‘Doo Nen Ayol a En’

“M ngu nan ne tindi u he sha u doo nen ayol a en yô; er ne doom ishima nahan, kape ne kpaa, doo nen ayol a en vough la. Ka sha kwagh ne man ior cii vea kav er ne lu mbahenen Av ye, aluer ne doo ayol a en yô.”—YOHANE 13:34, 35.

Inja i Mkaanem Man: Kristu yange kaa a mbadondon un ér ve doo ayol a ve er ve doo un ishima nahan. Yesu tese ér ve doo un ishima nena? Yange lu a dooshima sha ior cii shin er ieren i mbavia a mbavia man i nengen kasev ér ve gba kwagh ga la dumbur sha ayange a na nahan kpaa. (Yohane 4:7-10) Dooshima mgbegha Yesu u nan shighe man agee na sha u wasen mbagenev shi den ér mkpeyol na a kar un sha ci ve. (Marku 6:30-34) Ken masejime yô, Kristu tese dooshima sha gbenda u hemban cii. A kaa ér: “Mo M ngu Orkuranilev u dedoo; orkuranilev u dedoo ka A gbihi uma na sha ci u iyôngo.”—Yohane 10:11.

Er Mbakristu Mba sha Ayange a Tsuaa Mbara Er Kwagh u Yesu Kaa Ne Yo: Ken derianyom u hiihii la, Mbakristu yilan ayol a ve ér “anmgbian” shin ‘anmgbian u kwase.’ (Filemon 1, 2) Yange i lumun ior mba ken akuraior cii ken tiônnongo u Kristu, sha ci u ve na jighjigh ér “mkposo ngu hen Oryuda a Orgrika je ga, gadia ka Ter môm je A lu u ve cii ye.” (Mbaromanu 10:11, 12) Pentekôsti u inyom i 33 la yange kar yô, mbahenen mba ken Yerusalem za “tee akaa a ve man inyarev vev, ve kar ayol a ve sha gbayol u hanma or.” Sha ci u nyi? Sha er mba i sember eren ve batisema la vea fatyô u lun ken Yerusalem her shi zan hemen u ‘kangen asema sha ityesen i mbaapostoli’ yô. (Aerenakaa 2:41-45) Lu nyi i mgbegha ve u eren kwagh ne? Yange mbaapostoli mba kpe kera, anyom nga nôngon u kuman er 200 nahan yô, orngerenakaa ugen, u lu Orkristu, u i yilan un ér Tertullian la ter kwagh u mbagenev ôr sha kwagh u Mbakristu la, ér: “Nenge imba er ve doo ayol a ve . . . shi ka ve kegh iyol u kpen sha ci u orgenegh sha wono.”

Ka Unô Ve Eren Kwagh Ne Nyiana? Takerada u i yer ér The History of the Decline and Fall of the Roman Empire (1837) la kaa ér, ken uderiambaanyomov mba karen la, mba ve senge ér ve mba Mbakristu la, “er kwagh a Mbakristu mbagenev caveraa kpishi, vihi je hemba kwagh u mba ve fa Aôndo ga er a ve sha ishima ve i tseen la.” Kwagh u tar u Amerika u sember tôvon yô tese ér ior kpishi mba ve senge ér mba civir Aôndo, mba mbagenev ken a ve kpishi ve senge ér mba Mbakristu la kpa mba eren kwagh u mbavia a mbavia. Ashighe kpishi kwagh zough mbazan adua a ior mba ken ityar igen mba ve ze adua u ve kpa ve ze la ga. Sha nahan yô, ka ve fatyô u wasen mbananjighjigh a ve imôngo shighe u i gbe u vea er nahan la ga.

Ken inyom i 2004 la, shighe u ijeverahumbe va ta sha kpentar u Florida cirigh cirigh kwa inyiin ken atô u iwer ihiar yô, orvesen u lu ityough sha kômatii u nengen sha kwagh u aahe, ken kpentar u Florida la, nenge wener i er tom a akaa a i tindi sha u nan ior iwasen la sha inja. A kaa ér nongo u kwaghaondo ugen er kwagh ken mzough er Mbashiada mba Yehova nahan ga, shi a lumun u nan Mbashiada akaa agen a kwagh gba ve sha mi la cii. Semberee ne, ken inyom i 1997 la, Mbashiada mba Yehova mba wasen mba aahe a er ve la tôô icigh man kwaghyan man akondo, er zende yem ken tar u Democratic Republic of Congo sha u za nan anmgbianev vev mba ken Kristu man mbagenev mba ve lu yan ican la iwasen. Mba ve lu Mbashiada vea ve imôngo, mba ken veghertar u Yuropa la tindi akaa a kuman inyaregh udola mba Amerika miliôn môm.