese dooshima u a lu hen atô u Yesu Kristu vea tiônnongo u Mbakristu mba i shigh ve mkurem la.—2 Mbakorinte 11:2; Mbaefese 5:25–31.

DE “KPOGHOL NEN DOOSHIMA” KEN A MO GA

(Icam i Hemban 1:1–3:5)

“De a̱ susem zwa sha mbamsusu nav, gadia dooshima wou doo je hemba wain.” (Icam i Hemban 1:2) Mkaanem ma hiin kwaghôron u ken takerada u Icam i Hemban ne ka ma wankwase u lun ican ican, u i nyôr a na shin kwa u tor u Solomon yô. Yange nyôr shin kwa la nena?

Wankwase la kaa ér: “Ônov mba ngôm mba nomso yuwem, ve verem orkuran sha ishule i wain.” Anngôôv nav mba nomso yuwe shin gba num a na sha ci u wannomso u kuran ilev u doo un ishima la lôhô un ér vea ma ahumbe sha shighe u doon, sha iyange i urahe. Er anngôôv nav mban soo ér a za zende la ga yô, ve wa un tom ér a kura ‘atsôngo a kiriki a de u vihin ishule i ikyon i wain.’ Sule ne lu ikyua a ya u Solomon. Yange i nenge a mdoom nam shighe u lu senen shin “sule u ikyon i ahii” la, nahan i kua a na i yem a na hen ya u Solomon.—Icam i Hemban 1:6; 2:10–15; 6:11.

Er wankwase la lu vaan iyol ér sar un u nengen a wannomso u kuran ilev u doon un ishima la yô, ônkasev mba ken ya u tor kaa a na ér a ‘za sha ihiange i ikyumuile’ a za ker wannomso la. Kpa Solomon lumun ér a yem ga. Lu wuese un mdoom, nahan a tôndo zwa ér una na un “mshirim ma zenaria a anzôr a azurfa sha mi.” Nahan kpa, uiyua nav mbara kôr wankwase ti ga. Wannomso u kuran ilev la nyôr ken ya u Solomon za zua a wankwase la her, tsô a kaa ér: “U doo ashe tsô, we u u doom ishima, u doo ashe tsô.” Wankwase la maa kaa a ônkasev mba ken ya u tor ér ve tôndo zwa a na, ér: ‘Vea kpoghol dooshima ga, man shi vea nder un kpaa ga, saa á kuma un ve.’—Icam i Hemban 1:8–11, 15; 2:7; 3:5.

Mbamlumun sha Mbampin mba sha Akaa a ken Ruamabera:

1:2, 3—Er nan ve m-umbur u An-shulam yange umbur dooshima u wannomso u kuran ilev la lu un er wain, man iti na di er mkureme? Er wain ka a na or msaanyol shi mkurem ma shighen sha ityou ka ma kundu iyol nahan, kape wankwase la kpa yange una umbur iti i wannomso u kuran ilev la kua dooshima na ve ishima i taver un shi i kundu un iyol je la. (Pasalmi 23:5; 104:15) Kape Mbakristu mba mimi, hemban je yô mba i shigh ve mkurem mbara kpa ka vea henen sha mdoo u ve doo Yesu Kristu ishima la ve ishima i taver ve shi i kundu ve iyol je la.

1:5—Hii nan ve wankwase u lun ican ican la yange kar mluashe na u il la sha “utenti mba Kedar”? Yange i eren akaa kposo kposo a ikyondo i sha aive a ivo. (Numeri 31:20) U tesen ikyav yô, ka “akondo a . . . sha aive a ivo” yange i tume “tenti u . . . cirin tabernakel” a mi ye. (Ekesodu 26:7) Alaghga ior i Kedar yange ve eren utenti vev sha aive a ivo a il, er nyian kpa ior mba i yer ve ér Bedouin la ve eren utenti sha aive a ivo a il nahan.

1:15—Zum u wannomso u kuran ilev la kaa ér: “Ashe a ou nga er atii nahan” la, lu ôron ér nyi? Wannomso la lu kaan ér u a doo un ishima la leghem ashe ikyôr er atii nahan.

2:7; 3:5—Hii nan ve An-shulam yange wa ônkasev mba ken ya u tor kwagh “sha umorya man mbaashim mba ken toho”? Umorya man mbaashim ka ve engem ashe shi ve doo kenger kpaa. Nahan An-shulam yange lu wan ônkasev mba ken ya u tor kwagh ér ve de kpoghol dooshima ken a na sha ma kwagh u engem ashe man u doon kenger ga.

Ityesen hen Avese:

1:2; 2:6. Shighe u ior ve lu sôôr ayol a ve yô, ka kwaghbo u ve tesen dooshima sha inja hen atô ve ga. Nahan kpa, doo u vea tese dooshima ne sha gbenda u vea za er idya ga, kpa vea tese un sha inja.—Mbagalatia 5:19.

1:6; 2:10-15. Anngôôv mba An-shulam mba nomso yange ve lumun ér a za sha uwo vea u a doo un ishima la ve za lu ken iuv ve tseegh ga. Kpa u ngu wer yange lu sha ci u wankwase la wa idya shin lu a awashima u bo yum ga. Kpa yange ve soo ér a de za nyer ken imeen ga. Nahan doo u mba ve lu sôôr ayol a ve yô vea palegh u lun ken iuv ve tseegh.

2:1-3, 8, 9. Er An-shulam doo kwase nahan kpa, nengen iyol na ér un ngu er ka “ishohough ki Sharon, imondon i ityombo i shin ijande” nahan. Er doo kwase shi civir Yehova sha jighjigh yô, wannomso u kuran ilev la ôr kwagh kaa ér ngu er ka “imondon i ityombo i ken atô u usaa” nahan. An-shulam di ôr kwagh u wannomso la nena? Er wannomso la doo or yô, wankwase la kaa ér ngu er ka “morya” nahan. Shi alaghga lu or u cian Aôndo, u civir Yehova sha mimi. Wankwase la kaa ér: “Er kon u apel u lu ken ikyon i ikyôô nahan, kape u a doom ishima la a lu ken ônnomso la.” Nahan aluer or ngu keren or u nana vôso yô doo u nana ker or u nan ne Aôndo jighjigh shi nan civir un sha mimi kpaa yô.

2:7; 3:5. Wankwase u lun ican ican la yange lumun u hian a Solomon ga. Shi yange wa ônkasev mba ken ya u tor kwagh ér ve de kpoghor dooshima ken a na sha orgen môm ga saa sha wannomso u kuran ilev la tseegh. Nahan se kpa se nenge a or tsô maa se gba hian a nan ga, shi ka sha mi u eren nahan kpaa ga. Orkristu shin kwase Kristu u nan lu kwav man nan soo u vôson kwase shin nom yô nana tsua or u nan civir Yehova sha mimi la tseegh.—1 Mbakorinte 7:39.

KA NYI I SAR NE U KENGER WANKWASE U SHULAMA?’

(Icam i Hemban 3:6–8:4)

Kwagh ngu ‘moughon shin ikyôngo . . . kôndon er mtôm ma mnyim nahan.’ (Icam i Hemban 3:6) Lu nyi kasev mba ken Yerusalem nenge a mi shighe u ve due u za kenger kwagh laa? Ve nenge Solomon vea mbatomov nav lu hiden ken gar! Tor lu hiden a An-shulam a na imôngo.

Wannomso u kuran ilev la dondo wankwase la ijime, nahan ica i gba ga tsô a zua a gbenda u nengen a na. Er a tese wankwase la dooshima na yô, wankwase la pase er i sar un u moughon duen ken gar kera yô, a kaa ér: “Zan zan iyange ia va ndôhôr, man mure kpaa una kar kera ve, me yem sha uwo u mire u human doon, man igyungu u libano u human doon la.” A lôhô wannomso u kuran ilev la ér a̱ “nyôr ken sule na, a̱ ya atam a u a dedoo la.” Kasev mba Yerusalem kaa a ve ér: “Ya nen ase akar, ma nen, een, ma nen i̱ kuma ne, ne mbadoonshima.”—Icam i Hemban 4:6, 16; 5:1.

An-shulam yange pase ônkasev mba ken ya u tor mnyam ma ma cier un yô, been cii yô, a kaa a ve ér: “M hume sha dooshima.” Tsô ve pine un ér: “Ka sha nyi man u a doo u ishima la a hembe udoonshima ugene . . . ?” A gema a kaa a ve ér: “U a doom ishima la engem iyol man shi [ngu] nyian kpaa, ior dubu pue kpaa un hemba cii.” (Icam i Hemban 5:2–10) Solomon yange wuese un tsung, kpa wankwase la kaa a na ér: ‘Ka nyi i sar ne u kenger wankwase u Shulamaa?’ (Icam i Hemban 6:4–13) Tor ongo nahan yô a hen ér un kôr un a kôr sha mtema je, nahan a seer wuese un mdoom. Kpa wankwase la za hemen u soon wannomso u kuran ilev la heregh. Nahan Solomon mase den un ér a yem ken ya na.

Mbamlumun sha Mbampin mba sha Akaa a ken Ruamabera:

4:1; 6:5—Hii nan ve i kar ice i wankwase la sha “ikpilaivo”? I kar ice i wankwase la sha ikpilaivo sha ci u a ume ice sha ityou kpishi shi i engem kpaa.

4:11—Mkaanem ma i er a An-shulam ér, “zwa wou ngu nôndon zaryoughough” shi “iyough ngi shin ijime i nombor wou kua atumba” la ka ma doon nena? Zaryoughough u ken ikpayough ka u hemba nyohon a zaryoughough u ahumbe a te sha mi yô. Mkaanem man kua ma i kaa ér iyough man atumba nga shin ijime i nombor u An-shulam la tese ér mkaanem nam ka ma doo ungwan shi ma kundu iyol kpaa.

5:12—Inja i mkaanem ma i kaa ér “ashe na nga er atii hen kpe u iwaghegh yô, i ôô a sha atumba, a tema hen uwagh u ngeen a mngerem” la ér nyi? Wankwase la ngu ôron kwagh u mdoo u ashe a u a doo un ishima la. Alaghga tsô ngu tôôn wanshe na u a lu il la karen sha mbaatii mba lun mtwem mtwem mba ve ôôn iyol sha atumba yô.

5:14, 15—Hii nan ve i ôr kwagh u ave man angahar a wannomso u kuran ilev la sha inja gbenda nee? A̱ shi nan kpa wankwase la ngu karen ahôaveegh a wannomso u kuran ilev la sha atôôn a zenaria a vingir vingir, shi ngu karen akughur a na sha iwen i topashi. A kar angahar a wannomso la sha “mtôm ma mabel” sha ci u nga gbondomoo shi a engem kpaa.

6:4—Hii nan ve i kar wankwase la sha Tirsaa? Ka Yosua yange hemba gar u Mbakanaan ne ityav ngohol un ye, shi Solomon yange kpen kera yô, gar ne hingir ijiirtamen i hiihii i ikwe pue i tartor u Iserael u ken imbusutarimese la. (Yosua 12:7, 24; 1 Utor 16:5, 6, 8, 15) Takerada u pasen akaa ugen kaa ér, “ka inja er gar la yange doo ashe kpishi yô, ka nahan ve i er kwagh na heen ye.”

6:13—Kanyi i lu “amar a i lu vinen hen Mahanaim” laa? Afatyô u ngeren ishember ne kpaa ér “amar a i lu vinen hen afo ahar yô.” Gar u i yer un ér Mahanaim la yange lu yande Ifi u Yordan, vegher u sha Ityoughkitaregh, ikyua a pev u Yaboki la. (Genese 32:2, 22; 2 Samuel 2:29) Alaghga “amar a i . . . vinen hen afo ahar” la tile sha ityough ki ma kwe amaregh u yange i vinen ken gar la sha shighe u iniongo yô.

7:4—Hii nan ve Solomon yange kaa wener mon u wankwase u Shulam la ngu er ka ‘gôgôyou u taven u sha anyianoro’? Solomon yange vande wuese wankwase la, ér: “Mon wou ngu er gôgôyou u Davidi u taven” nahan. (Icam i Hemban 4:4) Gôgôyou ngu a tav gulô-gulô, man anyianor di nga a kôngor. Er wankwase la vende mon shi u kôngor iyol yô, doo Solomon kpen kpen.

Ityesen hen Avese:

4:7. An-shulam yange gba ken imeen i Solomon la ga, nahan kwagh ne tese ér wankwase la eren kwagh sha mimi, shin er yina nahan kpaa. Ieren na i eren kwagh sha mimi ne na yô hemba doon ishima cii. Kape i doo u kasev mba ken Kristu kpa vea eren kwagh sha mimi je la.

4:12. Yange lu wannomso u una va hingir nom u wankwase u Shulam la tseegh An-shulam tesen un dooshima ye, di er sule u i kase u igyar i we atô kpa i lu sha hunda tseegh i nyer ken u nahan. Doo u nomso man kasev mba ken Kristu mba ve lu kwav cii vea dondo ikyav na ne.

“NOMBORUSU U TER”

(Icam i Hemban 8:5-14)

Er anngôôv mba An-shulam mba nomso nenge un lu hiden ken ya yô ve pine ér: “Ka anti nan moughon shin ikyôngo nan kende, nan suur sha u a doo nan ishima laa?” Anngô na u nomso ugen vande kaan ér: “Aluer una lu kpekpe yô, sé kumba igyar i azurfa sha mi, una lu hunda yô, sé hire un sha ikpande i sedar.” Er ve va mase fan ér dooshima u An-shulam a lu a mi sha u a doo un ishima la ka u mimi yô, An-shulam kaa ér: “Mo m ngu kpekpe, atumba am kpaa nga er ugôgômbaayoughouv nahan. Zum la m hingir ken ashe na er or u nan zough a bem yô.”—Icam i Hemban 8:5–14.

Dooshima u mimi ka “nomborusu u TER.” Sha ci u nyi? Ka sha ci u imba dooshima la due hen Yehova. Ka Un a ne se tahav mbu lun a dooshima ye. Dooshima ne ka nomborusu u pirin mayange ga. Takerada u Icam i Hemban i Solomon la tese sha gbenda u doon tsung ér dooshima u hen atô u nomsoor man kwase ngu a “taver [been mayange ga] er ku nahan.”—Icam i Hemban 8:6.

Icam i Solomon i í hembe atsam cii ne shi wase se se fa mzough u kangenaa u a lu hen atô u Yesu Kristu man mba ve kohol cii ve hingir “kwasehe” na sha la. (Mpase 21:2, 9) Dooshima u Yesu a lu a mi sha Mbakristu mba i shigh ve mkurem la hemba hanma dooshima u hen atô u nomsoor man kwase cii. Mba ve kohol cii ve hingir kwasehe la mba gbe uwer u civir Aôndo ga. “Iyôngo igen” la kpa Yesu na uma na sha ci ve sha dooshima je. (Yohane 10:16) Nahan doo u Mbakristu cii vea dondo ikyav i dooshima u mimi u An-shulam la.