1. Pase er yange i lu sha iyange i Iniongo i Pentekosti yô.

 YANGE ikpelaior hingir yar yar sha ugodobi mba ken Yerusalem. a Mnyim lu duen sha atse a nanden nagh ken tempel kôndon yemen sha war war er Mbalevi lu wan atsam a iwuese la (I nger atsam shon ken Upasalmi 113 zan zan 118). Man ikyav tese ér mbagenev lu tôôn atsam ne, mbagenev lu lumun. Ior kpishi mba ve va ken Yerusalem la iv sha ugodobi poo. Yange ve due sha ajiir a icaa er ken Elam man Mesopotamia man Kapadoshia man Ponti man Igipiti man Roma nahan, ve va ken Yerusalem. b Yange ve va iniongo i nyi? Ve va iniongo i Pentekosti i i yilan i kpaa ér “iyange i iyiagh ki tsutswagh” la. (Num. 28:26) Yange i er iniongo ne hanma inyom shighe u i sunda barli i bee, nahan i gema i hii u sundan alakema yô. Iyange ne lu iyange iemberegh.

2. Ka akaa a kpilighyol a nyi yange er sha iyange i Pentekosti u inyom i 33 laa?

² Nahan sha iyange igen pepe er ahwa ataankaranyiin nahan ken fam u inyom i 33 la, kwagh er u kpilighyol u a ôr kwagh a mi anyom kpishi yô. Yange ica i gbe ga yô ihyulan due sha aôndo er ahumbe a taver ka a toon nahan, shin “ihuran due sha, lu er ijeverahumbe nahan.” (Aer. 2:2; Icighan Bibilo) Yange ihyulan i taveraa la iv ken iyou i mbahenen mba Yesu 120 kohol ker la. Maa kwagh u kpilighyol ugen er. Ve nenge a akaa a lun er iniomborusu nahan, sen va tema hanma orhenen sha ityou. c Maa mbahenen mbara “iv a cighan jijingi” nahan ve hii u lamen ijô kposo kposo! Mbahenen mbara mba dugh ken iyou la yô, kwagh la kpiligh ior mba ve va ken Yerusalem mba ve lu sha ugodobi la iyol, sha ci u mbahenen lu lamen ken ijô i mbavannya mbara! Yange “hanmô ve yô nan ungwa ve lu lamen ken zwa u nan.”—Aer. 2:1-6.

3. (a) Er nan ve a fatyô u kaa ér Pentekosti u inyom i 33 la, lu kwagh u vesen u za hemen ken mcivir u mimi? (b) Peteru yange er tom a kii i môm ken “akii a Tartor” la ken kwaghôron u na sha iyange i Pentekosti u inyom i 33 la nena?

³ Kwagh u kpilighyol u er ne tese kwagh u vesen u za hemen ken mcivir u mimi yô. Lu mmar u ikyurior i Iserael u ken jijingi, ka tiônnongo u Mbakristu u  mba i shigh ve mkurem je la. (Gal. 6:16) Nahan kpa, akaa a vesen agen kpa er. Shighe u Peteru lu lamen a ikpelaior sha iyange shon la, a er tom a kii i hiihii ken akii atar aa “akii a Tartor” la. Lu u hanma kii yô, ia bugh ian injaa sha ci u ma nongoior sha er u zua a averen a injaa yô. (Mat. 16:18, 19) Kii i hiihii ne yange i bugh gbenda sha ci u Mbayuda man mba ve nyôr a nyôr ityô i Mbayuda la ve ungwa loho u dedoo shi i tsegha ve sha icighan jijingi u Aôndo. d Lu u ve kpa vea hingir Iserael u ken jijingi, sha nahan yô, vea lu a ishimaverenkeghen i za hemen ken Tartor u Mesiya, vea lu ator man upristi. (Mpa. 5:9, 10) Lu u shighe a karen yô, Mbasamaria kua ior mba ken Atôatyev kpaa vea zua a ian la. Nyian ne ka nyi Mbakristu vea fatyô u henen ken akaa a injaa a yange er sha iyange i Pentekosti u inyom i 33 laa?

4. Nyian ne tiônnongo u Kristu ngu zan hemen a tom u tiônnongo u sha ayange a mbaapostoli u i ver ken inyom i 33 la hii u eren la nena?

⁴ Tiônnongo u Kristu yange hii a mbahenen mba kuman er 120 nahan mba yange “ve cii ve kohol ijiir i môm” sha ruumyou u sha shi i tsegha ve sha jijingi la. (Aer. 2:1) Sha iyange shon la i er ior udubu imôngo batisema ve hingir Mbakristu. Kwagh ne lu mhii u nongo u u ze hemen u samber sha tar zan zan nyian ne! Mbakristu mban ka nomso man kasev mba cian Aôndo mba ve lu tiônnongo u Kristu nyian la. Ka ve ve lu “pasen loho u dedoo u Tartor” la sha er u ‘tser tar, u lu shiada hen akuraior cii’ ve mkurtar una mase van ye.—Mat. 24:14.

5. Ka iveren i nyi Mbakristu mba sha ayange a mbaapostoli la man mba sha ayange ne ve zough a mi sha u kohol vea tiônnongo u Kristu?

⁵ Lu u tiônnongo u Kristu la una wase mba i shigh ve mkurem la shi una taver ve ken jijingi. Shighe a karen yô, shi una wase mba ve lu “iyôngo igen” la shi ve kpa una taver ve cii ken jijingi. (Yoh. 10:16) Paulu yange nger washika hen Mbakristu mba ken  Roma, pase er iwasen i mba ken tiônnongo ve ne ayol a ve la i gbe un kwagh yô. A kaa ér: “Gadia sarem tsung u ma m zough ishigh a ven, ma m wase ne sha akaa a ken jijingi, sha er jighjigh u nan wen una taver yô; shin de m kaa mer, sha er se taver ayol a ase asema sha jighjigh u nan u hanmô wase yô, u wen kpaa, u wam kpaa.”—Rom. 1:11, 12.

6, 7. Tiônnongo u Kristu nyian ngu eren tom u Yesu wa se ér se pase ior mba ken akuraior cii kwagh la nena?

⁶ Nyian ne kpa, tiônnongo u Kristu ngu eren tom u tiônnongo u sha ayange a mbaapostoli la kpa eren la. Yesu yange na mbahenen nav tom u u taver kpa shi lu tom u ua na ve msaanyol yô. A kaa a ve ér: “Za nen za gema nen ior mba ken akuraior cii ve hingir mbahenen, eren nen ve batisema ken iti i Ter man Wan man icighan jijingi shi tesen nen ve u kuran atindi a m we ne la cii.”—Mat. 28:19, 20.

⁷ Nyian ne, Yehova ngu eren tom a tiônnongo u Mbashiada mba Yehova u eren tom ne. Er ior ve lamen ijô kposo kposo yô, ka i lu ican u pasen ve kwagh. Nahan kpa, Mbashiada mba Yehova gber ityakeda i pasen Bibilo ken ijô i hemban 1,000 nahan. Aluer u ngu zan mbamkombo mba Mbakristu hanma shighe shi eren tom u pasen kwagh shi geman ior hingir mbahenen la yô, i saan we iyol. U ngu ken ior kpuaa nyian sha tar mba ve lu a ian i civirigh i eren shiada sha kwagh u iti i Yehova vighe vighe yô!

8. Ka iwasen i nyi se zuan a mi ken tiônnongo u Kristu?

⁸ Yehova Aôndo na se tsombor u anmgbianev sha tar cii u wasen se u wan ishima saan saan ken ashighe a ican ne. Paulu yange nger Mbakristu mba ve lu Mbaheberu la washika ér: “Se waan nen hanma wase ikyo sha er ishima ia taver se u tesen dooshima shi eren akaa a dedoo yô; se bunden nen mbamkombo asev er i lu ikye i mbagenev u eren nahan la ga, kpa se taver nen hanma wase ishima. Se hemba eren nen nahan cii, er ne nenge iyange la i lu mgbôghom yô.” (Heb. 10:24, 25) Tiônnongo u Kristu la ka iyua i Yehova a ne u sha er u zua a ian i taver mbagenev asema shi we kpa u zua a ishimataver yô. Nahan luun kôôsôô vea anmgbianev mba nomso man mba kasev mba ken tiônnongo. Mayange de bundu mbamkombo mba Mbakristu ga!

9, 10. Er nan ve ior mbagenev ve lu nôngon kwagh kpoghuloo ér vea pase ior mba ken ijô igen kwagha?

⁹ Hen ase er yange a saan Mbayuda kua mbara mba ve nyôr a nyôr ityô i Mbayuda la iyol sha iyange i Pentekosti u inyom i 33 la yô. Ikyav tese ér ior kpishi mba ve lu hen iniongo ne la lu mba lamen zwa Grika shin zwa Heberu. Nahan kpa, “hanmô ve yô, nan ungwa [mbahenen] mbara lu lamen ken zwa u nan.” (Aer. 2:6) Mba yange ve ungwa loho u dedoo ken zwa ve la, yange saan ve iyol je ka u henen a hen ga. Kpa Mbakristu mba sha ayange ne yô, i na ve iyua i lamen ken ijô kposo kposo sha ivande ga. Kpa nyian ne ior kpishi mba pasen loho u Tartor la hen akuraior cii. Nena yô? Mbagenev hen zwa u he sha er vea mough a za pasen kwagh ken tiônnongo u i eren mkombo ken zwa ugen ikyua a ve shin vea za pase kwagh ken tar u icaa yô. Ashighe kpishi iniôngon ve i pasen kwagh la ka i doo ior mba ve pasen ve kwagh la kpen kpen.

¹⁰ Nenge ase kwagh u Christine vea Mbashiada mbagenev utaankaruhar mba yange ve hii u henen zwa u Gujarati la. Yange va zua a gumkwase u lamen zwa Gujarati u ve eren tom imôngo yô, maa a sugh gumkwase ne ken zwa na. Kwagh ne yange doo kwase ne kpishi nahan soo u fan er i hii ve Christine lu nôngon ér una hen zwa u taver kpishi er zwa Gujarati nahen yô. Kwagh ne na yô, Christine zua a ian i pasen kwase ne kwagh. Gumkwase ne yange kaa a Christine ér: “Sha mimi yô, u ngu a kwagh u hange hange u u soo u ôron mo yô.”

11. Se wa agoyol u pasen ior mba ve lamen ijô igen la loho u Tartor nena?

¹¹ Jighilii yô, ka se cii se fatyô u henen zwa ugen ga. Nahan kpa se fatyô u wan iyol pasen nongoior u u lamen zwa ugen la kwagh. Nena yô? Gbenda môm yô, se fatyô u eren tom a JW Language^® app u henen er i sughun ior sha gbenda u taver ga, ken ijô i ior ve hembe lamen hen ijiir you la yô. Shi u fatyô u henen asemberatii kpuaa ken zwa la a aa mgbegha ior u henen kwagh u Bibilo yô. Tese ve ve za sha jw.org shi u fatyô u tesen ve uvidio kposo  kposo man ityakeda i i lu ken zwa ve la. Aluer se mba eren tom a ikyav yasev mbi pasen kwagh la u pasen ior kwagh yô, se kpa a saan se iyol er anmgbianev asev mba sha ayange a mbaapostoli la kpa saan ve iyol zum u ior mba ken ityar igen ungwa loho u dedoo “hanmô ve ken zwa u nan” ve kpiligh ve iyol nahan.

12. (a) Ka nyi profeti Yoel yange ôr sha kwagh u ivande i er sha iyange i Pentekosti inyom 33 laa? (b) Er nan ve mbahenen mba Yesu yange ve lu veren ashe keghen ér kwaghôron u profeti u Yoel la, una fatyô u kuren sha mi?

¹² “Peteru kighir mough sha” lam a ikpelaior i i due ken ityar kposo kposo shi i lu lamen ijô kposo kposo la. (Aer. 2:14) A pase ior cii mba lu lamen a ve la ér ivande i i ne mbahenen ve lu lamen ken ijô kposo kposo ne, ka Aôndo a er i u kuren kwaghôron u Yoel tsengaôron la ye. A kaa ér: “Me haa jijingi wam sha hanma injaor cii.” (Yoel 2:28) Cii ve Yesu a kôndo a yem sha yô, a kaa a mbahenen nav ér: “Me sôn Ter, nahan una na ne orwasen,” u Yesu yange kaa ér ka “icighan jijingi” la.—Yoh. 14:16, 17.

13, 14. Peteru yange nôngo ér una ôr kwagh i kôr ior mba lu lamen a ve la ken ishima nena, man se dondo ikyav na la nena?

¹³ Mkaanem ma Peteru kure kwaghôron na a ikpelaior la lu ma ôron ve kwagh ken ishi jighilii. A kaa ér: “Ya u Iserael cii a fa ér mimi je, Aôndo gema Yesu u yange ne mande un sha kon ne a hingir Ter man Kristu.” (Aer. 2:36) Nahan kpa jighilii yô, ior mba Peteru lu lamen a ve la kpishi lu hen shighe u i mande Yesu sha kon la ga. Nahan kpa, er ve kpa ve lu ior mba ken ikyuior i i wua Yesu la yô, ve kpa ve lu a ibo. Nahan kpa, umbur wer Peteru lam a ior mba ve lu Mbayuda a na imôngo ne, sha icivir shi yange ôr kwagh kôr ve ken ishima kpaa. Awashima u Peteru yô, lu u una wase ior mba lu lamen a ve mban ve gema ishima, lu sha u nan ve ibo di tsô ga. Nahan kwaghôron u Peteru la yange na ishima vihi ikpelaior i lu lamen a ve laa? Mayange ga cii. Kpa “ishima ta ve kwe.” Ve pine ér: “Ka nyi i gbe u se ere?” Ikyav tese ér gbenda u Peteru lam a ior mban sha icivir la, kôr ior kpishi ken ishima nahan kwagh la mgbegha ve u geman ishima.—Aer. 2:37.

¹⁴ Se kpa se fatyô u dondon ikyav i Peteru la, sha u ôron kwagh sha gbenda u ua kôr ior ken ishima yô. Shighe u se lu pasen mbagenev  kwagh yô, ka hanma mhen u shami ga u ve lu a mi cii i gbe u se kôôm ga. Hemba doon u se lumun a mbamnenge vev mba se kpa, se lumun a mi la. Aluer se er nahan yô, se hemba zuan a ian i pasen ior mba se lu lamen a ve la kwagh u Mkaanem ma Aôndo ma kaa yô. Ashighe kpishi ka a pase mimi u Bibilo la sha gbenda u doon tsung nahan yô, kwagh la a hemba wasen mba asema a mimi u ungwan loho u dedoo.

15. (a) Peteru yange ôr ér nyi man ior er nena? (b) Er nan ve ior udubu imôngo mba ve ungwa loho u dedoo sha iyange i Pentekosti la, ve kuma u a er ve batisema sha iyange shono?

¹⁵ Sha iyange i sagher iyol inyom i Pentekosti i 33 la, Peteru kaa a ior mba ve lu Mbayuda kua mba ve nyôr a nyôr Mbayuda la ér: “Gema nen asema i er hanma wen batisema.” (Aer 2:38) Kwagh ne na yô, i er ior mba kuman er 3,000 nahan batisema, man ikyav tese ér lu shin atungu a mnger a a lu ken Yerusalem, shin ikyua a Yerusalem yô. e Yange ior mban gba nuren tsô maa eren batisema? Kwagh u Bibilo i ôr ne tese ér gba u mbahenen Bibilo shin mbayev mba mbamaren vev ve lu Mbakristu la, vea gba moughon tsô maa eren batisema? Mayange ga cii. Umbur wer Mbayuda kua ior mba ve nyôr a nyôr ityô i Mbayuda mba ve er batisema sha iyange i Pentekosti mbara lu mba ve vanden henen Mkaanem ma Aôndo yô, shi yange ve lu ior mba ken ikyuior i i tsegha i sha ci u Yehova yô. Heela tseegh ga shi ve vande tesen gbashima ve sha igbenda igen, ikyav i tesen yô, ve mbagen yange ve mough sha ajiir a icaa ve, ve va iniongo i i eren hanma inyom ne ye. Yange mba lumun a tom u Yesu er sha u kuren awashima u Aôndo la yô, ve kegh iyol i zan hemen u civir Aôndo, kpa hen  shighe ne ve lu mbadondon Kristu mba i er ve batisema yô.

16. Mbakristu mba sha ayange a mbaapostoli la, yange ve tese ieren i tangen iyol ga nena?

¹⁶ Ikyav tese ér iveren i Yehova lu sha Mbakristu mban. Bibilo kaa ér: “Mba ve hingir mbananjighjigh la cii ve zua ve lu imôngo, shi ve kohol akaa a ve lu a mi cii sha ci u wasen hanmô ve, ve lu teen akaa a ve, karen hanma or ken a ve cii inyaregh sha mbamgbe mba nan vough vough.” f (Aer 2:44, 45) Doo u Mbakristu mba mimi cii vea dondo ikyav i dooshima man ieren i tangen iyol ga i mba Mbakristu mban.

17. Ka akaa a nyi nahan, ka i gba u or nana er cii ve nana kuma u a er na batisema?

¹⁷ Bibilo tese ér akaa agen nga hange hange a or nana er cii ve nana tsegha iyol i nan sha ci u Yehova shi a er nan batisema yô. Gba u nana fa Mkaanem ma Aôndo. (Yoh. 17:3) Gba u nana na jighjigh shi nana gema ishima sha akaabo a yange nan eren la shi nana zungwe sha mimi. (Aer. 3:19) Maa nana gema ijime a aeren a nan a tse la, nana hii u eren ityom shin kwagh u Aôndo a soo ér nana eren yô. (Rom. 12:2; Ef. 4:23, 24) Or ka nana eren akaa ne cii yô, nan er msen hen Aôndo nan tsegha iyol i nan, maa i er nan batisema.—Mat. 16:24; 1 Pet. 3:21.

18. Ka ian icivirigh i nyi mbadondon Kristu mba ve er batisema la ve lu a mini?

¹⁸ U ngu orhenen u Yesu Kristu u nan tsegh iyol i nan sha ci u Aôndo shi i er nan batisema yôô? Aluer ka nahan yô, i saan we iyol kpishi sha ian i icivirigh i we kpa u zough a mi ne. We kpa, Yehova una fatyô u eren tom a we sha gbenda u vesen u eren shiada vighe vighe shi eren ishima na, vough er mbahenen mba ngise mba yange i iv ve a icighan jijingi la kpa lu nahan!