Uma Ngu Shin Kuu?
Uma Ngu Shin Kuu?
‘Kon u i gber u yô, mba fan er, shi ua hôm, ua de tan agbaa ga. . . . Aluer or á kpe yô, shi nana lu umaa?’—MOSE, PROFETI U SHA AYANGE A MBAYIASE.
1-3. Ior kpishi ka ve ker msurshima nena zum u or u doon ve ishima nan kpe yô?
A HURAIOR man mbagenev hen tsombor wa nongo mba karen hen ape i bugh akwati u orkpen i ver ivegher la ving ving. Ka ken iyou i veren mbakpenev ker i i lu ken Gar u New York la. Mbá kenger ikyom la, ka ikyom í wanyenomso u anyom 17. Shi côhiin azende na a ken makeranta ma á kera kav un ga. Twersôron u i yer ér kyemoterapi la tsór un ice sha ityou ci ca cii; angev mbu kyansa na un ikyande tsung. Ka ijende ve ne je kpa? Iwer kpuaa í karen la, lu̱ tseva tseva, pinen mbampin kpishi, lu̱ gbon gbon—lu̱ a uma je! Ngô u wannomso ne u ishima i vihi un kimi tsung ne ngu nôngon ér mà un zou a ishimaverenkeghen man msurshima. Ka a gber kwelegh tsô á gba kimbir kwagh u i tese un la, er: “Hemba saan Tommy iyol hegen. Aôndo soo ér Tommy a̱ za lú sha a na imôngo.”
2 Gema ken vegher ugen ca je er ukilomita 11,000 nahan, ken gar u Jamnagar, India, mbayevnomso mbagenev utar mbá nan iwasen sha u i penda ikyom i ter ve, orkpenga u a kom anyom 58 la, sha ikyaghikon i nanden ikyom. Ka kom sha mtan iyange yô, wan u nomso u iunda la hii u wan ago a nanden ikyom la. A tsàr iyiagh a kuma sha agingir a ikyon la shi a haa icimbiv mbi human doon kua akaa agenegh a human doon sha ikyom i ter na la. Usu la ngú hian baver je kpa ikyenge i Brahman u á lu zeren kimbir akaaôron a adua ve a i yer ér Sanskrit la hemba duen tseer tseer cii, inja i kwaghôron na la yô ér: “Uma u a kpen mayange ga la a̱ za hemen u nôngon hingir kwagh môm a mimi u hemban cii la.”
3 Er anmgbianev mba utar mban ve tíl ve nenge mhie u ikyom shon ne yô, hanmô ve nan ngu pinen ken ishima i nan ér, ‘M na jighjigh mer uma ngu shin kuu?’ Er yange ve zua a ityesen ken avegher a taregh kposo kposo yô, mbamlumun vev kpaa mba kposo kposo. U masetyô la na jighjigh ér á hide á mar ter ve u a doo ve ishima la ken uma u hemban lun a icivir cii. Anmgbian ve u nyôr-atô la na jighjigh ér mlu u mbakpenev ngu e̱r or u nan lú mnya nahan, ve fa ma kwagh ga cii. U vesen la tí yô nôngo ér ku la u̱ hoghol un ken ishima, sha ci u á hen ér ma or môm kpaa naná fatyô u fan kwagh u ka a er se zum u se kpe la ga.
Mpin Môm, Ákár Kpishi
4. Ka nyi mpin i ze or-umace iyol anyom anyomo?
4 Mpin u a taver or-umace anyom udubu imôngo yô, ér: Uma ngu shin kuu? “Mbà timen sha kwaghaôndo je kpa ka ve va ahenge zum u ka vea tagher a mpin ne yô,” kape Orkatoliko u timen sha akaa Hans Küng a kaa la. Í gbe je, ior ndera timen sha kwagh ne hanma ijiir cii, man ákár a nan shami di kpaa ban ga.
5-8. Kanyi ukwaghaôndo kpishi ve tese sha kwagh u uma shin kuu?
5 Mbakristu mba ke’ iti kpishi na jighjigh á ityesen i sha man hell. Ken vegher ugen di yô, Mbahindu na jighjigh a ityesen i kpe hide mar la. Er Amir Muawiyah, orvesen ugen hen ijiir i henen kwaghaôndo u Islam, lu̱ wan zwa sha mnenge u Mbamusulumi yô, a kaa ér: “Se na jighjigh ser or nana kpeen yô iyange i jirigh ngi, hen zum la nana tile sha ishigh ki Aôndo, Allah, á lu di vough e̱r or ka nan nyôr ken atejir nahan.” Sha jighjigh u nan u Islam yô, hen shighe la Allah una time sha uma u hanma or nahan una ver nan ken paradiso shin una gbihi nan ken igyamusu.
6 Ken Sri Lanka yô, Mbabuddha kua Mbakatoliko cii ka ve undu ihinda ve kua uwindou vev ivegher feng zum u or nan kpe hen ya ve yô. Ka i tsar imenger i ver, í penda akwati u orkpen la a na angahar sha hunda u nyôron la. Ve na jighjigh ér aeren ne aa wase mdugh u jijingi, shin uma u orkpen la, ken iyou la kera.
7 Ronald M. Berndt u ken Yunivasiti i shin Ityôtar i Australia la kaa ér, Màrinya mba ken Australia na jighjigh ér “uumace mbá a jijingi u á fatyô u timin mayange ga yô.” Ijô igen ken Afrika na jighjigh ér ior ka vea kpe yô mba yange ve gba kwagh ga la ve hingir mure u mbakpenev, kpa mba yange ve lu̱ uzegembaiorov yô ve hingir ujijingi mba uter mbatsev, mba i gbe u a civir ve shi á sôn ve akaa sha er vé lú mbatarev mba hen ningir la mba i nengen a ve ga la yô.
8 Ken ityar igen yô, u nan ujijingi mba mbakpenev jighjigh la ka mnongo u nungwan aeren a tyôô kua kwagh u Kristu u sha iti tseegh la. U tesen ikyav yô, hen Mbakatoliko man Mbaprotestanti kpishi ken Imbusutariyan i Afrika yô, ka ieren i gbekeke u cirin kwagh sha jingi zum u or nan kpe yô sha u ma or nana̱ de nengen kimi nahan nana̱ nengen a jijingi u orkpen shon ga yô. Shi, or u doon ishima ka nana̱ kpe ayange a̱ karen 40 yô, mba hen tsombor u nan kua ahuraior a ember mkôndo u uma u nan sha.
Itinekwagh i Samber Wuee
9, 10. Ka sha nyi gungur ityesen ukwaghaôndo kpishi ve lumunu?
9 Ákár a ka i na sha mpin u kwagh u ka a er zum u se kpe la ngee di vough e̱r aeren a tyôô man jighjigh u nan u ior mba ve ne ákár shon la kpa á ngee nahan. Nahan kpa, ukwaghaôndo kpishi lumun a gungur kwagh môm ne ér: Kwagh ngu ken atô u iyol i or—uma, jijingi, mure u orkpen—kwagh shon kpen ga kpa ka a lu her uma shin ku kpaa.
10 Jighjigh u nan uma u kpen ga la war tseren ukwaghaôndo mba Mbakristu mbaaiev mba vesen kua mbakiriki udubu imôngo mba ve samber sha tar wuee la cii. Ka ityesen i vesen ken kwaghaôndo u Mbayuda kpaa. Ken kwaghaôndo u Mbahindu je yô ka jighjigh u nan ne á lú imaagh ki ityesen i or kpe i hide shi i mar nan la ye. Mbamusulumi na jighjigh ér uma ka a va a iyol imôngo kpa a za hemen u lun her zum u iyol la i kpe kera yô. Ukwaghaôndo mbagenev amba e̱r—mcivir u ujijingi u ior i Afrika, kwaghaôndo u Shinto, kua mcivir u Buddha je kpaa nahan—ve tèsè itinekwagh shôn ne môm sha avegher kposo kposo.
11. Mbafantakerada mbagenev kpishi nenge mhen u uma kpen ga la nena?
11 Mnenge u mbagenev ngu kposo, ka ve kaa ér uma kùrè shin ku. Sha mnenge ve yô, ityesen i tesen ér uma ka a pav kposo a iyol a za hemen ken ishima man ken mhen la taver u lumun a mi. Orgen ken Spain u ngeren kwagh ken derianyom u sha 20 ne, Miguel de Unamuno, nger wener: “U nan uma u kpen ga jighjigh la ka u lun a isharen ér uma ma a kpeen ga, kpa ngula gema ka u lun a isharen ne taveraa je geman ndyaren mhen shin angahar karen yemen ken ibume je la.” Ken atô u ior mba yange ve venda u nan kwagh u mtsôr u or jighjigh yô ka mbafankwagh mba ngise amba er Aristotle man Epicurus nahan, kua ortwer Hippocrates, orfankwagh u ken Scotland David Hume, orfantakerada u ken Arabia Averroës, man Jawaharlal Nehru, múe tor u hiihii ken India zum u tar la hingir sha tseeneke u ú la.
12, 13. Ka mbampin mba vesen mba nyi ve dugh sha ityesen i uma kpen ga laa?
12 Mpin u á lu jim yô ér, Mimi je se mba a uma u a kpen ga yôô? Aluer mimi je uma kpen yô, er nan ve imba ityesen i aie la i hingir hoghom hoghom ken ukwaghaôndo kpishi nyian nahana? Ka han yange mhen la due? Man aluer mimi je uma ka a kure shin ku yô, ka ishimaverenkeghen i nyi i lu sha ci u mbakpeneve?
13 Se fatyô u zuan a ákár a mimi a kuman sha amba mpin la kpa? Een! Á na ákár sha mbampin mban kua mbagenev kpaa ken upeeji mba ve dondo ne. Hiihii yô, de se time sha e̱r yange i mar ityesen i kwagh u uma kpen ga la yô.
[Mbampin Mba Ngeren u Henen]
