Lu Nen Mbaeren Aôndo Tom Mba Tesen Ieren I Dedoo

“Lu nen mbakaven Aôndo.”—EF. 5:1.

1, 2. (a) Doo u se lu a aeren a dedoo sha ci u nyi?(b) Se lu henen nyi ken ngeren nee?

 ORNGERENAKAA ugen iti na ér Sue Fox, a ôr kwagh u lun a ieren i dedoo ér: “Doo u hanma shighe cii se tesen inja i dedoo. Ijiir i í soo ér i eren kwagh her hanma shighe sha tindi ga je kpa ngi ga.” Ior ka vea eren a mbagenev sha icivir yô, mbamzeyol mba ma ve lu a mi vea ve la ve pande, man ashighe kpishi, mbamzeyol ka ve bee kera kuaa je. Kpa kwagh ka una lu nahan ga yô, ayôôso a nôngo u lun hanma shighe. U eren a mbagenev dang la, ka kwagh u a ve a anyiman man ijungwen kua ishimavihin kpaa yô.

² Tiônnongo u Kristu ngu a ior mba kera je ve lu a aeren a dedoo yô. Nahan cii kpa, gba hange hange u se palegh aeren a dang aa a ngee shin tar nyian yum ne. De se nenge er u dondon akaa a Bibilo i we se sha kwagh u ieren i dedoo la una wase se u kuran ayol a ase yô, man er kwagh ne  una urugh ior a va a ve ken mcivir u mimi kpaa yô. Aluer se time sha ikyav i Yehova Aôndo man Wan na ve ver la yô, se fatyô u fan kwagh u se er ve se lu a aeren a dedoo yô.

Yehova man Wan Na Ver Ikyav i Ieren i Dedoo

3. Ka ikyav i ieren i dedoo i nyi Yehova a vere?

³ Yehova Aôndo ver ikyav i vesen i ieren i dedoo. Shin er a lu sha ian i vesen i Tor u sha won cii nahan kpa, eren a uumace doo doo man sha icivir kpaa. Shighe u Yehova lu lamen a Aberaham man Mose la, a yar tom a ishember i ken zwa Heberu igen, i ashighe kpishi ka i gema i ér, “wea lumun yô” la. (Gen. 13:14; Eks. 4:⁠6) Mbacivir Yehova ka vea er isholibo je kpa, a tese ér un ngu a “mhôônom ma zungwen kua mrumun u sha mhôôn,” shi ‘un we ishima man un ngu a erdoo man mimi wuee’ kpaa. (Ps. 86:15) Ngu er uumace mbagenev mba or ka nana er kwagh u sha ishima ve ga ve, ve vihi shima i kar ikyaa inya la nahan ga.

4. Se dondo ikyav i Yehova shighe u mbagenev ve lamen a vese nena?

⁴ Se fatyô u nengen a anza a dedoo a Aôndo sha gbenda u a keghen ato a uumace la. Shighe u Aberaham pine Yehova mbampin kpishi sha kwagh u ior i Sodom la, Yehova wa ishima na un mlumun sha hanma mpin u pine un cii. (Gen. 18:​23-32) Yange tôô ér Aberaham ngu vihin un a vihi shighe ga. Yehova ongo mbamsen mba mbacivir un, shi mbaasorabo mba ve gem asema la kpa ka vea vaa vea yila un yô, a kegh ato a ve. (Ôr Pasalmi 51:​11, 17.) Doo u se dondo ikyav i Yehova a ver ne sha u keghen ato a mbagenev shighe u ve lu lamen a vese la ga he?

5. U dondon ikyav i Yesu la una wase se se hemba lun doo doo vea mbagenev nena?

⁵ Yesu Kristu yange hen akaa kpishi hen Ter na, kua inja i dedoo kpaa. Er ashighe agen tom u pasen kwagh yange u ya un shighe shi u na un a vôr nahan kpa, tesen ior ishimawan man erdoo hanma shighe cii. Mbaamandev man mbaapirashe mba zamber ican kua ior mbagenev mba keren iwasen nenge Yesu ér ka or u a keghen iyol u wasen ve yô. Yange vea vande pase un ér mba van hen a na ga kpa, a ngohol ve. Ashighe kpishi a de kwagh u a lu eren la sha er una wase or u nan lu ken zayol yô. Yesu yange waan mba ve na un jighjigh mbara ikyo. (Mar. 5:​30-34; Luka 18:​35-41) Er se lu Mbakristu yô, se mba dondon ikyav i Yesu sha u wasen mbagenev shi eren a ve doo doo kpaa. Anmgbianev asev man mbawanndor a vese kua mbagenev kpaa mba nengen a inja yase i dedoo la. U seer yô, inja i dedoo ngi ve a icivir sha Yehova shi ngi ve se a msaanyol kpaa.

6. Ka ikyav i eren a mbagenev kundu kundu i nyi Yesu yange veree?

⁶ Yesu shi yange a na ior icivir sha u yilan ve sha ati a ve. Mbahemenev mba kwaghaôndo u Mbayuda eren a mbagenev nahan kpa? Ei. Yange ve nengen mba ve fa Tindi ga la ér mba a “ifan iyol” shi ve eren kwagh a ve nahan. (Yoh. 7:49) Kpa Wan u Aôndo ti yô, eren nahan ga. Yange yila Marta man Maria man Sakiu kua mbagenev kpishi sha ati a ve vough. (Luka 10:​41, 42; 19:⁠5) Shin er alaghga aeren a uter kua mbamlu mba iorov kposo kposo vea tese gbenda u se yilan mbagenev sha ati a ve nyian nahan kpa, doo u mbacivir Yehova vea fa u eren kwagh a ior kundu kundu. * Mba de ér mpav a yange ve u nan icivir i í doo u vea na mbananjighjigh a ve imôngo man mbagenev kpaa la ga.​—⁠Ôr Yakobu 2:​1-4.

7. Atindiakaa a ken Bibilo nga wasen se u tesen icivir sha uumace mbagenev hen hanma ijiir cii nena?

⁷ Gbenda u Aôndo man Wan na ve eren kwagh a ior mba ken akuraior man ijô kposo kposo la tese ér mba ne ve icivir, shi kwagh ne ka a urugh mba i sar ve u fan mimi la, ve fa mimi. Nahan kpa, kwagh u ior ve nengen ér ka ieren i dedoo la kaha sha ajiir kposo kposo. Sha nahan yô, se mba kuran a kura atindi kpete kpete sha kwagh inja i dedoo ga. Kpa ka se de ser atindiakaa a ken Bibilo la a tese se er se geman a aeren ase sha er se eren kwagh a ior sha ajiir kposo kposo sha icivir yô. De se nenge er u eren kwagh  a ior sha icivir la una na tom wase u pasen kwagh la ua hemba zan ikyura yô.

U Sughun Ior shi Lamen a Ve

8, 9. (a) Ka ieren i nyi a fatyô u nengen i ér ka inja i dang-na? (b) Doo u se de mkaanem ma Yesu ma i nger ken Mateu 5:47 la ma a bende a gbenda u se eren kwagh ior la sha ci u nyi?

⁸ Sha ajiir kpishi nyian, ior mba eren kwagh ayem ayem, nahan ashighe agen or ka nana kar nana kôô iyol a orgen je kpa nan fatyô u kaan a nan ér “i er nana?” shin “u ngu nana?” ga. Kpa mba kaan ér se̱ lam a hanma or u se zough a nan hen kpe-gbenda u ior ve lu karen sha mi kpishi ga. Nahan cii kpa, sha ashighe agen yô, a doo u se sugh mba se zough ishigh a ve hen gbenda la. Ka ikye you u sughun ior kpa? Shin ashighe kpishi ka wea zua a or hen gbenda je kpa, u nyima ishigh sha shin u sugh nan tsô kpaa ga? Or nana lu a ishima i dedoo je kpa, ieren i nan la ia fatyô u hingir inja i dang jim jim je.

⁹ Yesu umbur se kwagh ugen, a kaa ér: “Aluer nea sughun anmgbianev enev tseegh yô, ka nyi ne eren i hemban mbagenev a mini? Atôatyev kpaa kape a eren je la gaa?” (Mat. 5:47) Orgen u a fe u wan mbagenev kwagh tsembelee yô, iti na ér Donald Weiss, a nger wener: “Or ka nana nenge mbagenev ér ve gba kwagh ga nahan i doo ve a nan ga. Ma ityôkyaa kpa ngi i or a nenge ér mbagenev gba kwagh ga ze. U i doo ior a we yô, a gba u hen u sughun ve shi lamen a ve.” Aluer se mba palegh ior shi lun ishigh sha tsum tsum a ve ga yô, a doo ve a vese.

10. Inja i dedoo ia wase se se za ikyura ken tom wase u pasen kwagh nena? (Ôr ngeren u kiriki ua lu a itinekwagh ér “Hii Iliam a Or Sha u Saan Ishigh Sha a Nan” la)

¹⁰ Time ase sha ikyav i nom ugen u i yer un ér Tom kua kwase na Carol, ve ver sha kwagh u tesen ior icivir yô. Mbakristu mban mba ken zege geri ugen ken Imbusutarimese i Amerika. Mba pasen mbawanndor a ve kwagh kundu kundu. Ka ve er kwagh ne nena? Tom ôr kwagh u a zough sha takerada u Yakobu 3:18 yô, ér: “Se mba nenge u lamen a ior shi lun ken bem a ve. Ka sea nenge a ior vea tema ken won hen uyaav vev shin hen ijiirtom ve yô, se kporom ikyua se lam a ve. Ka se saan ishigh sha a ve maa se sugh ve. Se lam sha kwagh u se fe ser una doo ve u ungwan yô, er kwagh u mbayev vev man aniwaav vev man uyaav vev kua ityom ve nahan. Shighe ka una karen yô, ve gema nengen se ér se mba azende a ve.” Carol di kaa wener: “Ka sea hide sea za sôr ve yô, se ôr ve ati ase shi se pine  ve di a̱ ve. Ka se pase ve kwagh u se lu eren hen ningir ve yô, kpa se gema se lam a ve tiônôô. Tegh tegh tsô maa se gema pasen ve kwagh.” Sha nahan yô, Tom man Carol ve fatyô u yan ikyar a ior kpishi hen ningir ve. Ior mban kpishi mba ôron ityakerada i pasen akaa a ken Bibilo, shi ior kpuaa ken a ve sar ve kpishi u fan mimi.

U Tesen Inja i Dedoo sha Ashighe a i Lu Ican u Eren Nahan La

11, 12. Gba u se ver ishima ser ior vea er a vese dang shighe u se pasen kwagh la sha ci nyi, man shighe u ve er a vese nahan yô, se er nena?

¹¹ Ashighe agen ior vea lam a vese dang shighe u se lu pasen loho u dedoo yô. Se vande fan ser vea er a vese nahan sha ci u Kristu Yesu lu ta mbahenen nav icin ér: “[Aluer] vea tôvom a ican yô, ne kpaa vea tôv ne a ican je.” (Yoh. 15:20) Kpa aluer se mba oron iyev sha u lamen dang a mbagenev sha ci u ve lam a vese dang yô, kwagh a za a doo ga. Se er nena? Apostoli Paulu nger wener: “Gema tsegha nen Kristu ken asema a en, A̱ lu Ter, waan nen ago iyol veren nen a ver sha u né na imo sha mpin u hanma or u nana pine ne ityôkyaa i ishimaverenkeghen i i lu ken a ven la, kpa i̱ lu sha ishima i legh legh man sha mcie kpaa.” (1 Pet. 3:15) Aluer se mba tesen ieren i dedoo sha u lamen kundu kundu man sha icivir a mba ve toho se la yô, alaghga vea ungwa loho wase.​—⁠Titu 2:​7, 8.

¹² Se fatyô u eren kwagh sha gbenda u a doo a Aôndo a vese shighe u or lam a vese dang kpa? Een. Paulu wa se kwagh kaa ér: “Kwaghôron wen a̱ luun u doon gbem, u i we bar sha mi yô, sha u fa nen er i doo u nea ôr kwagh a hanma or yô.” (Kol. 4:⁠6) Aluer hanma shighe se mba eren kwagh a mba hen tsombor wase man mba se ze makeranta imôngo man mba se eren tom ijiir i môm man mba ken tiônnongo kua mba hen ningir wase sha civir yô, kwagh la una wa se agoyol u tesen ieren i dedoo i Orkristu shighe u or nan toho se shi nan naha se tar yô.​—⁠Ôr Mbaromanu 12:​17-21.

13. Tese ikyav er inja i dedoo ia fatyô u nan mbahendan kwagh a vese vea gba shimi kur kur yô.

¹³ Ka sea tese inja i dedoo shighe u i taver u eren nahan je kpaa yô kwagh u dedoo a due ker. Ikyav i tesen yô, orya ugen ken tar u Japan kua orvannya na yange ve tuhwa Orshiada ugen er lu pasen kwagh yô. Anmgbian ne yange tese ieren i dedoo sha u karen ving yemen hen hunda ugen. Er lu pasen kwagh zenden hen ningir la yô, a nenge a orvannya la ken ica kpuaa ta ashe lu kenger un. Kporom ikyua a na yô, orvannya shon kende kaa a na ér: “Yam anyi sha kwagh u  m er la. Shin er ashen se lam a we dang nahan kpa, m nenge u lu sen a se kwagh wou kera. Kanyi me er ve me lu er we nahana?” Er i de orvannya ne tom shi ngô na sember kpen yô, kwagh ugen u van un a msaanyol cuku ken uma kera lu ga. Orshiada la yange kaa a or la ér una hen Bibilo a na, nahan un kpa venda ga. Ica gba ga tsô maa or shon gema henen kwagh kwa har ken sati.

Gbenda u Hemban Doon u Se Ker u Lun a Ieren i Dedoo Yô

14, 15. Mbacivir Yehova mba sha ayange a tsuaa mbara yesen mbayev vev nena?

¹⁴ Mbamaren mba civir Aôndo mba sha ayange a tsuaa la yange ve tese mbayev vev u lun a inja i dedoo hen ya. Time sha icivir i Aberaham man wan na Isaka na ayol a ve, er i er ken Genese 22:7 la. Mbamaren mba Yosev kpa yange ve tese un u lun a inja i dedoo. Shighe u lu ken purusu la, eren kwagh a ior sha icivir kua mbakwarev je kpaa. (Gen. 40:​8, 14) Mkaanem nam ma ôr sha ishigh ki Farao la tese ér yange hen gbenda u vough u lamen a or u nan lu sha ian i utaha yô.​—⁠Gen. 41:​16, 33, 34.

¹⁵ Atindi a Pue a i na ônov mba Iserael la lu a tindi ne kpa ker: “Civir teru man ngôu, er á seer we ayange ken tar u TER, Aôndo wou, A lu nan we yô.” (Eks. 20:12) Gbenda môm u mbayev civir mbamaren vev yô, lu u tesen inja i dedoo hen ya. Wan u Yefeta u kwase yange na ter na icivir i vesen sha u lumun ér a tôô un a kure ityendezwa i er a Aôndo la, shin er lu kwagh u taver un tsung nahan kpaa.​—⁠Mbaj. 11:​35-40.

16-18. (a) A fatyô u tesen mbayev ieren i dedoo nena? (b) U tesen mbayev ieren i dedoo la una ume atam a dedoo a nyi?

¹⁶ U tesen mbayev asev ser ve lu a ieren i injaa la ka kwagh u dedoo kpen kpen. Aluer ka u mbayev vea vese vea hingir mbaganden mba lun a inja i dedoo yô, gba u a tese ve gbenda u vough u sughun mbavannya man lamen sha telefon shi yan kwagh vea mbagenev kpaa. Doo u a wase ve vea fa er i doo u vea bughun ior mbagenev hunda shi vea eren a mbaganden man mbauangev kundu kundu yô, shi vea wasen mbagenev u tôôn ikyav mbi yuhwan kpaa yô. Gba u vea hen u kaan a mbagenev ér “wea lumun yô” shin “m sugh u” shin “m sugh u za van” shin “ma m ne u iwasen ga?” gayô kaan ér “yam anyi.”

¹⁷ Taver u tesen mbayev inja i dedoo ga. Gbenda u ú hembe doon u tesen mbayev ieren i injaa yô, ka u veren ve ikyav i dedoo. Gumor ugen u lun anyom ikyundu kar ataan, mba yer iti na ér Kurt, a ôr er yange er ve un kua anmgbianev nav mbanomso utar ve hen inja i dedoo yô. A kaa ér: “Yange se nengen shi se ungwan er Mama man Baba ve lamen ayol a ve sha gbenda u lugh lugh shi ve tesen ishimawan man ikyo i wan sha mbagenev yô. Shighe u se lu  hen Iyou i Tartor yô, Baba a za vea mo hen anmgbianev mbanomso man mbakasev mbakaven ishigh sha u za lamen a ve shighe mkombo a lu a hii ga la shin shighe u mkombo a kur kera yô. Yange m ungwan er a sughun mbakaven ishigh shi a ne ve icivir yô.” Kurt shi kaa ér: “Ica gba ga tsô maa m gema kaven ieren na i dedoo la. U eren a mbagenev sha icivir la kera lum kwagh u taver ga. Ieren ne ka i kera lu kwagh u a kighir we a kighir ér u er ga, kpa ka i hingir kwagh u we iyol you u soo u eren yô.”

¹⁸ Aluer mbamaren tese mbayev vev u lun a inja i dedoo yô, kanyi ia eree? Mbayev vev vea fatyô u kôron ijende vea ior kpishi shi eren kwagh vea mbagenev ken bem kpaa. Ityesen la ia wa ve agoyol a va eren tom vea mba ve tee ve tom kua mba vea lu eren tom imôngo la kpaa. Heela tseegh ga, mbayev mba ve lu a ieren i dedoo shi ve eren kwagh sha tindi yô, vea va mbamaren vev a msaanyol kua mkom kpaa.​—⁠Ôr Anzaakaa 23:​24, 25.

Ieren i Dedoo i Ne Se mba Lu Kposo a Tar

19, 20. Gba u se kange ishima ser se dondo ikyav i Aôndo wase u mhôôn man i Wan na sha ci u nyi?

¹⁹ Paulu yange nger wener: “Lu nen mbakaven Aôndo er ônov mba doon ishima nahan.” (Ef. 5:⁠1) U dondon ikyav i Yehova Aôndo man Wan na ve ver la wa u kuran atindiakaa a ken Bibilo a se time sha mi ken ngeren ne la kpa ker. Aluer se mba eren nahan yô, se fatyô u palegh ieren i nan or icivir sha ci u iantom i vesen i nan lu sha mi shin sha ci u se mba keren mtsera hen a nan tseegh tsô la.​—⁠Yuda 16.

²⁰ Satan kange ishima u vihin aeren a dedoo a Yehova a ver la ken ayange a masejime a hemen na u bo ne. Kpa Diabolo una fatyô u vihin ieren i dedoo i Mbakristu mba mimi ga. Yô, hanma wase nana nôngo u dondon ikyav i Aôndo wase u mhôôn man Wan na ve ver la. Aluer se er nahan hanma shighe yô, iliam kua ieren yase ia tese ér se mba kposo a mbagenev mba ve tsua u lun a inja i dang la. Shi se va a icivir sha iti i Aôndo wase Yehova ua ver ikyav i ieren i dedoo i hemban cii la, shi se na ior mbagenev vea va ken mcivir u mimi kpaa.

[Ngeren u shin kpe]

Baver We Kpa?

• Kanyi Yehova kua Wan na ve tese se sha kwagh u ieren i dedoo?

• Ka sea sughun mbagenev doo doo yô, se tese ser se mba Mbakristu mba lun a ieren i dedoo sha ci u nyi?

• Ieren i dedoo i ne se mba seer zan ikyura ken tom u pasen kwagh nena?

• Mbamaren mba tesen mbayev vev inja i dedoo nena?

[Mbampin Mba Ngeren u Henen]

[Ngeren u kiriki u a lu sha peeji 27 la]

Hii Iliam a Or Sha u Saan Ishigh Sha a Nan

Ka i taver ior mbagenev kpishi u hiin iliam a orgen u ve fe nan ga yô. Kpa sha ci u dooshima u Mbashiada mba Yehova ve lu a mi sha Aôndo kua or u wanndor a ve yô, mba nenge kpoghuloo u henen er vea hii iliam a mbagenev, nahan vea pase ve akaa a mimi a ken Bibilo la yô. Kanyi ia wase u ve u hemba fan u lamen a ioro?

Mbafilipi 2:4 ngu a kwaghwan u injaa sha kwagh ne. Ivur Bibilo la kaa ér: “Hanma or nana de kera waan akaa a nan iyol i nan ikyo tseegh ga, kpa nana wa akaa a mbagenev ikyo kpaa.” Gbidye kwar sha mkaanem man sha gbenda ne: Aluer or nan ngu a vande nengen a we ga yô, nana nenge u ér u ngu orvannya. U er nan ve nana kera nenge u nahan ga? Kwagh u una wase u yô, ka u saan ishigh sha a nan shi sughun nan. Kpa, ka cii la ga.

Zum u ú nôngo wer u hii iliam a ma or yô, alaghga ú dan nan sha kwagh u nan lu henen ken ishima i nan la. Aluer u gba hiin iliam a nan a u wan ikyo sha kwagh u nan lu henen sha mi la shio yô, alaghga nana kegh ato a we ga. Nahan yô, aluer u nôngo u fa kwagh u or shon nan lu henen sha mi la yô, doo u ú yar tom a kwagh shon sha u hiin iliam a nan. Ka kwagh u Yesu yange er zum u a nenge a kwase ugen ken Samaria u za mngerem ma kesen hen ijôr igen je la. (Yoh. 4:​7-26) Ishima yange i hemba haren kwase ne sha kwagh u mngerem ma una kese la. Yesu maa hii iliam a na sha kwagh u mnger, ka ze deghôô yô, a kôr iliam la a gema a mi, nahan ve gba lamen sha akaa a ken jijingi.

[Foto u sha peeji 26]

Aluer se mba sar sar a ior yô, kwagh ne una bugh se gbenda u pasen ve loho u dedoo

[Foto u sha peeji 28]

Doo u tesen ieren i dedoo hanma shighe cii