“De Oron Iyev I Ifer Sha Ifer Ga”
“De Oron Iyev I Ifer Sha Ifer Ga”
“De oron iyev i ifer sha ifer ga. Ver nen ishima u eren akaa a dedoo sha ishigh ki ior cii.”—MBAROMANU 12:17.
1. Ka ieren i nyi ior kpishi ve lu a mini?
ASHIGHE kpishi anye u kiriki ka nana daa ugen yô, nan kpa nan daa nan. Kwagh er vihi yô, ieren i inyigh sha inyi ne saa sha mbayev tseegh ga. Kape mbaganden kpishi kpa ve eren je la. Or ka nana er ve kwagh yô, ve soo ér vea or iyev keng. Sha mimi yô, mbaganden kpishi vea daa or u nan er ve kwagh la kpôô kpôô ga, kpa vea gema a or iyev sha ayom. Alaghga vea er angereke sha nan shin vea ker igbenda i yangen nan mzehemen. Aluer ka anger shin nyi igen kpaa, awashima ve yô, ka u oron iyev i ifer sha ifer, hemba nahan ga.
2. (a) Er nan ve Mbakristu mba mimi ve oron iyev ga? (b) Ka mbampin mba nyi se nenge sha mi, man ka ityough ki Bibilo ki nyi se time sha mini?
2 Isharen i oron iyev i taver ken ior kpen kpen, nahan kpa, Mbakristu mba mimi mba lumun ér ieren ne i ya tor sha ve ga. Kpa mba gem mba dondon kwaghwan u apostoli Paulu yange kaa ér: “De oron iyev i ifer sha ifer ga” la. (Mbaromanu 12:17) Kanyi ia mgbegha se u dondon kwaghwan u dedoo nee? Ka an jighilii i gbe u se or iyev sha nan ga? Aluer se mba oron iyev ga yô ka mbamtsera mba nyi se zua a mini? De se tôv nen sha mkaanem ma Paulu ma ken Mbaromanu ityough 12 la tsô se zua a mlumun sha mbampin mban, shi se nenge er u oron iyev i ifer sha ifer ga la i lu kwagh u shami man er i lu ieren i sha dooshima man gbenda u hiden a iyol ijime kpaa yô. Se time sha akaa atar a se ter heen ne môm môm.
“M Ngu Zamber a Ven”
3, 4. (a) Kanyi Paulu yange hii ôron kwagh sha mi ken Mbaromanu ityough 12, man ishember i a kaa ér “nahan yô” la tese ér nyi jimi? (b) Mhôônom ma kôron ma Aôndo la yange ma bende a Mbakristu mba ken Roma nena?
3 Paulu pase akaa anyiin a a ze kwaghmôm yô. Akaa shon bende a uma u Orkristu. A hii pasen a ken Mbaromanu ityough 12. A ôr kwagh u mlu wase vea Yehova man mbananjighjigh a vese imôngo man mbananjighjighga kua mbahemen tar kpaa. Paulu ter ityôkyaa i vesen i í gbe u se palegh aeren a bo, man isharen i oron iyev kpaa yô. A kaa ér: “Nahan yô, anmgbianev av, m ngu zamber a ven sha mhôônom ma kôron ma Aôndo.” (Mbaromanu 12:1, NW ) Paulu ter ishember i “nahan yô” ken ivur ne, man inja i ishember ne yô ka “sha ci u ityôkyaa ne yô.” Inja na yô, Paulu lu kaan heen wener, ‘er m sember ôron ne nahan, m ngu zamber a ven mer er ase nen kwagh u m soo u ôron ne hegen ne.’ Kanyi Paulu vande ôron Mbakristu mba ken Roma mbara?
4 Paulu yange nger ve washika, ôr kwagh u ian i dedoo i Mbayuda man Atôatyev lu a mi i teman tor vea Kristu ken Tartor u Aôndo la. Lu ikyurior i Iserael jimin cii Aôndo hii nan ve ian ne ye, kpa ve venda i. Paulu ôr kwagh ne ken Mbaromanu ityough i môm zan zan ityough pue kar môm. (Mbaromanu 11:13-36) I na Mbakristu ian i icivirigh ne “sha mhôônom ma kôron ma Aôndo.” Nahan doo u Mbakristu vea nenge mrumun u sha mhôôn u vesen u Aôndo ne nena? Doo u vea wuese kwagh u Aôndo a er a ve ne kpishi, sha er ishima ia mgbegha ve vea er kwagh u Paulu shi ôr a ve ne, ér: “Gema nen ayol a en na nen nagh ku uma a mi, icighannagh ku doon Aôndo, ka mciviraôndo wen u ken jijingi je la.” (Mbaromanu 12:1) Kpa lu u Mbakristu mban vea gema ayol a ve vea na Aôndo “nagh” a mi nena?
5. (a) Or nana gema iyol i nan nana na Aôndo “nagh” a mi nena? (b) Ka kwaghwan u nyi i doo u una gema gbenda u Orkristu nan eren kwagh laa?
5 Paulu shi kaa wener: “De hingir nen inja i môm a tar ne ga, kpa i̱ gema ne sha mgem u he u mhen wen sha er né kar er ishima i Aôndo i lu yô man kwagh u a doo man a kom u lumun un man shi a lu vough la kpaa yô.” (Mbaromanu 12:2) Yange gba u Mbakristu vea de ér jijingi u tar ne a̱ gema mhen ve ga, kpa lu u vea gema ayol a ve sha mgem u he sha er vea lu a mhen u Kristu yô. (1 Mbakorinte 2:16; Mbafilipi 2:5) Hanma Orkristu u mimi cii yô, yange gba u kwaghwan ne una bende a gbenda u nan eren kwagh ayange ayange la, nyian kpaa kape i lu je la.
6. Sha kwagh u Paulu a pase ken Mbaromanu 12:1, 2 la yô, kanyi ia wase se u oron iyev i ifer sha ifer ga?
6 Kwagh u Paulu a er ken Mbaromanu 12:1, 2 la wase se nena? Se wuese akaa a Aôndo a eren a vese ayange ayange sha mhôôn sha igbenda kposo kposo la je zua ga, vough er Mbakristu mba ken Roma mba i shighe ve mkurem la kpa wuese nahan. Nahan yô, iwuese yase ne mgbegha se u civir Aôndo a agee a ase man akaa ase man mfe wase cii. Shi ishima yase i wuese kwagh la ka i mgbegha se se nôngo kpoghuloo se lu a mhen u Kristu, se gema se venda mhen u taregh. Man aluer se mba a mhen u Kristu yô, una bende a gbenda u se eren kwagh a mbagenev la, a̱ lu mbananjighjigh a vese imôngo kua mbananjighjigh ga je kpaa. (Mbagalatia 5:25) U tesen ikyav yô, aluer se mba a mhen u Kristu yô, mayange je se or iyev i ifer sha ifer ga.—1 Peteru 2:21-23.
‘Dooshima Wen A̱ De Lu sha Imanger Ga’
7. Ka dooshima u nyi i er kwagh na ken Mbaromanu ityough 12?
7 Se mba oron iyev ga sha ci u ka kwagh u shami, kpa ka cii la ga, ka ieren i sha dooshima kpaa. Nenge ase er apostoli Paulu shi a pase ityôkyaa i lun a dooshima yô. Paulu ter ishember i “dooshima” (mba yer i ken zwa Grika ér a·gaʹpe) kwa imôngo ken takerada u Mbaromanu shighe u lu ôron kwagh u dooshima u Aôndo man u Kristu yô. (Mbaromanu 5:5, 8; 8:35, 39) Nahan kpa, Paulu gema ôr kwagh u ishember i a·gaʹpe la ken ityough 12 sha gbenda ugen kposo. A ôr ishember ne sha kwagh u dooshima u hen atô u uumace. Paulu pase er uiyua mba ken jijingi ve lu kposo kposo man er mbananjighjigh mbagenev ve lu a uiyua mban yô, been yô maa a ter ieren igen i í doo u Mbakristu cica cii vea lu a mi yô. A kaa ér: “Dooshima [wen] a̱ de lu sha imanger ga.” (Mbaromanu 12:4-9) Ieren i tesen mbagenev dooshima la ka kwagh u vesen u i fe Mbakristu mba mimi a mi je la. (Marku 12:28-31) Paulu wa se kwagh ér se nôngo tsung sha er dooshima wase u Mbakristu la una lu u mimi yô.
8. Dooshima wase una lu u sha imanger ga nena?
8 Paulu shi pase er se lu a dooshima u sha imanger ga yô, wener: “Nyagh nen kwagh u a lu u ifer, var nen sha kwagh u dedoo.” (Mbaromanu 12:9) Ishember i “nyagh” nen man i “var” nen la, ka asember a kaan a or ér nana er kwagh beelee ga. Se fatyô u pasen ishember i “nyagh” la ser “u kôron kwagh ihyom tsung.” Ka akaabo a ifer i eren i ve a mi la tseegh i gbe u aa vihi se ishima ga, gba u ifer jim jim kpa se kôr i ihyom. (Pasalmi 97:10) Ishember i ken zwa Grika i í gem i ér “var” la inja i i kpôô kpôô yô ka “u pendan kwaghgen sha ugen sha er una kôr ker gbang yô.” Orkristu u nan lu a dooshima u mimi yô, ka nan var a ieren i eren kwagh a mbagenev doo doo la gbang, nahan i̱ hingir mlu u nan je i lu kwagh u a fatyô paven i veren kposo ga.
9. Kanyi kwagh Paulu a we se acin imôngoo?
9 Paulu ter gbenda ugen acin imôngo, u se fatyô u tesen ior dooshima yô. A kaa ér: “Veren nen mba ve tev ne a ican la dedoo. Veren nen ve dedoo de toho nen ve ga.” “De oron iyev i ifer sha ifer ga.” “Ne mbadoon mo ishima, de oron nen iyev sha kwagh wen ga.” “Kwaghbo a̱ de hembe u ga, kpa we gema hemba kwaghbo sha kwagh u dedoo.” (Mbaromanu 12:14, 17-19, 21) Akaa a Paulu a er heen ne tese se wang er i gbe u se eren kwagh a mbananjighjighga man mba ve tev se a ican la je kpaa yô.
“Veren Nen Mba Ve Tev Ne a Ican la Dedoo”
10. Se ver mba ve tev se a ican la doo doo nena?
10 Se er kwagh u Paulu a we se ér: “Veren nen mba ve tev ne a ican la dedoo” nena? (Mbaromanu 12:14) Yesu yange kaa a mbadondon un wener: “Doo nen a mbaihyomov enev, man shi eren nen msen sha ci u mba ve tev ne a ican yô.” (Mateu 5:44; Luka 6:27, 28) Nahan yô, gbenda môm u se veren mba ve tev se a ican la dedoo yô ka u eren msen sha ci ve, zamber a Aôndo ser, aluer mô ken ve nan ngu tôvon se a ican sha lan yô, Yehova a̱ bugh nan ishima nana fa mimi. (2 Mbakorinte 4:4) Sha kpôô yô, alaghga a taver se u zamber Aôndo ser a ver or u tôvon se a ican dedoo. Nahan kpa, aluer se mba lun a mhen u Kristu seer a seer yô, mbaihyomov asev kpaa vea seer doon se ishima. (Luka 23:34) Ka sea lu a imba dooshima ne nahan, kanyi ka i ere?
11. (a) Kwagh u Sefanu er la tese se nyi? (b) Kwagh u yange er Paulu la wase se u fan ser mbatôvon Mbakristu a ican mbagenev vea fatyô u hingir unô ioro?
11 Sefanu yange er msen hen Aôndo sha ci u mbatôvon un a ican, man msen na la va a kwagh u dedoo. Ior mba hendan kwagh a tiônnongo u Kristu yange ve kôr Sefanu shighe u i sember eren Pentekosti u inyom i 33 la, ve kpela un ve due a na ken akôngo a gar u Yerusalem, ve za ta un awen ve wua. Cii man a kpe yô, a genger imo taver taver ér, “Tere, de ne ve ibo sha isholibo ne ga!” (Aerenakaa 7:58–8:1) Or môm ken ior mba Sefanu er msen sha ci ve sha iyange la yô lu Saulu, un u yange lu her shighe u i wua Sefanu shi lumun ku na kpaa la. Ayange nga kar yô, Yesu u i nder un shin mbakpenev la ande hen Saulu. Tsô or u ngise tôvon Mbakristu a ican ne hingir or u dondon Kristu shi hingir apostoli Paulu kpaa. Shi ka un kpa yange nger Mbaromanu washika ye. (Aerenakaa 26:12-18) A̱ shi nan kpa Yehova ungwa msen u Sefanu la, nahan de Paulu a isholibo na i tôv Mbakristu a ican la. (1 Timoteu 1:12-16) Ka nahan ve Paulu wa Mbakristu kwagh ér: “Veren nen mba ve tev ne a ican la dedoo” ye! Yange fa ér mbatôvon Mbakristu a ican mbagenev vea fatyô u hingir mbacivir Aôndo ken hemen, gadia un kpa vande lun imba or la. Sha ayange a ase ne kpa, ior mba tôvon mbacivir Yehova a ican mbagenev hingir mbananjighjigh sha ci u bemshima u mbacivir Yehova ve lu a mi la.
“Lu Nen Bem a Ior Cii”
12. Kwagh u Paulu a we se ken Mbaromanu 12:17 la zua sha kwagh u a vande ôron ken ivur i sha 9 la nena?
12 Paulu shi pase se er i doo u se eren kwagh a mbananjighjigh man mbananjighjighga kpaa yô, a kaa ér: “De oron iyev i ifer sha ifer ga.” Kwaghwan na ne zua sha kwagh u vande ôron wener: “Nyagh nen kwagh u a lu u ifer” la. Sha kpôô yô, aluer or kaa ér nan nyaghen kwagh u a lu u ifer kpa nan gema nan ngu oron iyev i ifer sha ifer nahan nan ôr sha mimi kpa? Or u nan eren nahan cii dooshima u nan ka u “sha imanger” jighilii je. Paulu za hemen wener: “Ver nen ishima u eren akaa a dedoo sha ishigh ki ior cii.” (Mbaromanu 12:9, 17) Se dondo mkaanem nam man nena?
13. Ka nyi se eren ‘sha ishigh ki ior ciilii’?
13 Paulu yange ôr kwagh u mtev u sha ican u mbaapostoli ken washika na u vande ngeren Mbakorinte la. A kaa wener: “Se hingir kwagh u tar man mbatyomov mba Shaav kua ior kpaa ve kenger un yô. . . . Ka a tuhwan se kpaa, se gema se naan iveren i dedoo. Ka a lu tôvon se a ican kpaa, se gba wan ishima tsô; ka a teren se sha dang kpaa, se gema se ôron kwagh bem bem.” (1 Mbakorinte 4:9-13) Nyian ne kpa, Mbakristu mba mimi mba kwagh u tar u kenger un yô. Ashighe agen ior mba wanndor a vese ka vea nenge er i lu nzughul a vese kpa se lu eren akaa a dedoo yô, ishima i hemba lun ve u ungwan loho wase u Mbakristu la.—1 Peteru 2:12.
14. Doo u se nôngo ser se lu bem a ior cii a kighir nena?
14 Nahan kpa, se nôngo u lun bem a ior cii a kighir nan je? Se nôngo er se fetyô la cii. Paulu ôr kwagh a anmgbianev nav mba ken Kristu wener: “Aluer a fatyô yô, lu nen bem a ior cii ape kwagh wen a lu sha mi la.” (Mbaromanu 12:18) Ishember i Paulu a kaa ér “aluer a fatyô yô” man i a kaa ér “ape kwagh wen a lu sha mi la” ka asember a pasen kwagh. Man asember ne tese ér se fatyô u lun bem a ior cii hanma shighe ga. U tesen ikyav yô, mayange se fatyô u peren ma tindi u Aôndo ser se soo u lun bem a ior yum ga. (Mateu 10:34-36; Mbaheberu 12:14) Nahan cii kpa, se mba nenge sha afatyô wase cii u lun bem “a ior cii,” er se eren nahan kpa se mba gem se mba peren atindi a Aôndo a perapera la ga.
“Ne Mbadoon Mo ishima, De Oron Nen Iyev sha Kwagh Wen Ga”
15. Mbaromanu 12:19 pase se ityôkyaa i í doo u se or iyev ga nena?
15 Paulu shi ter ityôkyaa i hange hange igen i i gbe u se oron iyev i ifer sha ifer ga yô; aluer or ngu oron iyev i ifer sha ifer ga yô nan ngu hiden a iyol ijime. A kaa ér: “Ne mbadoon mo ishima, de oron nen iyev sha kwagh wen ga, kpa na nen iyugh i Aôndo ian, gadia i nger er: Ka Mo Me or iyev ye, ka Mo Me kimbi ye, kape Ter A kaa la.” (Mbaromanu 12:19) Orkristu u nan oron iyev yô nan ngu orgengeseyol. Nan ngu eren kwagh u Aôndo a kaa ér una er yô. (Mateu 7:1) Heela tseegh ga, ieren i nan i inyigh sha inyi la tese ér nan na mkaanem ma Yehova ma a kaa ér: “Ka Mo Me kimbi” la jighjigh ga. Kpa, Mbakristu mba mimi yô na jighjigh ér Yehova una “kure ijir sha ci u uicuwan Nav.” (Luka 18:7, 8; 2 Mbatesalonika 1:6-8) Nahan mba hir a iyol ijime, mba den mba ve er ve kwaghbo la ér Aôndo a̱ or iyev sha ci ve.—Yeremia 30:23, 24; Mbaromanu 1:18.
16, 17. (a) Inja i u ‘haan’ or “akausu a kpenger kpenger” sha ityou la ér nyi? (b) Er i lu nahan, erdoo u anmgbianev asev wase or u nan jighjigh ga, u kwagh wase a doo nan ga u nenge vee? Wea nenge yô, tese ikyav.
16 Aluer orihyom er se kwagh man se or iyev yô, alaghga ishima i nan ia wa a wa akpema, kpa aluer se er a nan dedoo yô adooga nana kera kôr se ihyom ga. Sha ci u nyi? Nenge kwagh u Paulu yange ôr a Mbakristu mba ken Roma ne. A kaa ér: “Aluer ijen ia kôr orihyom wou yô, na nan kwaghyan, aluer imura ia kôr nan kpaa na nan kwaghman, ka sha gbenda ne man ú haa nan akausu a kpenger kpenger sha ityou ye.” (Mbaromanu 12:20; Anzaakaa 25:21, 22) Inja i kwagh u Paulu a er ne ér nyi?
17 Ishember i “ú haa nan akausu a kpenger kpenger sha ityou” la ka ishember i sha ikyav. I zua a ishember ne sha gbenda u yange i soughon myôm ken mbaateiwa sha ayange a tsuaa la. Yange í wa iyôugh ken atse a iwaagh, í haa i̱ akaausu iyol cica cii. Akausu ne yange a tsee kpishi, nahan iyôugh ki taver iyol kira ki sough ki pav a atsaase awen. Nahan se kpa aluer se mba eren a or u tôvon se a ican dedoo yô, alaghga ieren yase la ia “sough” ishima i nan i i we akpema la, nahan aeren a nan a dedoo la aa due ken igbar. (2 Utor 6:14-23) Sha mimi yô, ior mba ken tiônnongo u Kristu kpishi hingir mba civir Aôndo sha mimi sha ci u akaa a dedoo a mbacivir Yehova er a ve la.
Er i Hii Ve Se Oron Iyev Ga Yô
18. U oron iyev ga la ka kwagh u shami shi ka ieren i tesen dooshima shi hiden a iyol jime nena?
18 Kwagh u se tôv sha mi kpuaa ken Mbaromanu ityough 12 ne wase se u nengen atôakyaa a injaa kposo kposo aa i doo u se “oron iyev i ifer sha ifer ga” yô. Hiihii yô, u oron iyev i ifer sha ifer ga la ka kwagh u shami u i gbe u se er yô. Er Aôndo a zungu se mhôônom yô, ka shami u nan ayol a ase hen Yehova shi kuran atindi na a mkighir shio shi doo u se er nahan kpaa. Kwagh ne wa u kuran tindi na u a kaa ér mbaihyomov ase ve doo se ishima la kpa ker. Kwagh u sha uhar yô, aluer se venda u oron iyev yô se mba eren kwagh sha dooshima. Ka sea or iyev ga, kpa sea lu bem bem a ior yô, se ver ishima ser dooshima wase ne una wase mba ve hendan kwagh a vese kpoghuloo la, vea hingir mbacivir Yehova. Kwagh u sha utar yô, aluer se mba oron iyev i ifer sha ifer ga yô, se mba hiden a iyol ijime. Kpa aluer se or iyev yô se mba gengese iyol, gadia Yehova kaa ér: “Ka Mo Me or iyev ye.” Mkaanem ma Aôndo ta se icin ér: “Zum u iyolgengese ia va yô, kunya di kpaa ua due je, kpa kwaghfan ngu hen mbahiden a iyol ijime la.” (Anzaakaa 11:2) Nahan ka sea er kwagh sha kwaghfan sha u den ser Aôndo a or iyev sha ci wase yô, kwagh ne a tese ér se mba hiden a iyol ijime.
19. Kanyi se time sha mi ken kwaghngeren u a dondo nee?
19 Paulu mase kuren kwaghôron na u a pase se er i doo u se eren kwagh a mbagenev ne. A wa Mbakristu kwagh wener: “Kwaghbo a̱ de hembe u ga, kpa we gema hemba kwaghbo sha kwagh u dedoo.” (Mbaromanu 12:21) Ka akaabo a nyi se tagher a mi nyiana? Se hemba a nena? Kwaghngeren u a dondo ne una na mlumun sha mbampin mban man mbagenev mba ve zough sha mban kpaa.
Ú Fatyô u Pasen Kpa?
• Ka kwaghwan u nyi i we se ken Mbaromanu ityough 12 acin imôngo?
• Kanyi ia wase se u oron iyev ga?
• Ka mbamtsera mba nyi se zua a mi shi mbagenev kpa vea zua a mi aluer se mba “oron iyev i ifer sha ifer ga” yôô?
[Study Questions]
[Box on page 22]
Mbaromanu ityough 12 ôr kwagh u mlu u Orkristu vea
• Yehova
• mbananjighjigh
• mbananjighjighga
[Picture on page 23]
Washika u Paulu nger Mbaromanu la ngu a akaawan a injaa sha ci u Mbakristu
[Picture on page 25]
Kwagh u Sefanu yange er la tese se nyi?