Mnder u Shin Ku – Sha ci u Unô, man Ka Hana?
Ityough 20
Mnder u Shin Ku – Sha ci u Unô, man Ka Hana?
1, 2. Ka sha nyi se fe ser mbacivir Aôndo mba tsuaa mbara yange ve na jighjigh sha kwagh u mnder u shin ku laa?
MBACIVIR AÔNDO yô hanma shighe cii mba a jighjigh u nan sha kwagh u mnder u shin ku. Aberaham, un u̱ lu uma shighe u anyom kar kuma 2,000 cii man Yesu mase van shin tar ken iyol i or la, Bibilo i kaa er: “A fa ken ishima er Aôndo ngu a agee a nderen un [wan na Isaka] shin mbakpenev je kpaa.” (Mbaheberu 11:17-19) Shighe karen yô orcivir Aôndo u genegh Yobu pine er: “Aluer or á kpe yô, shi nana lu uma?” U nan ikyar sha mpin na la yô, Yobu kaa a Aôndo er: “Ú yila, mo me gema me vengese.” Nahan tese er yange na jighjigh sha kwagh u mnder u shin ku la.—Yobu 14:14, 15.
2 Zum u Yesu Kristu lu shin tar la, yange pase er: “Man sha kwagh u mbakpenev er á nder a ve yô, Mose kpaa tese hen kwagh u ageva la, er a yila Ter er Aôndo u Aberaham, man Aôndo u Isaka, man Aôndo u Yakob. Wen yô, ka Aôndo u mbakpenev ga, ka u mbaumav je, gadia ka sha a Na man ve cii ve lu uma ye.” (Luka 20:37, 38) Ken Ruamabera u Mbakristu ken Zwa Grika la i yila ishemberti i “mnder u shin mbakpenev” ne hemba acin 40 je. Mnder u shin mbakpenev la ka itinekwagh i Bibilo i vesen je.—Mbaheberu 6:1, 2.
3. Yange Marta pase jighjigh u nan sha kwagh u mnder u shin ku la nena?
3 Yange anmgbian na u nomso Lasaru kpe kera yô, huror u Yesu Marta na jighjigh sha mnder u shin ku. Yange ongo er Yesu ngu van yô, Marta maa za ayem za kohol un sha gbenda. “Tere, Wea lu heen yô, anngôm ma a kpe ga,” ka pe a kaa la. Nengen er za un iyol yum yô, Yesu sur un ishima kaa er: “Anngôu una nder.” Marta gema kaa er: “M fa, una nder sha mnder u sha iyange i masetyô la.”—Yohane 11:17-24.
4-6. Yange Marta lu aa atôakaa a nyi a nan jighjigh sha kwagh u mnder u shin kuu?
4 Yange Marta lu a jighjigh sha kwagh u mnder u shin ku la sha atôakaa kpishi. Ikyav i tesen yô, yange vande fan kwagh u uprofeti mba Aôndo er Eliya man Elisha nahan, mba, sha tahav mbu Aôndo yô, hanmô ve nan vande nderen wanye. (1 Utor 17:17-24; 2 Utor 4:32-37) Shi a vandefan e̱r yange i kende orkpen shin ihyungwa man e̱r or la za benden sha akuhe a Elisha u vande kpen kera la yô maa nder. (2 Utor 13:20, 21) Kpa kwagh u yange hemba taver jighjigh na u nan sha kwagh u mnder u shin ku yô lu akaa a Yesu iyolna lu tesen shi eren kpaa la.
5 Alaghga yange Marta lu ken Yerusalem yina anyom ahar nahan ken jime, zum u yange Yesu ôr kwagh u una va er sha u nderen mbakpenev la. Yange kaa er: “Gadia er Ter A nderen mbakpenev A ne ve uma nahan, kape Wan kpaa mba A we ishima u nan ve uma yô, A ne ve uma je ra. Kwagh ne a̱ de kpiligh ne iyol ga, gadia shighe ngu van u mba ve lu shin iwar cii vea ungwa imo Na, vea due kpaa.”—Yohane 5:21, 28, 29.
6 Zan zan ar hen shighe u Yesu ôr kwagh ne la, Bibilo i er shiada er lu a̱ vande nderen or shin mbakpenev ga. Kpa shighe kera kar yum ga tsô á nder wanyekwaor u genegh, lu wan u kwasecôghol u nomso ken gar u Nain. Kwagh ne za gwa zan zan za nyôr shin ityôtar i Yudia, man ka keng Marta kpaa ungwa kwagh shami. (Luka 7:11-17) Shighe shi karen yô, ka kpee Marta yange una ungwa kwagh u yange za hemen ken ya u Yairu ikyua a Zegemnger u Galilia la. Yange wan na u kwase u kuma anyom 12 yô gba angev maa kpe je. Kpa yange Yesu za nyer hen ya u Yairu yô, a kar a za nyôr hen ape yange i gbir un yô, a kaa aa na er: “Wan, mough sha!” Un kpa mough je!—Luka 8:40-56.
7. Kanyi ikyav yange Yesu na Marta u tesen er un ngu a tahav u nderen mbakpeneve?
7 Nahan cii kpaa Marta hen er Yesu una nder anmgbian na u nomso la hen shighe la kpee ga. Ka ityôikyaa la yange ôr kwagh ne ye er: “M fa, una nder sha mnder u sha iyange i masetyô.” Nahan cii kpaa, sha u Marta á fa er un lu a tahav u nderen mbakpenev yô, Yesu kaa a na er: “Mo M ngu mnder man uma kpaa; or u nana nam jighjigh yô, shin nana kpe kpaa, nana lu uma. Man anti or u nan lu uma man nan nem jighjigh yô, nana kpe mayange ga.” Tsô fese je i za a Yesu hen ape yange i gbir Lasaru shin uwar la. “Lasaru, due ken won!” kape a genger yilan la. Tsô Lasaru, un u lu kpenegh kuma ayange anyiin la, maa due je!—Yohane 11:24-26, 38-44.
8. Kanyi ikyav i tese er yange i nder Yesu shin mbakpeneve?
8 Ukasua mba karen ken hemen kpeghee yô i wua Yesu iyolna i za ii shin uwar. Kpa tsa shimi ken atô u ayange atar tseegh. Apostoli Peteru pase ityôkyaa er: “Ka Yesu shon ne je, Aôndo nder Un ye, se cii se mba shiada sha kwagh ne.” Yange mbahemenev mba kwaghaôndo mbara fatyô u yangen Aôndo sha u nderen Wan na shin ku ga. (Aerenakaa 2:32; Mateu 27:62-66; 28:1-7) Kwagh u nyiman je ngu ga i nder Kristu shin mbakpenev, sha ci u yange nderen yô a tese iyol na uma hen mbahenen nav, sha kwa u ugen la ve kuma er 500 nahan. (1 Mbakorinte 15:3-8) Yange mbahenen mba Yesu na jighjigh sha kwagh u mnder u shin mbakpenev nahan ve lu a vangertiôr u civir Aôndo aren ken ku je kpaa.
9. Ka iorov utaankarunyiin mba nyi Bibilo i kaa er yange i nder ve shin kuu?
9 Shi i tese ikyav i genegh u fan er mbakpenev mba nderen keng la sha ikyev i apostoli Peteru man Paulu. Hiihii yô, Peteru nder Tabita, u i yilan er Dorka la, ken gar u Yopa. (Aerenakaa 9:36-42) Shi yange Paulu nder wanyekwaor i yilan er Utiku, gadia yange osugh sha kpoiyou u sha utar gba shin inya kpe je zum u lu ungwan kwaghôron u Paulu la. (Aerenakaa 20:7-12) Mnder u shin mbakpenev u i er kwagh na ken Bibilo ajiir ataankaranyiin ne tese er á fatyô u nderen mbakpenev!
KA UNÔ A NDER VE SHIN KUU?
10, 11. (a) Ka sha ci u nyi Aôndo á ver kwagh u mnder u shin ku laa? (b) Sha kwagh u Aerenakaa 24:15 a kaa yô, mba nderen ikweior ihiar i nyi?
10 Sha hiihii je yô lu awashima u Aôndo u nderen maor shin ku ga, sha ci u luun er Adam vea Ifa yange ve til sha jighjigh yô yange ma i gba u or a kpe ga. Kpa isholibo i Adam la i va a mlu u waeng ga la kua ku sha hanmaor. (Mbaromanu 5:12) Sha er ônov mba Adam vea ember uma u tsôron la keng yô, Yehova Aôndo yange sôr ian i nderen ior shin mbakpenev. Kpa kanyi ia na u a nder or shin ku shin a nder nan ga?
11 Bibilo i pase er: “Ka mnder u mbaperapera kua mba ve lu perapera ga vea nder shin ku la.” (Aerenakaa 24:15) Alaghga kwagh ne una kpiligh mbagenev iyol. ‘Ka sha ci u nyi shi a va nder mba ve lu perapera ga mbara kpaa?’ ka pe vea kpiligh iyol je la. Kwagh u yange er shighe u Yesu lu sha kon la una wase se u nan ikyar sha mpin ne.
12, 13. (a) Yange Yesu tôndozwa a ornumungbenda la er nyi? (b) Ka han “Paradiso” u yange Yesu ôr kwagh shami la a lu?
12 Ior mba ve lu Yesu keen man keen mban ka mbanumungbenda. Môm ken a ve sember memen u nahan un tar, kaan er: “U ngu Kristu je gaa? Yima ase iyol you kua se kpaa.” Nahan cii kpaa, iferor u môm la gema na Yesu jighjigh. Tsô a gema a kaa a na er: “Umbur mo zum u wea nyôr sha tartor wou yô.” Hen shighe la je, Yesu tôndozwa a na kaa er: “Mimi je M kaan we nyian ne, U lu a mo imôngo ken Paradiso.”—Luka 23:39-43, NW.
13 Kpa kwaghôron u yange Yesu kaa er: “U lu a mo imôngo ken Paradiso” la inja na nena? Ka han Paradiso la a lu? Ka shami, paradiso u yange Aôndo er sha hiihii la ka han yange luu? Yange lu shin tar ne, shin yange lu shiin ga? Nahan Aôndo yange ver ior mba hiihii mbara ken paradiso u doonashe i yilan un er sule u Eden. Nahan aluer sea ôr ser or u yange eren afer ne una va lu ken Paradiso yô, ka u se nenge a mi ken mkav wase shighe u a va gema tar ne ua hingir ijiir i doonashe u lun shimi la, sha ci u ishemberti i i yer er “paradiso” ne inja na er “sule” shin “ijiir i memen.”—Genese 2:8, 9.
14. Ka sha nyi gbenda Yesu una va lu ken Paradiso imôngo vea ornumungbenda laa?
14 Yesu Kristu iyolna yô, ka u una va lu shin tar heen a iferor la imôngo ga. Ka nahan ga cii, Yesu una lu tor sha una lu nengen sha tar u Paradiso cii. Nahan sha inja i una lu vea or la yô Una nder un shin ku shi una wa ikyo sha ugbaiyol nav, sha akaa a yolough man a ken jijingi kpaa. Kpa ka sha ci u nyi shi Yesu una na or u ngise lu or u eren afer la ian er shi a lu ken Paradiso laa?
15. Mba ve lu “perapera ga” mbara kpa á nder ve sha ci u nyi?
15 Ka mimi yange or ne eren aferakaa. Yange lu ‘orperapera ga.’ Shi, yange fa awashima u Aôndo ga. Kpa luun er yange una vandefan mbaawashima mba Aôndo nahan yange ma lu or u eren iferee? Sha u fan yô, Yesu una va nder iferor ne, kua ior mbagenev kpaa umiliôn dubu imôngo mba yange ve kpe ken lanegh vegh la. Sha u tesen ikyav yô, ken uderimbaanyomov mba ve kar la ior kpishi yange ve kpe mba yange ve fa u ôron ga shin ve vande nengen a Bibilo tsô kpaa ga yô. Kpa a va nder ve shin Sheol, shin Hade. Tsô, ken tar u paradiso la yô, a tese ve u fan ishima i Aôndo, shi vea lu a ian gbargbar u tesen er Aôndo doo ve ishima sha aeren a ve la.
16. (a) Ken mbakpenev mbara ka unô á nder ve ga? (b) Hii nan i doo u se ôron ijir sha akaa ga? (c) Kanyi i gbe u ia hemba lun ishimaveren yase?
16 Ka u kaan er hanmaor yô nana nder shin ku ga. Bibilo i tese er Yuda u Isekarioti, u yange nenge Yesu mker la, á nder un ga. Sha ci u isholibo na i yange er sha apera la yô, i yila Yuda er “wan u mtim.” (Yohane 17:12) Un yô a vande zan ken Gehena ape mnder u shin ku a lu mayange ga la. (Mateu 23:33) Mba ve er ifer sha apera zum u ve vandefan ishima i Aôndo kera yô ka icighan jijingi ve lu masen eren un isholibo ye. Man mba ve er icighan jijingi isholibo cii Aôndo una nder ve ga. (Mateu 12:32; Mbaheberu 6:4-6; 10:26, 27) Kpa, er i lu Aôndo a lu Orjir yô, se mba a ityôikyaa i kaan ser mbaaferev mbagenev mba sha ayange a tsuaa shin mba hen ayange ne á nder ve shin á nder ve ga ze. Aôndo fa mba ve lu shin Hade man mba ve lu ken Gehena yô. Kpa se yô, ka u se nôngo sha afatyô wase cii sha u lun anzaaior a Aôndo a soo u lun a mi ken msertar na u he la yô.—Luka 13:24, 29.
17. Ka unô i kera gbe u nderen ve sha er ve̱ ember uma u tsôron la ga?
17 Shi kwagh u a lu yô ka mba vea zua a uma u tsôron cii á nder ve a nder ga. Mba civir Aôndo kpishi mba ve lu hegen ken “ayange a masejime” a tar ne né vea due ken ityav mbi Armagedon. Man shi, er vea lu mbaperapera mba ken “tar u he” yô, vea kera kpe ga. Kwagh u yange Yesu kaa a Marta la una kule shami vough sha inja i yolough kpaa: “Man anti or u nan lu uma man nan nem jighjigh yô, nana kpe mayange ga.”—Yohane 11:26; 2 Timoteu 3:1.
18. Mba ve lu “mbaperapera” mba á nder ve mbara ka unô?
18 Nahan ka unô ve lu “mbaperapera” mba á va nder ve? Ka mba jighjigh mba ngise ve civir Aôndo cii man Yesu Kristu va shin tar ne la. Mbakpishiv ken a ve i yila ve sha ati ati ken Mbaheberu ityough 11 la. Yange ve lu a ishimaverenkeghen i yemen sha ga, kpa lu i lun shin tar ne. Shi ken “mbaperapera” mba a nder ve la yô ka mbatomov mba Aôndo mba jighjigh mba ve sember kpen ken anyom a karen la. Aôndo una nenge er ishimaverenkeghen ve i va lun uma gbem sha won shin tar ne la i iv shami vough sha u nderen ve shin ku.
SHIGHE U A NDER IOR MAN PE A NDER VE LA
19. (a) Yesu yange lu or u vanden nderen shin ku sha nyi gbenda? (b) Ka unô ve dondo sha u nderene?
19 I ôr kwagh u Yesu Kristu “er i lu Un A hii nderen shin mbakpenev yô.” (Aerenakaa 26:23) Inja na yô mba vea kera kpe mayange ga mbara cii ka un a lu u hiihii u vanden nderen shin ku ye. Shi ka un á lu u hiihii u nderen shi lun ken jijingi ye. (1 Peteru 3:18) Kpa Bibilo i kaa a vese er mbagenev kpa mba: “Kpa hanma or nana lu sha nongo u nan. Iyiagh ki tsutswaagh yô, ka Kristu; kwagh u a dondon yô, ka mba ve lu ior i Kristu sha m-ande Na la.” (1 Mbakorinte 15:20-23) Nahan sha mnder u shin mbakpenev la mbagenev vea vande nderen a mbagenev.
20. (a) Ka unô “ve lu ior i Kristu”? (b) Ka mnder u nyi ve zough ami?
20 “Mba ve lu ior i Kristu” mbara ka mbahenen mba ve lu jighjigh mba 144,000 mba i tsough ve u teman tor a na imôngo ken Tartor la. Ken mnder ve u yemen sha la, Bibilo i kaa er: “Or u nan lu a ci sha mnder u hiihii ne yô, saan nan iyol, nan ngu icighanor kpaa. Mban yô, ku u sha uhar la ngu a tahav sha a ve ga, vea gema vea . . . tema tor a Na imôngo sha anyom dubu la.”—Mpase 20:6; 14:1, 3.
21. (a) “Mnder u hiihii” la hii hanma shighee? (b) U tan akperan ga yô ka unô ve nder kera ve lu uma sha?
21 Mba vea dondo sha u nderen shin ku er Kristu yange nder nahan la yô, a lu mba 144,000 mbara. Mba a kwar sha “mnder u hiihii” la, ka “mnder u shin mbakpenev la.” (Mbafilipi 3:11) Kwagh ne una er hanma shighe? Ka ken “m-ande na” la, kape Bibilo i kaa la. Er se vande henen ken ityouv mbi mbi kar mbila nahan, m-ande u Kristu hii ken inyom i 1914 la je. Nahan “iyange” i “mnder u hiihii” u Mbakristu mba nan jighjigh mba yemen sha la i va kera kpaa. Mbaapostoli kua Mbakristu mba tsuaa mbara ve nder ve kôndo ve yem kera kpaa man anyiman nga sha kwagh ne ga.—2 Timoteu 4:8.
22. (a) Shi ka unô ve lu aa kwar ken “mnder u hiihii” laa? (b) Ka hanma shighe i nder ve?
22 Kpa Mbakristu mbagenev mba ken shighe u mtemtor u Kristu u i nengen a mi ga ne mba ve lu a ishimaverenkeghen i vea za tema tor a Kristu imôngo shaala yô. Ka asande a ve je la, shin mbashin ken mba 144,000 mbara. Mnder ve ka hanma shighe? Ve ka u vea kera yav shin ku ga, shighe u ve kpe la je ka u vea karen a kar. Bibilo i pase waeng er: “Ka se cii sé kpe ga, kpa á va gema se cii. Á lu fese je er ka i pelegh ashe nahan, sha mtenge u ikpamkor i masetyô la, gadia á tôngo ikpamkor man á nder mbakpenev.”—1 Mbakorinte 15:51, 52; 1 Mbatesalonika 4:15-17.
23. Bibilo i pase u geman lun ken jijingi la nena?
23 Kpa “mnder u hiihii” ne, a nenge a mi sha ashe a inyam ne ga. Ka mnder u za lun uma ken jijingi. Bibilo i pase mgem u za lun uma ken jijingi la nahan: “Mba lee kwagh u a lu u hôôn yô, kpa mba gem mba nderen kwagh u a lu u hôôn ga yô. Mba lee kwagh u iheenegh mba gem mba nderen kwagh u icivirigh. . . . Mba lee iyol i sha marami, mba gem mba nderen iyol i sha inja i jijingi.”—1 Mbakorinte 15:42-44.
24. (a) Ka mnder u nyi a dondo sha “mnder u hiihii” laa? (b) Ka sha ciu nyi i yer er ka “mnder u hemban doon” o?
24 Nahan cii kpaa, u kaan er “mnder u hiihii” la tese ikyav er u genegh ngu dondon sha ngula. Ngun ka mnder u lun uma shin tar u paradiso u̱ á lu sha ci u mbaperapera man mba ve lu mbaperapera ga kpaa la. Kwagh ne una er shighe u Armagedon una kar kera la. Á lu “mnder u hemban doon” a mnder u Eliya man Elisha yange ve nder mbayev nomso mbara nahan kua u mbagenev mba ngise i nder ve la kpaa. Sha ci u nyi? Ka sha ci u aluer mba á nder ve shighe u Armagedon una kar kera la vea soo u civir Aôndo yô vea kera kpe maiyange ga.—Mbaheberu 11:35.
IVANDE I AÔNDO
25. (a) Hii nan i kera lu iyol i yange i kpe la jim á nder i ga? (b) Kanyi á nderee, shi mba á nder mbara kanyi á na ve?
25 Aluer or kpe kera nahan, shi kanyi a va ndere? A kera lu iyol shon i yange i kpe la ga. Bibilo i tese kwagh ne sha kwagh u mba nderen za lun uma sha mbara. (1 Mbakorinte 15:35-44) Shin mba vea lu uma shin tar heen mbara je kpaa kera ka iyol i yange ve lu a mi cii ve kpe la shi á nder ve a mi ga. Gadia iyol la hôô hingir inya. Shi alegh a iyolough la hôô hingir iyol i akaauma a genegh. Nahan Aôndo una kera nder á lu iyol la jim ga kpa á lu or la jim u yange kpe la. Mba ve lu yemen sha mbara yô, una na ve iyol i he i ken jijingi. Mba a nder ve sha u ve̱ lu uma shin tar ne la kpaa, una na ve iyol i he. Iyol i he ne ia lu kwav kwagh môm a i yange nan lu a mi cii nan mase kpen la sha er mba yange ve fa nan mbara vea nenge a nan shi vea kav kpaa yô.
26. (a) Ka sha nyi mnder u shin ku la a lu kwagh u kpilighyolo? (b) kanyi akaa uumace ve feityô ve er ia wase se u kaven agee aa Aôndo a umbur mba ve kpe mbaraa?
26 Kwagh u mnder u shin mbakpenev ne ka ivande i kpilighyol kpishi je. Or u a kpe la alaghga nan vande zuan a kwaghfan man mkav wuee sha ayange a uma u nan la. Shi yange nan lu a inja i i tese mlu-kposo u nan a orgenegh yô. Nahan kpaa Yehova Aôndo una umbur hanma kwagh cii, shi una hide nan a mbamlu mba nan mbara shighe u Una nder nan la. Er Bibilo i kaa sha kwagh u mbakpenev mba á va nder ve mbara nahan: “Gadia ka sha a Na man ve cii ve lu uma ye.” (Luka 20:38) Uumace ka ve koso akenge kua ufoto mbaiorov kpaa, shi ve va waan amo ve shighe u ve kpe kera la. Kpa, Yehova una fatyô, man shi una er nahan kpaa, una hide a mbakpenev mba a umbur kwagh ve mbara cii!
27. Ka mbampin mba nyi ve lu mba nan ikyar shami ken hemen sha kwagh u mnder u shin ku laa?
27 Bibilo i ôr se kwagh ngee sha kwagh u uma u ken Paradiso shighe u á nder mbakpenev kera la. Ikyav i tesen, Yesu yange ôr kwagh u mba duen, mbagenev yô á lu “mnder u uma” kpa mbagenev yô á lu “mnder u ijirôron.” (Yohane 5:29) Yange ver ishima er nena? Mba ve lu “mbaperapera” mbara mlu ve una lu kposo a mba ve lu “perapera ga” mbara shighe u vea nder shin mbakpenev la shinii? Itinekwagh i Iyange i Jirigh la ia na ikyar sha mbampin mban sha ci wase.
[Mbampin Mba Ngeren u Henen]
[Pictures on page 167]
“M fa, una nder sha mnder u sha iyange i masetyô la”
Yange Eliya nder wan u kwasecôghol
Yange Elisha nder wanye
Orkpen u yange za bende aa akuhe a Elisha la yange nder
[Pictures on page 168]
Ior mba yange Yesu nder ve la:
Wan u kwasecôghol u ken Nain
Lasaru
Wan u Yairu u kwase
[Pictures on page 169]
Mbagenev mba yange i nder ve la:
Dorka
Yesu iyolna
Utiku
[Foto u sha peeji 170 la]
Paradiso u yange Yesu tôndozwa a ornumungbenda la ngu hana?
