1, 2. U duen ken kwaghaôndo u aiegh kera yô, ka mpin u nyi i doo u u pine iyol you we, man hii nan ve u hen wer mpin ne ngu hange hange?

TÔÔ wer ma iferor ngu haan ihyôghonov mbi bov hen akôngo a ya wou myer, or môm fa ga. Nahan ya wou cii kera ka kwagh u or a fatyô u lun her ga. Aluer u fa kwagh ne nahan u er nena? Sha mimi yô, aluer u fatyô yô u due ya la kera. Er u due je kpa, u lu pinen a ishima you wer, ‘Ihyôghonov mbi bov mbira nam angev ga ga?’

² Kape kwagh u kwaghaôndo u aiegh kpa a lu je la. Bibilo tese ér i hôngor a imba mcivir la sha atesen a hôngorough man aeren a dang. (2 Mbakorinte 6:17) Ka sha ci u nahan ve i lu hange hange u u due ken “Zegebabilon” u a lu tartor u kwaghaôndo u aiegh sha tar cii la kera ye. (Mpase 18:2, 4) U due ken kwaghaôndo u aiegh kera vee? Aluer wea due ker kera yô, u kuma iwuese. Kpa u duen ken kwaghaôndo u aiegh kera shin den un tseegh kuma ga, á gba u u er kwagh a hemba nahan. U duen ken kwaghaôndo u aiegh kera yô, pine iyol you wer, ‘acôghor a mcivir u aiegh shi ken a mo?’ Time ase sha akav agen a a lu sha kwagh ne yô.

3. (a) Bibilo kaa ér nyi sha kwagh u ieev mbi civiri, man hii nan ve a taver mbagen u lumun mnenge u Aôndo sha kwagh nee? (b) Aluer u ngu a nyityôkwagh i i gbe i zough a mcivir u aiegh cii yô doo u u er a mi nena?

³ Ior mbagenev mba a ieev shin iwunaakombo hen uyaav  vev anyom imôngo. We kpa kape i lu laa? Aluer u ngu a akaa ne yô, alaghga u hen wer u eren msen hen Aôndo a akaa ne shio la ka shami ga. Alaghga je yô, u var a akaa ne kangenaa je. Kpa ka Aôndo a tese se gbenda u a soo ér se civir un ye, man Bibilo tese ér a soo ér se civir un a ieev ga. (Ekesodu 20:4, 5; Pasalmi 115:4-8; Yesaia 42:8; 1 Yohane 5:21) Nahan u fatyô u tan ikyar a mcivir u mimi sha u vihin nyityôkwagh i u lu a mi, i i gbe i zough vea mcivir u aiegh cii. Nôngo sha afatyô wou cii akaa ne a lu u kwagh u “hôngorough” er Yehova kpa a lu un kwagh u hôngorough nahan.—Duteronomi 27:15.

4. (a) Hii nan ve se fe ser mcivir u civir uter mba tsev la ka gbilin kwagha? (b) Ka sha ci u nyi Yehova yange venda a Mbaiserael ér ve de nyer iyol ken nyityô mcivir u akombo ga?

⁴ Mcivir u uter mba tsev kpa dumbur ken ukwaghaôndo mbaaiev kpishi. Cii man mbagenev fa mimi u ken Bibilo yô, ve na jighjigh ér mbakpenev mba ken tar u ujijingi, shi vea fatyô u wasen mbaumav shin vihin ve iyol kpaa. Alaghga ngise u nôngon tsung u eren akaa a wamen uter ou mba tsev mba ve kpe la. Kpa er u vande henen ken ityough ki sha 6 la nahan, mbakpenev fa ma kwagh ga shi mba mape gen kpaa ga. Aluer or  ngu nôngon ér nana lam a uter mba tsev yô nan ngu bumen a bume tsô. Hanma loho u i lu inja er u due hen mbadoon se ishima mba ve kpe la cii, ka hen ujijingi mbabov jighilii u dugh ye. Ka sha ci u nahan ve Yehova yange venda a Mbaiserael ér ve de keren ér vea lam a mbakpenev ga, shi ve de nyer iyol ken nyityô mcivir u akombo cii ga ye.—Duteronomi 18:10-12.

5. Aluer yange u civir eev shin u civir uter mba tsev yô, u fatyô u eren nena?

⁵ Aluer yange u civir eev shin u civir uter mba tsev yô, doo u u er nena? Ôr avur a Bibilo a aa pase u mnenge u Aôndo sha akaa ne yô, shi gbidye kwar sha á kpaa. Eren msen hen Yehova hanma iyange, pasen un er i sar u u tilen ken vegher u mcivir u mimi dông yô, shi sôn un a̱ wase u u lu a mnenge na la kpaa.—Yesaia 55:9.

6, 7. (a) I senge ér iniongo i Kirimishi ngi sha ci u mar u ana, man mbadondon mba Yesu mba sha derianyom u hiihii la ve ember iniongo nee? (b) Shighe u mbahenen mba Yesu lu shin tar la, lu unô ve eren uiniongo mba ember ayange a mara?

⁶ Sha gbaa u uiniongo mba eren kpa kwaghaôndo u aiegh una fatyô u hôngor a mcivir u or. U tesen ikyav yô, hen ase sha kwagh u Kirimishi. I senge ér Kirimishi ka iniongo i ember mar u Yesu, man ukwaghaôndo kpishi mba ve senge ér mba Mbakristu yô mba eren iniongo ne. Nahan kpa, ikyav tese ér mbahenen mba Yesu mba sha derianyom u hiihii mbara ve eren imba iniongo ne ga. Takerada u i yer ér Sacred Origins of Profound Things la kaa ér: “Yange i mar Yesu anyom kar je kuma er deri uhar nahan kpa or môm fa iyange i i mar un jighilii ga, man lu iorov kpuaa tseegh kwagh gba ve u fan iyange la ye.”

⁷ Luun er mbahenen mba Yesu yange vea fe iyange i i mar Yesu jighilii kpa ma ve ember i̱ ga. Sha ci u nyi? Sha ci u takerada u i yer ér The World Book Encyclopedia la kaa ér, Mbakristu mba sha ayange a tsuaa mbara yange ve “nengen iyange i mar  i ember, i̱ nyityô or cii ér ka iniongo i mbafanaôndoga.” Bibilo ôr kwagh uiniongo uhar tseegh mba yange i er sha u ember ayange a mar a ator ahar a ve civir Yehova ga yô. Uiniongo mba ember ayange a mar mbauhar mba i tér ken Bibilo la kpa lu mbahemenev uhar mba ve civir Yehova ga yô ember ve ye. (Genese 40:20; Marku 6:21) Shi yange i eren uiniongo mba ember ayange a mar sha u civir mbaaôndo mba mbafanaôndoga. U tesen ikyav yô, Mbaroma yange ve ember iyange i mar i aôndo ve u i yer ér Diana la sha iyange i Mei 24. Kpernan yô, ve ember iyange i mar i aôndo u iyange u i yilan ér Apollo la. Nahan yô, lu mbafanaôndoga ve ember ayange a mar ye, lu Mbakristu ga.

8. Pase er uiniongo mba ember ayange a mar ve gbe ve zough sha kwagh u mbaimegh yô.

⁸ Ityôkyaa igen kpa ngi i Mbakristu mba sha derianyom u hiihii mbara yange vea fe a fa iyange mar i Yesu je kpa ma ve ember i̱ ga yô. A̱ shi nan kpa mbahenen mba Yesu yange ve fa er m-ember u ayange a mar a gbe a zough sha kwagh u mbaimegh yô. Ikyav i tesen yô, Mbagrika man Mbaroma mba sha ayange a tsuaa mbara na jighjigh ér, hanma orumace yô jijingi ker mar u nan, shi kor nan sha ayange a uma u nan cii. Takerada u i yer ér The Lore of Birthdays la kaa ér, “yange a mar or sha iyange i mar i ma aôndo yô, jijingi u a ker nan mar la a ya ikyar vea aôndo shon.” Nahan mayange je Yehova una lumun a ma iniongo i i zough Yesu a kwagh u mbaimegh la ga. (Yesaia 65:11, 12) Kpa hii nan ve ior kpishi ve ye Kirimishi?

9. Hii nan ve yange i tsua iyange i Disemba 25 la ér i lu iyange i ember mar u Yesu?

⁹ Yesu va shin tar hide yem anyom kar uderi imôngo cii ve ior hii u ember mar na sha iyange i Disemba 25 la ye. Kpa lu sha iyange i i mar Yesu la ga, lu ken uwer u Oktoba i mar un ye. * Kpa er nan ve ior ve tsough iyange i Disemba 25 ér ka iyange mar i Yesu? Takerada u i yer ér The New Encyclopædia  Britannica la kaa ér mbagen mba ve va hingir Mbakristu ken masejime yô, “soo ér iyange la ma i zough vea iyange i̱ Mbaroma mbafanaôndoga eren iniongo i ember ‘iyange i mar i aôndo u iyange i i hembe cii la.’ ” Yange a kuma shighe u hir, shighe u iyange i kera te kpishi ga la yô, mbafanaôndoga ve kaa ér iyange i yem zende, nahan ve er uiniongo kpishi sha ci u iyange i i ne ve mtsee man iwanger la i̱ hide zende yô. Ve henen ér ka sha iyange i Disemba 25 la iyange ngi i mough hiden zende ye. Er mbahemenev mba kwaghaôndo lu nôngon ér vea gema mbafanaôndoga kpa ve hingir Mbakristu yô, ve ngohol iniongo ne i̱ hingir i̱ “Mbakristu.” *

10. Hii nan ve ior mbagen sha ayange a tsuaa la yaan Kirimishi ga?

¹⁰ I kav er iniongo i Kirimishi i dugh ityô ken uiniongo mba mbafanaôndoga yô ica i gba hegen. Er mhii u Kirimishi a zough sha atesen a ruamabera ga yô, ka nahan ve ken derianyom u sha 17 la, i cir Kirimishi u eren ken tar u Ingila man ityar i ngise tar u Amerika ngohol lu sha ikyev na la cii ye. Yange or a bunde tom sha iyange i Kirimishi yô, i tsaha nan kpee je. Kpa, ica gba ga tsô maa iniongo ne hide shi samber wuee je yô shi i seer aeren agen a he kpa sha mi. Shi Kirimishi hide lu zege iniongo, man kape ken ityar kpishi nyian kpa Kirimishi a lu iniongo i vesen her je la. Nahan kpa, er Kirimishi a dugh ityô ken kwaghaôndo u aiegh yô, mba ve soo u eren ishima i Aôndo cii mba ye Kirimishi ga,  shi hanma iniongo i i dugh ken mcivir u mbafanaôndoga la cii yô, mba eren i ga. *

11. Hii nan ve ior mbagen ve eren uiniongo, man kanyi kwagh i doo u se hemba haren ishima sha mini?

¹¹ Ior mbagen lumun ér ka mbafanaôndoga yange ve eren uiniongo mban ye, er Kirimishi nahan, kpa ve nenge ér ka kwaghbo u eren ve ga. Bee kera yô, ior kpishi ka vea eren uiniongo mban kpa mba tee ken ishima ér ve zua sha mcivir u aiegh ga. Heela tseegh ga, ior kpishi ka vea ember umemyol mban kpa, ve tôô ken ishima ve ér ka mcivir u aiegh ga. Shi uiniongo mban ka ve na icombor ian i zuan imôngo. Kape we kpa u hen laa? Aluer ka nahan yô, a̱ shi nan kpa ka dooshima u u lu a mi sha tsombor wou la a lu yangen we u tan ikyar a mcivir u mimi ye, ka kwaghaôndo u aiegh ga. Soon yô kape Yehova u a hii tsombor la a soo ér we u lu ken mlu u dedoo vea ior mba hen tsombor wou je la. (Mbaefese 3:14, 15) Kpa u fatyô u taver dooshima u hen tsombor wou la sha igbenda i Aôndo a lumun a mi yô. Apostoli Paulu pase kwagh u i doo u se hemba haren ishima sha mi yô, á nger wener: “Karen nen faan nen kwagh u a doo Ter ishima yô.”—Mbaefese 5:10.

12. Tese ikyav er i hii ve i doo u se palegh aeren a tyôô man uiniongo mba ve dugh ityô pe doon ga la yô.

¹² Alaghga u hen wer aluer uiniongo mban due ityô han han kpa kwagh la bende a gbenda u i eren ve nyian ne ga. Sha mimi yô, kwagh gba sha mhii u uiniongo mbanaa? Een! U tesen ikyav yô: U nenge a suwiit hen inya, maa u tôô u ya je? Mayange ga cii! Suwiit la hôngor. Uiniongo mba ior ve eren hegen gong gong la kpa alaghga vea lu inja er ve doo er suwiit u hen inya la nahan, kpa ve due hen ajiir a wang ga. Gba u se lu a mnenge u profeti Yesaia kpa lu a mi la ve se tile dông ken mcivir u mimi ye. Yange kaa a mba ve civir Aôndo sha mimi cii  ér: “De benden nen ma kwagh u hôngorough ave ga.”—Yesaia 52:11.

13. Ka mbamtaver mba nyi alaghga u tagher a mi zum u u tsough wer u er uiniongo mba ior ve eren gong gong ga yôô?

¹³ Zum u u tsough wer u nyôr iyol ken uiniongo mba ior ve eren la ga yô, u tagher a mbamtaver kpishi. Ikyav i tesen yô, alaghga a taver mba u eren tom a ve imôngo la u kaven er i hii ve u eren uiniongo mbagenev hen ijiir tom you ga yô. Aluer i na u iyua i Kirimishi nahan, u er nena? Aluer u ngohol nahan a lu sha mi gaa? Man aluer nomou shin kwase wou lumun a akaa a u ne jighjigh a mi la ga ye? U er nan ve a lu ônov ou inja er u ngu yangen ve u eren uiniongo yan tar ga?

14, 15. Aluer or sugh u er ve sughun ior shighe u ve lu eren ma iniongo, shin or na u iyua sha shighe shon yô, u er nena?

¹⁴ Doo u u er kwagh sha kwaghfan zum u u tagher a mzeyol sha kwagh u uiniongo mba eren yô. Aluer or sugh u ér “kirimishi a doo ase” shin “inyom i he i doo ase” yô, gba kaan a nan tsô wer m sugh u. Kpa aluer or shon ka or u u fe nan shin ka or u ne eren tom imôngo ye? U fatyô u seer tan nan iwanger. Aluer ka an or je kpa, lam a nan sha kwaghfan. Bibilo wa se kwagh ér: “Kwaghôron wen a̱ luun u doon gbem, u i we bar sha mi yô, sha u fa nen er i doo u nea ôr kwagh a hanma or yô.” (Mbakolose 4:6) Wa ikyo sha er u laha mbagenev ga yô. Kpa gema pase ve mtil wou sha kwaghfan. Pase ve wang wer u ngu wer iyua i nan shin iniongo i eren vihi u a vihi keng ga, kpa a hemba doon we u nan uiyua shi mirin iniongo sha shighe ugen kposo.

¹⁵ Aluer or soo u nan we iyua di yô, u er nena? Hanma kwagh cii har sha er i hii ve nan soo u nan we iyua la. Alaghga or u nan lu nan we iyua la nana kaa ér: “M fa u eren iniongo ne a vese ityô ga, kpa m soo u nan we iyua ne.” Alaghga sha ityôkyaa ne yô u nenge wer wea ngohol iyua la kpa kwagh ne tese ér u ngu eren iniongo shon ga. Nahan cii kpa, aluer or u nan ne u iyua la nan fa kwagh u jighjigh u nan wou ga yô, u fatyô u kaan a nan wer, u eren iniongo la ga. Nahan kwagh ne  una wase u pasen er i hii ve u ngohol iyua la kpa, we yô u ne or môm iyua sha iniongo shon ga yô. Kpa aluer u nenge wer or na u iyua a awashima u tesen ér u eren sha jighjigh u nan wou la ga, shin sha u tesen ér aluer or er u iyua i injaa yô, u gbihi jighjigh u nan wou la yô, a hemba doon u vendan imba iyua la.

16. U er kwagh sha kwaghfan sha kwagh u uiniongo mba ior ve eren la nena?

¹⁶ Aluer ior mba hen tsombor wou lumun a jighjigh u nan wou la ga ye? Ve kpa doo u u er kwagh a ve sha kwaghfan. Ityôkyaa ngi i hunan aeren a tyôo shin uiniongo mba anngôôv ou ve eren la ga. Kpa gema wa ian ve i tsuan kwagh u ve soo la man mbamhen vev ikyo, di er we kpa u soo wer ve wa ian you ikyo nahan. (Mateu 7:12) Palegh u eren nyityô kwagh i ia tese ér we kpa u ngu eren iniongo shon a ve ityô cii. Nahan kpa, aluer ka kwagh u a tese ér we kpa u ngu eren iniongo shon ga yô, de sendegh ikyaa ga. Kpa doo u hanma shighe yô, u eren kwagh u una za imoshima you i dedoo la iyol ga yô.—1 Timoteu 1:18, 19.

17. U wase ônov ou vea kav ér u ngu yangen ve kwagh zum u ve nenge mbagenev ve lu eren uiniongo la ga nena?

¹⁷ U er nan ve a lu ônov ou inja er u ngu yangen ve u eren uiniongo mba ruamabera a vende la ga? Kwagh ne cii har sha gbenda u u eren akaa sha ci u ônov ou sha ashighe agen ken inyom la. Mbamaren mbagen ka ve ver ashighe a nan ônov vev uiyua. Kwagh u a hembe doon u u er a ônov ou yô, ka u lun vea ve imôngo shi nengen sha a ve doo doo kpaa.

18. Aluer u ngu zan mbamkombo mba Mbakristu yô kwagh ne una wase u u tile ken vegher u mimi nena?

¹⁸ Saa u palegh mcivir u aiegh, u gema u tile ken vegher u mcivir u mimi keng ve u er ishima i Aôndo ye. Kwagh ne wa nyi man nyi kere? Bibilo kaa ér: “Sé wa nen ayol a ase  iko, sé taver nen ayol a ase asema u lun a dooshima man aeren a dedoo. Se̱ de bundu nen mbamkohol asev mba aduaav er mbagenev ve eren nahan la ga, kpa sé taver nen asema ayol a ase, i̱ seer eren nahan er ne nenge iyange la i lu mgbôghom yô.” (Mbaheberu 10:24, 25) Mbamkombo mba Mbakristu ka aaven a injaa a civir Aôndo sha gbenda u a lumun a mi yô. (Pasalmi 22:22; 122:1) Ka i “taver se asema” ken mbamkombo mban a Mbakristu mba nanjighjigh a vese imôngo.—Mbaromanu 1:12.

19. Hii nan ve i doo u u lam a ior mbagenev sha akaa a u hen ken Bibilo laa?

¹⁹ Kwagh ugen u una wase u u tile ken vegher u mcivir u mimi yô, ka u ôron mbagenev akaa a u zough a mi ken Bibilo you i henen vea Mbashiada mba Yehova la. Sha kpôô yô, ior kpishi mba ‘shirin asema shi mba vaan’ sha ci u aferakaa a a lu eren shin tar nyian ne. (Esekiel 9:4) Alaghga we kpa u fa amba la. Hii nan u er ve kwagh u ishimaverenkeghen you i i har sha Bibilo sha kwagh u mlu u ken hemen la ga? U nguren kohol vea Mbakristu mba mimi shi ôron ior mbagenev mimi u dedoo u u lu henen ken Bibilo la yô, u gba hungur a aeren a mcivir u aiegh a ngise doo u ishima yum la kure kure. Lu a vangertiôr wer aluer u tile ken vegher u mcivir u mimi yô, a saan we iyol shi u zua a averen kpishi kpaa.—Malaki 3:10.