Kanyi Ka I Er ken Kuu?
Ityough 8
Kanyi Ka I Er ken Kuu?
1. Kanyi mbampin ior ve pin sha kwagh u mbakpenev?
KA KENG u fa er ka i vihi ken ishima shighe u ordoonshima ka nana saa ku la. Ka i vihiu shi i lan u ishima kpaa! Mpin ne ngu á due keng er: Ka or a kpe nahan kanyi ka i er nanaa? Shi ka nan lu uma mape u genegh shinii? Mba ve lu uma mbara á tsa shawon shi vea ember uma sha tar imôngo a mba ve kpe mbara kpa?
2. Kanyi yange i er or u hiihii, Adam, ken ku na?
2 U nan ikyar sha mbampin mbara yô, á hemba wasen se u vanden fan kwagh u yange er Adam shighe u yange kpe la. Yange gbe ken isholibo yô, Aôndo kaa a na er: “Ú hide hen inya, gadia ka i, i tee, i er u min ye, gadia u ngu vuulevu, nahan ú shi ú hide ú hingir vuulevu.” (Genese 3:19) Hen sha inja i kwaghôron la. Cii man Aôndo gba Adam sha vuulevu la, vande lun mape ga. Vande lun ga. Nahan, yange kpé kera yô, Adam hide hingir ken mlu u kera lun mape ga la.
3. (a) Kanyi i lu ku? (b) Kanyi Orpasenkwagh 9:5, 10 a kaa sha kwagh u mlu u mbakpeneve?
3 U ngeen kwaghôron ga yô, ka á lu ku ga yô ka uma. Bibilo i pase kwagh ne ken Orpasenkwagh 9:5, 10. Sha kwaghôron u ken mgem u Authorized shin King James Version la, avur ne kaa er: “Gadia mbaumav fa er vea kpe yô, kpa mbakpenev yô, fa ma kwagh ga, kera mba a ma injar kpaa ga, u umbur ve tsô kpaa mba kera umbur ve ga. Hanma kwagh u uwegh ough ku zough a mi u eren yô, er un sha agee ou je, gadia ma tom shin mhen shin mfe shin kwaghfan mba shin uwar henpe u ze la ga.”
4. (a) Ka or a kpe yô kanyi ka i er mbamhen mba naneva? (b) Ka sha ciu nyi ka or a kpe ve mbamhen mba nan ve de u eren tomo?
4 Inja na yô mbakpenev vea fatyô u eren makwagh môm ga shin u fan a fa kwagh tsô kpaa ga. Kera mba a mhen ga, vough er Bibilo i kaa nahan er: “De suur nen sha mbatarev, sha wan u or u iwasen i lu her a na ga la ze; zum u iôôn i nan ka ia due yô, nan shi nan hide hen inya i nan, sha iyange la je mbamhen mba nan saa ishe.” (Upasalmi 146:3, 4) Ka or a kpe yô jijingi u nan, ka tahav-mbu-umav, mbu nan iôôn je la, ka mbu ‘due kera.’ Ka mbu kera lu mape ga. Nahan kwaghkaven u or u ungwan, u nengen, u benden kwagh, u ungwan ihyumakwagh shi fan mnyohom, akaa a á gbe á har sha kwaghhenen ne cii, ka á mem tom. Sha kwagh u Bibilo i kaa yô, mbakpenev ka ve nyôr ken mhume u vindi vindi la.
5. (a) Bibilo i tese er mlu u uumace man ishôsu ngu a lu kwagh môm ken ku nena? (b) “Jijingi” u a ne uumace kua ishôsu ve luun uma la kanyi?
5 Ken ku yô, uumace kua ishôso cii ka ve nyôr ken mlu shon môm u humen vindi vindi ne. Ungwa ase kwagh u Bibilo i ne kyar sha kwagh ne yô: “Er ngun a kpe nahan, kape ngura kpaa a kpe la; een, ve cii iôôn ve ngi môm; or hemba ishôso sha ma kwagh je ga; gadia ka gbilinkwagh cii. Ve cii ka ijiir i môm vea za ye, ve cii ka shin vuulevu ve dugh, shi ka shin vuulevu kpaa vea hide ye.” (Orpasenkwagh 3:19, 20) Nahan ‘iôôn’ u ishôso i lu uma shami la ka kwagh la môm uumace kpaa ve lu uma shami ye. Zum u ‘iôôn’ ne, shin tahav-mbu-umav mbu i nengen a mi ga la, ka mbu a̱ duen kera yô, a lu or shin zendeinya kpaa á hide shin vuulevu u yange i tôô i er un a mi la.
UMA KPEN
6. Bibilo i tese er ishôso kpa ka uuma nena?
6 Mbagenev mba kaan er kwagh u á tese mkposo u or a uzendeinya yô or ngu a uma kpa uzendeinya yô mba a mi ga. Nahan cii kpaa, Genese 1:20 man 30 kaa er Aôndo yange gba “akaauma” a lun shin mnger, shi i kaa er ishôso kpaa ‘ngi a uma.’ Ken avur ne mbamgem mba Bibilo mbagenev gema er “akaa” man “uma” sha u ma i gem er “akaauma” la, kpa kwaghôron ve u ken kpi la lumun er mgem u hiihii la yô gema er “akaauma.” Numeri 31:28 la ngu môm ken ajiir a yilan ishôso ken Bibilo er akaauma. Keregh la i ôr kwagh u “môm ken deri utaan u ior man u ibua man u ujaki man u iyôngo kpaa.”
7. Kanyi Bibilo i kaa er uma u ishôsu man u uumace cii ka a kpe?
7 Er ishôso kpaa i lu uuma yô, zum u ka vea kpe yô ka uuma je ve kpe la. Vough er Bibilo i kaa nahan: “Hanma kwagh u uma u shin zegemnger cii kpe.” (Mpase 16:3) Kpa uuma mbaiorov di ye? Er se vande henen ken ityough ki ken jime kila nahan, yange Aôndo gba or a uma ken a nan ga. Or ka oruma. Nahan gba u se fa ser, zum u or kpe yô, ka uma u nan je á kpe la. Bibilo i pase kwa kimbir kimbir er kape i lu je la. Ma shighe môm kpa Bibilo i kaa er uma kpe ga shin una fatyô u kpen ga ze. “Mba ve lu hingir vuulevu cii yô, vea gure sha ishigh Nagh, ka u nan fetyô u lun uma ga je kpaa,” kape Upasalmi 22:29 a kaa la. “Or u nan eren isholibo yô, ka nan nana kpe ye,” kape Esekiel 18:4 man 20 ve kaa la. Shi aluer u bugh Yosua 10:28-39 yô, u zua a ajiir ataankarahar ape i kaa er á fatyô u timin shin wuan uma kera yô.
8. Se fa ser or-uma, Yesu Kristu, yange kpe nena?
8 Ken kwaghôron u profeti u sha iyol i Yesu Kristu la, Bibilo i kaa er: “Á gbihi uma Na ken ku je, . . . ka Un je A tee isholibo i ior kpishi sha iyol Na, man A shi A sôn sha ci u mbaaferev kpaa ye.” (Yesaia 53:12) Ityesen i sha kwagh u ipaa la tese er ka oruma (Adam) yange er isholibo ye, shi sha u paan uumace yô saa uma (ka or je la) u nan kom vough la á na naagh sha nan ye. Sha u ‘gbihin uma na ken ku la,’ Kristu na ipaa la. Nahan Yesu, u un kpa lu or uma la, yange kpe.
9. Mkaanem ma ‘jijingi ngu a hide hen Aôndo u lu na un la’ ne, inja na nena?
9 Er se vande nengen nahan, “jijingi” ka kwagh u genegh kposo a uma wase. Jijingi ka tahav-mbu-uma wase. Tahav mbun mbu ken hanma mshiam ma iyolough ma uumace kua ishôso cii. Kwagh u á ker ma, shin á ne má luun uma heregh yô, ka u ôôn la. Kpa kwagh u Bibilo i kaa ne, inja na nena, er ken ku yô “vuulevu shi ua hide shin inya . . . jijingi kpaa una hide her Aôndo U lu na un yô” la? (Orpasenkwagh 12:7) Ken ku yô tahav-mbu-umav mbula ka mbu undu mshiam ma iyolough nahan iyol i hii u hôôn je. Kpa ka u kaan er tahav-mbu-umav mbun ka mbu due mbu undu tar ne mbu pulugh mbu kar abeen mbu za kohol Aôndo shaala ga. Kpa ngu á hide her Aôndo sha u kaan er ishimaveren yase i va lun uma ken hemen la cii har sha Aôndo. Ka sha agee a na tseegh man jijingi, shin tahav-mbu-umav mbula, á na se mbu sha er shi sé lu uma ye.—Upasalmi 104:29, 30.
LASARU—OR U A KPE AYANGE KAR ANYIIN LA
10. Shin er yange Lasaru kpe nahan kpaa, kanyi yange Yesu ôr sha mlu na laa?
10 Kwagh u yange er Lasaru, u lu kpenegh ayange anyiin la, wase se u kaven mlu u mbakpenev. Yesu vande kaan a mbahenen nav er: “Huror wase Lasaru ngu yaven, kpa Me za me za nder un.” Kpa mbahenen gema kaa a na er: “Tere, aluer una lu yaven yô, una war.” Hen shighe la, Yesu pase ve gbar gbar er: “Lasaru kpe.” Hii nan yange Yesu kaa er Lasaru ngu yaven kpa sha mimi yô kpe? Se nenge nen ase.
11. Kanyi yange Yesu er sha ku u Lasaru?
11 Tsô Yesu za mgbôghom hen gar u Lasaru lu la yô, Marta, anmgbian u Lasaru u kwase la, va kohol un sha gbenda. Fele je, ior mbagenev kpaa, ve za hen uwar ape Lasaru lu la. Lu ken bar, i cir iwen sha zwa na. Tsô Yesu kaa er: “Tôô nen iwen ne kera.” Er Lasaru kpe kuma ayange anyiin yô, Marta kaa er: “Tere, una huma hegen.” Nahan cii kpaa ve menger iwen la kera, tsô Yesu yila genger gengar er: “Lasaru, due ken won!” Tsô orkpen la due je! A due ken won uma, a ikyangenev mbi kuu mbila iyol. Yesu kaa a ve er: “Sagh nen un, a̱ yem.”—Yohane 11:11-44.
12, 13. (a) Se fatyô u kaan ser yange Lasaru lu ken ku a kwaghfan shio sha ciu nyi? (b) Ka sha ciu nyi yange Yesu kaa er Lasaru ngu yaven, kpa sha kpôô yô, yange kpe?
12 Yô hen ase sha kwagh ne hegen: Ken ayange a anyiin a yange Lasaru kpe la mlu na yange lu nena? Yange kôndo yem sha shinii? Sha ci u yange lu or u dedoo. Kpa Lasaru iyolna pase mze na u sha ga, ga yô yange ma pase luun er yange una ze yô. Ei, yange Lasaru kpe jim, er Yesu yange kaa nahan. Kpa i hii nan yange Yesu kaa a mbahenen nav er Lasaru yange lu yaven á yava?
13 Er i lu nahan, yange Yesu fa er orkpen Lasaru yange kera lu a mfe ga, vough er Bibilo i kaa nahan: “Gadia . . . mbakpenev yô, fa ma kwagh ga.” (Orpasenkwagh 9:5) Kpa or u alu uma yô á fatyô u shi nderen nan ken mnyam ma mem mem. Nahan lu u Yesu una tese imba utaha la, sha iwasen i agee a Aôndo una na un la, huror na Lasaru kpaa á fatyô u nderen un shin ku.
14. Kwaghfan u se lu a mi sha kwagh u tahav mbu Kristu mbu nderen mbakpenev la una mgbegha se u eren nyi?
14 Shighe u or ngu a yaven mnyam ma mem mem la, nan umbur kwagh môm ga. Kape i lu ken ku vough je la. Mba a mfe ga cii. Kera mba sha won ga. Kpa, ken shighe u Aôndo á ver la yô, mbakpenev mba Aôndo á paa ve la cii á nder ve. (Yohane 5:28) Ka kpee kwaghfan ne una mgbegha se sha u soon u eren ishima i Aôndo. Aluer se er nahan yô, sea kpe je kpaa, Aôndo una umbur se shi una va a vese ken uma.—1 Mbatesalonika 4:13, 14.
[Mbampin Mba Ngeren u Henen]
[Foto u sha peeji 76 la]
ADAM—yange i er un sha vuulevu . . . shi yange hide shin vuulevu
[Foto u sha peeji 78 la]
Mlu u Lasaru yange lu nena cii man Yesu mase nderen unu?
