Aver yem sha atineakaa

Aver yem sha mver u atineakaa

A Ver U Ikyav I Dedoo Shin Ka I bo?

A Ver U Ikyav I Dedoo Shin Ka I bo?

A Ver U Ikyav I Dedoo Shin Ka I bo?

“Aôndo u Yakob, A̱ tese se igbenda Na, se kpaa sé zende sha igbenda Na.”—YES. 2:3.

1, 2. Ka sha nyi igbenda nahan, anza a ior mba i er kwagh ve ken Bibilo la aa fatyô u wasen we?

 UNA jighjigh wer kwagh u i nger ken Bibilo la una wase u je he? U fatyô u zuan a ikyav i nomso man kasev mba jighjigh, mba u fatyô u dondon aeren a ve kua ityom ve yô, ken Bibilo. (Heb. 11:32-34) Nahan kpa, alaghga u ôr kwagh u nomso man kasev mba i gbe u ú palegh anza ve yô.

2 Jighilii yô, ior mbagenev mba i ter kwagh ve ken Bibilo la mba se akav a dedoo a se dondo yô, man a bo a se palegh yô. Hen ase kwagh u Davidi, u lu orkuranilev u hiden a iyol ijime, shi va hingir tor u lun a tahav la. Davidi yange soo mimi shi suur sha Yehova, nahan a ver ikyav i dedoo. Nahan cii kpa, Davidi er akaabo a vesen, er kwaghbo u er vea Betesheba, man mwoo u a wua Uria la man m-er u a ôr iyenge i ior sha tindi ga la. Kpa ken ngeren ne yô, se time sha ikyav i wan na, Solomon, u lu tor shi lu or u ngeren Bibilo kpaa la. Se hii timen sha igbenda ihiar i yange ver se ikyav i dedoo yô.

“Mfe u Solomon”

3. Se fatyô u kaan ser Solomon ver se ikyav i dedoo sha ci u nyi?

3 Yesu Kristu, u a lu Solomon u Hemban la, yange ôr kwagh u Solomon sha gbenda u dedoo, nahan a tese ér Solomon ngu se ikyav i dedoo. Yesu yange kaa a Mbayuda mbagenev mba ve lu tan akperan sha kwagh na la ér: “Torkwase u ken imbusutariyan una nder a kov ne sha iyange i ijir, man una na u ibo; gadia a due ken akighir a tar, a va sha u ungwan mfe u Solomon. Yô, nenge, u A hembe Solomon icivir Ngun heen ne.” (Mat. 12:42) Sha kpôô yô, Solomon yange za gwa sha kwaghfan na la, shi wa se kwagh ér se zua a kwaghfan.

4, 5. Solomon yange zua a kwaghfan nena, kpa gbenda u se zuan a kwaghfan la ngu kposo nena?

4 Shighe u Solomon tema tor ica lu a gba ga la, Aôndo ande hen a na ken mnyam ma cier, kaa a na ér a sôn un kwagh u a soo yô. Er Solomon fa ér mfe yina un yô, a sôn kwaghfan. (Ôr 1 Utor 3:5-9.) Yange doo Aôndo er Solomon sôn inyaregh shin icivir ga, gema sôn kwaghfan yô, nahan Aôndo na Solomon “ishima i fan kwagh,” shi na un mlu u yôughyôugh kpaa. (1 Utor 3:10-14) Er Yesu yange ôr nahan, Solomon yange fa kwagh tsenger tsenger je, torkwase u Sekeba za ungwa mough er gôgô zende za ér una za nenge iyol na.—1 Utor 10:1, 4-9.

5 Se mba veren ishima ser i na se kwaghfan sha ivande ga. Solomon yange kaa ér “TER ne kwaghfan,” kpa a nger ér se ker u zuan a ieren i Aôndo ne, a kaa ér: ‘Ver ato ou sha kwaghfan, ver ishima you sha mkav.’ Shi Solomon kaa ér se “yila mkav,” shi se “ker un.” (Anz. 2:1-6) Kwagh ne tese wang je ér se fatyô u zuan a kwaghfan.

6. Ka sha igbenda i nyi nahan se tese ser se mba zuan a iwasen sha ikyav i Solomon i eren kwagh sha kwaghfan laa?

6 Doo u se pine ser, ‘Kwaghfan doom ishima er Solomon nahan kpa?’ Mbamzeyol mba sha kwagh u inyar na ior kpishi hemba veren ishima sha tom ve man inyaregh vev, shi kwagh ne bende a imba makeranta i ve tsough u henen man iaven i vea hen u a za kighir la kpaa. We man tsombor wou di ye? Akaa a ne tsough u eren la nga tesen ér kwaghfan doo ne ishima shi ne mba keren un kpa? Gba u ne gema gbenda u ne nengen makeranta man inyaregh la, nahan ne nôngo kpoghuloo sha er ne hemba zuan a kwaghfan yôô? Sha mimi yô, aluer u zua a kwaghfan shi u ngu eren tom a kwaghfan shon yô, ú zua a mtsera u tsôron. Solomon nger ér: “Nahan ú kav perapera kua mimi man m-er u vough, een, hanma gbenda u dedoo kpaa.”—Anz. 2:9.

Bem Gba Shighe u Solomon Kende a Mcivir u Mimi sha La

7. Yange i er nan ve va hingir u Aôndo una lu a tempel u vesene?

7 Shighe u Solomon tema tor ica lu a gba ga la, a kar a tabernakel u i civir Aôndo ker, hii sha ayange a Mose je la kera, a gema a maa tempel u doonashe. (1 Utor 6:1) Se fatyô u yilan tempel la ser tempel u Solomon, kpa lu un due a mhen u maan tempel la ga, shi lu maan tempel la ér una due iti, i fa un ér un ngu or u nderan ayou shin shagbaor u nan ior inyaregh ga. Jighilii yô, lu Davidi hii duen a mhen u maan tempel ye, nahan Aôndo pase Davidi er a maa tempel shon la vighe vighe man er a sôr un kimi kpaa. Shi Davidi wase tom la sha inyar kpishi. (2 Sam. 7:2, 12, 13; 1 Kron. 22:14-16) Nahan kpa, tom u maan tempel ne shile sha Solomon, ma i er tom ne anyom ataankarahar man tiôn.—1 Utor 6:37, 38; 7:51.

8, 9. (a) Ka ikyav i dedoo i nyi Solomon a ver se sha u taver ishima sha tom u dedoo? (b) Solomon yange kende a mcivir u mimi sha nahan lu nyi i due kere?

8 Solomon yange taver ishima u eren ityom i dedoo, shi ver ishima sha kwagh u vough, nahan a ver se ikyav i dedoo. Yange mba maan tempel mba been shi mba veren areki u ikyuryan ker yô, Solomon er msen ken igbar. Kwagh ugen u ôr ken msen u a er hen Yehova la yô, ér: “Ashe a Ou a̱ nengen sha iyou ne tugh man atetan kpaa, ka ijiir i U kaa Wer: Iti Yam ia lu her; sha u Ú ver ato sha msen u wanakiriki Wou una sôn zum u una ver ishigh hen ijiir ne yô.” (1 Utor 8:6, 29) Lu u Mbaiserael kua atôatyev aa fatyô u veren ishigh sha tempel u i yilan sha iti i Yehova la, eren msen.—1 Utor 8:30, 41-43, 60.

9 Mkende u Solomon kende a mcivir u mimi sha la va a nyi? Yange mba ember mtsegh u tempel la kera yô, ior lu “saan saan a iember ken asema sha ci u aeren a dedoo a TER A er a wanakiriki Na Davidi kua ior Nav Iserael yô.” (1 Utor 8:65, 66) Jighilii yô, ken anyom a 40 a Solomon tema tor la cii, bem gba ken tar la kpishi shi u za ikyura. (Ôr 1 Utor 4:20, 21, 25.) Pasalmi 72 tese nahan shi a ta iwanger sha averen a se va zua a mi sha ikyev i Yesu Kristu, Solomon u Hemban la.—Ps. 72, 6-8, 16.

Ikyav i Solomon i Bo

10. Ka kwaghbo u Solomon u han alaghga una hii van se ken ishima?

10 Nahan kpa, se fatyô u kaan ser Solomon ver se ikyav i bo kpaa sha ci u nyi? Alaghga kwagh u una hii van we ken ishima yô, a lu kasev nav mba a er ken atôatyev la, kua kasev mba sha uikya mba a lu a mi la kpaa. Bibilo kaa ér: “Er Solomon va bee iyol yô, kasev nav gema un ishima, a dondo mbaaôndo mbagenev; ishima na lu sha TER, Aôndo na . . . ga.” (1 Utor 11:1-6) Mayange u soo u dondon ikyav na i bo ne ga je ka u henen a hen ga. Kpa ka cii ikyav i bo i se zough a mi ken uma u Solomon laa? Time ase sha akaa agen ken uma u Solomon, a ior ve we ikyo sha mi ga yô, nahan nenge a kwaghbo u a lu ken a la.

11. Ivaa i Solomon i hiihii la yange i lu i shami ga sha ci u nyi?

11 Solomon yange tema tor anyom 40. (2 Kron. 9:30) Sha nahan yô, u kure ikyaa sha kwagh u i er ken 1 Utor 14:21 la wer nyi? (Ôr.) Ivur la kaa ér, Solomon kpen kera yô, wan na Rehobiam hingir tor sha anyom 41, ngô na lu “Naama, wan u Mbaamon.” Kwagh ne tese ér, cii man Solomon hingir tor yô, a er kwase ken atôatyev a civir ieev, a yange lu ihyom a tar u Iserael yô. (Mbaj. 10:6; 2 Sam. 10:6) Kwase la yange civir ieev mbi shonoo? Yange una vande civir mbi je kpa, alaghga yange de u civir ieev, hingir u civir Aôndo u mimi la, er Rahabi man Rutu yange ve er nahan. (Rutu 1:16; 4:13-17; Mat. 1:5, 6) Nahan cii kpa, Solomon va hingir u lun a wonov man icombor i i civir Yehova ga yô ken Mbaamon.

12, 13. Lu nyi Solomon er sha ibume shighe u tema tor ica lu a gba ga la, man alaghga yange hen ér nyi?

12 Shi Solomon hingir tor yô, akaa hemba vihin cii. Solomon “kôr hur a Farao tor u Igipiti, a er wan u Farao a va lu a na ken gar u Davidi” (1 Utor 3:1) Kwase u ken Mbaigipiti ne yange kav Rutu sha u ngohol mcivir u mimii? Ikyav tsô tese ér yange er kwagh nahan ga. Kpa shighe kar yô, Solomon gema maa ya sha ci na (shi alaghga maa sha ci u ikpan na i ukase i ken Mbaigipiti la kpaa) ken won u Gar u Davidi. Sha ci u nyi? Ruamabera kaa ér yange er nahan sha ci u yange doo u mbacivir akombo vea lu ikyua a areki u ikyuryan ga.—2 Kron. 8:11.

13 Alaghga Solomon yange nenge ér doo u una er wan u tor Farao, sha ci u kwagh la una na ikyaryan i hen atô u tar u Igipiti man tar u Iserael ia hemba taver, kpa lu ityôkyaa i injaa laa? Tsuaa je tsô, Aôndo vande yangen ér i de vese kasev ken Mbakanaan mba ve civir Aôndo ga la ga, je shi a ter akuraior agen sha ati. (Eks. 34:11-16) Solomon yange nenge ér Mbaigipiti lu ken ior mba i ter ve sha ati la gaa? Yange una hen nahan je kpa, mhen la lu u shamii? Jighilii yô, ieren na la tese ér yange wa ikyo sha icin i Yehova ta ér akuraior agen aa va na vea undu mcivir u mimi la ga.—Ôr Duteronomi 7:1-4.

14. Se de ser ikyav i Solomon la i lu icintan hen a vese nena?

14 Se de ser ieren i Solomon la i lu icintan hen a vese kpa? Alaghga anmgbian u kwase nana nenge ér aluer nan undu kwaghwan u Aôndo u a kaa ér i er ivese “ken Ter tseegh” la kpa a lu kwaghbo keng ga. (1 Kor. 7:39) Shin alaghga or a nenge ér aluer nan gema gban gesa u anumbegh ken makeranta shin nan nyôr ma mzough ken makeranta shin nan pase inyaregh ki nan zough a mi, ki i gbe u nana ta kpandegh sha mi la cii ga, shin nan er aie shighe u i gbe u nana pase kwagh u kunya u nan er kpa, a lu kwaghbo je ga. Kwagh u vesen yô, alaghga tsô mnenge u kpeegh u Solomon lu a mi la, na un per tindi u Aôndo, se nyian kpa, se wa ikyo ga yô, se er nahan.

15. Yehova yange er kwagh a Solomon sha mhôôn nena, kpa ka nyi i gbe u se umbur sha kwagh la?

15 Doo u se fa ser Bibilo ôr kwagh u ivaa i Solomon a wantor u ken atôatyev la, i been yô, i̱ kaa ér Aôndo na un kwaghfan u a sôn la, shi seer un inyaregh sha mi. (1 Utor 3:10-13) Er Solomon wa kwaghwan u Aôndo ikyo ga nahan kpa, ikyav i môm tese ér Yehova yange venda un fese ér a de kera lu tor ga, shin tsaha un tsusee ga. kwagh lu nahan sha ci u Aôndo umbur ér se mba uumace mba yinan, mba i er se sha vuulevu yô. (Ps. 103:10, 13, 14) Kpa gba u se umbur ser: aeren a ase aa fatyô u nyôron a vese ken kwaghbo hegen shin ken hemen.

Kasev gande u ôron!

16. Er Solomon er kasev kpishi yô, tese ér a wa ikyo sha nyi ga?

16 Tor Solomon wuese wankwase ugen ken Icam i Hemban, kaa ér a doo ashe hemba Utormbakasev 60, man kasev mba sha uikya 80. (Icam 6:1, 8-10) Aluer ka kwagh u Solomon i lu ôron heen yô, tese ér yange er kasev kpishi hen shighe u tema tor ne. Aluer ve kpishi shin ve cii yange vea civir Aôndo u mimi la kpa, Aôndo vande nan tindi sha ikyev i Mose ér tor u ken Iserael nana “de seer a seer kasev kpishi ga, sha er ishima i nan i̱ de danen ga yô.” (Dut. 17:17) Nahan kpa, shi Yehova gba geman ijime a Solomon ga. Aôndo ver Solomon doo doo, shi iv un a jijingi na u ngeren takerada u Icam i Hemban.

17. Ka kwagh u mimi u nyi i doo u umburu?

17 Kwagh ne tese ér Solomon per tindi u Aôndo, kpa kwagh er un ga, nahan se kpa se fatyô u eren nahan shinii? Ei. Kpa kwagh ne tese ér Aôndo una fatyô u wan ishima shighe a wa karen. Nahan kpa, aluer ma or u Aôndo nana wa tindi na ikyo ga, kpa kwagh a er nan ave ave ga tsô maa, a tese ér kwaghbo una fatyô u duen ken ieren i nan la ken hemen ga ze. Umbur kwagh u Solomon nger ne, ér: “Ka er i kur ijirôron i sha tom u ifer fefa ga yô, man ishima i ônov mba iorov i taver sha u eren ifer nahan ye.” Shi a kaa ér: “M fa mimi je, mba ve cie Aôndo yô, vea tema doo doo, gadia ve cia Un.”—Orpa. 8:11, 12.

18. Kwagh u Solomon la tese mimi u kwagh u i nger ken Mbagalatia 6:7 la nena?

18 Kwagh er vihi yô, Solomon za hemen u veren ishima sha mimi la ga! Yange er akaa a dedoo kpishi shi zua a iveren i Aôndo kpaa. Kpa shighe kar yô, a ndyar angahar sha mi ga. Maa hingir u lun a injaa i bo, i peren atindi a Yehova. Ka vough er apostoli Paulu yange nger nahan, ér: “I̱ de tsughun ne ga, mba nahan Aôndo tar ga. Kwagh u or nan lee yô, shi ka un je nana sunda ye.” (Gal. 6:7) Shighe kar yô, Solomon sunda kwaghbo u due ken ieren na i wan tindi u Aôndo ikyo ga la. I kaa a vese ér: “Kasev mba ken akuraior agen kpishi doo tor Solomon ishima, lu wan u tor Farao kua kasev mba Mbamoabi man Mbaamon man Mbaedom man Mbashidon kua Mbahiti.” (1 Utor 11:1) A shi nan kpa, ve mbakpishiv za hemen u civir mbaaôndo mbaaiev her, nahan kwagh la dan Solomon. Solomon hii u eren kwaghbo sha ishigh ki Aôndo, nahan Aôndo wase u wan ishima la kera lumun un ga.—Ôr 1 Utor 11:4-8.

Hen Kwagh sha Ikyav Na I Dedoo man I Bo La

19. Se fatyô u kaan ser Bibilo ngi a akav a dedoo ker sha ci u nyi?

19 Yehova yange mgbegha Paulu nger ér: “Akaa a i vande ngeren la cii ka sha ci u ityesen yase lu i nger a ye, lu sha u se̱ lu a ishimaverenkeghen sha ishimawan man ishimasurun i ken icighanruamabera la.” (Rom. 15:4) Akaa shon a i nger la nga a akav a dedoo kpishi, nomso man kasev mba lun a jighjigh u nan taveraa. Paulu kaa ér: “Me shi me kaa nana? Ian ia va yinam u me ôr kwagh u mba Gidion man Baraki man Samson man Yefeta man Davidi kua Samuel man uprofeti kpaa. Mban yô, ve hemba ityartor ityav sha jighjigh u nan, ve er perapera, ve ngohol uityendezwa, . . . i taver ve agee ken isheer, ve hingir mbataverayol.” (Heb. 11:32-34) Se fatyô u henen kwagh hen ior mba i er kwagh ve ken Ruamabera la shi dondon ikyav ve i dedoo la, shi doo u se er nahan kpaa.

20, 21. U kange ishima wer kwaghbo u ior mbagenev mba Mkaanem ma Aôndo ma er kwagh ve la a lu ityesen hen a we sha ci u nyi?

20 Nahan kpa, akav agen ken Bibilo nga icintan hen a vese. Mbagenev lu nomso man kasev mba ve vanden civir Yehova, shi Yehova lumun a ve yô. Aluer se mba ôron Bibilo yô, se fatyô u fan ape i kaa ér ior mba Aôndo mbagenev yange ve tsume, man er mtsum ve la a hingir icintan hen a vese yô. Se fatyô u nengen er mbagenev yange ve hii u lun a mhen u shami ga la kure kure, nahan ve hingir u eren akaa a yange za a ve doo ga yô. Ka nyi se fatyô u henen sha kwagh u ambaaior laa? Doo u se pine ayol a ase mbampin mban nahan, ser: ‘Mhen la yange hii nena? Alaghga imba mhen la ia lu jiren ken a moo? Ka nyi me er ve me palegh mhen la, nahan ikyav ve i bo la ia gema a lu ityesen hen a mo?’

21 Doo u se time sha kwagh u ior mban zulee, gadia jijingi mgbegha Paulu nger ér: “Akaa ne er ve, lu akav a tesen man i nger a sha u a̱ lu se ityesen, se mba mkur u ashighe a ve sha a vese ne yô.”—1 Kor. 10:11.

Ú Hen Nyi?

• U fatyô u zuan a akav a dedoo man bo ken Bibilo sha ci u nyi?

• Solomon yange de ieren i bo jire ken uma na nena?

• Ikyav i bo i Solomon ver la tese se nyi?

[Mbampin Mba Ngeren u Henen]

[Foto u sha peeji 9 la]

Solomon yange er kwagh sha kwaghfan u Aôndo na un yô

[Ufoto mba sha peeji 12 la]

U ngu henen kwagh sha ikyav i bo i Solomon ver la kpa