TEREM yange tsôr ngôm sha mkohol u vesen u Mzough u Mbahenen Bibilo mba sha Tar Cii zua ken inyom i 1919, hen ijiir i i yer ér Cedar Point, ken kpentar u Ohio, tar u Amerika la. Ve er ivese ken mbee u inyom shon. I maren ken inyom i 1922, anyom nga kar ahar yô, shi i mar anmgbian wam Paul. Kwase wam Grace di i mar un ken inyom i 1930. Mbamaren mba ter na, Roy Howell kua mbamaren mba ngô na Ruth cii ve lu Mbahenen Bibilo shi ve lu azende a Anmgbian Charles Taze Russell.

Yange m tsôr Grace ken inyom i 1947, m va vôso un ken uwer u Julai 16, 1949. Cii man se vôso ayol yô, se vande lamen gbar gbar sha kwagh u akaa a se va er ken hemen yô. Nahan se lumun ser se er tom u pasen kwagh hanma shighe la, se mar ônov ga. Ken uwer u Oktoba 1, 1950 la, se hii tom pania. Ken inyom i 1952 la, se hii tom u sôron atôônanongo.

Se cii yange se nenge ser gba u a wase se kpoghuloo ve se er tom ne ye. Shighe u mea hen kwagh sha ikyev i anmgbianev mba ve vie yô, m ker gbenda u kwase wam Grace kpa a tsaase un yô. Shighe ugen la m za kohol anmgbian Marvin Holien, u lu ortamen u ningir sha shi lu ijende yase ica i gba yô, m pine un mer: “Kwase wam Grace ngu yev her, ngu a via ken tom ne ga, nahan u fatyô u zuan un a or u nana tsaase un sha anshighe kpuaa jee?” A kaa ér “Een. Anmgbian u kwase Edna Winkle er tom pania ica i gba hegen, nahan una fatyô u wasen un kpishi je.” Shighe kar yô, Grace va ôr kwagh u Edna ér: “Yange wasem, m kera lu a mciem ma tilen sha hunda u or pasen nan kwagh ga, shi m fa u pasen mba ve soon u keghen ato ga la kwagh tsembelee. A kaa a mo ér mo m keghen ato a orya sha er me fa kwagh u a hembe doon u me ôr nan yô. Yange wasem je gande ôron!”

Mo man Grace se er tom u sôron atôônanongo hen uningir uhar mba ken kpentar u Iowa man avegher agen ken kpentar u Minnesota man South Dakota. Maa i va musan se i yem a vese hen ningir ugen ken kpentar u New York, ningir ne wa atôônanongo a hen eniel u Brooklyn man Queens la kpa  ker. Zan zan hegen kpa se mba umbur her er yange se nenge ser se yina sha tom la kpishi yô. Tiônnongo u Brooklyn Heights u yange nyôron mbamkombo hen Iyou i Tartor i shin Betel la kpa lu ken ningir ne, man tiônnongo ne lu a mba ken tsombor u Betel kpishi mba ve via ken jijingi yô. Zum u m za sôr tiônnongo la, m na kwaghôron u taver anmgbianev asema u hiihii la, m been yô, Anmgbian Nathan Knorr va kaa a mo ér: “Malcolm, u wa se kwagh u i gbe u se er tom sha mi yô, nahan u er shami. Umbur wer, aluer u wase se sha u wan se kwagh kundu kundu ga yô, u lu nongo ne a inja kpishi ga. Za hemen a tom u dedoo u ú lu eren ne.” Mkombo been yô, m ôr Grace kwagh ne. Shighe kar yô, se yem ken ruumyou u i tar se ikyagh ker shin Betel la. Ishima yange i nyian se kpishi je se haa mliam ashe.

Iwer ngi kar kpuaa yô, i tindi se a washika u lôhôn se Makeranta u Gileadi, kelase u sha 24, u lu been ken uwer u Febewari 1955 la. Cii man se za yô, i vande kaan a vese ér mba za tsaase se sha u se̱ hingir mbamishen keng ga, kpa ka u wan se agoyol sha er se hemba fan u eren tom u ningir sha la tsembelee yô. Yange lu se kwagh u civirigh kpishi u zan makeranta la, nahan cii kpa, shi lu kwagh u una na se seer hiden a iyol ijime yô.

Se mba been makeranta la yô, i tindi se ér se za er tom u sôron haregh. Haregh wase la wa kpentar u Indiana man Michagan man Ohio ker. Maa kwagh va er u kpiligh se iyol, Anmgbian Knorr tindi se a washika ken uwer u Disemba 1955 la, a kaa ker ér: “Pasem nen er i lu ne ken ishima la gbar gbar man sha mimi kpaa. Nea soo u va eren tom shin Betel shi saan shimi . . . shin nea soo ner ne va er tom shin Betel sha anshighe kpuaa maa ne yem ne za er tom u pasen kwagh ken tar ugen yô, ôrom nen m fa. Man aluer ne hemba soon tom u sôron uharegh man atôônanongo yô, m soo u fan.” Se nger un se kaa ser tom u i ne se cii se er. Ica gba ga je maa i kaa ér se va hii tom shin Betel!

Ken anyom a se lu shin Betel, se lu eren tom shimi saan saan la, i tindin mo u za nan akaaôron shi tesen sha ajiir wue wue ken tar u Amerika. Yange m er tom u tsaase shi wasen agumaior kposo kposo. Agumaior ne kpishi va hingir u eren ityom i vesen ken nongo u Yehova. Ken masejime yô, m va lu akawe u Anmgbian Knorr ken afishi a yange nengen sha tom u pasen kwagh tar sha won cii la.

Anyom a m er tom vea Gbaatom u Nengen sha Tomshiren la yange hemba doon mo cii. Yange m er tom vea anmgbian Thomas J. Sullivan hen ijiir ne. Anmgbian ne yange hemen gbaatom ne anyom imôngo. Ior mbagenev kpa mba mba yange m hen  kwagh hen ve kpishi yô. Anmgbian Fred Rusk, u i kaa ér a̱ tsaase mo la kpa lu môm ken ve. M umbur, shighe ugen la m pine un mer, “Fred, hii nan ka mea nger washika mbagenev ve u sôr akaa ker kpishi nahana?” A se, a gema a kaa ér, “Malcolm, ka wea ôr kwagh sha zwa yô, u seer ôron asember agen sha u tan iwanger sha kwagh shon, kpa ka wea nger kwagh yô, i nôngo tsung ér kwagh la a doo, hemban cii je yô shighe u ngeren shon a lu duen hen afishi heen yô.” Maa a ôr kwagh a mo kundu kundu ér, “Taver ishima, u ngu eren ka vihin ga, u va tsera shami keng.”

Shighe u se lu shin Betel la, kwase wam Grace kpa er ityom kposo kposo, er tom u esen ayou man u sôron ayou a tsan ker nahan. Ityom ne doo un kpen kpen. Zan zan nyian kpa ka sea zua a anmgbianev mba shin Betel mba yange ve lu agumaior hen shighe la yô, ve kaa a Grace a ahan zwa ér, “Yange u tesem u taren akondo sha gambe sha inja, man m kaan we ne, kwagh ne doo ngôm kpishi.” Shi Grace er tom vea gbaatom u nengen sha umagazin man gbaatom u ngohol shin tindin ior a uwashika, kua gbaatom u kuran icer i teepe. Ityom i yange er kposo kposo ne wase un u nengen ér hanma kwagh u se er, shin hanma ijiir i se lu eren tom ken nongo u Yehova cii kpa, ka icivir i ne se ye, shi ka iveren kpaa. Zan zan nyian kpa, ka mnenge na je la.

Ken inyom i 1975 la, se hii u nengen ser mbamaren asev bee iyol, nahan gba u a nenge sha a ve. Nahan lu u se tsua kwagh u yange taver se u tsuan yô. Yange se soo u undun Betel man mbacivir Yehova a vese imôngo mba ve doo se ishima tsung la ga. Nahan cii kpa, m nenge mer ka tom wam u nengen sha mbamaren asev. Nahan shighe kar yô, se due Betel, kpa se lu veren ishima ser aluer mlu wase va gema yô, se hide shin Betel.

Nahan m za hingir u eren tom vea kômpeni u ishiôlansi, sha er se koson ayol ase yô. Mayange me hungur a kwagh u manija ugen yange ôr a mo shighe u i lu tesen mo tom u kômpeni ne la ga. A kaa ér: “Ka aikighe kômpeni wase ne u zough a mbakasuav ye. Ka shighe u ú za ve u zua a ior hen ya je la. Kwagh môm hemba ngun a inja a u zan za lamen a ior hen uya vev hanma aikighe ga.” M gema m kaa a na mer, “M nenge mer u gbe ôron tsô ga, ka kwagh u ne eren je la, m lumun a we. Kpa m ngu a akaa a m eren ken kwaghaôndo wam, m bundu ga yô, shi m ngu a awashima u den ga. Me fatyô u za lamen a ior aikighe, kpa sha iyange i Tomahar man Tomanyiin aikighe yô, a gba u me zaan mbamkombo mbagenev mba ve lum hange hange yô.” Mimi je, er yange m bunden mbamkombo sha ci u tom ga yô, Yehova verem doo doo.

Shighe u ngôm kpe ken inyom i 1987 la, se lu a na ikyooso ikyooso sha gambe, ken iyouci igen. Nôôsu u vesen u hen iyouci la va kaa a Grace ér: “Madam Allen, yem ken ya za mem. Hanmaor fa er u undu  ngô u nomou heen shighe môm ga yô. Yem bem bem, ishima i de kera vihin we ga.”

Ken uwer u Disemba inyom i 1987 la, se nger apelekeshen u hiden va eren tom shin Betel, ijiir i i doo se ishima yum la. Kpa ayange kar di kpuaa tseegh maa i zua Grace a kyansa sha gwar mya. Mba paven un, ipyaven la ngi been tsembelee yô, i kaa er kyansa shon bee. Kpa hen shighe la, i tindi se a washika shin Betel ér se za hemen u pasen kwagh vea tiônnongo u se lu her la. Yange se kange ishima ser se za hemen u eren tom u Tartor kpoghuloo.

Shighe kar yô, m zua a tom ugen ken kpentar u Texas. Se nenge ser, kpentar la wa tseen, nahan a doo se ker, man kape i lu kpaa je la. Se tsa ken Texas heen kuma anyom 25 hegen, se mba vea anmgbianev mba nomso man mba kasev mba ve we se ikyo yô, nahan se mba a ve kôôsôô.

Kwase wam Grace ya ican i angev mbu kyansa i sha gwar mya man i shin ikyer acin imôngo, shi semberee ne a gba kyansa sha tumba. Nahan kpa, mayange ngu a vaa ican ken uma na ga, shi ngu a laham shin a de u suen mo ga. Ashighe kpishi ior ka ve pine un ér, “Ka nyi i ne ve u lun a zayol vea orya wou ga, ka ne lu saan saan nahana?” Ka a pine un nahan yô, a na atôakyaa anyiin, a kaa ér: “Se mba azende a dedoo. Se mba lamen hanma shighe. Ka i doo se u lun imôngo. Shi kwagh ka una za iyol yô, se sôr cii ve se mase yaven ye.” Sha mimi yô, ashighe agen ka a er kwagh u doon mo ga shin m er kwagh u doon un ga, kpa ka se de ayol a ase kwaghbo shi se hungur a mi. Man kwagh ne ngu a wase se kpen kpen.

Se hen akaa a dedoo kpishi ken atsan a se ye ken uma wase la, ka akaa a se hen je ne:

1.  Suur sha Yehova hanma shighe cii, shi lumun kwagh u a ne ian ér a er u cii. Mayange de suur sha mkav wou ga.—Anz. 3:5, 6; Yer. 17:7.

2.  A̱ lu nyi je ia er kpa, za hemen u suur sha kwagh u Bibilo i tese la hanma shighe cii. Gba hange hange u se ungwa imo i Yehova shi se dondo atindi a na. Shighe u se ongo imo na ga yô, tese ér se hemba un ato; se fatyô u eren akaa ahar ne hen icin i môm ga.—Rom. 6:16; Heb. 4:12.

3.  Kwagh u a hembe lun a inja cii yô, ka u lun a iti i dedoo vea Yehova. Ver kwagh na hiihii, i de lu u keren uyôughyôughmbaakaav ga.—Anz. 28:20; Orpa. 7:1; Mat. 6:33, 34.

4.  Sôn Yehova a wase u ú za hemen u eren un tom kpoghuloo sha afatyô wou cii. Ver ishima sha kwagh u ú fatyô u eren la, i de lu u ú fatyô ga la ga.—Mat. 22:37; 2 Tim. 4:2.

5.  Fa wer, ma nongo ugen ngu u Yehova a lumun u shi a lu veren u doo doo ga.—Yoh. 6:68.

Mo vea Grace cii, hanmô wase civir Yehova hemba anyom 75. Er se vese ayol a ase ne, se civir Yehova imôngo zulum anyom 65 hegen. Ken anyom ne cii, saan se iyol kpishi u eren Yehova tom imôngo. Se mba a ishimaveren shi se mba sônon kpaa ser, anmgbianev asev mba nomso man mba kasev cica cii ma ve nenge er or ka nana suur sha Yehova ve uma u nan a lu a inja tsung yô.