Ityough 15

U Maan Tsombor u Civir Aôndo

1-3. Er nan ve mbagenev ka ve kanshio u sôron mbamzeiyol mba ka ve lu ken ivese man u lun ormaren laa, kpa er nan Bibilo ia fatyô u wasene?

TÔÔ wer ú ngu a awashima u maan ya wou. Ú yam inya. Er ishima i har ú shami yum yô, ú nenge a iyou you i he la ken ashe a ishima you. Kpa aluer ú ngu a ikyav mbi tomov kua kwaghfan u kwaghmaan ga di ye? Iniôngon you cii ia nau ahenge a van tsô!

² Kpishi ken mba ve er ivaa yô ka ve nyôr ken ivese a mhen u lun a tsombor u msaanyol, nahan kpa ve lu a ikyav mbi tomov shin kwaghfan u maan ú la ga. Fese je er ka vea eren ivese kera yô, aeren a shami ga maa a hii u van. Num nôngon man zwa zôhôn ve hingir ieren i hanma iyange. Zum u ka vea maren ônov yô, ter man ngô mbahev mban ka ve mase kaven er ve mba a kwaghfan u lun mbamaren ga di vough er ve lu a mi ken ivese kpaa ga nahan.

³ Nahan cii kpaa, kwagh u saanyol yô, Bibilo ia fatyô u wasen. Akaawan a i nga er ka ikyav mbi tomov mbi mbia waseu u maan tsombor u lun a msaanyol nahan. (Anzaakaa 24:3) De se nenge er ia er la.

IKAV MBI TOMOV MBI MAAN TSOMBOR U KEN MSAANYOL

4. Er nan ve a fatyô u veren ishima er mbamzeiyol vea va ken ivese, man ka atindi a nyi a lu ken Bibilo?

⁴ Aluer mba ve er ivaa la vea zua a̱ doo nan nan je kpaa, ve kaha ken mlu u asema ave, ken mbamlu vev zum u ve  lu iyev la, man mlu u tsombor ve la kpaa. Sha ci u nahan yô, ka u a ver ishima er mbamzeiyol vea va ken ivese keng. A nenge sha ave nena? Ka shami, mba maankwagh ka vea maan iyou yô, ka ve nenge m-ndera u i la. Kwagh ne ka a wase u tesen ve gbenda u vea dondo yô. Bibilo i na akaawan a Aôndo sha u maan tsombor u msaanyol. De se time sha mbagenev ken á.

5. Ka nena Bibilo i ôr kwagh u ishoon ken ivese taver tavera?

⁵ Ishoon. Yesu yange kaa er: “Kwagh u Aôndo je zua yô, or a̱ de kera paven un ga.” * (Mateu 19:6) Apostoli Paulu yange nger er: “Ivaa i lu kwagh u icivirigh hen ior cii, gambe u ivaagh kpaa a̱ de lu a acôghor ga, gadia Aôndo Una ôr mbaerenijimba man mbavihin ivaa sha idya la ijir.” (Mbaheberu 13:4) Mba ve er ivaa yô ve̱ fa er ka kwagh u Yehova a soo er ve̱ er je ne u lun jighjigh ayolave ken ivese.—Genese 39:7-9.

6. Ka inja nena ishoon ia wase u kuran ivese?

⁶ Ishoon ka i na ivese i lu a ulum man mkor. Mba vôson ayolave mba ve lu a ishoon la ve fa je er, aluer nyityô kwagh i er je kpaa, vea na ishuen hen atô ve. (Orpasenkwagh 4:9-12) Mba kposo a mba ka ve ta ivese ve kera sha ankwagh u zaniyol u kpeghee tsô la! Ambaaior la ka a kaa fese er yange ve ‘tsua or u shami ga,’ ve ‘kera mba a dooshima ga,’ man sha ci ne yô u keren orgen la ka icigh ki sôron kwagh shon je la. Kpa kwagh ne ka a na mô ken mba vôson ayolave la ian i vea vese ga. Kpa u ma i lu nahan la yô, mba banen a ishoon ne alaghga vea tôô mbamzeiyol mba shon vea yem a mi hen mba ve hide ve er ivese a ve hegh la. Zum u or ka nana lu a ya u dedoo kpa nana kav er tor youghoo ngu nôndon ura yô, mimi je ka nan nôngo u sôron ú. Ka nan due nan za nyôr ya ugen ga. Sha gbenda shon môm, u keren or ivesegh ugen la ka gbenda u been a  mbamzeiyol mba ve ve a anyiman hen ivese la ga. Zum u mbamzeiyol ve dugh yô, de nôngon wer ú due ken ivese la kera ga, kpa nôngo tsung wer ú kura í. Imba ishoon la ka i tese er ivese ka kwagh u i doo u a kura, a sôr, shi a kôr sha icivir kpaa yô.

7. Er nan ashighe kpishi kwaghôron ka a taver hen atô u mba ve er ivese laa, kpa ka nena u “haan orhe” iyol la una wase?

⁷ Kwaghôron. “Mbaawashima ka ve bunde henpe idyu i teman i lu ga yô,” kape injakwagh i ken Bibilo i kaa la. (Anzaakaa 15:22) Nahan kpaa, kwaghôron ka kwagh u taver hen mbagenev mba ve er ivese yô. Er nan kwagh la a lu nahana? Ka sha ci u ior mba a igbenda kposo kposo i ôron kwagh. Kwagh ne ka mimi u ashighe kpishi ka a va a mkav-ga kua lanshima kpishi yô. Gbenda u or nan vese la ua fatyô u lun môm ken akaa a nan kwagh ne. Ikyav i tesen yô, alaghga mbagenev vese hen ijiir i mbamaren zôhôn zwa hanma shighe yô. Hegen er ve hingir mbaganden mba eren ivaa ne, alaghga vea fa er vea ôr kwagh a or ve la sha gbe nda u leghem man u dooshima ga. Nahan cii kpaa, ka u tsombor wou ua gema a hingir ‘ya u num u mgbough ker ga.’ (Anzaakaa 17:1) Bibilo i ôr kwagh u haan “orhe iyol” taver taver, man shi i lumun a ishima i yuan, zwa zôhôn genger genger, man ityuhanev kpaa ga.—Mbaefese 4:22-24, 31.

8. Kanyi ia lu a iwasen zum u ú nyiman a or wou yôô?

⁸ Kanyi kwagh ú fatyô u eren zum u anyiman a gbe yôô? Aluer asema hii u vihin ker yô, alaghga a doo kpishi u dondon kwaghwan u Anzaakaa 17:14 la er: “De anyimanaikaa, je er a lu a hingir num ga la.” Een, alaghga ú hila de iliam la ú kegh shighe u ken hemen, zum u we man or wou cii asema a gbe ne shimi la. (Orpasenkwagh 3:1, 7) Kwagh u a ze hemen cii kpaa, nôngo sha u lun ‘tsev tsev sha u ungwan kwagh kpa gema ngôôr a kwaghôron, ngôôr a iyugh kpaa.’ (Yakobu 1:19) Ishimaveren you yô i lu u sôron kwagh la, i de lu u hemban anyiman la ga. (Genese 13:8, 9) Tsua asember a kwaghôron kua gbenda u kwaghôron wou kpaa u ua na ishima ia gba or wou shimi yô. (Anzaakaa 12:18; 15:1, 4; 29:11) U hemban cii yô, de ze hemen u lun ken ishimavihin ga, kpa ker iwasen sha u ôron kwagh a Aôndo ken msen imôngo a ishima i hiden ijime.—Mbaefese 4:26, 27; 6:18.

9. Er nan a fatyô u kaan er kwaghôron ka a hii ken ishima?

⁹ Injakwagh i ken Bibilo kaa er: “Ishima i orfankwagh ka i tesen zwa u nan, man shi i seer zwa u na ityesen kpaa.” (Anzaakaa 16:23) Nahan yô, mimi je, gbenda u aren sha kwaghôron u vough yô ka ken ishima, ka hen zwa ga. Ieren you hen or wou ngi nena? Bibilo i taver Mbakristu asema er ve̱ lu mba “zungwen mhôônom.” (1 Peteru 3:8) Ú fatyô u eren kwagh ne zum u u ú er ivese a nan la nan lu a ishimanyian i nan m-ule la kpa? Aluer ka nahan yô, kwagh la una wase ú u fan er ú na ikar la.—Yesaia 50:4.

10, 11. Ka inja nena nom nana yar tom sha kwaghwan u a lu ken 1 Peteru 3:7 laa?

¹⁰ Icivir man Iko i wan. I wa noov Mbakristu kwagh er ve̱  eren a kasev vev “sha kwaghfan, waan nen kasev iko er ve hembe yinan agee yô.” (1 Peteru 3:7) U nan kwase icivir inja na yô ka u fan iwasen i nan kpaa. Nom u nan eren a kwase u nan “sha kwaghfan” yô nan wa iko dedoo sha mlu u ishima u nan, agee a nan, tahav mbu kwagheren u nan, man ulum u nan kpaa. Gba u shi nana soo u henen fan er Yehova a nengen kasev man er a soo er i eren a ve la.

¹¹ Ken iyou you yô, de se kaa ser ú ngu a gbande u a lu u injaa tsung man a lu u a erén-a-ér a mi ave yô. Ú wa iko a mi tsembelee je gaa? Ka shami, Peteru yange yar tom a ishemberkwagh i mba “ve hembe yinan agee” la sha gbenda shon môm, man doo u kwagh ne una mgbegha nom u nan lu Orkristu la u tesen ieren i legh-legh ne sha kwase u doon nan ishima la.

12. Ka inja nena kwase nana tese er nan ngu a iko i wan tsung sha nom u nana?

¹² Kpa kanyi kwaghwan Bibilo i ne hen kwase? Paulu yange nger er: “Kwase kpaa, a̱ cia nom u nan.” (Mbaefese 5:33) Di vough er i gbe u kwase nana kav er i na nan icivir shi nan doo or u nan la ishima tsung nahan, nom kpa gba u una kav er kwase u nan wa nan iko. Kwase u a cie nom na yô una lu yôôn mbamyina mba nom u nan ga, shin aluer nom la nan ngu Orkristu shin nan ngu ga je kpaa. Nana pande ulum u nan sha u puun nan shi lahan nan ken myer shin ken igbar kpaa ga.—1 Timoteu 3:11; 5:13.

13. Ka nena a fatyô u ôron mbamhen sha gbenda u beme?

¹³ Ngun ka u kaan er kwase nana fatyô u ôron er i lu nan ken ishima la ga ze. Aluer kwagh za nan iyol yô, nana fatyô u duen a imo i nan la sha icivir. (Genese 21:9-12) U nan nom u nan mhen la a fatyô u karen sha u kenden nan bol. Nana fatyô u kenden teghelee sha er nom la nana kôr yô, shin nana ker sha utaha je a gema a za vihi a vihi nan iyol. Ka i hemba doon tsô zum u ve uhar cii ka vea palegh u keren akaa a wan iyol sha ayolave, kpa, vea gema vea lamen a ayolave sha gbenda u tesen mhôônom ma zungwen man bem la!—Mateu 7:12; Mbakolose 4:6; 1 Peteru 3:3, 4.

14. Kanyi i doo u ú er aluer or u ú vese la kwagh gba nan u yaren tom sha akaawan a Bibilo ken ivese ga yôô?

 ¹⁴ Er se nenge nahan, akaawan a ken Bibilo la aa fatyô u wasen we u maan tsombor u msaanyol. Kpa aluer un u ú vese la tese isharen sha kwagh u Bibilo i ôr la cuku tseegh di ye? Ú fatyô u eren akaa kpishi aluer ú yar tom a mfe u Aôndo ken tom wou yô. Peteru yange nger er: “Ne kasev di kpaa ungwan nen amo a noov enev sha er aluer mbagenev ken ve, vea lu mbawan kwaghôron u Aôndo iko ga je kpa, á urugh ve sha mlu u kasev vev la, á kera lu sha kwaghôron kpee ga, er ve nengen mlu wen u wang u cian Aôndo la yô.” (1 Peteru 3:1, 2) Ka mimi, kwagh ne a lu nahan vough hen nom u kwase u nan a we iko sha kwagh u Bibilo ga yô. Aluer un u ú vese la tsua sha u eren nyityô kwagh je kpaa, de akaawan a Bibilo a̱ na sha u we hingir or u hemban lun a inja. Mfe u Aôndo la una na ú hemba lun ormaren u injaa kpaa.

U KOSON ÔNOV SHA MFE U AÔNDO LA

15. Ka nena igbenda i shami ga i yesen i mbamaren kpishi ka i samber, kpa a fatyô u geman í nena?

¹⁵ U lun a ishôm i paven ikon shin hama u manden kwagh la tseegh una na or u hingir or u fan tom u mandenikon ga. Sha gbenda shon môm, u lun a ônov tseegh una fatyô u nan sha u ormaren nana fa tom u nengen sha uôn ga. Ka vea kav shin vea kav ga kpaa, ashighe kpishi mbamaren ka ve koso ônov vev sha gbenda u ve kpaa yange i koso ve ve vese la. Sha nahan yô, igbenda i shami ga i koson ônov la ashighe agen ka i kar a mi sha ikov ikov. Injakwagh i ken zwa Heberu sha ayange a tsuaa la kaa er: ‘Uter ya atam a wain a angen, man anyi kar dura mbayev.’ Nahan kpaa, Icighanruamabera tese er gba u saa or nana dondo ieren i mbamaren mba nan keng ga. Nana fatyô u tsuan gbenda ugenegh, u u zough sha atindi a Yehova la.—Esekiel 18:2, 14, 17.

16. Er nan i lu hange hange u we keren kwagh sha ci u tsombor wou we, man kwagh ne kua nyi kpa kereghe?

 ¹⁶ Yehova ngu a ishimaveren er mbamaren Mbakristu ve̱ yese ônov vev sha inja man sha iko i wan kpaa. Paulu yange nger er: “Aluer or nana kera nenge sha ior mba nan ga man jim je yô, ka mba ken ya u nan la, nan nyiman jighjigh u nan ve, nan hemba gban kera a or u nan ne jighjigh ga yô.” (1 Timoteu 5:8) Mkaanem mara ma tsoghur tsô! U eren tom wou u or u van a akaa, u i kua u nengen sha mbamgbe mba ônov ou mba sha iyol, mba ken jijingi, man mba sha mlu u ishima ve kpaa la, ka ian i icivirigh man ka tom kpaa. Bibilo i na akaawan a aa wase mbamaren sha u maan ijiir i injaa sha ci u ônov vev yô. Hen ase sha mbagenev.

17. Kanyi i lu keng aluer ka u ônov ou vea lu a tindi u Aôndo ken asema a ve yôô?

¹⁷ Ver ikyav i dedoo. Yange i wa mbamaren mba ken Iserael kwagh er: “Tesen ônov ou [mkaanem ma Aôndo] sha gbashima je, ôron kwagh u a, zum u wea tema hen ya wou man zum u wea zenden sha gbenda man zum u wea yav inya man zum u wea moughon sha.” Yange lu u mbamaren vea tesen ônov vev atindi a Aôndo. Kpa cii man i na kwaghwan ne yô i vande nan kwaghôron ugen: “Akaaôron a m kaan we nyian ne, a̱ lu u ken ishima.” (Duteronomi 6:6, 7, ka se se nger i yier ye.) Een, mbamaren vea fatyô u nan kwagh u ve ayolave ve lu a mi ga la ga. Ka u ne vande ngeren atindi a Aôndo sha asema a en aluer ne soo u ne nger á sha asema a ônov enev yô.—Anzaakaa 20:7; kar Luka 6:40.

18. Sha u tesen dooshima yô, ka nena Yehova a ver ikyav i vesen sha ci u mbamarene?

¹⁸ Tese wer mimi je ve doo u ishima. Shighe u i lu eren Yesu batisema la, Yehova yôô er: “We, U ngu Wan Wam u ishima ishima; ka We ishima i doom a We yum ye.” (Luka 3:22) Sha nahan la Yehova lumun Wan na, pase mngohol u a ngohol un la ken igbar man shi a tese un er mimi je a doo Un ishima. Ken hemen yô Yesu kaa a Ter na er: “M doo U ishima je er i lu a gba tar ga yô.” (Yohane 17:24) Nahan, sha er ne lu uter mba civir Aôndo yô, na nen ônov enev akaaôron  a sha zwa kua a sha ieren a tesen ve er ve doo ne ishima—man kwagh ne i lu hanma shighe cii. Hanma shighe cii umbur wer “dooshima yô, gem maan a maa.”—1 Mbakorinte 8:1.

19, 20. Kanyi i lu ken tsaha u tsahan ônov sha inja laa, man ka nena mbamaren vea zua a mtsera ken ikyav i Yehova la?

¹⁹ Tsaha. Bibilo i ôr kwagh u iwasen i tsaha u sha dooshima la taver taver. (Anzaakaa 1:8) Mbamaren mba ve undu tom ve u yesen ônov vev nyian yô ka keng kpernan vea tagher ishigh a kwagh u una due ker la. Nahan kpaa, shi i ta mbamaren icin er ve̱ de eren i za karen ikaa inya ga. “Ne uter,” kape Paulu nger la, “de kumbur nen a ônov enev ga sha er asema a̱ de yen ve ga yô.” (Mbakolose 3:21) Gba u mbamaren vea palegh u kôôm ônov vev karen ikaa inya shin u zeren lamen sha mbamyina vev gbem shi puun iniôngon ve la.

²⁰ Yehova Aôndo, Ter wase u sha, ver ikyav sha tsaha u nan. Mayange mkôôm na ngeen karen ikaa inya ga. “Me tsaha u akuma akuma,” Aôndo ôr a ior nav nahan. (Yeremia 46:28) Mbamaren ve̱ kav Yehova sha gbenda ne. Tsaha u u kera lu akuma akuma ga shin ú yem i hembe awashima u kôôm shi tesen la yô mimi je ua na ishima i vihin.

21. Ka nena mbamaren vea kar sha u fan shin tsaha ve la ua yar tom vough yôô?

²¹ Ka nena mbamaren vea fa shin tsaha ve la ua yar tom doo doo yôô? Alaghga vea pine ayolave er, ‘Kanyi tom tsaha wam ne u ere?’ Tsaha u̱ na ityesen. Wanye wou la nana̱ kav ityôkyaa i i ne ve i lu tsahan nan yô. Shi kwagh a̱ gba mbamaren sha akaa a aa va ken mkôôm u vea na la. Ka mimi, mbayev cii vea vihi ishima sha hiihii u i tsaha ve la. (Mbaheberu 12:11) Kpa mayange tsaha u̱ de ne wanye nana luun ken mcie gighir gighir shin i luun nan er i kende nan shin nan hemba wan ifer sha won cii ga. Cii man a kôôm ior nav yô, Yehova kaa er: “De cie ga, . . . gadia M ngu a we.” (Yeremia 46:28) Een, na mkôôm sha gbenda u wanye la nana kav er ú ngu a nan shi nan ngu a mbamaren  mba nan doo ve ishima, mba ve soo u wasen nan kpaa yô.

U AREN SHA “MBAMHEN MBA MIMI”

22, 23. Ka nena ú ar sha mbamhen mba mimi sha u maan tsombor u msaanyolo?

²² Se fatyô u lun a ishughun sha er Yehova a ne ikyav mbi tomov mbi se maa tsombor u msaanyol a mi yô. Kpa u zuan a ikyav mbi tomov la tseegh kuma ga. Gba u se hen u yaren tom a mbi sha inja. Ikyav i tesen yô, alaghga ormaan ayou nana fa u eren tom a ikyav mbi tomov mbi nan sha inja ga. Alaghga nana yaren tom a mbigenev sha gbenda u vough ga jimin cii. Sha imba ieren ne yô, tom u nan ua kuma ashe ga kpee je. Sha gbenda shon môm, alaghga hegen ú kav aeren agen a shami ga a a nyer ken tsombor wou yô. Aeren agen alaghga aa za shimi je a taver u geman á. Nahan cii kpaa, dondo kwaghwan u Bibilo ne: “Orfankwagh nana̱ ungwa nana̱ seer mhen, orkavenkwagh kpaa nana̱ ar sha mbamhen mba mimi.”—Anzaakaa 1:5.

²³ Ú fatyô u aren sha mbamhen mba mimi sha u zuan a mfe u Aôndo. Lu tsevaa sha u wan iko sha akaawan a Bibilo a a gber sha uma u hen tsombor la, man sôr mlu wou hen ape i gbe u ú sôr la cii. Nenge ieren i Mbakristu mba kaven ishigh mba ve lu ikyav i dedoo ken ivese man ve lu mbamaren kpaa yô. Lam a ve. U hemban cii yô, za a mbamzeiyol ou hen Yehova ken msen. (Pasalmi 55:22; Mbafilipi 4:6, 7) Una fatyô u wasen we sha er ú ember uma u msaanyol ken tsombor u u civir un yô.

[Ngeren mba shin kpe]

KAR MFE WOU

Ka nena ishoon, kwaghôron, icivir, man iko i wan ka ve seer sha u van a msaanyol ken ivese?

Ka sha nyi igbenda mbamaren vea fatyô u tesen ônov vev er mba a dooshima sha ave?

Kanyi atôakaa a lu ken tsaha u sha injaa?

[Mbampin Mba Ngeren u Henen]