1, 2. (a) Ka i er nan ve iyua i̱ gba kwagh kpishi sha ishigh ki oro? (b) Er nan ve se fatyô u kaan ser ipaan ka iyua i hemban cii i or nana zua a mini?

I LU nahan ka nyi iyua ú zough a mi i̱ hembe gban kwagh sha ishigh you ciili? Saa iyua ia taver ishe keng ve ia gba or kwagh ga. Sha kpôô yô, iyua gbe kwagh sha ishigh ki or ka lu mgbe u i̱ gbe ishe la kpee ga. Kpa aluer í na ú iyua man i̱ va ú a msaanyol shin i̱ kure ú gbayol yô, nahan imba iyua la ngi ú a inja.

² Ken uiyua mba í sar ú er ma ú tse ma ú zough a mi cii kpa, igen ngi i̱ i̱ hembe cii yô. Ka iyua i Aôndo a ne orumace la. Yehova na se akaa ngee, kpa iyua i̱ hemban cii i̱ a ne se yô, ka nagh ku ipaan ku Wan na, Yesu Kristu la. (Mateu 20:28) Er se nenge ken ityough kin nahan, ipaan ka iyua i̱ hemban cii i̱ se tsa se zua a mi je la, gadia ka í ia va se a msaanyol u hemban sha won, u una kure ugbayol asev cica cii kpaa ye. Nahan a fatyô u kaan ér ka sha ipaan ne kpaa Yehova a tese sha gbenda u hemban cii ér ú doo un ishima ye.

3. Ipaan kanyi, man kanyi i gbe u se hii kaven ve, se fa er iyua la i̱ lu kwagh u kpegh ga?

³ U ngeen kwagh ga yô, ipaan ka kwagh u Yehova a  ne sha u yiman orumace sha ikyev i isholibo man ku yô. (Mbaefese 1:7) Sha u se kav ityesen i Bibilo ne yô, doo u se hide se gbidye kwar se nenge kwagh u yange za hemen ken sule u Eden la. Ka er se kav kwagh u ngise Adam er isholibo ve saa un la nahan ve, se mase kaven ityôkyaa i í ne ve ipaan í lu se iyua i vesen yum ye.

4. Uma u vough la yange lu kwagh u Adam ma numbe a mi ga nena?

⁴ Ngise Yehova gba Adam yô, a na un kwagh u injaa u doon tsung—lu uma u vough u lun a mshi shio. Gbidye kwar tsô ú nenge er kwagh u í na Adam ne lu kwagh u numben a mi ga yô. Er í gba un lu a mshi iyol ga, ishima na kpa lu a acôghol iyol shio yô, nahan lu u una gba angev ga, una beeyol ga, una kpe kpaa je ga. Un lu orumace u vough, nahan mlu na vea Yehova kpaa lu ikyooso ikyooso, kangenaa je. Bibilo kaa ér Adam lu “wan u Aôndo.” (Luka 3:38) Nahan Adam lu vea Yehova Aôndo ikyooso ikyooso, di er wan ka una doo ter u nan ishima ve, ve lu kôôsôô nahan. Yehova ôron kwagh a wan na u lu shin tar ne, tindin Adam ityom, shi pasen un kwagh u un soo ér a̱ er kpaa.—Genese 1:28-30; 2:16, 17.

5. Ikyav i kwagh u Bibilo i̱ kaa ér yange i gba Adam “sha inja i mlu u Aôndo” la ér nyi?

⁵ Yange i gba Adam “sha inja i mlu u Aôndo je.” (Genese 1:27) Kpa ú ngu wer Adam bee Aôndo sha mlu u iyolough ga. Sha ci u, er i vande pasen ken Ityough ki sha 1 kira nahan, Yehova ka jijingi u a fatyô u nengen a na ga yô. (Yohane 4:24) Nahan Yehova ngu a iyol i inyam man awambe ne ga. Kpa yange i gba Adam sha inja i mlu u Aôndo, inja na yô í gba un lu a aeren a Aôndo, inja er dooshima man kwaghfan man ieren i mimi kua agee nahan. Shi Adam lu er Ter na nahan sha gbenda u vesen ugen kpaa, lu a ian i eren kwagh u a tsough u eren la. Nahan Adam lu er ka atoki ga. Kpa un lu a ian i eren kwagh sha ishima na, shi tsuan kwagh u a nenge wener ka u doon shin ka u bo la kpaa. Nahan luun er yange una kaa a ishima na wener una ungwa  imo i Aôndo yô, ma lu uma gbem sha won ken Paradiso shin tar.

6. Yange Adam hemba Aôndo ato nahan, lu nyi i̱ saa unu, man kwagh ne bende a tsombor na nena?

⁶ Nahan wanger, zum u Adam hemba Aôndo ato, man i kure un ijir ér a kuma ku yô, a kimbi injar i vesen tsung je. Isholibo na la i̱ na yô, uma na u vough la saa, kua mbamtsera mba imba uma la ma i̱ va a mi la kpaa cii. (Genese 3:17-19) Kwagh er vihi yô, lu Adam tswen tsô uma u injaa ne saa un ga, kpa kua ônov nav mba lu a̱ mar ga mbara kpaa cii. Mkaanem ma Aôndo kaa ér: “Er isholibo nyôr shin tar sha or môm, man ku gema va sha ci u isholibo yô, nahan ku va sha ior cii sha ci u ve cii ve er isholibo yô.” (Mbaromanu 5:12) Nahan se cica cii se ya dyako u isholibo hen Adam. Ka nahan yô Bibilo kaa ér yange ‘tee’ iyol na kua tsombor na kpaa cii, isholibo man ku yam. (Mbaromanu 7:14) Adam man Ifa kera lu a ma hua u waren ga, gadia ve hemba Aôndo ato sha apera. Kpa hide tsombor ve, kua se kpaa di ye?

7, 8. Ipaan ngi a akaa ker ahar a nyi?

⁷ Yehova maa na ipaan sha u yiman orumace. Ipaan kanyi? Ipaan ngi a akaa ker ahar. Hiihii yô, ipaan ka injar i ka i kimbi sha u hiden paan kwagh u i ker un kwar yô. A fatyô u tôôn ipaan karen sha inyaregh ki ka i kimbi sha u paan or u i ker nan kwar ken uitya yô. Sha uhar yô, ipaan ka ishe inyar í í ne sha kwagh yô. A fatyô u tôôn karen sha inyaregh ki or ka nana vihi kwagh ve, í wa nan, nan kimbi shin nana vihi or iyol ve í wa nan, nan kimbi la. U tesen ikyav yô, aluer or er aikyôr, man ka ibo i nan yô, alaghga a kaa ér nana̱ kimbi kwagh u nan vihi la vindi vindi.

⁸ Kpa, á kar han ve a kimbi zege injar i Adam va a mi sha avese cii la, je shi a paa se sha ikyev i isholibo man ku kera kpaa sha wono? Se time ase sha ipaan i ngise Yehova na la man mtsera u ipaan shon hen a we kpaa.

9. Lu ipaa i nyi nahan kwagh gba sha mini?

⁹ Er lu uma u vough je saa yô, lu u mayange ma uma u lun a acôghor iyol môm una fatyô u hiden paan uma u saa la ga. (Pasalmi 49:7, 8) Lu ipaan i ia kuma sha kwagh u vande saan la vough kwagh gba sha mi ye. Kwagh ne zua sha perapera u í nger ken Mkaanem ma Aôndo la, ér: “Uma sha uma.” (Duteronomi 19:21) Tsô, á lu nyi je ve ia kuma sha uma u vough u Adam ta kera la sha wono? Lu u saa á lu uma u vough ugen kpee ve, una lu “ipaa” i kuman vough ye.—1 Timoteu 2:6.

10. Yehova yange na ipaan la nena?

¹⁰ Yehova na ipaan ne nena? A tôô wan na u vough u ken jijingi ugen a tindi shin tar. Kpa Yehova gba gesen uwegh tsô maa kôr wan u ken jijingi tsô tindi ga, a her a her tsuan u una tindi yô. Lu Wan na u môm môm, u hemba doon un ishima cii la je, a tindi ye. (1 Yohane 4:9, 10) Wan ne kpa undu iyaagh nagh shaala a mkighir shio. (Mbafilipi 2:7) Er se vande ôron ken ityough ki sha unyiin kira nahan, lu ivande je Yehova er sha u karen a uma u Wan na la va wan ken iyav mbu Maria ye. Nahan í mar Yesu sha icighan jijingi u Aôndo, lu orumace u vough, mtsaha u isholibo la bende a na ga.—Luka 1:35.

11. Or môm tseegh nana hingir ipaan sha ci u ior kpishi nena?

¹¹ Or môm tseegh nahan nana lu ipaan sha ci u ior kpishi nena, jim je yô nana er nan ve, nana hingir ipaan sha ci u uumace mba ve lu umiliôn imôngo laa? Kpa hide sha gbenda ugen di yô, se fatyô u pinen ser, uumace mba ve hingir umiliôn imôngo hegen ne di yô, yange hii nan ve, ve hingir mbaasorabo? Umbur wer Adam yange eren isholibo yô, maa uma u vough u lu a mi la saa je. Sha nahan yô, kera lu a uma u vough u una gema a mi una na ônov nav dyako ga. Kpa, de lu isholibo man ku na ve dyako ye. Yesu u Bibilo i̱ yer ér ka “Adam u masetyô la,” lu a uma u vough, gadia  er ma isholibo ga. (1 Mbakorinte 15:45) Inja na yô a fatyô u kaan ér Yesu kar tile sha ian i Adam la sha u yiman se. Yesu gem uma na u vough u lun a acôghor iyol shio la ne nagh a mi sha er Aôndo kaa ér a̱ er la yô, hen zum la maa kimbi injar sha isholibo i Adam la. Nahan Yesu na hingir u ônov mba Adam vea lu a ishimaverenkeghen.—Mbaromanu 5:19; 1 Mbakorinte 15:21, 22.

12. Ican i yan i Yesu la yange i̱ tese nyi kwagha?

¹² Bibilo pase ican i Yesu yange ya cii ve mase kpen la vighe vighe. Í gbidye un tsusee shi í mande un sha kon sha gbenda u nyoon kpishi kpaa, a mase kpen ku u nyoon sha kon. (Yohane 19:1, 16-18, 30; Nenge Ngeren u Seer la, sha peeji 204-206.) Kpa, er nan ve gba u Yesu una ya ican yum nahana? Ken hemen yô, se va hen ken ityough ki gen ken takerada ne se fa er yange Satan senge wener aluer ican er uumace mba ve civir Yehova yô, mô ve môm tsô kpa nana cihi a tile sha jighjigh u na̱n ne Yehova la her ga la nahan. Er Yesu ya ican je ishar de, kpa jighjigh u nan na tenger ga nahan, maa a na mlumun u hemban cii sha imbwase i Satan la. Yesu tese gbar gbar ér orumace u vough u nan lu a ian i eren kwagh u nan soo la nana fatyô u tilen sha perapera u nan hen Aôndo, shin Diabolo una er nyi je kpaa. Perapera u Wan u Yehova u ishima ishima ne yange una na Yehova msaanyol kpen kpen je!—Anzaakaa 27:11.

13. Yange í kimbi injar i paan se la nena?

¹³ Kpa, yange i kimbi injar i paan se la nena? Sha uwer u Mbayuda u ér Nisan 14, 33 S.W. yô, Yehova de i̱ wua Wan na u vough, u lu a isholibo iyol ga la. Nahan Yesu gema uma na u vough la na nagh a mi “kwa môm” maa bee je. (Mbaheberu 10:10) Yesu kpe kera, ka va nyer sha iyange i sha utar yô, Yehova maa nder un shin ku hide lu uma ken jijingi. Yesu kôndo yem sha, za gema injar i nagh ku a na sha uma na u vough la na Aôndo, sha u paan tsombor u Adam. (Mbaheberu 9:24) Yehova ngohol injar i nagh ku  Yesu la hingir kwagh u paan u yiman orumace sha ikyev i isholibo man ku.—Mbaromanu 3:23, 24.

14, 15. Cii man se zua a “mde u asorabo” yô, saa se er nyi?

¹⁴ Er se lu ken isholibo nahan kpa, ipaan la ia fatyô u van se a averen kpishi je. De se time sha averen a se zua a mi hegen la, man a se va zua a mi ken hemen sha iyua i hemban cii i̱ Aôndo a ne se ne.

¹⁵ Mde u asorabo. Er se ye dyako u myen yô, ka sha ican tsung ka se kôr cio u eren kwagh u a lu u vough la ye. Hanmô wase cii nan eren isholibo sha mkaan shin sha ieren. Kpa, se fatyô u zuan a “mde u asorabo” sha nagh ku ipaan ku Yesu la. (Mbakolose 1:13, 14) Kpa, a gba den se asorabo ase tsô ga, saa se zungwe sha á tsung, se gema ijime a á kpaa. Shi saa se sôn Yehova, se zamber un ser a̱ nenge jighjigh u se ne nagh ku ipaan ku Wan na la, nahan a̱ de se asorabo ase.—1 Yohane 1:8, 9.

16. Kanyi i̱ wasen se u civir Aôndo a imoshima i wang na, man imoshima la gba se kwagh nan je?

¹⁶ U zuan a imoshima i wang sha ishigh ki Aôndo. Aluer imoshima i or ngi nan nan ibo yô, a ngôôr vôron nan iyol ga, shi uma kpa una due nan ishima. Kpa, er ipaan la i bugh ian i a de se asorabo yô, nahan Yehova de ér se̱ civir un a imoshima i wang, shin er se yen nahan kpaa. (Mbaheberu 9:13, 14) Nahan yô se mba er kwagh a Yehova vangertiôr. Ka nahan ve se fatyô u zan hen a na ken msen vangertiôr ye. (Mbaheberu 4:14-16) Ka sea lu a imoshima i wang yô, se zua a bemshima, shi se lu a civiryolough, shi msaanyol wase kpa a seer.

17. Ka averen a nyi Yesu a kpe sha ci wase ve, í hingir u se zua a mi?

¹⁷ Ishimaverenkeghen i̱ va lun uma ken paradiso shin tar la. Mbaromanu 6:23 kaa ér: “Injar i isholibo i kimbin yô, ka ku.” Shi ivur shon i môm ne za hemen kaa nahan ér: “Kpa iwua i sha mrumun u sha mhôôn u Aôndo yô, ka  uma u tsôron ken Kristu Yesu Ter wase.” Se vande timen sha averen a Paradiso shon u a lu van shin tar la una va a mi la ken Ityough ki sha 3 kira ken takerada ne. (Mpase 21:3, 4) Averen ne cica cii, kua uma u tsôron a mnyoon shio kpaa, akaa ne cii ka er Yesu yange kpe sha ci wase nahan ve, ian i bugh i se zua a á ye. Kpa, cii man se zua a averen ne yô, gba u se tese ser iyua i ipaan la i̱ gba kwagh sha ishigh yasegh.

18. Er nan ve i doo u se lu a iwuese sha nagh ku ipaan ku a ne se nee?

¹⁸ Er nan ve i doo u se sugh Yehova kpishi sha iyua i ipaan laa? Ityôkyaa yô, or ka nana̱ ya ican, nana̱ nôngo kwagh kpoghuloo, shin nana̱ vihi inyaregh je kpaa cii ve, nana̱ mase zuan a iyua nan we yô, imba iyua la ka i hemba gban we kwagh cii. Ka sea nenge a iyua i or nan ne se, man sea fa dedoo ser iyua la tese ér se doo or la ishima tsung nahan, kwagh la ka a kôr se ken ishima kpishi. Ma iyua igen i môm kuma sha iyua i ipaan la ga, gadia Aôndo de ér kwagh u a hembe lun a inja cii la a̱ saa sha u una na se iyua ne yô. Yohane 3:16 kaa ér: “Tar ne doo Aôndo ishima je, nahan A na Wan Na u môm môm la.” Ka ipaan ne í lu gbenda u hemban cii u Yehova a tese ér se doo un ishima ye. Shi ka í  kpaa í tese ér se doo Yesu ishima tsung ye, gadia un gema uma na na nagh a mi sha ci wase. (Yohane 15:13) Nahan iyua i ipaan ne i̱ wase se u kaven gbar gbar ser hanmô wase asange asange nan doo Yehova man Wan na ishima.—Mbagalatia 2:20.

19, 20. Ú tese wer ú ngu a iwuese sha iyua i ipaan i Aôndo a ne se la sha nyi igbenda?

¹⁹ Kpa, ú tese wer ú ngu a iwuese sha iyua i ipaan i̱ Aôndo a ne ú ne nena? Hiihii yô, nôngo tsung seer fan kwagh u Yehova, un u a Hembe Nagh tswen la. (Yohane 17:3) Aluer ú tôô takerada ne ú ngu henen Bibilo a mi yô, nahan ú seer zuan a mfe ne. Ú nguren fan kwagh u Yehova seer yô, kape una lu hemban doon we ishima kpaa je la. Dooshima la di una na a sar ú u eren ishima na.—1 Yohane 5:3.

²⁰ Tese wang wer ú na ipaan i Yesu jighjigh. Ngise Yesu iyol na kaa wener: “U nan ne Wan jighjigh yô, nan ngu a uma u tsôron.” (Yohane 3:36) Se tese ser se na Yesu jighjigh nena? Or tesen ér nan na jighjigh imba la sha ityumbuzwaagh tseegh ga. Yakobu 2:26 kaa ér: ‘Jighjigh u nan u lun a aeren ga yô, ngu kpenegh.’ Man kape í lu kpaa je la, ka sha “aeren” shin ityom yase la se tese ser mimi je se na jighjigh ye. Gbenda u vesen u se tese ser se na Yesu jighjigh yô, ka u nôngon tsung dondon un sha kwaghôron wase, kua sha ieren yase kpaa.—Yohane 13:15.

21, 22. (a) Er nan ve i doo u se zaan mkombo u Kwaghyan u Umbur Ter u í kombo sha hanma inyom laa? (b) Kanyi kwagh a va pase ken ityough ki sha ki dondo nee?

²¹ Za mkombo u Kwaghyan u Umbur Ter u̱ í kombo hanma inyom la. Sha iyange i Nisan 14, 33 S.W. la aikighe, Yesu kaa a mbahenen nav wener ve eren icighan mkombo ugen, mba yer un ken Bibilo ér “kwaghyan u umbur Ter.” (1 Mbakorinte 11:20; Mateu 26:26-28) Shi, mba yer mkombo ne kpaa ér M-umbur u ku u Kristu. Yesu ver mkombo ne ér una wase mbaapostoli nav, kua Mbakristu mba mimi  mbagenev kpaa cii, ve̱ fa ér ka er un orumace u vough un gem uma na un ne ken ku nahan ve, i hingir u uumace vea zua a ipaan ye. Nahan Yesu ôr kwagh u mkombo ne kaa wener: “Eren nen kwagh ne sha u umbur Mo.” (Luka 22:19) Ka sea eren M-umbur u ku u Yesu ne yô, se umbur dooshima u kpilighyol u Yehova man Yesu ve lu a mi sha avese ve, ve paa se la. Ka er se zaan M-umbur u ku u Yesu ne hanma inyom nahan ve, se tese ser se mba a iwuese sha ipaan ne ye. *

²² Sha mimi yô, ipaan i Yehova a ne se la ka zege iyua i numben a mi ga cii. (2 Mbakorinte 9:14, 15) Iyua shon i kpilighyol ne ia fatyô u lun mba ve kpe mbara kpa a mtsera. A va pase er í ne ve kwagh a lu nahan la ken ityough ki sha 6 man 7 la.