Ngeren u Pasen Kwagh u Uma u Or

U Lun ken Uwegh Ku Yanegh Ku Yehova la Vam a Iember Gbem sha Won

Kwaghôron u Lois Didur

‘M tom mer yange ma m tsua u eren kwagh ne ken uma wam ga.’ Ken uma wou cii, i lu nahan u ôr imba kwagh ne vee? Er m er tom u pasen kwagh hanma shighe la i kom anyom 50 hegen nahan kpa, m ngu a nenge a ma kwagh u vihin mo tsung sha ci u m ngu ken uwegh ku yanegh ku Yehova yum ga. De m pase u ityôkyaa.

I MAREM ken inyom i 1939 la, shi m vese vea anmgbianev av imôngo hen kpentar ugen u i yer ér Saskatchewan, ken tar u Canada la. Ken anmgbianev av mban, mba kasev mba unyiin, u nomso môm. Yange saan se iyol hen ijiir yase, i i lu kpuun kpuun la kpishi. Sha iyange igen yô, Mbashiada mba Yehova va pase terem kwagh, nahan m pine ve mer Aôndo una lu a iti yô, ve ôrom. Yange ve tesem iti Yehova ken Pasalmi 83:18. Kwagh la yange na yô, m soo u seer fan kwagh u Aôndo kua Mkaanem nam.

Hen shighe la, mbayev mba hen anijiir la zaan makeranta u i been sha nongo anigheni yô, man hanma nongo lu a kelase môm tseegh, u mbayev nyôron makeranta ker yô. Yange ve za makeranta ne sha anyinya shin sha angahar. Tica lu hen makeranta ne môm tseegh, u yange tsaan vea icombor kposo kposo, i nengen sha mbamgbe nav yô. Inyom igen la, gba u tica u he, u i yilan un ér John Didur la, una tsaan vea tsombor wase.

Yange m fa mer gumor ne kpa sar un tsung u fan Mkaanem ma Aôndo er mo nahan ga. Kwagen la, m lu wuese gomoti u ityemimôngo, u terem lu ker la. John maa kaa a mo teghelee ér: “Or môm nan ngu a ian i hemen mbagenev ga. Ka Aôndo tseegh a lu a ian la ye.” Kwagh la na yô, se lam sha akaa kpishi.

Er i mar John ken inyom i 1931 yô, yange ungwa kwagh u ican i ityav mbi nôngon mbi ve a mi la. Shighe u ityav hii ken tar u Korea ken inyom i 1950 la, John pine mbahemenev mba aduaav kposo kposo mbampin sha kwagh u ave a ve we sha ityav mbira la. Hanma ve nan kaa a na ér ka kwaghbo u Mbakristu nôngon ityav ga. Shighe kar yô, Mbashiada mba Yehova kpa a pine ve mpin ne. Ve tese un ken Ruamabera  er Mbakristu mba tsuaa mbara waan ave sha kwagh u uitya ga yô. Ken inyom i 1955 la, John er batisema. Ka hurugh ken inyom igen yô, mo kpa i erem batisema. Se cii yange se fa ser sar se u civir Yehova ken uma wase man a agee a ase cii. (Ps. 37:3, 4) Ken uwer u Julai 1957 la, mo vea John se er ivese.

Hanma inyom yô, iyange i umbur ivese yase la i nôngo u gban sha shighe u mkohol u vesen. Yange i doo se kpishi u lun hen atô u ior udubu udubu mba ve waan ivese ikyo yô. Yange se hii zan mkohol u ityar ityar ken inyom i 1958. Lu se iorov utaan, kasev man nomso, se za mkohol ne ye. Yange se mough ken Saskatchewan u yemen gar u New York City sha mato. Se naha mato hanma iyange, tugh a ilen yô, se tsa ken tenti. Se er kwagh ne je kuma kasua jimin. Zum u se za zua a anmgbian ugen ken gar u Bethlehem, ken kpentar u Pennsylvania, ve kaa a vese ér se za tsa hen ya na hen tugh mbura la, yange saan se iyol kpishi! Erdoo u anmgbian u se vande fan un ga ne tese se la na yô, se kera za nyôr ken gar u New York City côhôô, a ihyundu iyol ga. Mkohol u vesen la yange wase se se nenge er i lu kwagh u doon kpishi u civir Yehova yô! Er orpasalmi yange kaa nahan, u lun ken uwegh ku yanegh ku Yehova la vam a iember gbem sha won.—Ps. 16:11.

TOM PANIA

Ken inyom i 1959 la, se lu eren tom u pania shi tsaan ken iyou i lun a akaver sha igyungu i hen kpentar u Saskatchewan la. Yange se nenge se yem ica, man ajiir ne agen je yô, lu ajiir a se pasen kwagh her yô.

Sha iyange igen yô, se zua a washika u doon kpishi u afishi a branci nger se yô. Nahan m kar fele m za ape John lu sôron katapila yô. I kaa a vese ken washika la ér se za lu ikpur pania hen geri u Red Lake, ken kpentar u Ontario. Er se fa ape geri ne lu ga yô, se dugh foto u tesen ajiir fese se gba keren ijiir ne.

Geri ne kaha kposo a kpuun kpuun u hen kpentar u Saskatchewan, ape se vande lun la! Ijiir i yange se lu her la lu zege ikyô, i i mar ugeri ker ikyua a ahungwa a i dughun zenaria shimi yô. Sha iyange i hiihii i se za nyôr la, se lu keren ijiir i tsan, nahan an-wankwase u kiriki ugen ungwa se lu lamen vea kwase ugen, u ya na dondo a ya ve yô. Maa a yevese a za ôr ngô na ér se mba keren ijiir i tsan, nahan ngô na tese se erdoo, a na se ijiir i tsan hen tugh mbura. I tar se gambe ken anyou u i wa un semetu ga, lu hen inya côu côu yô. Sev mbu aven yô, se za zua a ya ugen u lun a arum ahar, u i wa ugôngor-mbamngerev ga shi ikyav mbi ken iyou lu ker ga, saa di an-anar u keer usu tseegh yô. Nahan se za hen ijiir i teen ikyav mbi tsev, se za yam ikyav kpuaa. Ica gba ga tsô kwagh kera ban se ga.

Tiônnongo môm lu ikyua ga. Mba eren tom u dughun zenaria la kpishi lu ior mba yange ve due ken veghertar u Yuropa yô, nahan ve kaa ér se na ve Bibilo i ken zwa ve. Ica i gba ga je maa se lu henen Bibilo a iorov 30. nahan se hingir u veren tiônnongo hen ijiir ne ken atô u iwer ataratar.

Nom u kwase ugen u se lu henen Bibilo a na yô, yila Fada u iyouadua na ér a va pase kwase na er akaa a se lu tesen un la a lu sha mi ga yô. Fada la za va, se mba ngur lamen yô, a kaa ér, gba u ma se tesen kwagh u Ter man Wan man Icighan Jijingi Ka Aôndo Môm la, kua akaa agen kpaa. Kwase la maa tôô Bibilo ve i Mbafada la gba pinen Fada la ér tese un ape Bibilo i er kwagh nahan la. Fada gema Bibilo kende sha tebul, maa kaa ér ityôkyaa ngi ga. Ngur yemen yô, a ôr kwagh ken zwa u Ukrainian ér ve zenda se hen ya ve kera, mayange ve de lumun se hen ya ve ga. Yange kera fa er John fa zwa u Ukrainian ga!

Kwagh ne er ica kera gba ga maa se mough hen Red Lake, sha ci u gba u a za tsaase John sha tom u ortamen u zenden sha la. Nahan kpa, shighe kar ka kom ér inyom i môm nahan yô, John lu nan kwaghôron sha ci u mba lu u a er ve batisema sha mkohol u vesen ugen yô, nom u kwase la kpa lu môm ken mba i lu eren ve batisema la! Kwagh u Fada na er la na yô, a hii u ôron Bibilo iyol na.

 SE ER TOM U ZENDEN SÔRON ATÔÔNANONGO LA KPOGHULOO

Shighe u se lu eren tom u zenden sôron atôônanongo la, se zua a msaanyol kpishi sha u tsan vea icombor kposo kposo. Se hingir kôôsôô a mba yange ve naan se ijiir i tsan shi ve koson se kpaa yô. Kwagen la, se za tsa sha iyou i sha aôndo, ken ruum u yange ndôhôr ker keghelee sha shighe u wuhee yô. Pepe pepe nahan se ungwa anmgbian u kwase ugen u beenyol, a va nyôr ken ruum wase sha u tsaren setov. Ica i gbaan ga yô, a va a tasa kua mngerem ma acivin sha er se wa iyol i duen hen sev mbura yô. Ieren na i kundu kundu la yange i tesem akaa kpishi.

Tom u zenden sôron atôônanongo la yange u wasem u seer kporom a Yehova. Anmgbian u kwase ugen lu hen angeri ugen u i dughun akaa a injaa shin inya her, vegher u ken Imbusutarimese i tar u Canada, u lu hen ningir ugen ken kpentar u Alberta yô. Nongo u Yehova nenge anmgbian u kwase, u lu civir Yehova hen angeri la tswen la nena? Yange se sôron un kwa har ken hanma inyom. Hanma kwa yô, se za sha igirgi i purugh, se za tsa vea na kasua jimin, se er mbamkombo vea na shi se due kwaghpasen, vough er i eren ken atôônanongo a ken agar a tamen nahan. Kwagh ne yange umbur mo er Yehova a koson hanma iyôngo na sha dooshima yô.

Yange se lamen a mba ve na se ajiir a tsan la hanma shighe cii. Kwagh ne umbur mo iyua i John hii nan mo yô, yange lu akwati u doon ashe, u iv a ikyatakerada i ngeren kwagh ker poo yô. Yange i doo se u ngeren azende a ase washika hanma shighe a ikyatakerada ne. Akwati la ngum a inja zan zan nyian.

Shighe u se lu sôron atôônanongo hen ningir ugen hen kpentar u Toronto la, anmgbian ugen shin afishi a branci a ken tar u Kanada la yila se sha telefon kaa a vese ér afishi a branci soo ér se va shin Betel, nahan se hen sha mi. Yange soo ér se na un mlumun hanma shighee? Lu u kpernan yô, se na un mlumun. Kpernan maa se tsua u yemen shin Betel.

TOM U SHIN BETEL

Hanma tom u yange se er cii yô, va a msaanyol u a dugh hen Yehova la sha igbenda kposo kposo. Shighe u se yem shin Betel ken inyom i 1977 la kpa, kape yange se zua a msaanyol je la. Er se lu vea mba i shigh ve mkurem mbara mbagenev yô, kwagh la wase se u fan hanmô ve kua gbashima u ve lu a mi sha Mkaanem ma Aôndo tsung la kpaa.

Uma u shin Betel la yange doo se. U tesen ikyav yô, se hingir u wan akondo a ase shin drowa, kera lu ken ikpa ga, shi se tema hoghom hoghom, shi hemba kundun se iyol kpaa. Dugh tom u yange m eren shin Betel jim jim la sha yô, hanma shighe u mea ningir a mbavannya ken iyaagh ki Betel mea tesen ve akaa yô, m zua a msaanyol. Yange m pase ve kwagh u tom u i eren shin Betel la, shi m ungwa mkaanem ma anmgbianev mba ve ve inya shin Betel la, shi m na mbamlumun sha mbampin vev.

Anyom kar leva leva, nahan ken inyom i 1997 la, i yila John ér a za Makeranta u Anmgbianev Mba ken Kômatii u Nengen sha Branci la ken Patterson, ken gar u New York. Been makeranta la yô, i pine se aluer a doo se u yemen ken tar u Ukraine yô. Yange i wa se kwagh ér se hen sha kwagh ne zulee, shi se er msen sha mi kpaa. Iyange been yô, se fa er lu u se venda ga yô.

MGEM UGEN KEN TAR U UKRAINE

Ken inyom i 1992 la, se za mkohol u ityar ityar, u i er ken gar u St. Petersburg, ken tar u Russia la, shi ken inyom i 1993 la, se za mkohol u ityar ityar ugen u i er ken gar u Kiev, ken tar u Ukraine la. Mbamkohol mbara na se kwagh u anmgbianev asev mba ken ityoughkitaregh ki Yuropa la doo se. Ijiir i se tsaan her ken gar u Lviv ken tar u Ukraine la lu kpoyou u sha uhar, sha iyou i tse igen. Windou u iyou la zua ishigh vea ansule ugen u zege nomikyegh u nyian man ungômbaikyeev. Yange lum er m ngu hen ma sule u hen Saskatchewan nahan. Se lu hen ya la se iorov pue kar uhar. Hanma iyange yô, se nyôr mato se kar ken atô geri, se yar shin Betel.

Shighe u se lu ken tar u Ukriaine la, lu se nena? U  teman imôngo vea mba ve tagher a atsan shi gomoti wa atabam sha tom ve shi i wuhe ve ken purusu la, yange wase se u seer hiden a iyol ijime. Er anmgbianev mban tagher a akaa ne nahan kpa, ve kusu jighjigh u nan ve her taveraa. Yange sea wuese ve yô, ve kaa ér: “Se er akaa ne cii sha ci u Yehova.” Mayange ve tôô ér Yehova undu ve ga. Zan zan hegen kpa, or ka nana er kwagh a we u doon man wea sugh nan yô, nan kaa ér, “Se wuese Yehova,” sha u tesen ér ka un a ne hanma kwagh u doon cii ye.

Ior kpishi ken tar u Ukraine mba ze mkombo sha angahar, nahan ka ve lu a shighe u lamen a ayol a ve shi taver ayol a ve asema. Ka i lu zende u kuman ihwa shin hemban nahala. Atôônanongo nga ken gar u Lviv hemba 50, man ken atôônanongo ne, a a eren mkombo ken Ayou a Tartor a vesen la kuma 21. Ka a lu iyange i Lahadi, anmgbianev vea yemen mkombo gudu gudu nahan, i doo u kenger kpen kpen.

Yange doo se u lun imôngo a anmgbianev asev mba doon inja, mba ve kegh a kegh iyol u wasen mbagenev la. Yange a taver mo u kaven zwa ve yô, ve wa ishima a mo, man zan zan nyian kpa, ka taver mo u kaven zwa la her. Gbenda u ve kenger se shi ve lamen a vese la tese ér ve wa se ikyo.

Shighe u i er mkohol u ityar ityar ken gar u Kiev ken inyom i 2003 la, kwagh ugen er u a tese er anmgbianev asev ve doo ayol a ve shi ve ne ayol a ve jighjigh yô. Yange se mba hongo a hungwa shin ijiir i nyôron igirgirdogo la nahan maa an-wankwase u kiriki ugen va kohol se, kaa a vese teghelee ér: “M ngu nengen a mama wam u vesen ga.” An-wankwase la yange nenge a baaji u mkohol u se wa sha vanger la, nahan fa er se lu Mbashiada mba Yehova yô. Yange taver ishima vaa ga cii. Kwase u ortamen u sôron atôônanongo ugen u lu vea vese yô, kua a an-wankwase la, yem a na shin afishi a A Saa kpa I Zua A Mi la. Ica kera gba ga maa, mama na u vesen ne va zua na. Yange doom kpishi u nengen er ken atô u ikpelaior je kpa, an-wankwase na se jighjigh nahan.

Ken uwer u Mei, ken inyom i 2001 la, anmgbianev mough ken ityar kpishi va u va nengen mtsegh u afishi a branci ase a he a ken tar u Ukraine la. Yange mba ne sema kwaghôron sha iyange i lahadi la pepe mba been kera yô, anmgbianev mba nomso man mbakasev lu van gudu gudu u va nengen iyagh yasegh ki Betel ki hegh kira. Kwagh u yange m nenge a mi la una hungur mo sha won ga! Yange saan mo iyol kpishi u nengen a anmgbianev mban er ve lu ving shi ve lu eren kwagh sha inja sha inja nahan. Kwagh la na yô, m hemba zuan a iember sha u civir Aôndo la.

AKAA KÔR GEMA KPOO

Kwagh ka a er i vihi yô, ken inyom i 2004 la, i zua John a angev mbu kyansa. Nahan se yem twersôron ken tar u Canada. Twer u sôron kyansa u i hii eren un la yange u na yô, a hume, nahan a tsa ken iyouci ukasua imôngo. Kpa se wuese kpishi, sha ci u yange va hii u tenger. Nahan kpa, lu fantyô u lamen tsembelee ga, shin er a tese sha ashe ér un ngu a iwuese sha mba ve yange ve va sha u va sôron un la nahan kpaa.

Nahan kpa, angev mbura yange mbu hemba un, maa a kpe sha shighe u urahe la. Lum er kwagh tsua ken a mo fenee gba nahan. Yange doo John man mo kpishi u civir Yehova imôngo. Tsô me er nena? Yange m tsua u hiden yemen ken tar u Ukraine. M ngu a iwuese kpishi sha er tsombor u Betel u ken Ukraine kua tiônnongo u hen ijiir la a tesem dooshima kundu kundu nahan.

Ma shighe môm kpa se vaa afanyô sha akaa a yange se tsua u eren la ga. Yange saan se iyol kpishi u lun vea azende a dedoo. M fa, akaa shi her kpishi a i gbe u se hen sha kwagh u mdoom ma Yehova yô, man m ngu veren ishima u zan hemen u eren un tom gbem sha won, sha ci u, mimi je, ‘u lun ken uwegh ku yanegh ku Yehova la vam a iember’ kpishi.

[Mkaanem ma sha peeji 6 la]

“Ma shighe môm kpa se vaa afanyô sha akaa a yange se tsua u eren la ga”

[Foto u sha peeji 3 la]

Shighe u m vôso John la

[Foto u sha peeji 4 la]

Shighe u m lu ikpur pania hen geri u Red Lake, ken kpentar u Ontario la

[Foto u sha peeji 5 la]

Mo vea John ken tar u Ukraine ken inyom i 2002 la