‘Mkurtar’ Mgbôghom!
Ityough 18
‘Mkurtar’ Mgbôghom!
1. Mbadondon Kristu mba shin tar ne vea fa shighe u yange hii u hemen sha nena?
ZUM U YESU KRISTU yange zenda Satan kua mbatyomov nav kera shaala shi hii tahav mbu Tartor na la yô, tese er mkur u Satan kua shi tar na u ifer ne mgbôghom. (Mpase 12:7-12) Kpa ka sha nena mbadondon mba Kristu shin tar ne vea fa ér kwagh u yange er shaala, shi ve nenge a mi ga kpaa ne, yange eree? Ka sha nyi vea fa er Kristu hide ngu sha tahav mbu Tartor na shi “mkurtar” kpa ngu ikyua? Vea fatyô u fan sha u keren aluer “ikav” i yange Yesu tese la ia lu ivin shami yô.
2. Kanyi mpin yange mbahenen mba Kristu ve pine unu?
2 Er shighe yange mgbôghom u Yesu una kpe yô, za tema sha Uwo u Olev, tsô iorov unyiin ken mbaapostoli nav ve za pine un “ikav.” Kape mpin ve la yange lu ne, sha ikyenge i King James Version, sha zwa u ior umiliôn kpishi: “Kaa sé, ka hanma shighe man akaa ne aa ere? Man ka nyi ia lu ikav i sha mve Wou la, man i mkurtara?” (Mateu 24:3) Kpa mkaanem ma i kaa er, “mve wou” man i “mkurtara” ne, inja i ma er nena?
3. (a) Akaaôron a “mve Wou” man ‘mkurtar’ la inja ve er nyi jimi? (b) Mpin u mbahenen mba Kristu yange ve pine la á gema un vough nena?
3 Ishemberti i ken zwa Grika i i gem er “mve” la mba yer i er parousia, inja na er “mtemtor.” Nahan yô, zum u á nenge a “ikav” la yô, ka u se fa ser Kristu tema tor sha shin e̱r i nenge a na boung ga nahan kpaa, ngu ken tahav mbu Tartor la. Shi kwaghôron u ka i kaa er ‘mkurtar’ la kpa ka icumenkwagh. Ka u kaan er, ka mkur u taregh ga, kpa, ka mkur u msertar u Satan. (2 Mbakorinte 4:4) Mpin u mbaapostoli yange ve pine la a ôr vough er: “Kaa ase se yôô, Ka hanma shighe man akaa ne aa ere, man kanyi ia lu ikav i sha mtemtor wou la man i mkur u tar u tse nee?”—Mateu 24:3, NW.
4. (a) kanyi i tese “ikav” i yange Yesu na laa? (b) A fatyô u karen “ikav” ne sha ihiange i sha hôwe sha nyi gbenda?
4 Yange Yesu tese kwagh môm tseegh er ka “ikav” ga. Yange ôr kwagh sha akaa kpishi kua mbamlu kpaa. Ka Mateu tseegh ga mbangeren Bibilo mbagenev kpa seer u pasen akaa a tesen mlu u ken “ayange a masejime.” Gba u akaa ne cii aa er ken shighe u mbangeren Bibilo yange ve yila er “ayange a masejime” la. (2 Timoteu 3:1-5; 2 Peteru 3:3, 4) Akaa ne a lu kposo kposo er ihiange i sha hôwe u or nahan, i mayange i lun kwagh môm a i orgenegh ga la. Nahan “ayange a masejime” kpaa nga a akav a a, ka akaa a eren je la. Akaa ne hingir vough er ka “ihiange i sha hôwe” i ia fatyô u zuan a ma shighe môm kpaa ga yô.
5, 6. Er u lu timen sha akav 11 a “ayange a masejime” ken upeeji mba ken hemen mbara yô, kanyi mkav ú lu a mi sha kwagh u “mkur u tar ú tse nee”?
5 Ken ityough 16 ki takerada ne se vande henen ken Bibilo e̱r Kristu á hidi shi á tem tor hen atô u mbaihyomov nav ken inyom i 1914 la nahan. Yô nenge a se sha atôakaa kposo kposo hegen a tesen “ikav” i mtemtor u Kristu kua akav a tesen “ayange a masejime” a mlu u ifer u tar u Satan ne. Er u lu timen sha akaa a i tsengeôron ne vie vie ken upeeji mba unyiin mba ken hemen mban yô, ver ishima sha u nengen er ve lu ivin hii ken inyom i 1914 zan zan nyian yô.
6 Er se tim sha akaa ne cii yô, “ikav” i Kristu yange na kua akav a mbahenen nav tsengaôron la wanger er a lu ivin hegen nahan ga
“GADIA IKURIOR IGEN IA MOUGH ITYAV A IKURIOR IGEN; TARTOR UGEN KPAA UA MOUGH ITYAV A TARTOR UGEN.”—Mateu 24:7.
Ka kpee m-iv u vegher u “ikav” ne u nenge a mi hii ken inyom i 1914 la! Ityav mbi Tar Cii Mbi sha I la yange mbi hii ken inyom la. Ityav mbi cieryol mbi á vande lun nahan mayange ga. Yange mbi lu ityav mbi komboratev. Ityav mbi Tar Cii Mbi sha I la yange mbi hemba hanma ityav mbi vesen mbi i vande nôngon ken anyom a 2,400 cii man inyom i 1914 la. Kpa er yange anyom nga karen 21 nahan tseegh tsô, Ityav mbi Tar Cii Mbi sha II shi pev. Yange mbi hemba Ityav mbi Tar Cii Mbi sha I mbila tahav kwa nyiin.
Mba nôngon ityav mbi cieryol her. Er yange Ityav mbi Tar Cii Mbi sha II mbila bee ken inyom i 1945 yô, shi i nôngo ityav ken tar je kuma er 150 nahan man i wua ior hemba u miliôn 25. Sha u gbilen kwar yô, hanma iyange, ityav mbi nôngon ken tar sha ajiir 12. Shi mba tan kume u hiin ityav mbigenev mbi tar cii. Tar u United States tseegh ngu a ikyav mbi uityaav kuma mbi timin hanmaor shin tar, kwase kua wanye kpaa a hemba kwa 12!
“IJEN IA GBA.”—Mateu 24:7.
U dondon sha Ityav mbi Tar Cii Mbi sha I mbila yô lu zege ijen imba i i lu̱ a vande kôron mayange ga yô. Sha ityough ki taregh ki China tseegh hanma sev ior yange ve kpe ijen i kuma iorov 15,000. Kpa yange m-ban u kwaghyan hemba taver zum u Ityav mbi Tar Cii Mbi sha II mbi bee la. Veghertar u genegh cii lu timin sha ijen! Man hii sha shighe la je, ior kpishi shin tar mba ken myina u kwaghyan.
“Ken hanma usekônd 8.6 yô or ka nan kpe ken tar u mzehemen a lu yum ga la sha ci u angev mbu i zough a mi sha myina u kwaghyan la,” ka kwaghôron u pipa i abaver i i yer er Times ken gar u New York ken inyom i 1967 je la. Ior umiliôn mba kpen ijen—ka iorov umiliôn 50 ken inyom i môm! Ken inyom i 1980 la, veghertar u genegh u kuman ingeegh er (iorov 1,000,000,000) nahan ve lu ijen sha ci u ve zua aa kwaghyan u kuman ve ga. Sha ajiir a kwaghyan a ngee je kpaa, mbakpishiv kungu ican je gande ve u yamen un.
“MAN UBOMBAUANGEV KPAA.”—Luka 21:11.
Ityav mbi Tar Cii Mbi sha I mbila mbi been yô ior seer u kpen hemba ashighe a karen la sha angev mbu haan ahenga mbu yange mbú due ken Spain la. Mba yange ve kpe angev mbula ve kuma umiliôn 21! Nahan kpaa ubombauangev mba zan her tsô. Ior umiliôn mba kpen hanma inyom sha ci u angev mbu shimav kua angev mbu menden a mende er ka kon nahan la. Angev mbu sha mnyande mbula kpaa mbu samber ayem-ayem tsô. Ubombauangev, anza er iyolhian, angev mbu shin mnger man mbu asheev cii, mbu kôron ior sha ityar ityar, u hemban je yô ken tar u Asia, Africa man Latin America.
“MAN ITYARTENGER IA LU SHA AJIIR KPOSO KPOSO.”—Mateu 24:7.
Hii ken inyom i 1914 zan zan hegen, ityartenger i vesen tenger je hemba hanma iaven sha won cii. Anyom hemba er 1,000 nahan, hii ken inyom i 856 C.E. va ken inyom i 1914 la, ityartenger i vesen tenger kuma 24 tseegh, gema tim ior kuma 1,973,000 nahan. Kpa ken iaven i anyom 63 hii ken inyom i 1915 va ken 1978 la, ityartenger tenger kuma 43 gema wua ior kuma er 1,600,000 nahan.
“MVENDE U VENDAN ATINDI UNA SEER A SEER.”—Mateu 24:12.
Tar sha won cii mba zuan a abaver er mvende u vendan atindi ngu seer a seer kua ifer kpaa. Afer a sha ipila, anza er iwoo-or nahan, kasev mba yaven a mi sha igyosugh kua igbindanumun cii, hingir kwagh u tôôm wan. Ken tar u United States tseegh, aluer i gbile kwar yô, hanma sekônd yô, ka i er ifer i kpilighyol u ungwan. Sha ajiir kpishi mba̱ karen sha ugodobi cii or fe er nan war nyian je ve ga, shin atetan kpaa. Ka a luun tugh yô ior ve tema ken uya vev ve senda ihinda sha kokolo kua myôm ma teran-a-tera, ve cian u duen ken won.
“ASEMA AA YINA IOR SHA MCIE.”—Luka 21:26.
Kwagh u vesen u zan uuma mbaiorov iyol nyian ka mciem. Ubom mba hiihii mba yange i ker la ica ilu a gba ga tsô orvesen u a nengen sha tom u varen ubom la Harlod C. Urey kaa er: “Se va ya mciem, se yav a mciem, se lu uma ken mcie shi se kpe ken mcie.” Ken uumace kpishi ka kwagh u a lu eren je ne. Man gban kan mciem ma tan-kume sha kwagh u ityav mbi nôngon tseegh tsô ga. Ior mba cie mbaaferev, mvihi u ahumbe, angev, ibanave kua akaa a genegh kpishi a a ve a ishimanyian sha mkpeyol u uuma vev jim kpaa yô.
“MBAHEMBAN MBAMAREN VE ATO.”—2 Timoteu 3:2.
Mbamaren kera mba a tahav sha mbayev vev nyian kuma ga. Mbayevikyaior mba hembe hanma tahav cii ato. Hanma tar sha won cii ngu a mzeiyol sha kwagh u ifer i mbayevikyaior. Ken ityar i genegh yô afer a hemban vihin la cii ka mbayev mba hii anyom 10 za ar 17 ve hembe eren a ye. Iwoo-or, kasev mba yaven a mi sha igyosogh, iyongo i hiin, gbendanumun, iv mbu hembe iyou nyôr, umato mba iin ior—akaa ne cii mbayev mbakiriki mba eren a. Er tar gba je mbayev mba a vande hemban mbamaren vev ato er i lu hegen nahan ne ga.
“MBA INYAREGH KI DOO VE ISHIMA.”—2 Timoteu 3:2.
Hanma ijiir pe ú nenge nyian cii ú fatyô u nengen a aeren a hua. Mbakpishiv vea er nyityôkwagh cii sha u zuan a inyaregh. Vea ii shin vea wua or jim. Ka kwagh u mlan ga u mbahuav mban eren kwagh shi hiden teen u i vande fan er ne ior angev shin wuan ve jim kpaa. Ken igbar, shin sha aeren a ve la, ior mba ka̱a̱n sha kwagh u inyar er: ‘Ka aôndo wam je ne.’
“MBA IEMBER I IYOLOUGH I HEMBE DOON VE A AÔNDO LA.”—2 Timoteu 3:4.
Ior kpishi nyian mba henen u eren kwagh u doon ve tseegh shin icombor ve, kwagh u doon Aôndo la yô ka ga. U hemban je yô ior kpishi hemba soon akaa aa Aôndo a soo ga la, mba ijimba i eren, idya, msôrom ma hunden, icimbiv mbi gban man tsô kua akaa shon a ka ve yila er msaanyol la. Shin mbamsaanyol mba ve doo je kpaa, ka ve hemba veren ve ken hemen aa u ma ve ker ian i henen, man i civir Aôndo la.
“SHA ASHE YÔ MBA A MLU U CIVIR AÔNDO LA KPA MBA GEMAN MBA NYIMAN AGEE LA.”—2 Timoteu 3:5.
Mbahemenev mba tarev kua upeepee mbaiorov kpaa ka ve haa mlu u civir Aôndo la iyol. Ka ve zaan mbamkombo shi ve naan iyua sha ityom i kwaghaôndo je. Mba ve lu sha ajiir a utaha la kpaa ka ve kôr Bibilo ken uwegh vegh shighe u i lu nan ve afishi la. Kpa ashighe kpishi je ka i lu “mlu u civir Aôndo la” di tsô. Ka vough er yange Bibilo i tsengeôron nahan, mcivir Aôndo u sha mimi la ngu ken uuma mba iorov nyian ga. Mba aa isharen i ulugh ve u eren kwagh u doon ga.
“MBA VE LU VIHIN TAR LA KPAA.”—Mpase 11:18.
Ahumbe a se kor ken ahenga, mngerem ma se me kua inya i se lee iyiagh shami ne cii vihi. Vihi je or u tôvon sha akaa Barry Commoner ta icin er: “M na jighjigh mer aluer mvihi u i lu vihin tar la, i er teghelee ga yô, ken masetyô yô úa vihi je uumace vea kera fatyô u lun keregh ga.”
ha? Akav a genegh kpa nga, a i tese heen ne kpa kuma sha u tesen er se mba ken shighe u Bibilo i tsengeôron er ka “ayange a masejime” la.
7. (a) Kanyi i ne akaaôron a profeti a ken Bibilo sha kwagh u mtemtor u Kristu man “ayange a masejime” la á lu tseer tseer yumu? (b) U tesen mkposo sha kwagh u Bibilo i tsengeôron yô, mbahemenev mbatarev lu vanden kaan sha kwagh u inyom i 1914 la er iyi?
7 Kpa mbagenev vea kaa er: ‘Akaa er ityav nahan, shin ijen, shin ubombauangev man ityartenger nahan nga vanden eren shin tar hanma shighe cii. Nahan ka ican ga u tsenganôron er akaa la a va er ken hemen.’ Kpa hen: Bibilo i tsengaôron akaa ne tseegh tsô ga, kpa i tese er á tser tar cii. Shi Bibilo i kaa er akaa ne cii a er ken atô u kov u yange u lu uma ken inyom i 1914 la. Kpa er inyom i 1914 i lu a nyôr ga la je mbahemenev mba tarev lu vandenôron er nyi? Yange ve kaa er mbamlu mba tesen er bem una numbur sha tar cii la ve ngee je zua ga. Kpa akaa a cieryol a Bibilo i tsengeôron la yô va iv sha shighe vough, ken inyom i 1914 la! Sha kwagh ne yô, mbahemenev mba tarev mba kaan hegen er inyom i 1914 la i lu i mgem u hanmakwagh.
8. (a) Ka hanmô kov yange Yesu tese er ua nenge a mkur u tar u tse? (b) Nahan se fatyô u lun a ishimaveren sha nyi kwagha?
8 Er lu ôron kwagh sha akaa a tesen ikyav i hiin ken inyom i 1914 za ken hemen la yô, Yesu kaa er: “Kov ne ua lu a kar kera ga saa akaa ne cii [kua mkur u msertar u hegen ne] aa er ve.” (Mateu 24:34, 14) Ka hanma kov yange Yesu ver ishima? Yange ver ishima sha kov u ior mba yange ve lu uma hii ken inyom i 1914 la. Ior i kov la mba ve shi her hegen ve bee iyol kpishi je. Nahan cii kpaa, mbagenev vea lu uma zan zan vea nenge a mkur u tar u ifer ne. Sha kwagh ne yô se fatyô u lun a ishimaveren ser: Shi kpeghee je mkur una va abur abur sha hanma iferkwagh cii kua aferaior kpaa ken ityav mbi Armagedon.
[Mbampin Mba Ngeren u Henen]
[Foto u sha peeji 149 la]
Yange Yesu pase mbahenen nav akav a tesen mtemtor na u ken jijingi ken tahav mbu Tartor na
[Foto u sha peeji 154 la]
1914—ARMAGEDON
Mbagenev ken kov u yange u lu uma ken inyom i 1914 la vea nenge a mkurtar shi vea war un kpaa
