Ngeren u Pasen Kwagh u Uma u Or

Yehova Tesem u Eren Ishima Na

Kwaghôron u Max Lloyd

Ken inyom i 1955 la, i tindim vea ormishen ugen ken tar u Paraguay, ken Imbusutariyan i Amerika. Nahan iyange igen ka kom atôutu yô, ikpelaior i toron asema va kase iyou i se lu ker la, ve lu ngoron kaan ér: “Aôndo wase ka aôndo u haan awambe inya, a soo awambe a atôatyev ne.” Kpa lu nyi i na ve hingir u se atôatyev se va lu hen ijiir nee?

YANGE m vese ken tar u Australia, ape Yehova hii u tesen mo u eren ishima na la. Kwaseshiada ugen yange na terem takerada u í yilan u ér Enemies (Mbaihyomov) la, ken inyom i 1938. Mbahemen adua yange ve tese ér avegher a Bibilo agen ka ukwaghhir tsô, nahan ityesen ne shi terem man ngôm. Inyom kar i môm yô, i er mbamaren av batisema, ve tese iyoltseghan ve sha ci u Yehova ken igbar. Hii shighe la je, tsombor wase cii hemba veren ishima sha u eren ishima i Yehova. Shighe kar yô, anmgbian wam u kwase, Lesley, u lu tamen a mo anyom ataan la kpa i er un batisema, mo di i va erem batisema ken inyom i 1940, shighe u m lu anyom ataankaranyiin la.

Ityav Mbi Tar Cii Mbi sha Uhar mbira mbi hiin ica i gbe ga yô, i cir tom u Mbashiada mba Yehova, ú gberen ityakerada i pasen Bibilo la ken tar u Australia. Nahan hii iyev je, m fa u pasen akaa a m ne jighjigh a mi la ken Bibilo, a takerada shio. Hingir ikye yam u zan makeranta a Bibilo, za tesen ior er i hii ve m civir tuta ga, shi m lu uwegh ken ityav mbi ityar i nenge la kpaa ga yô.—Eks. 20:4, 5; Mat. 4:10; Yoh. 17:16; 1 Yoh. 5:21.

Mbayevmakeranta mbagen kpishi yange ve soon u biishi a mo ga, ve yilan mo ér “Or u gban mker sha ci u tar u Jamani.” Shighe la i tesen ufiim ken makeranta. Cii man i hii fiim i tesen yô, yange i gba u hanma wanyemakeranta nana mough sha nana wa icam i civir tar la. Mea moughon sha ga yô, mbayevnomso uhar shin utar ve nôngo ér vea urugh mo sha ice vea mough a mo sha. Ken masejime yô, i va zendam ken makeranta kera sha ci u m za hemen u kusun jighjigh u nan wam u a har sha Bibilo la yum. Nahan kpa, m za hemen u henen kwagh ken ya, sha uwashika mba ngeren.

AWASHIMA WAM VA KURE SHA MI

Yange m wa ishima mer me ivin anyom 14 yô, me hii u eren tom pania. Kpa mbamaren av kaa er mo m vande eren tom, keren inyaregh ve, nahan ishima vihim kpishi. Mbamaren av kaa ér mo m kimbin kwaghyan kua haya u iyough sha inyaregh yagh, kpa ve kaa ér mo me kuma anyom 18 tsô me hii pania u eren. Kwagh ne na yô, se zer lamen sha kwagh inyaregh ki m lu zuan a mi la. M kaa a ve mer, m soo u koson inyaregh kira va eren pania a mi, kpa ve lu ngohol ki.

Shighe va kom u me hii pania u eren yô, mbamaren av yilam pasem ér ve koso inyaregh ki yange m  lu nan ve kira ken banke. Ve hide a ki cica cii ve nam ér mo m yam akondo kua akaa agen a kwagh a gbam a mi ken tom pania la. Yange ve lu tesen mo ér m nengen sha iyol yam, m de veren ishima mer mbagenev ve nengen sha a mo ga. Hegen ne m nenge er ityesen ve la yange i lu i wasen mo kpishi yô.

Shighe u mo man Lesley se lu vesen a vese la, upania ve banen hen ya wase ga, shi i doo se u duen kwaghpasen vea ve kpishi. Se ver iyange i Sati man Lahadi sha u za pasen kwagh sha uya uya man sha ugodobi, shi henen Bibilo a ior kpaa. Sha ayange la, hanma orpasenkwagh nan soon ér nana na ahwa 60 sha uwer. Ngô wase yange nôngon u ivin ahwa na sha hanma uwer, nahan ver mo man Lesley ikyav i dedoo.

M ER TOM PANIA KEN ICILE I TASMANIA

Lu hen icile i Tasmania, ken tar u Australia i hii tindin mo ér m za er tom pania ye; m za kohol anmgbian wam u kwase vea nom na. Nahan kpa, ica gba ga tsô ve mough ve yem Makeranta u Gileadi, klase u sha 15 la. M cian ashe kpishi, shi m lu a vande undun ya za lun ijiir igen ga. Mbagenev hen ér mo me tsa hen Tasmania a hemba iwer itiar ga. Kpa ken inyom i 1950 la, i nam tom ken tiônnongo, u u lu kwagh môm a tom u ortamen u wasen mzough u mbatamen tom nyian yô, man m lu a tsa her i kuma inyom ga. Shighe kar yô, i tsuam m hingir ikpur pania, maa gumor ugen lu ikyarem u se pasen kwagh imôngo yô.

I tindi se hen geri ugen, u i dughun akaa a injaa shin inya her, ape Orshiada môm lu ga yô. Se va hungwa bôôsu hen ijiir ne atetan. Hen tugh mbura se tsa hen hôtel u tse ugen. Kpernan se due se lu pasen kwagh sha uya uya, pinen mbayaav or u nan lu a iyou i nan haya yô. Ka zurum u se kur tom yô, orgen kaa a vese ér diakon ugen ken iyou adua i Presbyterian ngu a iyou i gbilinigh hen ya na ikyua a iyouadua ve la, nahan se̱ za lam a na. Or ne lam a vese sar sar, shi na se iyou la kpaa. U tsan hen ya u orhemen adua, duen za pasen kwagh hanma iyange la lu dang kpishi.

Ior yange ve kegh atô hen ijiir ne kpen kpen. Se lam a ior doo doo shi se hii Bibilo i henen a ior kpishi. Zum u mbahemenev mba adua la mba shin gartamen mba ongo kwagh ne, shi mba fe ér Mbashiada mba Yehova mba tsan hen ya u diakon ne yô, ve na wada ér diakon ne a̱ kaa se se due fele fele. Nahan se due se kera lu a ijiir i tsan ga.

Kpernan se mba pasen kwagh zan zan iyange sha tembe yô, se gba keren ijiir i tsan. Ijiir igen lu ga, saa di agirigi u anumbegh, ape i kuva haav la tseegh. Se za yer akpa ase hen ijiir ne, se hide se za hemen a kwaghpasen. Se pase kwagh zan zan aôndoaimegh hii u haan, kpa se soo ser se mase zan sha uya mba ve shi la sha er se bee godobi la yô. Se mba nyer hen ya ugen yô, orgen na se iyou i lun a aruum ahar ken ijime ya na ér se tsa her!

TOM U SÔRON ATÔÔNANONGO MAN MAKERANTA U GILEADI

Se mba pasen kwagh hen ijiir ne ka kom iwer anigheni yô, i lôhôm shin afishi a branci a ken tar  u Australia ér m za hingir ortamen u sôron atôônanongo. Kwagh ne kpiligh mo iyol je zua ga, sha ci u m lu anyom 20 tseegh. Mba tsaase mo ukasua kpuaa yô, m hii u zenden sôron atôônanongo hanma shighe, taver a ishima. Hanma or yange nan nôngo u lun tamen a mo, nahan kpa, or môm laham ér m ngu wanye yum ga.

Igbenda lu kposo kposo i zenden sha atôônanongo. Yange m za hen tiônnongo ugen sha igirgirdogo, ugen di m za sha bôôsu shin sha mato u cuku gayô sha agugu, m kôr ikpa i wan akondo man i pasen kwagh. Yange mea lu vea Mbashiada mbagenev nahan i saan mo iyol kpen kpen. Ortamen u wasen mzough u mbatamen tom ugen yange hanger ér mo m za tsa hen ya na, shin er lu a maa ya la a bee tsembelee ga nahan kpaa. Ken kasua la, i tarem gambe u yaven shin anar u ôôn iyol shimi, kpa kasua la gema lu u saan iyol shi maan se ken jijingi kpaa.

Kwagh ugen u yange erem u doom mo yô, lu myer u i yilam ér m za makeranta u Gileadi, klase u sha 22, ken inyom i 1953 la. Er saan mo iyol nahan kpa, ishima gema nyian mo. Ishima nyian mo sha ci u yange anmgbian wam u kwase vea nom na mba been makeranta u Gileadi sha iyange i Julai 30, 1950 yô, i tindi ve ken tar u Pakistan, kpa ve tsa ken tar la kuma inyom ga tsô, Lesley gba angev kpe. Nahan m lu henen mer á lu mbamaren av ken ishima nena sha kwagh u mo undun tar wam za lun ken tar ugen, er kwagh ne er ica lu a gba ga nee? Nahan kpa, ve kaa ér: “Yem za er Yehova tom hen ape a tese u cii.” Er yange m yem je, m kera nenge a terem ga zan zan kar kpen ken inyom i 1957.

Ica gba ga je maa m nyôr girgir i shin mnger vea anmgbianev mbagenev utaan, mba ve lu marnya u tar u Australia yô, se lu yemen ken gar u New York; lu u a tôô se uwer jimin man tiôn. Er se lu yemen la, se lu ôron Bibilo shi henen i, shi pasen pasenja mbagen kwagh. Se mba za nyer yô, cii ve se yem ape i lu eren makeranta ne yô, se za mkohol u ityar ityar hen agirigi u anumbegh u i yer ér Yankee Stadium la, ken uwer u Julai, 1953. Ior mba ve za mkohol ne lu orov 165,829.

Iorov mba 120 mba se lu ken klase môm la, ve due sha ajiir kposo kposo sha tar. Yange i pase se pe á tindi se ga zan zan iyange i lu u se bee makeranta la. Mba pasen se a pase nahan, se kar a kar se za shin iyou i koson ityakerada la, sha er se tôv se fa kwagh u tar u i tindi se ker la yô. Mo yange i tindim ken tar u Paraguay, man lu tar u i fa u sha kwagh u ayôôso a patii yô. Se nyôr ken tar la se mba tse ker kpuaa yô, tugh mbugen m ungwa ior lu eren ayôôso, sev mbu aven yô, m pine mbamishen mbagenev mbara pepe mer ve pasem “iniongo” i ior lu eren hen tugh mbu karen la. Ve se mugh mugh ve kaa ér: “Ka ayôôso a patii a hiihii a u hila tagher a mi je ne. Tile sha hunda kenger ken won tsô u nenge.” M nengen yô, shoja lu hanma ijiir cii!

KWAGH U KPILIGHYOL U ER YÔ

Kwagen la, m dondo ortamen u sôron atôônanongo sha u za sôron tiônnongo u lu ica a  mbagenev yô, shi tesen anmgbianev mbara fiim i The New World Society in Action la. Yange se er zende kuma ahwa anigheni shin ataankaranyiin nahan. Se hii zende ne shin girgidogo, se va mase kuren u sha ikyekye i kpelan a kpela. Yange se tôô janaretô man anar u tesen senema. Ken masejime se mba za nyer pe se lu zan la yô, kpernan se lu zenden sha ishule lôhôn hanmaor ér nana va nenge fiim i se lu tesen hen tugh mbura la. Ior va kuma er 15 nahan.

Se mba tesen fiim la ka kom er miniti 20 nahan yô, i kaa a vese ér se due ken won fefa. Se yua anar u tesen senema la fese se due. Lu hen shighe la nomsombaiorov lu ngoron, keren ugbuuka kaa ér: “Aôndo wase ka aôndo u haan awambe inya, a soo awambe a atôatyev ne” ye. Atôatyev yange lu ahar tseegh, lu mo man ortamen u sôron atôônanongo la. Mba yange ve va u nengen fiim la yange ikpelaior i toron asema ne u vihin hunda nyôron pe se lu la. Kpa ikpelaior ne za hide va, er ahwa atar a sha use nahan, ve lu keren ugbuuka, suen ér vea kôr se shighe u se va mough u hiden ken geri la.

Anmgbianev mbara za yila ijir hen torgeri, nahan torgeri va a anyinya ahar, va tôô se yem a vese ken geri. Er se lu hiden yemen la, sea za sôôn hen ape adôatoho a lu yô, torgeri a dugh gbuuka, a kar a nyinya na a yem sha hemen sha u za yengen nengen or a yer ken toho yô. M nenge nyinya lu gbenda u dedoo u zenden, nahan shighe kar yô, mo kpa m yam nyinya.

MBAMISHEN MBAGENEV VA SEER SHA A VESE

Tom u pasen kwagh la yange u lu zan doo doo, shin er mbahemenev mba adua lu hendan a vese dôsôô nahan kpaa. Ken inyom i 1995 la, mbamishen mbagenev utaan va seer sha a vese. Môm ken a ve lu Elsie Swanson, anmgbian u kwase ugen ken tar u Kanada, u yange bee makeranta u Gileadi, klase u sha 25 yô. Yange se lu imôngo shin afishi a branci anshighe kpuaa, cii ve i va mase tindin un hen geri ugen ye. Yange civir Yehova sha gbashima, kpa mbamaren nav lumun mimi sha won ga, shi ve wase un cuku tseegh. Sha iyange i Disemba 31, 1957 la, m vôso Elsie, se lu se uhar tseegh ken iyaagh ki mbamishen ki ken imbusutariyan i tar u Paraguay la.

Iyaagh ki se lu her la lu a pom ga, kpa ijôr gema lu se ken kungurya. Se lu a kwa u ken iyough u ôôn iyol shin ihungwa akôngo i ken iyough ga, mashin u kiren akondo lu ga, shin friiji kpaa ga. Hanma iyange yô, se yam kwaghyan u aluer se ya ga yô, una saa ishe yô. Kpa mlu u kundu kundu u se lu vea anmgbianev mba nomso man mba kasev ken tiônnongo la, kua akaa a se eren ken uma wase akuma  akuma la na yô, saan se iyol ken ivese yase hen shighe la kpishi.

Yange se hide ken tar wase, ken Australia, u za nengen a ngôm ken inyom 1963 la. Ica i gbe ga yô, á tôô angev mbu ishimav, alaghga lu sha ci u iember i yange zua a mi shighe u nenge a mo la, gadia se kera nenge ga je kuma anyom pue. Ka va zurum u se hide se yem ken tar u Paraguay yô, se tagher a kwagh u yange hagher se u tsuan yô. Se lu henen ser, se̱ undu ngôm ken iyouci, a ishimaveren ser ma or nana nenge sha a na, se̱ hide se̱ yem ken tar u Paraguay, u ú doo se u pasen kwagh ker la shinii? Se mba eren msen kpoghuloo yô, se tsua ser se lu her se nenge sha ngôm. Se lu nengen sha a na shi pasen kwagh hanma shighe zan zan kar saan ku ken inyom i 1966.

Yange m zua a ian i icivirigh kpishi, m er tom u sôron atôônanongo kua uharegh ken tar u Australia anyom imôngo, shi m tese ken Makeranta u Tom u Tartor u mbatamen la kpaa. Maa shi va gba u se gema uma wase sha gbenda ugen. I tsuam ér m lu ken Kômatii u Nengen sha Branci, kômatii ne lu u hiihii u ken tar u Australia. Anmgbianev kpishi mba fan tom wase se, nahan se maa afishi a branci a doon ashe.

Shighe kar yô, i tindim hen Gbaatom u Nengen sha Tomshiren ken tar la, m lu za eren tom her. Shi i va nam tom u zenden sôron afishi a branci sha tar wuee, wasen a shi taver a ishima. Yange mea za ken ityar igen mea tagher a anmgbianev mbagenev mba i vande wuhen ve ken purusu anyom anyom sha ci u ve tile sha mimi hen Yehova nahan, kwagh ne a taver jighjigh wam u nan kpishi.

TOM U SE LU EREN HEGEN LA

Ken inyom i 2001 la, m za sôr afishi a branci agen, m hide yô, m nenge a washika u lôhôn mo ér m za hingir môm ken Kômatii u Nengen sha Branci u ken gar u Brooklyn, ken kpentar u New York, ken tar u Amerika. Mo man kwase wam Elsie, se er msen sha kwagh ne, maa se tsua u eren tom ne. Se er tom ne hemba anyom 11 hegen, kpa se mba ken gar u Brooklyn her.

Doom kpishi er m lu a kwase u ka i saan un iyol u eren hanma kwagh u Yehova a soo cii nahan. Mo vea kwase wam Elsie se hemba anyom 80 hegen, kpa se mba her gbang gbang. Se mba veren ashe u va ngohol ityesen i Yehova gbem sha won, kua averen a mba ve ze hemen u eren ishima na cii vea va zua a mi la.

[Mkaanem ma sha peeji 19 la]

Yange m za hen tiônnongo ugen sha igirgirdogo, ugen di m za sha bôôsu shin sha mato u cuku gayô sha agugu, m kôr ikpa i wan akondo man i pasen kwagh

[Mkaanem ma sha peeji 21 la]

Se mba veren ashe u va ngohol ityesen i Yehova gbem sha won

[Ufoto mba sha peeji 18 la]

Ken imese: Shighe u m lu eren tom u sôron atôônanongo ken tar u Australia la Ken iyan: vea mbamaren av

[Foto u sha peeji 20 la]

Iyange i se er ivese ken uwer u Disemba 31, 1957 la