1, 2. Kanyi kwagh ior kpishi ve ne jighjigh a mi sha kwagh u ior mba ve kpe kera laa?

IOR umiliôn imôngo ken Afrika na jighjigh ér ku ka mkur u uma ga, kpa ka di mper u peren yemen za lun uma ken tar ugen tsô. Ior kpishi hen ér uter vev mbatsev mba ve kpe mbara mough shin tar ungun ne yem ken tar u i nengen a mi ga la, ve mough ken tar u uumace ve yem shin tar u ujijingi.

² I na jighjigh ér uter mbatsev shin ujijingi mba uter mban ka ve kuran icombor ve i shin tar la sha u i̱ war shin i̱ lu ken mkpeyol yô. Sha mnenge ne yô, ujijingi mba uter ka ahuraior a lun a agee, mba vea fatyô u nan sunda mgbeghaa man mkunduyol shi kuran ior sha u kwagh a̱ de buran ve ga yô. I kaa ér aluer or kenger ve ashe ashe shin nan hii ve iyongo yô, vea de nan ishar—sha uange man ican man kwaghtseren.

3. Ior mbagenev mba civir uter vev mbatsev nena?

³ Mbaumav ka ve er akaa shi ve sôr akaa sha u vea na ujijingi mba uter vev mba ve kpe la icivir shi vea lu a ve doo doo yô. Mba hembe eren aeren ne hen ku man ku-iin inja er u za tsan ku man iniongo i zuan uwar kindigh nahan. Shi mbá civir uter mbatsev sha igbenda igenegh kpaa. U tesen ikyav yô, cii man mbagenev ve̱ ma msôrom yô, ka ve vande panden ma kpuaa ve haa inya sha u nan uter vev mbatsev. Shi ka a̱ jiir kwaghyan a̱ bee kera yô, i undu ivulugh shin itye sha er aluer uter mbatsev mbara va yô, ve̱ zua a kwagh ve̱ ya yô.

4. Ior kpishi na jighjigh sha kwagh u uma ér nyi?

⁴ Mbagenev na jighjigh ér mbaumav mba a uma u kpen ga, u ka or a̱ kpe ve á due á undu iyol a yem yô. I kaa ér aluer or ngu a inja i dedoo ken uma u nan yô, uma u nan ka a due a yem sha, shin ken paradiso, kpa aluer or la ka or u bo yô, ka i gbihi uma u nan ken hel. Ashighe kpishi ior ka ve nungwa akaa ne sha jighjigh u nan u ityôô. U tesen ikyav yô, ashighe agen ikyuyôôn i ucôôci ka i yôô ken upipambaabaver la ka i kaa ér or la nan “yem” shin nan “za kohol uter mbatsev.” Akaa a ior ve ne á jighjigh ne cii har sha kwagh u i kaan ér or ka nana̱ kpe yô, uma, shin jijingi a due ken iyol kera la. Kanyi Bibilo i er sha kwagh ne?

5, 6. Sha kwagh u Bibilo i kaa yô, uma kanyi?

⁵ Bibilo tese ér uma ka kwagh u a lu ken atô u or ga; kpa uma ka or iyol i nan jighilii. U tesen ikyav yô, zum u Aôndo gba Adam yô, “or la maa hingir or u uma.” (Genese 2:7) Yange i na a na Adam uma ga; yange lu a lu uma, un jimin cii.

⁶ Sha nahan yô, ka se ungwa i kaa ér í mar ior. (Genese 46:18) Uuma vea fatyô u yan  kwaghyan shin hôron kwaghyan. (Levitiku 7:20; Pasalmi 35:13) Vea fatyô u vaan shi humen kpaa. (Yeremia 13:17; Yona 2:7) A fatyô u iin uuma yemen a ve, zendan ve ityô shi manden ve sha iyô kpaa. (Duteronomi 24:7; Pasalmi 7:5; 105:18) Ubibilo mbagenev nger avur ne ken zwa u yange i hii ngeren Bibilo la ér “uma,” mbagenev di nger ér “or” shin “kwagh u i gbe un yô” shin “orumace.” Mbamyer mban cii kohol ka kwagh môm.

7. Ka avur a Bibilo a nyi a tese ér uma una fatyô u kpene?

⁷ Er uma a lu or iyol i nan yô, zum u or nan kpe yô, ka uma je a kpe la. Esekiel 18:4 kaa ér: “Or u nan eren isholibo yô, ka nan nana kpe ye.” Shi Aerenakaa 3:23 kaa ér: “Hanma or u uma u nana ver ato sha Profeti la ga yô, á tim nan ken nongoior ne kera doo doo je.” Nahan uma ka kwagh u a waren iyol i or shighe u or nan kpe la ga.

8. Jijingi u ken uumace la kanyi?

⁸ Jijingi ngu kwagh môm a uma ga. Ken uumace yô, jijingi ka tahav-mbu umav mbù mbú wasen ve u eren akaa ken uma ve la. Jijingi ngu er usu u latriki nahan. Usu u latriki ua fatyô u nan ngur u peer u ningir fing fing ú i yer ér fan la ua er tom kua shawa buter i̱ í yer ér friji la kpaa, kpa ú iyol i ú yô, ua fatyô u nan ahumbe a ndôhôr shin akaa agen kpaa ga. Kape kwagh u jijingi wase kpa a lu la, wasen se u nengen shi ungwan kera shi henen kwagh kpaa. Kpa jijingi iyol na yô, una fatyô u eren ma kwagh môm ken akaa la iyol na a ashe shin ato shin mhirinim shio ga. Ka nahan ve Bibilo i er kwagh u or nahan ye, ér: “Iôôn i nan ka ia due yô, nan shi nan hide hen inya i nan, sha iyange la je mbamhen mba nan saa ishe.”—Pasalmi 146:4.

9. Kanyi kwagh uma man jijingi ve eren ga?

⁹ Sha nahan yô, Bibilo tese ér zum u or nan kpe yô, uma man jijingi mba undun iyol mba za̱ lun ken tar u ujijingi ga.

10. Kanyi kwagh Bibilo i er sha kwagh u mlu u mbakpeneve?

¹⁰ Nahan, mlu u mbakpenev gema ngu nena? Er i lu Yehova a gbe uumace yô, shi a fa kwagh u ka a er se zum u se kpe la yô. Mkaanem nam tese se ér mbakpenev mba a uma shio, mba ongo ga shi mba nengen ga shi mba lamen ga, mhen kpa mba a mi ga. Bibilo kaa ér:

• “Mbakpenev yô, fa ma kwagh ga.”—Orpasenkwagh 9:5.

• “Dooshima ve kua ihom ve i kôron man iwuhe ve cii saa ishe ngise je.”—Orpasenkwagh 9:6.

• “Ma tom shin mhen shin mfe shin kwaghfan mba shin Sheol [uwar] henpe u ze la ga.”—Orpasenkwagh 9:10.

11. Er Adam er isholibo kera yô, Yehova kaa a na ér nyi?

¹¹ Hen ase sha kwagh u Bibilo i er sha kwagh u Adam, ter wase u tamen la. Yehova yange er Adam “sha vuulevu u inyaagh.” (Genese 2:7) Luun er Adam yange una ongo tindi u Yehova yô, ma a lu uma saan saan gbem sha won shin tar ne. Nahan cii kpa, Adam hemba tindi u Yehova ato, nahan injar yô lu ku. Adam yange kpen yô, lu hana yemee? Aôndo lu kaa a na ér: “Ú hide hen inya, gadia ka i, i tee, i er u min ye, gadia u ngu vuulevu, nahan ú shi ú hide ú hingir vuulevu.”—Genese 3:19.

12. Kanyi yange Adam kpe ve i̱ er unu?

¹² Ka hana yange Adam lu cii man Yehova mase gban un shin vuulevu? Yange lu mape ga. Lu sha won ga. Nahan, zum u Yehova kaa wener Adam una ‘hide a hingir vuulevu’ yô, lu kaan ér Adam una kera shi lu uma ga, di er vuulevu nahan. Adam yange lu uma her ken tar u ujijingi ga. Yange ‘yem’ shin tar u ujijingi u uter mbatsev ga. Yem sha shin ken hel kpaa ga. Yange hide lu sha mlu u lun a uma shio la; kera lu sha won ga.

13. Zum u uumace man ishôso cii ka vea kpe yô, kanyi ka i̱ er ve?

¹³ Kwagh ne eren akaauma cica ciilii? Een, eren nahan. Bibilo pase ér: “[Orumace man ishôso] cii ka ijiir i môm vea za ye, ve cii ka shin vuulevu ve dugh, shi ka shin vuulevu kpaa vea hide ye.”—Orpasenkwagh 3:19, 20.

14. Ka ishimaverenkeghen i nyi i lu sha ci u mbakpeneve?

 ¹⁴ Bibilo er ityendezwa ér Aôndo una va nder mbakpenev vea lu uma shin tar u paradiso. (Yohane 5:28, 29; Aerenakaa 24:15) Kpa shighe la ngu ken hemen. Hegen yô, mba yaven shin ku. (Yohane 11:11-14) Gba u se cia ve shin se civir ve ga, gadia vea fatyô u wasen se shin bulan se ga.

15, 16. Satan ka a nôngo u nan sha u ior ve̱ hen ér mbakpenev kpe kpee ga nena?

¹⁵ U̱ kaan ér se mbá kpe kpee ga la ka aie u Satan Diabolo a samber a mi yô. Er a soo wener una na aie ne a̱ kuma ior yô, un vea azôv a na ka ve eren sha u nôngon ér ior ve̱ na jighjigh ér ka ujijingi mba mbakpenev ve ne ior angev man mbamzeyol mbagenev ye. Sha mimi yô, mbamzeyol mbagenev ka azôv iyol i á á ne ior ye. Shi mbamzeyol mbagenev di kpa shi mbá mbà i lu mbaimev ve ve a mi ga yô. Kpa u kaan ér mba ve lu yaven shin ku mbara vea fatyô u bulan se la yô, ka mimi ga.

¹⁶ Shi gbenda ugen ngu ú azôv a nôngon u nan sha u ior ve̱ hen ér kwagh u Bibilo i kaa sha kwagh u mbakpenev la ka u sha mi ga yô. Ka ve tsugh or nan hen ér nan nenge a orkpen mape shin nan lam a nan. Azôv ka a er kwagh ne sha ikyev i mbampase mba sha mnenge man mnyamciem man u lamen a ujijingi mbabov man igbenda igenegh kpaa. Kpa ka mbakpenev ior ve nengen a ve shin ve lamen a ve ga, ka azôv a ka a gema iyol i á inja er nga mbakpenev la i nengen a á shin i lamen a á ye. Ka nahan ve Yehova a tswer u lamen a ujijingi man mba ve pin kwagh u mbakpenev la ye.—Duteronomi 18:10-12; Sekaria 10:2.