Mkaanem ma Yehova Ma Uma Je

U Ôron Washika u Titu, man u Filemon man u Mbaheberu Asav-Asav

YANGE mba dughun apostoli Paulu ken purusu ken Roma sha kwa u hiihii ken inyom i 61 la shighe kar kpuaa yô, a yem ken icile i Krete. Er nenge ér gba u a wase mba ken tiônnongo u ker la sha er vea seer taver mlu ve vea Yehova yô, a undu Titu ker. Paulu maa nger Titu washika u tesen un er una er tom na yô, shi pase un ér ka mbaapostoli ve ne un tahav mbu eren tom la ye. A shi nan kpa nger washika shon ken Masedonia.

Cii man i dugh Paulu ken purusu ken inyom 61 la yô, a nger washika hen Filemon, Orkristu ugen ken Kolose. Lu washika u nger hen ijende na sha u zamber un yô.

Paulu shi yange nger washika hen Mbaheberu mba nan jighjigh mba ve lu ken Yudia la, tese ve er kwaghaôndo u Mbakristu a hembe msertar u Mbayuda yô. A shi nan kpa nger ve washika la ken inyom i 61 la. Uwashika mba utar mban cii mba a akaawan a injaa sha ci wase.—Heb. 4:12.

I̱ KPE JIGHJIGH WOU U NAN LA IYOL

(Titu 1:1–3:15)

Paulu tese Titu er una “ver mbatamen sha agar agar” been yô, a wa un kwagh ér a “yange [mba aren ave mbara] coholoo sha u i̱ kpe jighjigh ve u nan la iyol” yô. A wa mba ken atôônanongo a ken Krete la cica cii kwagh ér ve ‘venda mwe u i wa Aôndo ikyo ga la, ve̱ zenden tsev tsev.’—Titu 1:5, 10-13; 2:12.

Paulu shi seer wan Titu kwagh ér a wase anmgbianev mba ken Krete cii sha u i̱ kpe jighjigh ve u nan la iyol yô. A kaa a Titu ér a “kem iyol sha anyimanakaa a ibume . . . man u nyiman akaa sha kwagh u atindi.”—Titu 3:9.

Mbamlumun sha Mbampin mba sha Akaa a ken Ruamabera:

1:15—“Mba ve lu wang yô, akaa cii nga ve wang,” kpa “mbahôngorough man mbanan jighjigh ga” yô, nga ve wang ga nena? Cii man se zua a mlumun sha mpin ne yô, saa se vande fan “akaa cii” a Paulu a ter heen ne. Yange lu ôron kwagh u akaa a Mkaanem ma Aôndo ma vende jighilii la ga, kpa lu ôron kwagh u akaa a Ruamabera a ne Orkristu ian i tsuan kwagh u nana er, er imoshima i nan i tese nan la. Or u mhen u nan a zough vea u Aôndo yô, nana nenge ér ambaakaa la nga wang. Kpa or u mhen u nan man imoshima i nan i hôngor yô, aa lu nan wang ga. *

3:5, NW—I “yima” Mbakristu mba i shigh ve mkurem mbara ‘sha m-ee u i ôô ve’ shi i ‘mar ve hegh sha icighan jijingi’ la sha nyi gbenda? I ‘yima ve sha m-ee u i ôô’ ve la sha ci u Aôndo ôô ve shin kire ve sha awambe a Yesu sha nagh ku ipaa ku a ne la. Shi i ‘mar ve hegh sha icighan jijingi’ sha ci u i ‘gba ve hegh’ ve hingir ônov mba Aôndo mba i mar ve ken jijingi yô.—2 Kor. 5:17.

Ityesen hen Avese:

1:10-13; 2:15. Gba u mbakuran mba ken Kristu vea tile dông vea sôr hanma kwagh u a ze iyol ken tiônnongo yô.

2:3-5. Nyian ne kpa gba u anmgbianev mba kasev mba ken Kristu mba ve vie la “mlu ve a̱ kuma icivir, ve̱ de eren angereke ga, ve̱ de lu mba msôrom ma ye tor sha a ve ga, kpa ve̱ tesen akaa a dedoo,” vough er lu sha derianyom u hiihii la nahan. Ka nahan man vea fatyô u wan “kasev mba kiriki” mba ve lu  ken tiônnongo la kwagh ken iuv tsembelee ye.

3:8, 14. U veren ishima ‘tilen sha aeren a dedoo’ la ka kwagh u ‘doon shi u a lu a inja kpaa’ sha ci u wasen se u umen atam ken mciviraôndo shi ka a na se lu kposo a tar u ifer ne kpaa.

ZAMBER “SHA CI U DOOSHIMA”

(File. 1-25)

Í wuese Filemon sha ci u a ver ikyav i dedoo i lun a ‘dooshima man jighjigh u nan.’ Er Filemon na ishima taver mba ve lu Mbakristu a na imôngo la yô, Paulu ‘ember kpishi shi zua a ishimasurun’ kpaa.—File. 4, 5, 7.

Paulu ver mbakuran cii ikyav sha gbenda u sôr mzeyol u Onesimu la, gadia a wa a wa atindi ga, kpa a zamber a zamber “sha ci u dooshima.” A kaa a Filemon ér: “M nger u kwagh ne, m fa dedoo ú ungwa imo yam. M fa ú er kwagh je á hemba kwagh u m kaa u ne kpaa.”—File. 8, 9, 21.

Mbamlumun sha Mbampin mba sha Akaa a ken Ruamabera:

10, 11, 18—Onesimu u ngise “lu a inja ga” la hingir u ‘lun a inja’ nena? Onesimu lu kpan u taver ityough, u yevese undu ter na ken Kolose yem ken Roma yô. A shi nan kpa yange ii ter na inyaregh ve yem gôgô zende u kuman umai 900 ne ye. Sha kpôô yô, Onesimu lu a inja ga. Kpa Onesimu za nyer ken Roma yô, apostoli Paulu wase un hingir Orkristu. Er kpan u ngise “lu a inja ga” ne hingir Orkristu yô, a hingir u ‘lun a inja.’

15, 16—Er nan ve Paulu yange kaa a Filemon ér a pase Onesimu a tuhwa ga? Isharen i Paulu yô, lu u ‘ôron kwagh u tartor u Aôndo shi tesen akaa sha Ter Yesu Kristu.’ Sha nahan yô, palegh u wan ave sha akaa a ior, er akaa a a gbe a zough sha kwagh u kpan nahan.—Aer. 28:31.

Ityesen hen Avese:

2. Filemon yange na ya na ér i nyôron mbamkombo mba Kristu her. U eren mkombo u duen kwaghpasen hen ya wase la ka kwagh u icivirigh kpen kpen.—Rom. 16:5; Kol. 4:15.

4-7. Doo u se wuese anmgbianev asev mba ken Kristu mba ve ver ikyav i dedoo sha jighjigh u nan ve man dooshima ve la.

15, 16. Aluer se tagher a ma mzeyol ken uma je kpa, doo u se de ser a na se ishimanyian ga. Kwagh u dedoo una fatyô u duen ker, vough er kwagh u yange er Onesimu la nahan.

21. Paulu yange ver ishima ér Filemon a de Onesimu kwaghbo na. Se kpa kape i ver ishima ér se de anmgbian u nan er se kwaghbo la kwaghbo u nan je la.—Mat. 6:14.

“ZA NEN HEMEN SHA MLU U VIAN”

(Heb. 1:1–13:25)

Paulu pase mdoom ma Orveren kwaghaôndo u Mbakristu la, a ôr kwagh u tom na u pristi man nagh ku a na la kua ikyuryan i he la sha u tesen er i hembe doon u nan nagh ku Yesu jighjigh a u eren ityom i sha Tindi yô. (Heb. 3:1-3; 7:1-3, 22; 8:6; 9:11-14, 25, 26) A shi nan kpa kwagh ne wase Mbaheberu mba ve lu Mbakristu la u wan ishima a ican i Mbayuda lu tôvon ve la. Paulu taver Mbaheberu mba ve na jighjigh a na imôngo la asema ér ve ‘za hemen sha mlu u vian la.’—Heb. 6:1.

Jighjigh u nan ngu Mbakristu a inja nena? Paulu nger ér: “Á fatyô u doon Aôndo ishima ga, saa sha jighjigh u nan.” A taver Mbaheberu asema ér: “Sé gba nen ayem sha ishima i taver tsung sha gesa u ayemegh u i ver se sha ishi la,” a jighjigh u nan.—Heb. 11:6; 12:1.

Mbamlumun sha Mbampin mba sha Akaa a ken Ruamabera:

2:14, 15—Er Satan a lu a “tahav mbu kuugh” yô, ngula tese ér una fatyô gban wuan hanma or u a soo tsôô? Ei, tese nahala ga. Kpa hii sha shighe u Satan er ifer ken Eden la je, mbaaie nav wua ior kpishi sha ci u Adam yange er isholibo nahan ver uumace jimin cii dyako u isholibo man ku. (Rom. 5:12) Heela tseegh ga, mba eren ishima i Satan mba ve lu shin tar la tôv mba civir Aôndo a ican je ve wua ve kpaa, vough er ve er a Yesu nahan. Kpa  ngula tese ér Satan ngu a tahav mbu una fatyô u wuan hanma or u a soo tsô ga. A lu nahan yô, ma a bee a mbacivir Yehova cica cii ica ma i gbe hegen. Yehova kor ior nav jimin cii, lumun ér Satan a wua ve cica cii ga. Aluer Aôndo de ér Satan a wua se mbagenev je kpa, se lu a vangertiôr ser Aôndo una bee a nyityô ican i Satan a ve a mi sha a vese cii.

4:9-11—Se ‘nyôr ken mmem’ u Aôndo nena? Sha iyange i sha ateratar la Aôndo mem u gban akaa nahan ver ishima u kuren awashima na sha kwagh u tar man uumace. (Gen. 1:28; 2:2, 3) Se ‘nyôr ken mmem la’ sha u palegh u eren ityom i keren ishô ayol a ase man sha u lumun nagh ku ipaa ku Aôndo a ne sha u yiman se la. Aluer se na Yehova jighjigh shi se mba ungwan imo i Wan na, se mba keren mtsera wase ga yô, se zua a averen a kundun iyol man a nan se mmem ayange ayange.—Mat. 11:28-30.

9:16—Ka an nan lu “or u tseghan zwa” u iceghzwa (ikyuryan) i he laa? Ka Yehova a er ikyuryan i he la ye, Yesu di gema ngu “or u tseghan zwa” u ikyuryan shon. Yesu ngu Orhimen u ikyuryan la man zum u a na nagh a uma na la, a na ikyuryan shon hingir u lun a iwasen.—Luka 22:20; Heb. 9:15.

11:10, 13-16—Lu nyi “gar” Aberaham lu keghenee? Gar ne lu gar kpôô kpôô ga, kpa lu gar u sha ikyav. Aberaham lu keghen “Yerusalem u sha,” u i lu Yesu Kristu man mba 144,000 mba vea za tema tor a na imôngo ve lu ker la. I yila mba vea za tema tor a Yesu ne ken iengem ve i sha la ér “icighangar, ka Yerusalem u he je la.” (Heb. 12:22; Mpa. 14:1; 21:2) Aberaham yange lu veren ashe a shighe u una va lu uma sha ikyev i hemen u Tartor u Aôndo la.

12:2—“Iember i i ver [Yesu] sha ishi” ve “A taver ishima a [kon u mtsaha]” la lu nyi? Lu iember i nengen kwagh u tom na u pasen kwagh ua kure la; kwagh ne kua u tseghan iti i Yehova shi kenden a mtemtor na sha man u nan ipaa a uma na sha u yiman uumace sha ikyev i ku. Shi Yesu lu veren ashe a injar i va teman Tor man i lun Zegepristi sha ci u mkpeyol u uumace la.

13:20—Ikyuryan i he la ka i ‘tsôron’ sha ci u nyi? I ôr nahan sha ci u atôakyaa atar: (1) Mayange ia ya tsegh ga, (2) kwagh u ia er la una lu gbem sha won, man (3) Armagedon una kar kpa, “iyôngo igen” la ia za hemen u zuan a mtsera ken ikyuryan i he ne.—Yoh. 10:16.

Ityesen hen Avese:

5:14. Doo u se lu mbahenen Bibilo, i i lu Mkaanem ma Aôndo la kpoghuloo shi se eren sha kwagh u se hen la kpaa. Ka cii gbenda u se “er tom sha mkav [wase] u ken ishima, [a] hoghor [se] u paven kwagh u dedoo a kwagh u bo” je la.—1 Kor. 2:10.

6:17-19. Aluer se har jighjigh u nan wase sha ityendezwa i Aôndo man iceghzwa na yô, kwagh ne una wase se se undu gbenda u mimi ga.

12:3, 4. Zum u se tagher a ameen a kiriki shin ahendan yô, doo u se de ‘uma wase u ken ishima la una vôr, ishima kpaa ia yina se’ ga, kpa hemba doon u se za hemen sha mlu u vian la shi se seer taver agee a wan ishima a ameen. Doo u se kange ishima ser se hendan a ameen zan zan a “ar ken ku” je kpaa.—Heb. 12:3, 4.

12:13-15. Se de nen ser “mise u yuan” shin ma or u ken tiônnongo nana gba ahon sha gbenda u i eren kwagh la sha u yangen se u ‘dughun ihyange i nôô sha ci u angahar ase’ ga.

12:26-28. “Akaa a i gbe a” kpa i lu sha ave a Aôndo ga, ka msertar u hegen ne je la, kua “Usha” mba ifer la cii a va tenger ve kera, vea kera lu ga. Zum u kwagh ne una er yô, a lu “akaa a a fetyô u tenger ga la” tseegh aa lu her ye. Nahan ka hange hange u se yôô Tartor la sha gbashima shi se dondo atindiakaa a Tartor la kpaa!

13:7, 17. Aluer se dondo kwagh u i we se ér se ungwan imo i mbakuran mba ken tiônnongo shi se wa ayol a ase sha ikyev ve la yô, kwagh la una wase se u eren kwagh ken ijoughave.

[Footnote]