1. Ka ukwaghaôndo mba nyi nahan i eren ken Afrika?

SHI kpuaa hanmaor ken tar u Afrika ma nan lumun ér ka hange hange u civir Aôndo. Kpa, sha kwagh u gbenda u i lu u á civir un la yô, ior fa gban zwa môm ga. Mbagenev mba civir ken ayou a Mbamusulumi, mbagenev di mba civir ken ate akombo. Shi mbagenev di mba ze adua ken côôci. Kpa u henen ér ukwaghaôndo mba utar tseegh ken Afrika yô, a lu shami ga. Mbamusulumi mba a atindi ken atô ve kposo kposo kua jighjigh u nan kpaa. Mcivir u uter ngu atô kposo kposo sha ajiir wue wue. Ken mba ve senge ér ve mba Mbakristu la je yô, hemba mban ker ikwe ikwe cii. Dugh ucôôci mbavesen mbara kera kpa, mbagenev mba ken Afrika udubu udubu mbà ve lu sha tseeneke ve yô.

2. (a) Kera cii cii yô, kanyi kwagh ka i̱ na or nan lu ken ma kwaghaôndo? (b) Ka akaa a nyi a sha kwaghaôndo wase a tese ér Aôndo lumun a mi je ve ga?

² Hii nan ve ior ve civir sha mbaadini veve? Ior kpishi ka ve lumun kwaghaôndo u mbamaren vev la. Akaa a ngise er ica i gbe la kpa shi ka a bende a kwaghaôndo u ior ve eren ainge la. Takerada u i yer ér The Africans—A Triple Heritage la kaa ér: “Kwaghaôndo u Islam yange samber ken imbusutarimese yem sha iombortar i Sahara la sha ci u mhembe u ve lu hemban ityav la, . . . kwaghaôndo u Mbakristu di kpa samber sen shin imbusutariyan i iombortar i Sahara la sha imba gbenda shon la i môm tsô. Aluer ken imbusutarimese i iombortar i Sahara  la, kwaghaôndo u Islam samber sha sanker yô, shin imbusutariyan i iombortar i Sahara la di kwaghaôndo u Mbakristu samber sha zwa gbuuka.” Nahan cii kpa, se mbagenev kpishi se na jighjigh ser doo Aôndo a kwaghaôndo u se lu ker ne. Kpa kwaghaôndo gbe lun di u mimi tsô, sha ci u mbamaren asev mba ker yum shin ior mbautahav mba ken ityar igen yange ve va kighir uter asev mbatsev a mi yum ga.

3-5. Ka ikyav i tesen i nyi i̱ wase se u fan ser, ka ukwaghaôndo cii ve tesen mimi ga?

³ Shin er ukwaghaôndo cii ve senge ér ve mba tesen ior gbenda u vea kar ve vea civir Aôndo nahan kpaa, mbamhen vev mba kposo kposo. Ka ve tese akaa atô kposo kposo sha kwagh u imbaor i Aôndo a lu man kwagh u a soo hen avese la. Hen ase sha kwagh ne yôô: Tôô wer i tôô ú tom hen kômpeni u vesen. Sha iyange i ú hii yaren tom la, i kaa a we ér orvesen u hen tom la yem memyol. Nahan ú pine mbatomov utar wer ve̱ pase ú kwagh u ú er yô. Ortom u hiihii la kaa a we ér orvesen la soo wener u̱ ese tembeyoughough la. U sha uhar la di kaa ér u̱ shighe ivue i hweegh sha kpekpe u iyou la. U sha utar la di gema kaa ér u̱ tôô uwashika u̱ za na ior.

⁴ Ka been yô, ú pine mbatomov mbara kwagh u orvesen la. U hiihii la kaa a we ér orvesen la tav shi ka gumor u vihin tu kpaa. U sha uhar la kaa wener a tav ga, shi a bee iyol, a gema ngu a erdoo. U sha utar la di gema kaa ér orvesen la ka nomsoor ga kuaa—wener orvesen u hen tom la ka kwase. A shi nan kpa, ú kure ikyaa wer ka mbatomov mba utar mban cii ve ôron kwagh u mimi ga. Aluer ú soo wer ú lu sha tom wou her yô, alaghga ú gba mker ú fa kwagh u orvesen u hen tom ne i̱ wanger we man kwagh u a soo ér u̱ er la kpaa.

⁵ Kape kwagh u kwaghaôndo kpa a lu je la. Er ior ve lu a mbamhen wue wue sha kwagh u mlu u Aôndo man kwagh u a soo hen avese la yô, gba u se ver ishima ser gbenda u se civir un la ka ú mimi. Kpa se er nan ve se hen mimi u sha kwagh u Aôndo asee?