ITYOUGH 24
“Taver Ishima!”
Mbayuda er mhen u wuan Paulu kpa a war a za ôr ishô na sha ishigh ki Feliku
Ityough kin Har sha Aerenakaa 23:11–24:27
1, 2. Yange kpiligh Paulu iyol er lu yan atsan ken Yerusalem la ga sha ci u nyi?
ER I WAR Paulu sha ikyev i ior mba toron asema mba ken Yerusalem nahan kpa, lu sha ikyev i shoja her. Kpiligh apostoli u tseen ishima ne iyol er i tôv un a atsan ken Yerusalem ga, sha ci u i vande ôron un je ér “purusu u nyôron kua atsan nga keghen” un ken gar ne. (Aer. 20:22, 23) Shin er Paulu fa kwagh u una er un la jighilii ga nahan kpa, yange fa ér ka u una za hemen u yan ican sha ci u iti i Yesu.—Aer. 9:16.
2 Uprofeti mba ve lu Mbakristu la vande tan Paulu icin je ér a kôr un a kange a gema a na sha “ikyev i ior mba ken akuraior.” (Aer. 21:4, 10, 11) Ikpela i Mbayuda sember nôngon ér vea wua un, waren heela maa shi Mkohol u Mbaajiriv gba anyiman sha kwagh na je lu inja er “vea va ande Paulu” nahan. Apostoli ne lu sha ikyev i shoja i Mbaroma her sha ci u i wa un akaa iyol kpishi, nahan gba u a tôv un. (Aer. 21:31; 23:10) Sha mimi yô, gba u a taver apostoli Paulu ishima!
3. Ka han ka se zua a ishimataver sha er se za hemen a tom wase u pasen kwagh laa?
3 Ken shighe u mkur ne, se fa ser “mba i sar ve u civir Aôndo ken mzough vea Kristu Yesu cii, ve kpa a tôv ve a ican.” (2 Tim. 3:12) Se kpa ka i gba u a taver se ishima sha ashighe ashighe, sha er se za hemen u eren tom u pasen kwagh la yô. Se wuese kpishi er “wanakiriki u jighjigh man u fan kwagh” a taver se ishima sha ashighe ashighe ken mbamkombo man ken ityakeda i a gberen la yô! (Mat. 24:45) Yehova kaa a vese ér mba ve hendan a tom u pasen loho u dedoo ne cii vea hemba ga. Mayange vea fatyô u timin mbacivir un cica been shin cirin tom u pasen kwagh ne ga. (Yes. 54:17; Yer. 1:19) Kpa kwagh u apostoli Paulu yange za nena? Er i lu hendan a na nahan kpa, i taver un ishima sha u a za hemen u eren shiada sha kwagh u Tartor u Aôndo vighe vighe kpa? Alu nahan yô, yange i taver un ishima nena man un di er nena?
Ior “Zua Zwa shi Ve Bum” u Wuan Paulu Kpa Bunde (Aer. 23:11-34)
4, 5. Yange i taver Paulu ishima er nyi, man ishimataver ne lu sha shighe vough nena?
4 Apostoli Paulu yange war sha ikyev i Mkohol u Mbaajiriv, tugh mbu ilen yô, i taver un ishima. Mkaanem ma Aôndo kaa a vese ér: “Ter va tile pe Paulu lu la, kaa ér: ‘Taver ishima! Gadia er u lu eren shiada sha kwagh wam vighe vighe ken Yerusalem nahan, kape u er shiada ken Roma kpaa keng je la.’ ” (Aer. 23:11) Mkaanem ma Yesu mara taver Paulu ishima shi ma na un vangertiôr ér una war. A fa je ér una war a za nyôr ken Roma shi una zua a ian i icivirigh i eren shiada sha kwagh u Yesu ken gar la.
“Iorov mba hemban 40 ken a ve yer sha gbenda ér vea ta num sha a na.”—Aerenakaa 23:21
5 Lu sha shighe vough je i taver Paulu ishima ye. Sev mbu aven kpernan yô, Mbayuda mba hemban iorov 40 “zua zwa shi bum ér vea ya kwagh ga shi vea ma kwagh kpaa ga, saa vea wua Paulu, gayô ifyan i kôr ve.” Mbayuda mban “zua zwa shi ve bum” nahan tese je ér ve kange ishima u wuan apostoli ne. Ve na jighjigh ér, aluer ve fatyô u eren kwagh u ve wa ishima ne ga yô ifyan ia kôr ve, gayô kwaghbo una er ve. (Aer. 23:12-15) Er mbatamen kua upristi mba vesen kpa wa uwegh sha ikyaa ne yô, gba u a hide a Paulu hen Mkohol u Mbaajiriv vea seer pinen un akaa, inja er ve soo u hiden tôvon sha ikyaa na la vighe vighe nahan. Kpa lu u ior mbagen vea yer sha gbenda, nahan a nguren van a Paulu yô maa vea ta num sha a na vea wua un.
6. Mhen u wuan Paulu la yange va due ken igbar nena, man ka nyi agumaior aa fatyô u henen ken kwagh ne nyiana?
6 Kpa wan u anmgbian u Paulu u kwase ungwa mhen u ior mban er ne, maa za ôr Paulu. Paulu di kaa a gumor ne ér a za ôr Kalodio Lisia u lu kurutya u kweshojaa u Mbaroma la. (Aer. 23:16-22) Mimi yô, Yehova soo agumaior a taver ishima er wan u anmgbian u Paulu u kwase u i ter iti na ga ne nahan. Agumaior a jighjigh ne ka a wa uma ve ikyo ga, shi ve er hanma kwagh u ve fetyô cii sha ci u mkpeyol u ior mba Aôndo man mzehemen u Tartor na.
7, 8. Ka nyi Kalodio Lisia yange er sha er una war Paulu?
7 Kalodio Lisia lu a shoja 1,000 sha ikyev, nahan fe ér Mbayuda er mhen u wuan Paulu yô, fese je a na wada ér ushoja 470 mba kuran man mba tôôn awange kua mba hendan anyinya ve mough a Paulu ken Yerusalem tugh la je ve yem Sesaria. Mba za nyer a Paulu ken Sesaria yô, ve gema un ve wa sha ikyev i Gomna Feliku. a Sesaria lu gartamen u gomoti u Mbaroma u nengen sha Yudia cii yô, shi Mbayuda lu ker kpishi, kpa mba ve lu Mbayuda ga hemba ngeen. Sesaria lu gar u bem lu ker yô. Lu kposo a Yerusalem u iv a ior mba soon kwagh u mba via a mba via, shi ve ngôôr eren ayôôso ga la. Shi ijiir i vesen i shoja i Mbaroma i ken Yudia cii lu hen gar u Sesaria.
8 Lisia tindi a washika u pasen kwagh u ijir i Paulu la er tindi u Mbaroma tese nahan. Lisia kaa ér yange un va fe ér Paulu ka Orroma yô, gba u una war un, sha ci u Mbayuda “lu nôngon ér vea wua un.” Lisia shi kaa ér un zua a ityôkyaa i môm i Paulu a “kuma ku shin purusu” sha mi ga, kpa i zua zwa u wuan Paulu ve un tindi ér i va a na hen gomna Feliku a tôv un sha akaa a ior ve ôr sha a na la shi a kure un ijir ye.—Aer. 23:25-30.
9. (a) Yange i er kwagh a Paulu sha tindi ga nena? (b) Doo u se er kwagh a ian i atindi a gomoti a ne se la sha ci u nyi?
9 Hanma kwagh u Lisia yange nger cii lu u mimi? Ei. Ka inja er lu nôngon ér i doo gomna a na nahan. Jighilii yô, Lisia yange war Paulu sha ci u va fa er apostoli la lu Orroma yum ga. Heela tseegh ga, Lisia kera nger er yange un na wada ér i “kange un sha mshirim mhar” shi va na wada ér “i gbidye un a pase kwagh u a er la” ga. (Aer. 21:30-34; 22:24-29) Nahan Lisia per tindi u Mbaroma u na ian ér i er a Paulu sha inja i marnya la. Nyian kpa, Satan ka a tuur ior mba tseen asema sha kwaghaôndo ve u aiegh la ér ve hendan a ior mba Aôndo, shi ve yange se u eren kwaghaôndo wase er tindi a ne hanma or ian la. Er tindi yange kura Paulu nahan, kape ior mba Aôndo kpa atindi a gomoti ka a kura ve, shi a na ve ian i eren akaa vough er ior mbagen nahan je la.
“Doom u Pasen Er M Lu a Ishô Yô” (Aer. 23:35–24:21)
10. Lu akaa a vesen a nyi yange i wa Paulu iyolo?
10 Mba za nyer ken Sesaria yô, i wa Paulu “sha ikyev i mbakuran, hen ya u Herode” ér a kegh mba ve wa un akaa iyol mba lu u vea mough ken Yerusalem a va la. (Aer. 23:35) Ayange nga karen ataan yô, ve va nyôr. Lu Pristi u vesen Anania man Orfankwaghôron ugen u i yilan un ér Tertulu kua mbatamen mbagen. Tertulu hii wuese Feliku kpishi sha akaa a a er sha ci u Mbayuda yô, kpa ikyav tese ér lu eren kwagh ne sha u i doo Feliku nahan a er kwagh u ve soo la. b Tertulu maa yem sha kwagh u Paulu, a kaa ér: “Ka bo-or. Ngu tuur Mbayuda cii, hanma ijiir sha tar, ér ve hendan a gomoti; ka un je a lu hemen annongo u Mbanasareti la ye. Shi a nôngo u hôngor a tempel kpaa, nahan se kôr un.” Mbayuda mbagen kpa “ta ikyaa a na, ve gba kaan ér akaa a a ôr la ka mimi.” (Aer. 24:5, 6, 9) Yange i wa Paulu akaa a vesen iyol ér ngu hendan a gomoti shi ngu hemen annongo u Mbanasareti shi hôngor a tempel kpaa, man akaa ne kuma u a ôr un ijir i kuugh sha mi.
11, 12. Paulu yange venda akaa i wa un iyol la nena?
11 Maa i na Paulu ian hii iliam, a kaa er: “Doom u pasen er m lu a ishô yô.” A venda akaa a i wa un iyol la cica. Apostoli ne lu hôngor a tempel ga shi lu tuur ior ér ve hendan a gomoti kpaa ga. A kaa ér jighilii yô, yange un undu Yerusalem “anyom nga karen kpishi yô,” un hide un va a “uiyua” sha u va nan Mbakristu mba ican kôr ve sha ci u ijen i yange i gba shi i lu tôvon ve a ican kpaa la. Shi a kaa ér yange un “wanger iyol” na kera cii ve un nyôr ken tempel ye, shi un nôngo tsung ér una “za hemen u lun a imoshima i wang sha ishigh ki Aôndo kua ior” cii.—Aer. 24:10-13, 16-18.
12 Nahan cii kpa, Paulu lumun ér un er Aôndo u uter nav icighantom sha “gbenda u Ter u ve yer ér annongo la.” Shi lumun ér un “na akaa a i tese ken Atindi man a i nger ken Uprofeti la cii jighjigh.” A kaa ér un man mbawan un akaa iyol la cii ve mba a ishimaverenkeghen ér Aôndo ngu va “nderen mbaperapera man mbaperapera ga kpaa shin ku.” Paulu maa kaa a mba ve wa un akaa iyol la ér: “Ior mba ve lu heen ne ayol a ve ve̱ pase kwaghbo u yange ve zuam a mi shighe u m tile sha ishigh ki Sanhederin la, saa di kwagh môm u yange m ôr genger genger zum u m tile hen atô ve ne tseegh, mer: ‘Ka sha kwagh u mnder u shin ku i lu ôron mo ijir nyian sha ishigh yenegh ye!’ ”—Aer. 24:14, 15, 20, 21.
13-15. Shighe u i ze a vese hen mbautahav yô, doo u se dondo ikyav i dedoo i Paulu la sha ci u nyi?
13 Paulu ver se ikyav i i doo u se dondo shighe u i ze a vese sha ishigh ki mbautahav sha ikyaa i mcivir wase, shin i we se aie iyol ér se mba van a ayôôso shin se mba hendan a gomoti gayô se mba “annongo u bo” yô. Paulu yange ôr kwagh sha u i doo gomna a na er Tertulu nahan ga. A gba ishima shimi a lam sha icivir, shi a lam kundu kundu, shi a ôr kwagh sha mimi kpaa. Paulu kaa ér “Mbayuda . . , mba ve due ken tiôntar u Ashia” mba ve we un kwagh iyol ér un hôngor a tempel la ve va ape i lu ôron un ijir ne ga, kpa sha tindi yô gba u ma ve lu her, ma un pin ve kwagh sha akaa a ve we un iyol la ishigh a ishigh.—Aer. 24:18, 19.
14 Kwagh u hemban cii yô, shighe môm kpa Paulu cia u pasen akaa a a na jighjigh a mi la ga. Apostoli ne lu pasen a vangertiôr ér un na kwagh u mnder u shin ku la jighjigh, man lu kwagh u vande nan ayôôso gba ken Sanhederin je la. (Aer. 23:6-10) Er nan ve Paulu ôr kwagh u mnder u shin ku la var var shighe u lu paase iyol na laa? Ityôkyaa yô, Paulu lu eren shiada sha kwagh u Yesu man mnder u Yesu shin ku, man lu kwagh u mba ve lu hendan a na la lumun a mi ga yô. (Aer. 26:6-8, 22, 23) Jighilii yô, lu kwagh u mnder u shin ku man hemban je yô, mnder u Yesu u Paulu na jighjigh a mi la va a anyiman ye.
15 Se kpa mkaanem ma Yesu yange ôr a mbahenen nav la ma a fatyô u nan se agee a eren shiada vangertiôr er Paulu nahan. Yesu kaa ér: “Ior cii vea kôr ne ihyom sha ci u iti yam. Kpa or u nan taver ishima zan zan mkur la a yima nan.” Gba u ishima ia nyian se sha kwagh u se ôr laa? Ei, Yesu ôr kwagh u nan se vangertiôr ne ér: “Zum u i lu zan a ven hen atejir yô, ishima i de nyian ne sha kwagh u ne za ôr ga; kpa hanma kwagh u a na ne u ôron hen shighe la cii yô, ôr nen, sha ci u ka ne ne lamen ga, kpa ka sha iwasen i icighan jijingi ne lamen ye.”—Mar. 13:9-13.
“Cier Feliku Iyol” (Aer. 24:22-27)
16, 17. (a) Feliku yange ôr Paulu ijir nena? (b) Lu nyi i na ve cier Feliku iyolo, man lu lamen a Paulu fele fele sha ci u nyi?
16 Lu hiin je Gomna Feliku ungwa kwagh u jighjigh u nan u Mbakristu ne ga. Bibilo kaa ér: “Er Feliku fa akaa kpishi sha kwagh u Gbenda u Ter ne yô, [kape i yilan Mbakristu mba sha ayange a mbaapostoli je la] a na ve gbenda ér ve̱ yem, a kaa ér: ‘Lisia, kurutya u kweshojaa la una sen a va tsô me er kwagh sha ikyaa yen ne.’ Tsô a na orshoja u vesen ugen wada ér a̱ wa Paulu ken purusu, kpa a̱ na un ian i eren akaa agen, shi a̱ de ior nav ve wasen un sha mbamgbe nav.”—Aer. 24:22, 23.
17 Ayange nga karen yô, Feliku va vea kwase na Durusila, Wanmbayuda, a tindi i va a Paulu “nahan a kegh ato a na er lu pasen kwagh u a lu u nan Kristu Yesu jighjigh la.” (Aer. 24:24) Nahan kpa, Paulu er kwagh u “perapera man iyolkôrontsaha kua ijirôron i i lu van la yô, cier Feliku iyol,” alaghga tsô ishima lu nan un ibo sha aferakaa a yange er la. Nahan a kaa a Paulu ér: “Hila yem tsô, me tindi a va a we kwagen kpaa, shighe u ian a duem yô.” Feliku hide lam a Paulu acin imôngo, kpa lu sha ci u soo u fan mimi ga, lu henen ér alaghga Paulu una na un inyaregh.—Aer. 24:25, 26.
18. Paulu yange lam a Feliku man kwase na sha kwagh u “perapera man iyolkôrontsaha kua ijirôron i i lu van la” sha ci u nyi?
18 Paulu yange lam a Feliku man kwase na sha kwagh u “perapera man iyolkôrontsaha kua ijirôron i i lu van la” sha ci u nyi? Umbur wer, yange ve soo u fan “kwagh u a lu u nan Kristu Yesu jighjigh” la. Paulu yange fa er Feliku vea kwase na ve we dang shi ve vihi tu, ve eren kwagh a ior sha mimi ga yô, nahan kpa pase ve kwagh u i gbe u vea er sha u hingir mbadondon mba Yesu la wang. Kwagh u Paulu ôr la tese er cuku tsô kpa ieren i Feliku vea kwase na la i zough sha atindi a Aôndo ga yô. Kwagh ne yange ma wase ve u fan er Aôndo una va ôr hanma or ijir sha akaa a nan henen shin nan ôron shin nan eren la yô. Man shi ijir i Aôndo una va ôr ve la hemba kehen a ijir i Feliku una ôr Paulu la. Kape i lu ve “cier Feliku iyol” je ne!
19, 20. (a) Shighe u se dugh kwaghpasen yô, doo u se er kwagh a mba ka ve lu inja er kwagh u mimi gba ve ishima, kpa jighilii yô ve soo u geman ga la nena? (b) Er nan ve se fe ser Feliku lu ijende i Paulu i mimi ga?
19 Alaghga se tagher a ior mba lun er Feliku nahan shighe u se dugh kwaghpasen yô. Sha hiihii yô, alaghga vea lu inja er kwagh u mimi gba ve ishima nahan, kpa jighilii yô vea soo u ungwan imo i Aôndo shi geman uma ve ga. Doo u se lu tsevaa zum u se tagher a amba a ior ne yô. Kpa se lam a ve sha kwaghfan er Paulu nahan, se ôr ve kwagh u vea er ve a lu sha ishima i Aôndo yô. Alaghga mimi u Bibilo la una bende a ve nahan vea gema. Kpa aluer ikyav tese wang ér ve soo u den aeren a bo la ga yô, se de kwagh ve se ker mba ve soo u fan mimi la.
20 I pase kwagh u Feliku lu a mi ken ishima la ken mkaanem man ér: “Anyom nga kar ahar yô, i ver Porshiu Fesetu sha ian i Feliku la; man er Feliku lu keren u doon ityough a Mbayuda yô, a de Paulu lu ken purusu her.” (Aer. 24:27) Jighilii yô Feliku lu ijende i Paulu i mimi ga. Feliku yange fa dedoo er mbadondon “Gbenda u Ter” lu mba hendan a gomoti shin tuur ior ér ve hendan a gomoti ga yô. (Aer. 19:23) Shi fa er Paulu per tindi u Mbaroma môm kpaa ga yô. Nahan kpa, Feliku de apostoli ne lu ken purusu sha ci u lu keren u “doon ityough a Mbayuda.”
21. Lu nyi i er Paulu shighe u Porshiu Fesetu hingir gomna la, man lu nyi i wase un ve za hemen u taver ishima?
21 Er i ôr ken Aerenakaa ityough 24 ivur i masetyô la nahan, Paulu lu ken purusu her shighe u i ver Porshiu Fesetu gomna sha ityough ki Feliku la. Nahan hingir u Paulu una lam sha ishigh ki mbautahav kposo kposo. Sha mimi yô, yange i za a apostoli u taver ishima ne “hen utor man ugomna.” (Luka 21:12) Er se va nenge nahan, lu u Paulu a za er shiada sha ishigh ki Shisar je kpaa. Ken akaa ne cii, shighe môm kpa jighjigh u Paulu tenger ga. Ikyav tese ér yange za hemen u zuan a ishimataver ken mkaanem ma Yesu ôr a na ér: “Taver Ishima!” la.
a Nenge ngeren u kiriki u “ Feliku—Gomna u Yudia” la.
b Tertulu wuese Feliku er a “ne bem a lu” hen tar u Mbayuda yô. Nahan kpa, sha mimi yô shighe u Feliku hingir gomna la zayol hemba ngeen ken Yudia a shighe u ugomna mbagen, zan zan va nyôr sha shighe u Mbayuda hendan a gomoti u Mbaroma la. Shi kwagh u Tertulu kaa ér Mbayuda mba “sughun [Feliku] kpishi” sha mzehemen u a ve a mi hen tar ve la kpa lu mimi ga. Jighilii yô Mbayuda kpishi soo kwagh u Feliku ga, sha ci u lu orhemen u vihin tu u yange wua Mbayuda kpishi shighe u ve hendan a gomoti u Mbaroma la.—Aer. 24:2, 3.
