Bibilo i kaa er Satan ngu “tsughun tar cii.” (Mpase 12:9) Satan kua azôv a a lu a na cii ve soo er se de ne Bibilo i i lu Mkaanem ma Aôndo la jighjigh ga. Mba kaan a ior sha u ve na jighjigh er mbakpenev mba mape ken tar u jijingi. De se nenge nen er ka ve er la.

Ukwaghaôndo kpishi mba tesen er orumace ngu a uma u ka a due shighe u nan kpe la a yem ken tar u jijingi yô. Ka ve kaa er iyol yô ka i kpe kpa uma yô ngu á kpe ga. U seer shami yô, ve lumun cii er uma la yô una faityô u kpen ga, inja na yô ka uma u tsôron je la.

Kpa Mkaanem ma Aôndo yô tese nahan ga. Bibilo i tese er ka or la jim nan lu or uma ye, ka kwagh u ken semaiyolough ga. Ikyav i tesen, u nan mpase sha kwagh u mgbe u Adam la yô, Bibilo i kaa er: [“Yehova] Aôndo maa or sha vuulevu u inyaagh, fehe nan iôôn i uma ken ahenga, or la maa hingir or u uma.” (Genese 2:7) Nahan yange i na á na Adam uma ga; un iyolna lu or uma.

Uzendeinya kpaa mba yer ve er akaauma.—Genese 1:20, 21, 24, 30.

 Er ishemberti i ken Bibilo i i yer er “uma” ne i lu or jimin yô, i de kpiligh se iyol ga sha u henen er akaauma ne cii a faityô u kpen. Cighanruamabera kaa er:

• “Or u nan eren isholibo yô, ka nan nana kpe ye.”—Esekiel 18:4.

• “Nahan Semson kaa er: De, m̱ hungwa a Mbafiliti imôngo.”—Mbaajiriv 16:30.

• “I rumun er ị er kwagh u dedoo sha iyange i memen, shin ị vihi a vihi kwagha, ị yima or shin ị wua a wua oro?”—Marku 3:4.

Avur a ruamabera a genegh tese er á f aityô u timin uuma kera (Genese 17:14), shin sôngon sha sanker (Yoshua 10:37), shi wan un ihamber ikyer (Yobu 7:15), shin saan shin mnger (Yona 2:5). Nahan, uma ngu á kpe.

Aluer u ôr Bibilo vie vie yô u zua a ishember kwaghôron i i kaan er “uma kpen ga la ga.” Uma u or ka jijingi ga. Ityesen i uma kpen ga la ka ityesen i Bibilo ga. Ka ityesen i Satan kua azôv a na. Ukwaghaôndo mba aiev cii Yehova kôr ve ihom.—Anzaakaa 6:16-19; 1 Timoteu 4:1, 2.

 Gbenda u genegh u Satan a tsughun ior a mi yô ka sha ikyev i mbalamen a jijingi mbera. U lamen a jijingi la inja na yô ka or u nan eren tom u ngohol ilyoho ken tar u jijingi la. Ior kpishi, kua mba ve eren tom u ngohol ilyoho la ayol ave, ve na jighjigh er ilyoho la due hen ujijingi mba mbakpenev. Kpa er se vande nengen ken Bibilo nahan, kwagh a faityô u lun nahan ga.—Orpasenkwagh 9:5, 6, 10.

Nahan ka han jim ilyoho la ka i due i va? Ka azôv la ayol a ve! Azôv la ka a vanden nengen á or la shighe u nan lu uma la; shi ve ver liam u or la kpa ikyav, mluashe u nan, akaa a yange nan eren, shi nan fe kpaa cii. Nahan ka ve can ga u kaven ior mba ve kpe kera mbera.—1 Samuel 28:3-19.

Gbenda u genegh u Satan a lu samber a aie sha kwagh u mbakpenev yô ka akaaôron a iegh. Akaaôron la ka a nôngo u geman ior sha u ve gbihi mimi u ken Bibilo la.—2 Timoteu 4:4.

Ken Afrika yô akaaôron nga kpishi sha iyol i ior mba i nenge a ve shighe u ve kpe kera la. Sha aerenakaa la yô, mba fe nengen a a ikyua a pe yange or la nan lu la ga. Kpa pine a se iyol you wer: ‘Doo u henen er aluun er or a lu a tahav u nderen shin mbakpenev yô, ma nan hidi hen ijiir i i lu ca a tsombor u nan man ahuraior a nanaa?’

Ga yô, a faityô u kaan er or u i nenge a nan la nan bee a bee or u nan kpe la ga zee? Ikyav i tesen, mbatomov mba kristu ior ihiar ve lu pasen kwagh shin tiôntar u genegh ve nenge antseor dondu ve jime je kuma ahwa imôngu. Mba pin un yô, ve mase fan er or la lu henen er môm ken mbapasenkwagh mbera ka anmgbian na u a kpe je anyom a kar yô. Ka mimi, yange hen shami ga, kpa venda u lumun shami ga na la. Yô hen ase sha akaaôron a antseor la una za ôr ahuraior a na kua mba ve dondu a na mbera!

Akperan nga ga u fa kwagh sha kwagh u akaa a tan hindi iyol a ior ve nengen a mi, ve ongo, shi mnyam ma cien ve mi yô. Uzegembaakaav mba sha gbaaôndo ne nga te mba ve nenge a mbera mciem kpishi. Hanma shighe yô, Marein u a lu shin Ityôtar i Afrika la, ka a ungwa imo i ngôtamen na u a vande kpen kera la a yilan un tugh. Mciem ma a taan un iyol kpishi yum yô, Marein a ngor, á nder mba hen ya na mbera cii. Ken masejime yô, maa nyôr ihyundu.

Nahan, luun er mbakpenev mba uma yô, doo u henen er vea ta a ta mba ve doo ve ishima mbera mciem iyolo? A lu nahan ga. Hen pe ubombailyohov mbera ve dugh la ka hen azôv.

Kpa ilyoho i i dooungwan man i lu i injaa la yee? Ikyav i tesen, Gbassay, u ken tar u Sierra Leone yange lu dedoo ga. Tsô mnyam cie un er a nenge a ter na u yange kpe la va ande hen a na nahan. A kaa a na er una za hen kon u genegh, una za asegh ahu á u la, una wa shin mnger, una ma. Gba ụ una lam á maor shighe u una lu eren ki la ga. Eren kwagh ne yô angev maa bee un.

Shi kwase u genegh kpaa kaa er nom na va ande hen a na tugh kpa vande kpen ayange kar je. A kaa er nom na la dooashe kpishi shi a wuha iyol sha akondu a dedoo kpaa.

 Alaghga ilyyoho la kua mbampase mbera vea doo shi vea lu a iwasen kpaa. Kpa ka hen Aôndo i dugh yee? Ei, mayange ga. Yehova ka “Aôndo u mimi.” (Pasalmi 31:5) Mayange je una lumun u tsughun se shin nzuul a vese kpaa ga. Ka azôv tseegh a eren nahan ye.

Kpa azôv a dedoo ngaa? Ei. Ashighe a genegh yô vea na iwasen je, kpa ve cii ka mbaiferev. Zum u Diabolo lu lamen vea Ifa la, lu er a doo inja nahan. (Genese 3:1) Kpa er yange ver ato shi yar tom sha kwaghôron na la nahan kanyi yange i due shamini? Yange kpe je.

U fa kwagh u ior ve eren wuee yô wer iferor ka nan kôr ijende a mba nan soo u tsughun shi nyien ve la. “Ka anyi kungu kpa ishima gema ile,” ka pe Afrika ve er injakwagh kpaa la. Shi Mkaanem ma Aôndo kaa er: “Satan je kpaa ka a gema iyol na er ka ortyom u iwanger nahan.”—2 Mbakorinte 11:14.

Aôndo kera ôron kwagh a ior sha tar ken mnyam ma cien ga, shin mpase u sha mbenge, shin amo a ungwan ken tar u jijingi kpaa ga. Kpa hemen shi we ve kwagh ken Bibilo, i ia wase or “nana̱ kuma nana̱ lu a agoyol sha ci u hanma tom u dedoo” yô.—2 Timoteu 3:17.

Nahan, zum u Yehova a we se kwagh sha atseregh a Diabolo yô, ka sha er se doo un ishima yum yô. Shi a fa azôv ka mbaihomov mbabov.