Angan Ka Ayange A Masetyô Je Ne!
Ityough 11
Angan Ka Ayange A Masetyô Je Ne!
1. Er nan ka i lu mbagen tumbuluu ken ishima zum u ka vea henen sha kwagh u mlu u tar yôô, kpa ka han a fatyô u zuan a mbampase mba mimi sha akaa a taregha?
YANGE er nan ve tar wase u u vihi yum ne ú va ar sha iaven ngin nee? Se mba veren ishigh hana? Ú vande pinen amba a mpin ne kpa? Mbagen kpishi ka i kpiligh ve iyol zum u ka vea nenge sha mlu u tar yô. Akaaeren ayange ayange anza er ityav mbi nôngon, angev, man ifer nahan ka a na ior ve gba henen sha kwagh u mlu u ken hemen una va a mi la. Mbahemenev mba gomoti ka ve na ishimaverenkeghen kpeghee tsô. Nahan cii kpaa, mpase sha kwagh u ayange a ican ne u a fatyô u haren shami yô ngu hen Aôndo ken Mkaanem nam. Bibilo i wase se sha mimi u fan hen ape se lu ken iaven i shighe yô. i tese se er se mba ken “ayange a masetyô” a tar u ainge ne.—2 Timoteu 3:1.
2. Kanyi mpin yange mbahenen mba Yesu pine unu, man yange na ve ikar nena?
2 Ikav i tesen yô, nenge ase, ikar i Yesu na sha mbampin mbagenev mba mbahenen nav pine la. Ayange atar cii man Yesu kpe yô, ve pine un er: “Ka nyi ia lu ikav i sha mve Wou la man i mkurtara?” * (Mateu 24:3) U nan mlumun yô, Yesu ôr akaa jim jim a aa er shin tar man mbamlu mba vea tese gbar gbar er tar u mbavendan Aôndo ne u nyôr ken ayange a masetyô yô.
3. Er nan yange akaa hemba vihin sha tar zum u Yesu hii u hemen laa?
3 Er i tese ken ityough ki karen kira nahan, m-er u anyom a ken Bibilo a na u se lumun er Tartor u Aôndo hii u hemen kera kpaa. Kpa a er nan ve kwagh a lu nahana? Akaa hemba vihin cii, nga guda ga. Jighilii yô, ngun ka ikav i vesen i tesen er Tartor u Aôndo hii u hemen je ne. Inja nena? Ka shami, Pasalmi 110:2 ôr se er sha anshighe kpeghee Yesu una tema tor ‘hen atô u mbaihomov nav.’ Mimi je, kwagh u hiihii u a er zum u a hingir Tor sha yô lu u zendan Satan man mbatyomov nav mba ve hingir azôv la gbihin ve shin haregh u tar. (Mpase 12:9) Kanyi yange i due kere? Lu di vough er Mpase 12:12 tsengakaan la nahan: “Kwagh á gema á tser tar man zegemnger gadia diabolo sen shin ven, ishima vihi un tsung gadia a fa er shighe na a kera vese ga yô.” Se mba ken ‘shighe u a kera vese ga’ la hegen.
4. Avegher agenegh a ikav i ayange a masetyô kanyi, man á tese er nyi? (Nenge akwati.)
4 Sha nahan yô, lu kwagh u kpilighyol ga, zum u i pine Yesu ikav i ia lu sha mve na man i mkurtar la yô, mlumun na kôr iondo tsô. Avegher a ikav la kpishi a fatyô u zuan a mi ken akwati u a lu sha peeji 102 la. Er ú fatyô u nengen nahan, mbaapostoli mba Kristu Paulu, Peteru, man Yohane na se akaa a agenegh vie vie sha kwagh u ayange a masetyô. Ka mimi, akaa kpishi a ikav la man a ayange a masetyô la ka a van a ican. Nahan kpaa, m-iv u akaaôron a profeti ne aa tese se er mimi je mkur u tar u ifer ne mgbôghom. De se nenge sha avegher a vesen a ayange a masetyô la vie vie.
AKAV A AYANGE A MASETYÔ
5, 6. Ka nena akaaôron a profeti sha kwagh u ityav man ijen i gban a lu ivini?
5 “Ikurior igen ia mough ityav a ikurior igen; tartor ugen kpaa ua mough ityav a tartor ugen.” (Mateu 24:7; Mpase 6:4) Orngeren Ernest Hemingway yange yila Ityav mbi Tar Cii Mbi Sha I la er ka kwagh “u a hembe vesen, a hembe van aa ku, man sôngoior u a hembe banen a iko i wan cii u i er sha tar yô.” Sha kwaghôron u takerada u i yer er The World in the Crucible—1914-1919 la yô, mbin lu “ityav mbi sha ian i vesen, kwa u hiihii u i nôngo ityav vindi vindi ken mlu u uumace cii. Shighe u yange mbi tôô, mtaver u mbi, man msamber u mbi kpaa hemba u hanma mbigenev mbi i vande fan shin i hen er mbi lu kera cii kpaa.” Tsô Ityav mbi Tar Cii Mbi Sha II shi za va, mbin ne mbi hemba van a mtim a Ityav mbi Tar Cii Mbi Sha I la. “Derianyom u sha ikundu ne,” kape ikpurtakerada sha akaa a mbayiase Hugh Thomas a kaa la, “a numbur a indyer gbughka, umato mba bughur-ityav, gbughka ugen u i yer er B-52 la, ubom mba bughur yemen ca la man, u masen yô, ka igwa i ka i ker i yem ca hiinii la. Shighe ne tile tser tser sha ityav mbi haan awambe inya shi van a mtim u a hembe u hanma ian igen cii yô.” Ka mimi, yange i ôr kwagh u panden ikav mbi utyaav kpishi ken m-bee u Ityav mbi Sha Kume Tan la. Nahan kpa, ibaver igen i kaa er zum u i ôr kwagh u m-pande la i kure kera yô mtom ma ubom mba bughur yemen ca la shi her kuma er 10,000 shin za ar 20,000 nahan—ingeegh ki ki hembe ikav mbi utyaav mbi yange i nôngo Ityav mbi Tar Cii Mbi Sha II a mi la kwa 900.
6 “Ijen ia gba.” (Mateu 24:7; Mpase 6:5, 6, 8) Hii ken inyom i 1914 la je zege ijen gba kuma er kwa 20 nahan. Ajiir a i gbe yô kua Bangladesh, Burundi, Cambodia, China, Etiopia, Grika, India, Nigeria, Russia, Rwanda, Somalia, man Sudan. Kpa ka m-ban u kwaghyan tseegh ka a na ijen i gban ga. “Mngee u kwaghyan sha tar ken upue mbaanyomov mba ve sember karen la hemba vesen fere fere a mngee u iyenge ior,” kape mbatimen sha kwaghfan u nengen sha iyiagh man mbanengen sha mvihi u inyar yange ve kaa la. “Kpa sha er ior umiliôn 800 ve lu ken ibanave i vesen yô, . . . ve fatyô u yamen kwaghyan u a ngee yum ne sha er una due a ve ken angev mbu ijen mbu vihin tsung ne ga.” Ken aaven agen yô mlu u pati kpa ka a na kwagh ne. Dr. Abdelgalil Elmekki u ken University of Toronto na akav a tesen ahar a udubu imôngo ve lu̱ kpen ijen man ityar ve lu tindin a kwaghyan ken ityar i ken won atihi atihi yô. Yange hemba gban ugomoti mbara ishima u zuan a inyaregh ki ken won sha u vea nôngo ityav yô a u koson mba ken ityar ve la. Dr. Elmekki na mkur er nyi? Ashighe kpishi ijen i gban ka i lu “kwagh u kwar karen man ishimaveren i gomoti.”
7. Kanyi i lu mimi sha kwagh u ubombauangev nyiana?
7 “Ubombauangev.” (Luka 21:11; Mpase 6:8) Angev mbu haan ahenga mbu yange mbu due ken inyom i 1918-19 la yange mbu bee a uuma kuma je er umiliôn 21 nahan. “Tar lu a̱ vande nengen a kwagh u sôngon uuma kpishi ken anshighe kpeghee nahan mayange ga,” kape A. A. Hoehling nger ken The Great Epidemic la. Nyian, ubombauangev mba yemen hemen hemen. Hanma inyom yô, kyansa ka i wua ior umiliôn utaan, angev mbu nan nyian di mbu kar a uuma mba anikundanev man mbayev i hemba umiliôn utar, man houghbar di a sôngo umiliôn utar. Iangev mbi sha ahumbe, jim yô angev mbu hough, ka mbu wua mbayev mbakiriki iyenge umiliôn 3.5 mba ve yen anyom ataan yô. Man iyenge i kpilighyol i biliôn 2.5—ka vegher u iyenge ior sha tar cii je la—ka ve ya ican i iangev mbi mbi ve sha ci u myina shin mvihi u mngerem man ihyôghonough la. Angev mbu i yer er AIDS la mbu seer nan m-umbur er oruma, a mseer u kwaghfan sha gbenda u tweregh cii je kpaa, a kôrcio u been a ubombauangev ga.
8. Ka nena ior ve lu tesen er mba “mba inyaregh ki doo ve ishima”?
8 “Ior vea hingir mba . . . inyaregh ki doo ve ishima.” (2 Timoteu 3:2) Ken ityar wue wue sha tar, ior mba a isharen i zuan a inyaregh sha huwa seer a seer. Mba karen “mzehemen” ashighe kpishi sha indi i injar tom i or, “myohom” ma nan di sha kwagh u nan lu a mi la. “Isharen i zuan a uyôghyôgh mba tarev la ia za hemen u lun kwagh u vesen u mgbeghan ior i America ken jime . . . man ia lu tahav mbu vesen ken ajiir agenegh kpaa,” kape orcirin ken presiden u kômpeni u yôôn angwe u kasua yange kaa la. Kwagh ne ngu eren nahan hen ape ú lu la kpa?
9. A fatyô u kaan er nyi sha kwagh u mhembe u hemban mbamaren ato u i tsengakaan laa?
9 “Mbahemban mbamaren ve ato.” (2 Timoteu 3:2) Mbamaren mba ainge, atica, kua mbagenev kpaa mba a ikav i ve zough a mi ayolave i tesen er mbayev kpishi ban a icivir i nan shi ve hembaato kpaa yô. Mbagen ken mbayev mbakiriki mban mba eren akaa ne sha inja i aeren a mbamaren vev shin mba dondon inja i daeng i mbamaren vev. Iyenge i mbayev mbakiriki i i lu seer a seer la kera mba a jighjigh u nan ga—shi mba vendan—makeranta, tindi, kwaghaôndo, man mbamaren vev kpaa. “Hingir ieren i gbekeke,” kape icôr tica ugen a kaa la, “u ve lun a icivir i nan sha ma kwagh môm kpaa ga la.” Nahan cii kpaa, ka kwagh u saanyol, er mbayev mba cian Aôndo kpishi ve lu ikav i dedoo sha ieren ve nahan.
10, 11. Ka ikav i nyi i lu i tesen er ior mba anomaior shi mba a dooshima ga?
10 “Anomaior a bo.” (2 Timoteu 3:3) Ishemberti i ken zwa Grika i i gem er “anomaior a bo” la inja na er ‘u lun geng, kera-ke-kera, banen a mhôônom ma kôron man kunya sha orgen.’ Kwaghôron ne pase mlu u mba ve eren ipila nyian la vough tsô! “Uma ka a na ishima i tan kwe, a ngee a awambe a haan inya je yô saa or u lun a ishimawan tsung je ve nana fatyô u ôron abaver hanma sev ye,” kape sema kwaghngeren ugen u kaa la. Ordasenda ugen u kuran uya kaa wener agumaior kpishi ka i lu inja er ve kusu ashe sha er vea wa iko sha kwagh u una due ken ieren ve la ga nahan. A kaa er: “Mhen ngu er, ‘M fa kwagh u kper ga. Me zua a kwagh u m soo la nyian.’ ”
11 “Mbalun a dooshima ga.” (2 Timoteu 3:3) Kwaghôron ne i gema ken ishemberti i ken zwa Grika man inja na er “u banen a shin ishima, u eren kwagh sha inja i inyamtoho” man a tese “m-ban u dooshima u sha igbetar, u tsombor.” (The New International Dictionary of New Testament Theology) Een, dooshima ka a ban hen ijiir shon kpôô i i doo u ma a dumbur la—hen ya. Abaver sha kwagh u ieren i daeng aa mba ve er ivese la, ônov, man mbamaren mba beenyol je kpaa hingir kwagh u ayange ayange man ka kwagh u nan ishima i zaniyol tsô. Mba timen sha akaa mbagen yange ve na ikyaan er: “Ipila i oruma—aluer ka sambe u tan shin mgbegha, ihô i kuman shin gbughka u keren kpaa—ka a hemba eren ken tsombor a hanma ijiir igen ken tar.”
12. Er nan ve a fatyô u kaan er ior mba a mlu u civir Aôndo la tseeghele?
12 “Sha ashe yô mba a mlu u civir Aôndo la kpa mba geman mba nyiman agee la.” (2 Timoteu 3:5) Bibilo ngi aa tahav mbu geman uuma mbaiorov hingir mba injaav. (Mbaefese 4:22-24) Nahan kpaa, mbakpishiv nyian ka ve tôô kwaghaôndo ve a hingir kwagh u vea yer ker vea eren akaa a a ban a perapera a vihin Aôndo yô. Aie u eren, iv, man ieren i sha idya kpaa ashighe kpishi mbahemenev mbaadua ka ve huna ga. Ukwaghaôndo kpishi mba pasen kwagh u dooshima kpa mba gem mba ne iwasen sha ci u ityav mbi nôngon. “Ken iti i Orgban Uhembancii la,” itine kwaghngeren i ken pipa i abaver i i yer er India Today la kaa nahan, “uumace er afer a hemban cii sha mbagenev mba lun er ve nahan.” Jim je yô, awambe a haan inya a hemban cii ken ashighe a a sember karen la—Ityav mbi Tar Cii Mbi Sha I man II la—yange mbi hii bughur hen atô u Ukwaghaôndo mbaaie.
13. Kanyi ikav i lu i tesen er mba vihin tara?
13 “Lu vihin tar la.” (Mpase 11:18) Mbatimen sha akaa hemba ingeegh 1,600, kua mbagen iorov 104 mba ve zough a iwua i Nobel la, ken ityar wue wue ve wa uwegh sha icin tan, i Mzough u Mbasangen Yeke (UCS), yange na la er: “Uumace man tar mba yemen sha gbenda u mtim. . . . Upuembaanyomov kera shi kpishi ga tsô ian i sôron kwagh ne ia kera lu ga.” Ngeren la kaa er aeren a or a anger uma la “alaghga aa gema tar je yô ua kera fatyô u kôron uma er se fe hegen la ga.” Mpev u abeen, mvihi u mngerem, akô, mpande u mdoom ma inya, man mtim u anza a ishôso man imendenegh kpishi la i tese er ka mbamzeiyol mbagen mba i lu u a nenge shami fese je yô. “U se nzughul a mlu kperegh kperegh u uma la,” kape UCS kaa la, “una fatyô u van a akaa a zaniyol kpishi, kua myôhôl u mluiyol wase u se kav iertom na kpeghee tseegh la.”
14. Ka inja nena ú tese wer Mateu 24:14 ngu ivin sha ayange a ase nee?
14 “Loho u Dedoo u tartor ne yô, á ôr u á tser tar.” (Mateu 24:14) Yesu tsengakaan er loho u dedoo u Tartor la a pase u sha tar cii, sha u u̱ lu mpase hen akuraior cii yô. Sha iwasen i Aôndo man iveren na kpaa yô, Mbashiada mba Yehova umiliôn kpishi mba nan mbaahwa ubiliôn imôngo ken tom u geman ior sha u ve̱ hingir mbahenen ne. (Mateu 28:19, 20) Een, Mbashiada mban kav er awambe aa lu sha ityough vev aluer ve yôô loho u dedoo la ga yô. (Esekiel 3:18, 19) Kpa ka i saan ve iyol sha er hanma inyom yô udubu imôngo ka ve ngohol loho u Tartor la man ve tôô ian sha u hingir Mbakristu mba mimi, inja na yô, ka u lun Mbashiada sha ci u Yehova. Ka ian i vesen i civirigh je u lun ortom u Yehova nahan samber a mfe u Aôndo la. Man a pasen loho u dedoo ne sha tar cii a been kera yô, ka zum la mkur u tar u bo ne una kuma ye.
YAR TOM SHA IKAV I I LU NE
15. Tar u ifer u hegen ne ua kure nena?
15 Ka inja nena tar ne ua kure? Bibilo i tsengaôron er “zegeican” una hii sha er vegher tar u mba pati la una ta num sha “Zegebabilon,” kwaghaôndo u aie sha tar cii la. (Mateu 24:21; Mpase 17:5, 16) Yesu yange kaa er hen zum ne yô ‘iyange ia wa ime, uwer kpaa ua kera wanger ga; asan aa osogh sha kwavaôndo man agee a a lu sha kwavaôndo la aa tenger.’ (Mateu 24:29) Alaghga kwagh ne una tese akaaeren a sha abeen jim. Er i lu nahan kpaa, iwanger i tan i tar u ukwaghaôndo la a due a mi ken igbar man a kar a mi kera kpaa. Tsô Satan, u i yer er “Gogi, u ken tar u Magogi” la, una yar tom a uumace mbaaferev sha u van a num u taveraa sha ior mba Yehova. Kpa Satan una hemba ga, sha ci u Aôndo una yima ve. (Esekiel 38:1, 2, 14-23) “Zegecan” la una ar sha m-iv na ken Armagedon, “ityav mbi iyange i vesen i Aôndo, Uhembanagee la.” Ia kar a hanma ivurugh ki nongo u Satan u sha tar cii kera, man gbenda ua bugh sha ci u averen a been mayange a̱ va hen uumace mba vea war la.—Mpase 7:9, 14; 11:15; 16:14, 16; 21:3, 4.
16. Er nan ve se fe ser avegher a ikav i ayange a masetyô ne ka sha ci u shighe wase?
16 Ken ave tseegh yô, avegher a akaaôron a profeti a pasen ayange a masetyô la alaghga a lu inja er a iv sha aaven agen ken ashighe a mbayiase nahan. Kpa a kohol a cii ijiir i môm yô, akav a profeti la tese uwegh sha ayange a ase. U tesen ikav yô: Ihiange i sha ihôwe i or la ngi sha mlu u a fatyô u lun i ma orgen môm ga yô. Sha gbenda shon môm, ayange a masetyô ne nga a mlu u ihiange i á, shin akaaeren a á. Angan ne hingir “ngeren u sha ihôwe” u una fatyô u lun u iaven i ma shighe ugen ga yô. Zum u a time shami a akav a Bibilo i ne er Tartor u Aôndo u sha tema tor hegen la yô, ikav la i na imaagh ki taver tsung ki kaan er angan ne mimi je ka ayange a masetyô je ne. U seer yô, ikav ngi ken Icighanruamabera i i tese gbar gbar er tar u ifer u hegen ne shi ica ga tsô a tim ú kera yô.
17. Kanyi i doo u mfe u fan er angan ka ayange a masetyô la una mgbegha se u erene?
17 Ú er nena sha ikav i i tese er angan ka ayange a masetyô ne? Time sha kwagh ne: Aluer bo hiar ka una lu nôngon u van yô, ka se wa ago iyol fese je. Ka shami, kwagh u Bibilo i tsengaôron sha tar u hegen ne doo u una mgbegha se u eren kwagh. (Mateu 16:1-3) Se fatyô u nengen waeng ser se mba ken ayange a masetyô a tar u hegen ne. Kwagh ne doo u una taver se asema u sôron mbamlu asev sha er se zua a mlumun u Aôndo yô. (2 Peteru 3:3, 10-12) Er lu ôron kwagh sha iyol na er un lu gbenda u myom yô, Yesu na kwaghôron u i lu u a timbir ga ne er: “Ver nen ishima sha ayol a en, asema a en a̱ de yoho sha hua u sha kwaghyan man sha ihundugh man sha akaa a nyian ishima a uma ne ga, iyange la i de va bulun ne er kwaghhônon nahan ga; gadia kape ia va bul a bul mba ve tem sha won cii la. Nahan kuran nen shi eren nen msen hanma shighe cii, sha er né kuma u waren akaa a á va er la cii, man né tile sha ishigh ki Wan u or yô.”—Luka 21:34-36.
[Footnotes]
^ Ikyum. 2 Bibilo mbagenev nger er “tar” a u ma i lu “tar u ainge” la. Takerada u W.E. Vine u i yer er Expository Dictionary of New Testament Words la u kaa er ishemberti i ken zwa Grika i ai·onʹ la “i tese ikav i iaven i i fe mkur u i ga, shin shighe u i kar sha kwagh u a ze hemen ken atô u iaven la yô.” Takerada u Parkhurst u i yer er Greek and English Lexicon to the New Testament (peeji 17) wa ishember kwaghôron i “tar u ainge ne” sha u pasen gbenda u yaren tom a ai·oʹnes (hemba môm) ken Mbaheberu 1:2. Nahan myer u i yila er “u ainge ne” la zua sha ngeren u hiihii u ken zwa Grika la.
KAR MFE WOU
Kanyi yange Bibilo i tsengaôron sha akaa a aa er ken mhii u mtemtor u Kristu la?
Avegher agen a ayange a masetyô la kanyi?
Kanyi i ne ve ú lumun wer angan ka ayange a masetyô je nee?
[Mbampin Mba Ngeren u Henen]
[Ngeren u kiriki u a lu sha peeji 102 la]
AVEGHER AGENEGH A IKAV I AYANGE A MASETYÔ
• Ityav mbi nôngon mbi hemban cii.—Mateu 24:7; Mpase 6:4.
• Ijen i gban.—Mateu 24:7; Mpase 6:5, 6, 8.
• Ubombauangev.—Luka 21:11; Mpase 6:8.
• Mseer u mvende u vendan atindi.—Mateu 24:12.
• Mvihi u tar.—Mpase 11:18.
• Ityartenger.—Mateu 24:7.
• Ashighe a ican.—2 Timoteu 3:1.
• Isharen i inyar i sha huwa.—2 Timoteu 3:2.
• Mbahemban mbamaren ve ato.—2 Timoteu 3:2.
• M-ban u dooshima.—2 Timoteu 3:3.
• U soon iember i iyolough hemban Aôndo.—2 Timoteu 3:4.
• M-ban u iyol i kôron tsaha.—2 Timoteu 3:3.
• U banen a ishoon i kwagh u dedoo.—2 Timoteu 3:3.
• U fan er kwaghbo ngu van ga la.—Mateu 24:39.
• Mbanahantar nyiman ikav i ayange a masetyô.—2 Peteru 3:3,4.
• Mpase u Tartor u Aôndo sha tar cii.—Mateu 24:14.
