De Gem ‘Ashe Ken Ijime’ Ga

“Anti or u nana kôr ave a nan sha ikyekye i kahan sule, man nana geman ashe ken ijime yô, nan kuma tartor u Aôndo ga.”​—LUKA 9:62.

Ú NA MLUMUN WER NYI?

Gba u se ‘umbur kwagh u kwase u Loti’ la sha ci u nyi?

Ka akaa atar a nyi i gbe u se palegh u veren ishima sha mini?

Se er nan ve se lu yemen hemen a nongo u Yehova?

1. Yesu yange ôr nyi i lun se a inja nyiana, man ka mpin u nyi a dugh sha kwagh laa?

 YESU yange kaa ér “umbur nen kwagh u kwase u Loti la.” (Luka 17:32) Kwagh u Yesu ôr, i zurum anyom 2,000 hegen ne hemba ngun se a inja nyian cii. Kpa lu nyi jighilii Yesu lu ôron zum u a ta icin ne laa? Yange gba u una pase a pase Mbayuda mba lu lamen a ve la inja i mkaanem nam mara ga, sha ci u ve fa kwagh u er kwase u Loti la dedoo. Zum u kwase u Loti lu yevese vea tsombor na duen ken gar u Sodom la, yange gema ashe ken ijime, nahan hingir icebar.—Ôr Genese 19:17, 26.

2. Ka nyi alaghga yange i na ve kwase u Loti gema ashe ken ijime, man ihyembeato na la za a na nena?

² Kpa er nan ve kwase u Loti gema ashe ken ijime? Yange hange un u fan kwagh u lu zan hemen ken gar la shinii? Yange gema ashe ken ijime sha ci u a ban a jighjigh u nanaa? Shin akaa a yange undu ken gar u Sodom la yange kôr un iyol u undunu? (Luka 17:31) A̱ lu nyi je i na ve gema ashe ken ijime kpa, yange zua a ku sha ci u ihyembeato na la. Nenge imba la sha wono! Yange kpe sha iyange i môm vea mbaaferev mba ken gar u Sodom man Gomora mbara. Kape i lu je ve Yesu kaa ér: “Umbur nen kwagh u kwase u Loti” la!

3. Yesu yange pase wang ér gba u se gema ashe ken ijime ga nena?

³ Se kpa shighe u se lu ker ne ka shighe u i gbe u se gema ashe ken ijime ga yô. Yesu pase kwagh ne wang, shighe u lu lamen a orgen u pine un ian ér una za lôhô tsombor na ayem cii man una va dondo sha a na la. Yesu kaa ér: “Anti or u nana kôr ave a nan sha ikyekye i kahan sule, man nana geman ashe ken ijime yô, nan kuma tartor u Aôndo ga.” (Luka 9:62) Kwagh u Yesu ôr a or ne la tese ér yange wa un ikyo  ga, shi er a na caveraa shinii? Ei, gadia yange fa er or ne lu kôron a kôr ave sha er una hingir orhenen na ga yô. Yesu nenge ahô a wan angara nahan ér ka u “geman ashe ken ijime.” Kpa aluer ashighe agen or u nan ker ave sha ikyekye i kahan sule la, nan gema ashe ken ijime kpase, shin nan ver ikyekye la inya nan gema ashe ken ijime di ye? Akaa ne cii aa fatyô u danen nan, nahan alaghga nana kera er tom u nan tsembelee ga.

4. Ka nyi i gbe u se ver ishima yase sha mi?

⁴ Gba u se ver ishima sha akaa a ken hemen, á lu akaa a ken ijime ga. Nenge er i er kwagh ne wang ken Anzaakaa 4:25 yô, ér: “Ashe ou a̱ nengen sha hemen jighilii, akurashee ou kpaa a̱ za nôô sha ishigh yough.”

5. Ka ityôkyaa i nyi se lu a mi, i se palegh u geman ashe ijime?

⁵ Se mba a ityôkyaa i dedoo, i se gema ashe ken ijime ga yô. Ityôkyaa shon ka nyi? Ityôkyaa yô, se mba ken “ayange a masejime.” (2 Tim. 3:1) Ica a gba ga tsô, Aôndo una tim tar cii, a kera lu agar ahar tseegh ga. Ka nyi ia wase se u palegh imba kwagh u yange er kwase u Loti laa? Gba u se fa akaa a á lu se ken ijime, a alaghga aa va sar se u geman kenger la. (2 Kor. 2:11) De se time ase sha kwagh u akaa ne a lu la, man er se palegh u kenger a la kpaa.

ADOOGA SE HEN SER AYANGE A TSUAA LA HEMBA DOON

6. Er nan ve i doo u se suur sha gbenda u se umbur ayange a tsuaa la ga?

⁶ Kwaghbo môm u una na ve se gema ashe ken ijime yô, ka mhen u kpeegh u adooga se lu a mi ser ayange a tsuaa la yange hemba doon la. Ka hanma shighe ka se umbur kwagh er yange er la vough ga. Alaghga se ver ishima ga yô, se hii u henen ser mbamzeyol mba se tagher a mi ken ijime la, yange ve vihi yum ga, shi se kehe a anmsaanyol u yange se lu ker la, a lu inja er zum la hemba kpen se iyol nahan. Mhen u kpeegh ne una na yô, se gba tômon ayange a tsuaa la. Kpa Bibilo wa se kwagh ér: “De kaan wer: Ka nyi ayange a tsuaa la a hembe doon a ahegene? ga. Gadia ka sha kwaghfan u pin kwagh ne je ga.” (Orpa. 7:10) Er nan ve imba mhen ne i lu i bo?

7-9. (a) Ka nyi yange i er Mbaiserael ken Igipitii? (b) Ka akaa a nyi yange er Mbaiserael a nan ve msaanyolo? (c) Mbaiserael yange ve hii u gban ahon sha nyi?

⁷ Nenge ase kwagh u yange er Mbaiserael sha ayange a Mose la. Shighe u Mbaiserael yem twev ken Igipiti la, i er a ve doo doo shighe u Yosev lu uma la, kpa Yosev va kpen kera yô, Mbaigipiti “ver mbanengen sha ve, sha u kighir ve, ve̱ er tom u ican.” (Eks. 1:11) Shighe kar yô, Farao shi na zwa ér Mbaiserael vea mar ônov mba nomso yô, i wua sha, sha ci u yange soo ér Mbaiserael ve ngee ga. (Eks. 1:15, 16, 22) Sha nahan yô, Yehova kaa a Mose ér: “M nenge ican i ior Av mba ve lu ken Igipiti la, shi M ungwa mliam vem ma ve lu vaan mbatorough a ve la, gadia M fa atsan a ve la.”—Eks. 3:7.

⁸ Nenge er yange a saan Mbaiserael iyol zum u ve due ken tar u ve lu ikpan ker la sha wono! Yange ve nenge gbenda u kpilighyol u Yehova va a atsan a pue sha tor Farao man ior nav la. (Ôr Ekesodu 6:1, 6, 7.) Ken masejime yô, Mbaigipiti  na Mbaiserael ian ér ve due tseegh ga, kpa ve torough a ve ér ve due fefa, shi Mbaigipiti na ve zenaria man azurfa kpishi, je yô Bibilo kaa ér ior mba Aôndo “kungu Mbaigipiti.” (Eks. 12:33-36) Shi Mbaiserael yange ve ember kpishi, shighe u ve nenge er i tim Farao kua ikyumutya na shin Zegemnger u Nyian la. (Eks. 14:30, 31) Kwagh ne yange ma lu kwagh u taver jighjigh ve u nan kpen kpen!

⁹ Nahan kpa, kwagh er kpilighyol yô, yange i yima ve sha ivande ica lu a gba ga tsô maa ve hii u gban ahon. Ve lu gban ahon sha nyi? Ve lu gban ahon sha kwaghyan. Kwagh u Yehova lu nan ve la kera doo ve ga, nahan ve gba ahon ve kaa ér: “Se umbur ishu i lu se yaan ken Igipiti gbilin kua furum man icegher man alabusa mba kiriki man mbatamen man tapania; kpa hegen yô, uma wase gema use a use; ma kwagh ngu heen ga; se mba gbe nengen di a mana ne tseegh tsô.” (Num. 11:5, 6) Mhen ve yange hingir kpe, je yô ve soo u hiden yemen ken Igipiti, ape ve vande lun ikpan la. (Num. 14:2-4) Mbaiserael gema ashe ken ijime, nahan ishima vihi Yehova a ve.—Num. 11:10.

10. Kwagh u yange er Mbaiserael la, tese se nyi?

¹⁰ Kwagh la tese se nyi nyiana? Shighe u se tagher a mbamtaver man mbamzeyol yô, doo u se zer henen ser mlu wase u ken ijime la yange hemba doon a u hegen ga, man alaghga shighe la se lu a fa mimi kpaa ga. Shin er i lu kwaghbo u hiden gbidyen kwar sha akaa yange er se ken ijime la ga nahan kpa, gba u se lu a mnenge u vough sha kwagh u akaa a á er se i kar la. Se kôr ityough ga yô, mlu wase u hegen ne una due se ishima, se gba tômon u hiden lun ken mlu u yange se lu ker ken ijime la.—Ôr 2 Peteru 2:20-22.

AKAA A YANGE SE DE A KAR SE LA

11. Mbagenev ka ve nenge akaa a yange ve de a kar ve la nena?

¹¹ Kwagh ka a er i vihi yô, mbagenev ka vea umbur akaa a yange ve de a kar ve yô, ve vaa afanyô ér yange vea fe yô, ma ve de ér a kar ve ga. Alaghga yange u zua a aan a zan makeranta u vesen shin hingir tagher tagher shin zuan a inyaregh kpishi, kpa u de akaa ne kar u. Anmgbianev asev mba nomso man mba kasev kpishi lu a ikpenga i nan ve inyaregh kpishi, mbagenev fa anumbe a eren, mbagenev lu mbatumbunmfetakerada, shi mbagenev lu mba kuhwan ityogholough mba duen ati, kpa ve undu akaa ne cii. Hegen shighe kar kpishi, kpa mkur ngu a va ga. Ka wea tema ashighe agen nahan, u henen kwagh u yange wea de akaa ne a kar u ga ve, ma u lu a mi laa?

12. Paulu yange nenge akaa a a undu ken ijime la nena?

¹² Apostoli Paulu yange de akaa kpishi kar un sha er una dondo Kristu yô. (Fil. 3:4-6) Yange nenge akaa a a undu la nena? A kaa ér: ‘Akaa a a lum mtsera la cii, a gema hingir mo msaa sha ci u Kristu. Mimi je m nenge akaa cii hingir mo msaa sha ci u mfe u fan Kristu Yesu Terem la a hembe ica yum yô. Ka sha ci Na man m de akaa cii a saam ye, m nenge a hingir mo hôngor sha u Kristu  Una lu mtsera wam yô.’ * (Fil. 3:7, 8) Er or ka nana haa ihyôghonough kera ve nan hide a tema a gba vaan afanyô ga nahan, kape Paulu kpa vaa afanyô sha ci u aan a vesen a yange undu la ga je la. Yange kera nenge ér aan la gba ma kwagh ga.

13, 14. Se dondo ikyav i Paulu la nena?

¹³ Aluer se hii u henen sha kwagh u aan a injaa a yange se de a kar se ken ijime la yô, se er nena? Se dondo ikyav i Paulu la. Se er kwagh ne nena? Fa mluainja u kwagh u ú lu a mi hegen ne. Ú ya ikyar a Yehova kôôsôô, shi a fa er u civir un sha mimi yô. (Heb. 6:10) Ka nyi je tar ne ua na se, ve ia za ikyua a averen a ken jijingi a se zough a mi hegen, shi se va zua a mi ken hemen laa?—Ôr Marku 10:28-30.

¹⁴ Paulu maa shi ter kwagh u una wase se ve se za hemen u civir Yehova sha jighjigh yô. Paulu kaa ér “akaa a ken ijime la hungur mo kera m ngu naregh zan sha akaa a ken hemen la.” (Fil. 3:13) Heen ne, Paulu pase se akaa ahar a i gbe u se er yô. Hiihii yô, gba u se hungur akaa a ken ijime la, se vihi shighe wase man tahav asev u henen sha kwagh u a ga. Kwagh u sha uhar yô, a gba u se naregh se yem ken hemen, er or u gban ayem ka nana za ar hen hwange u been la ve nan er nahan, se ver ishima sha akaa a ken hemen la.

15. Aluer se gbidye kwar sha akav a mba civir Aôndo sha mimi yô, ka mtsera u nyi se zua a mini?

¹⁵ Aluer se gbidye kwar sha akav a mba civir Aôndo sha mimi, mba tsuaa man mba hegen yô, ishima ia hemba taver se u zan ken hemen, se kera gema ashe ken ijime ga. U tesen ikyav yô, luun er Aberaham man Sara za hemen u umbur gar u Ur her yô, “ma ve lu a ian i hiden.” (Heb. 11:13-15) Kpa ve hide ga. Mose yange undu akaa ken Igipiti je hemba hanma kwagh u Mbaiserael mbagen yange ve va undu cii. Nahan kpa, ijiir i môm kpa i nger ér akaa ne yange hide sar un, lu tômon a ga. Bibilo gema kaa ér: “a nenge iheen i Kristu hemba lun un a inja a akaa a injaagh a Igipiti cii, gadia a ver ashe sha injar.”—Heb. 11:26.

AKAA A VIHIN A YANGE ER SE YÔ

16. Akaa a vihin a yange er se la aa fatyô u benden a vese nena?

¹⁶ Ka akaa cii yange er se ken ijime a doon se ga. U tesen ikyav yô, alaghga ishima ia lu zan se iyol hanma shighe sha ci u asorabo a yange se er, shin akaa agen a se er shami ga yô. (Ps. 51:3) Adooga ishima ia lu vihin se her sha ci u yange i wa se kwagh taveraa. (Heb. 12:11) Afaerenga se lu henen sha kwagh u yange i er a vese sha mimi ga, shin kwagh u se nenge ser yange i er a vese sha mimi ga yô, nahan ishima ia lu vihin se her. (Ps. 55:2) Ka nyi se er ve akaa a vihin a yange er se la aa na se gema ashe ken ijime ga? De se time sha akav atar ne.

17. (a) Er nan ve Paulu kaa ér un ‘hemba gban ijime ken uicighanmbaiorov’ ciilii? (b) Lu nyi i wase Paulu ve mbamhen mba kpeegh yange un u civir Aôndo ga?

¹⁷ Akaa a yange se er shami ga yô.  Apostoli Paulu yange kaa ér un ‘hemba gban ijime ken uicighanmbaiorov cii.’ (Ef. 3:8) Er nan ve lu un nahana? A kaa ér “gadia m tôv nongo u Kristu u Aôndo a ican.” (1 Kor. 15:9) U hen er yange a lu Paulu ken ishima shighe u zua a mbagenev mba vande tôvon ve a ican la kpa? Nahan kpa, Paulu de ér kwagh u un er shami ga la, a yange un u civir Aôndo ga, nahan a hemba veren ishima sha mhôônom ma Aôndo zungwe un la. (1 Tim. 1:12-16) Iwuese i Paulu lu a mi sha mhôônom ma Aôndo zungwe un la mgbegha un u zan hemen u pasen kwagh. Asorabo a Paulu er tsuaa la kpa lu môm ken akaa a Paulu kange ishima ér una hungur la. Aluer se kpa se hemba veren ishima sha mhôônom ma Yehova a zungu se la yô, se kera de ser ishimanyian i sha akaa a ken ijime, a se fatyô u geman ga la, i̱ bee se agee iyol ga. Se gema se er tom u pasen kwagh la a agee ase.

18. (a) Aluer se mba henen sha ma kwaghwan u yange i wa se man ishima ngi vihin se yô, ka nyi ia fatyô u erene? (b) Se dondo kwaghwan u Solomon, u a kaa ér se kôr ityesen gbang gbang la nena?

¹⁸ Kwaghwan u taver tsung. Aluer se zer henen sha ma kwaghwan u yange i wa se taveraa di ye? Kwagh ne una fatyô u nan se ishimavihin, shi ‘ishima ia yina se’ je kpaa. (Heb. 12:5) Aluer se venda kwaghwan la ave ave yô, se ‘laha’ un, shi aluer ‘ishima yina se’ sha ci u se ngohol un kpa se va venda un ken hemen yô, a tese ér se lumun ser kwaghwan la a wase se shi a kôôm se ga. Hemba doon u dondon kwaghwan u Solomon ne, a kaa ér: “Kôr ityesen gbang gbang, de pasen i ga, waan i ikyo, gadia ka i i lu uma wou ye.” (Anz. 4:13) Se ngohol nen kwaghwan, er ordelaba u nan dondon akav a sha gbenda nahan, se dondo kwaghwan la, nahan se za hemen u civir Yehova.—Anz. 4:26, 27; ôr Mbaheberu 12:12, 13.

19. Se kav jighjigh u nan u Habaku man u Yeremia la nena?

¹⁹ Kwagh u i er a vese sha mimi ga, shin se nenge ser yange i er a vese sha mimi ga yô. Alaghga ashighe agen a taver se er i hii ve Yehova a de ér akaa a doon ga agen a er yô, nahan a lu se ken ishima er lu profeti Habaku ve vaa a Yehova ér a ungwa un la. (Hab. 1:2, 3) Ka hange hange u se kav jighjigh u nan u profeti ne; yange kaa ér: “Nahan kpaa, mo me ember ken TER, me ember ken Aôndo u myom wam.” (Hab. 3:18) Se kpa aluer “ishimaverenkeghen” yase ngi sha Yehova, Aôndo u a er ijir sha mimi la, er Yeremia nahan yô, se na un jighjigh ser una va sôr hanma kwagh sha shighe vough.—Ukwe. 3:19-24.

20. Se tese ser se ‘umbur kwagh u kwase u Loti’ la nena?

²⁰ Se mba uma sha shighe u doon kpen kpen. Akaa a kpilighyol nga eren hegen, shi ica a gba ga tsô agen kpa aa er. Nongo u Yehova ngu yemen hemen hemen, nahan se kpa se yemen hemen a u imôngo. Se dondo nen kwaghwan u ken Ruamabera u a kaa ér se̱ kenger ken hemen, se̱ de gem ashe ken ijime ga la. Se ser nahan yô, se tese ser se ‘umbur kwagh u kwase u Loti’ la!

[Ngeren u shin kpe]

[Mbampin Mba Ngeren u Henen]