1. Shighe u se lu henen sha akaa a Yehova a gbe la yô, alaghga ka mbampin mba nyi nahan vea va se ken ishima?

ALUER se hen sha akaa kpishi a Yehova a gbe la yô, a lu se ken ishima er orpasalmi Davidi nahan. Yange er msen kaa ér: “Er m veren ishima sha akaa a sha aôndo a a lu tom u ahôaveegh Ou, ka uwer man asan a U ver a yô, or ngu nyi ve U umbur nana? man wan u or kpaa er U we nan ikyo yô?” (Ps. 8:3, 4) Se kpa aluer se hen sha akaa a Yehova a gbe la, er asan nahan, shi se tôô iyol yase se kar sha a yô, se nenge er se ndahar kpishi yô, shi a kpiligh se iyol er se di nahan kpa kwagh wase a gbe Yehova ishima yô, er kpiligh Davidi iyol nahan. Kpa er se va nenge ken ngeren ne nahan, Yehova yange lu nengen sha uumace mba hiihii mbara tseegh tsô ga, kpa yange gba ve ve lu ken tsombor na kpôô kpôô.

2. Ka nyi Yehova yange soo ér Adam man Ifa ve ere?

² Adam man Ifa yange ve lu ônov mba Yehova mba hiihii shin tar, shi Yehova Ter ve u sha la lu nengen sha a ve doo doo. Yehova yange soo ér ior mba un zua ve ivese ken tsombor na ne ve maren. A kaa a ve ér: “Mar nen kpishi, seer nen ngeen, iv nen tar, gema nen u, u̱ lu sha ikyev yen.” (Gen. 1:28) Aôndo yange soo ér ve mar ônov shi ve nengen sha tar u u lu ya ve ne. Adam vea Ifa yange vea ungwa imo i Aôndo shi vea er kwagh u zuan sha awashima na la yô, ve kua ônov vev cii ma ve lu ken tsombor u Aôndo gbem sha won.

3. Se fatyô u kaan ser Yehova yange ver Adam man Ifa sha ian i icivirigh ken tsombor na sha ci u nyi?

³ Adam vea Ifa yange ve lu sha ian i icivirigh ken tsombor u  Yehova. Er i nger ken Pasalmi 8:5 nahan, Davidi yange pase er Yehova a gbe orumace sha gbenda u icivirigh yô, a kaa ér: “U er nan shi kpuaa ma nan lu er Aôndo nahan, U cir nan iengem iyol kua icivir kpaa.” Ka mimi, Yehova yange na uumace tahav man kwaghfan kua mfe u eren akaa er mbatyomov nahan ga. (Ps. 103:20) Nahan kpa, ‘shi kpuaa uumace ma ve lu er’ mbatyomov mba ve lu a tahav kpishi la nahan. Kwagh la kpilighyol! Sha kpôô yô, Yehova yange na mbamaren asev mba hiihii mbara uma u doon je gande.

4. Adam vea Ifa yange ve hemba Yehova ato nahan, lu nyi i er ve, man ka nyi se lu timen sha mi ken ngeren nee?

 ⁴ Kpa kwagh er vihi yô, Adam vea Ifa va hemba Yehova ato, nahan ve kera lu ken tsombor na ga. Kwagh ne va ônov vev a atsan a vihin kpishi, er se va nenge ken ngeren ne nahan. Kpa awashima u Yehova yô gema ga. Yehova soo ér uumace mba ungwan imo na ve lu ônov nav gbem sha won. De se hii timen sha igbenda i Yehova a tese ér se gba kwagh yô. Se been yô, se time sha igbenda i se fatyô u tesen ser se soo u lun ken tsombor u Aôndo yô. Maa se mase timen sha averen a been mayange ga, a ônov mba Yehova mba shin tar vea va zua a mi la.

5. Er Aôndo a gbe se a aeren a na yô, ka nyi se er u tesen ser gbenda u a gbe se la doo se?

⁵ Yehova tese ér se gba kwagh sha ci u a gba se sha inja i mlu na. (Gen. 1:26, 27) Er Aôndo a gbe se sha inja i mlu na yô, se fatyô u lun a aeren kpishi a doon a un kpa a lu a mi la, er dooshima man mhôônom ma zungwen man erdoo kua perapera nahan. (Ps. 86:15; 145:17) Ka sea nôngon ser se lu a aeren ne yô, kwagh la a va Yehova a icivir, shi i tese ér gbenda u a gbe se la doo se tsung. (1 Pet. 1:14-16) Ka sea eren kwagh sha gbenda u a doo Ter wase u sha la a vese yô, i saan se iyol shi i kpe se iyol kpaa. Shi er se lu a aeren a Yehova yô, se fatyô u hingir ior mba a soo ér ve lu ken tsombor na la.

6. Yehova yange tese ér uumace gba kwagh shighe u lu sôron tar la nena?

⁶ Yehova er ijiir i injaa ér i lu ya wase. Yehova yange sôr tar ér u hingir ya u uumace ica i gba cii ve mase gban orumace u hiihii la ye. (Yobu 38:4-6; Yer. 10:12) Er Yehova a lu Aôndo u eren kwagh kundu kundu shi a kegh iyol u nan se kwagh kpishi yô, a gba akaa a injaa kpishi sha ci wase ér i saan se iyol. (Ps. 104:14, 15, 24) Yange una tôô shighe una hen sha akaa a a gbe la yô, a “nenge er i doo nahan yô.” (Gen. 1:10, 12, 31) Yehova tese ér uumace gba kwagh kpishi, sha ci u a na ve “tema tor sha” akaa a doon a shin tar, a a gbe la cii. (Ps. 8:6) Awashima u Aôndo yô, ka u uumace mba lun vough ve nengen sha akaa a doon a un gbe la gbem sha won, shi i saan ve iyol. U sughun Yehova sha awashima na u dedoo ne kpa?

7. Ka nyi i ôr ken Yosua 24:15 u tesen ér or ngu a ian i tsuan kwagh u nan soo?

⁷ Yehova na se ian i tsuan akaa a se soo yô. Se fatyô u tsuan nyityôkwagh i se soo u eren a uma wase cii. (Ôr Yosua 24:15.) Ka sea tsua u civir Aôndo wase u se doo un ishima la yô, i saan un iyol. (Ps. 84:11; Anz. 27:11) Nahan se er kwagh a ian i se lu a mi i tsuan akaa a se soo la nena? Igbenda ngi kpishi. Nenge ase ikyav i Yesu yange ver ne.

8. Yesu yange er kwagh a ian i a lu a mi i tsuan kwagh u a soo la nena?

⁸ Aluer se dondo ikyav i Yesu yô, se fatyô u tsuan ser akaa a mbagenev a hemba gban se ishima a akaa a ase. Zum u Yesu kua mbahenen nav vôr yô, ve yem hen ijiir igen i or môm lu her ga yô, ve lu henen je ér vea za mem. Kpa lu u vea fatyô u za memen ga, sha ci u ikpelaior za zua a ve, mba sar ve kpishi u Yesu ma a tese ve yô. Kpa Yesu vihi ishima ga. Kunya gema kôr un a ve. Nahan Yesu er nena?  “A gba tesen ve akaa kpishi.” (Mar. 6:30-34) Aluer se mba dondon ikyav i Yesu la sha u tôôn shighe wase man agee a ase wasen mbagenev yô, kwagh la una va Ter wase u sha la a icivir. (Mat. 5:14-16) Shi se lu tesen Yehova ser se soo u lun ken tsombor na.

9. Ka iyua i injaa i nyi Yehova a ne uumace, kpa mbatyomov yô a ne ve ga?

⁹ Yehova gba uumace sha gbenda u vea fatyô u maren ônov yô, shi a na ve tom ér ve tesen ônov vev u lun a na kôôsôô shi civir un. Aluer u ngu ormaren yô, u wuese Yehova sha iyua i injaa ne kpa? Shin er Yehova a gbe mbatyomov sha gbenda u vea fatyô u eren akaa kpishi nahan kpa, a gema a er ve ér ve maren ônov ga. Nahan wea lu ormaren yô, wuese Yehova sha ian i u lu a mi i maren ônov la. Yehova na mbamaren tom u vesen u yesen ônov vev sha “ityesen man kwaghwan u Yehova.” (Ef. 6:4; Dut. 6:5-7; Ps. 127:3) Nongo u Aôndo gber ityakeda kpishi i pasen Bibilo, shi ve er uvidio shi ve dugh atsam, shi ve ver akaa agen kpishi sha Intanet sha u a wase mbamaren u yesen ônov vev yô. Kwagh ne tese wang je ér Ter wase u sha la kua Wan na soo mbayev kua agumaior. (Luka 18:15-17) Mbamaren ka vea suur sha Yehova shi vea nôngon sha afatyô ve cii ér vea nenge sha mbayev vev mba ve doo ve ishima kpishi la nahan, i doo Yehova a ve kpen kpen. Mbamaren mbara ka ve wase mbayev vev ve hingir u lun a ishimaverenkeghen i va lun ken tsombor u Yehova gbem sha won!

10-11. Nagh ku ipaan kura na yô, Yehova na se ian i va zuan a nyi?

¹⁰ Yehova na Wan na u ishima ishima la sha ci wase sha er se fatyô u hiden shi lun ken tsombor na yô. Er se vande ôron ken  ikyumhiange i sha 4 la nahan, Adam man Ifa yange ve va undu ian i ve lu sha mi ken tsombor u Yehova la. Lu u vea kera fatyô u hiden lun ken tsombor u Yehova ga, ônov vev kpa ga. (Rom. 5:12) Adam vea Ifa yange ve hemba Aôndo ato sha apera. Nahan mimi je, ve kuma u a dugh ve ken tsombor u Aôndo kera. Kpa ônov vev di ye? Er uumace ve doo Yehova ishima yô, yange er kwagh u ônov vev mba ve ungwan imo na la vea fatyô u u va lun ken tsombor na yô. Yange er kwagh ne sha u nan Wan na u ishima ishima la, ka Yesu Kristu je la, ér a va kpe sha ci wase. (Yoh. 3:16; Rom. 5:19) Nagh ku Yesu kura na yô, Yehova lumun ér uumace mba civir un sha mimi mba kuman iorov 144,000 ve hingir ônov nav.—Rom. 8:15-17; Mpa. 14:1.

¹¹ Shi mbajighjigh mbagenev umiliôn imôngo kpa mba ungwan imo i Aôndo shi eren ishima na, nahan mba veren ishima u va lun ken tsombor u Aôndo gbem sha won, shighe u a va kar ve sha kwa u masetyô ken mbee u hemen u Kristu u anyom 1,000 la a bee kera yô. (Ps. 25:14; Rom. 8:20, 21) Er ve lu a ishimaverenkeghen la yô, hegen je kpa mba yilan Yehova u a gbe ve la ér “Ter.” (Mat. 6:9) Mba a va nder ve shin ku la kpa a na ve ian i henen kwagh u Yehova a soo ér ve er la. Mba vea lumun u eren kwagh u Yehova a tese ve la yô, ve kpa vea va hingir u lun ken tsombor na.

12. Ka mpin u nyi se lu nan mlumun sha mi hegene?

¹² Er se vande nengen nahan, Yehova er akaa kpishi a tesen ér uumace gba kwagh. A vande tsuan mba i shighe ve mkurem mbara ér ve lu ônov nav. Shi a na mba ve lu “zegeikpelaior” la ishimaverenkeghen i va lun ônov nav ken tar u he. (Mpa. 7:9) Nahan ka nyi se er hegen u tesen Yehova ser se soo u lun ken tsombor na gbem sha wono?

13. Ka nyi se er ve se lu ken tsombor u Aôndo? (Mar. 12:30)

¹³ Tese wer Yehova doo u ishima sha u civir un a ishima you cii. (Ôr Marku 12:30.) Yehova  na se uiyua kpishi, kpa igen ken uiyua mba ve hembe doon cii yô, ka ian i se lu a mi i civir un la. Ka se tese Yehova ser a doo se ishima sha u “kuran atindi a na.” (1 Yoh. 5:3) Tindi ugen u Yehova a soo ér se dondo yô, ka u Yesu yange kaa ér se gema ior ve hingir mbahenen, shi se eren ve batisema la. (Mat. 28:19) Shi a wa se tindi ér se doo ayol a ase. (Yoh. 13:35) Yehova una ngohol mba ve kuran atindi a na la, nahan vea lu ken tsombor u mbacivir un mba ve lu sha tar cii ne.—Ps. 15:1, 2.

14. Se tese mbagenev dooshima nena? (Mateu 9:36-38; Mbaroma 12:10)

¹⁴ Tesen mbagenev dooshima. Dooshima ka ieren i Yehova i hemban cii. (1 Yoh. 4:8) Yehova yange tese ér se doo un ishima je se lu a fa un ga. (1 Yoh. 4:9, 10) Ka sea tesen mbagenev dooshima yô, i lu Yehova je se kaven un ye. (Ef. 5:1) Môm ken igbenda hemban doon i se tese ior dooshima yô, ka u wasen ve ve fa kwagh u Yehova hegen u shighe a lu her ne. (Ôr Mateu 9:36-38.) Aluer se wase ve nahan yô, vea fatyô u fan kwagh u i gbe u vea er ve vea lu ken tsombor u Aôndo yô. Or ka nana eren batisema kera yô, i gba u se za hemen u tesen nan dooshima shi nan nan icivir kpaa. (1 Yoh. 4:20, 21) Ka se er kwagh ne nena? Gbenda môm yô, ka u tesen ser se na nan jighjigh. Ikyav i tesen yô, aluer se fa ityôkyaa i i ne ve nan er ma kwagh ga je kpa, se kure ikyaa ser nan er kwagh la ka sha ci u mtsera u nan ga. Kpa se er kwagh a anmgbian wase la sha icivir u tesen ser nan hemba se.—Ôr Mbaroma 12:10; Fil. 2:3.

15. Ka unô u i gbe u mhôônom ma a kôron se a ve shi se eren kwagh a ve kundu kundu?

¹⁵ Mhôônom ma kôron we a ior cii shi eren kwagh a ve kundu kundu. Aluer se soo u va lun ken tsombor u Aôndo gbem sha won yô, a gba u se eren kwagh u Mkaanem ma Aôndo ma tese la. Ikyav i tesen yô, Yesu yange kaa a vese ér mhôônom ma kôron se a ior shi se eren kwagh a ve kundu kundu, a lu mbaihyomov asev je kpaa. (Luka 6:32-36) Kpa alaghga kwagh ne una taver se u eren ashighe agen. Aluer ka nahan yô, a gba u se nôngo se henen kwagh shi se eren kwagh er Yesu nahan. Aluer se mba nôngon sha afatyô wase cii ungwan imo i Yehova shi dondon ikyav i Yesu yô, se lu tesen Ter wase u sha la ser se soo u lun ken tsombor na gbem sha won.

16. Se kura iti i tsombor u Yehova nena?

¹⁶ Kura iti i dedoo i ior tsombor u Yehova la. Hen tsombor kpa, wanye u kiriki ka nan soo u eren kwagh u nan nenge anmgbian u nan u vesen nan er la. Aluer u vesen la ngu dondon akaawan a Bibilo ken uma na yô, una ver u kiriki la ikyav i dedoo. Kpa aluer u vesen la ngu eren akaabo yô, u kiriki la kpa una er nahan. Kape ken tsombor u Yehova kpa i lu je la. Aluer or u yange nan lu civir Yehova sha mimi kpa nan va hingir u vendan mimi shin eren idya shin eren akaabo kpishi yô, mbagenev kpa vea dondo ieren la, vea hingir u eren kwaghbo. Mba ve eren nahan la ka ve vihin iti i tsombor u mbacivir Yehova. (1 Tes. 4:3-8) Sha nahan yô, gba u se palegh u dondon mba ve ver ikyav i dedoo ga la, shi mayange se lumun ser ma kwagh a pav se a Ter wase u sha u se doo un ishima la ga.

17. Ka nyi i doo u se palegh, man ka sha ci u nyi?

¹⁷ Suur sha Yehova, i de lu sha akaa a iyolough ga. Yehova tôndo zwa a vese ér una na se kwaghyan man akondo kua ijiir i tsan, aluer se mba keren Tartor na hiihii shi dondon atindi na a perapera la yô. (Ps. 55:22; Mat. 6:33) Aluer se na ityendezwa ne jighjigh yô, se kera hen ser akaa a iyolough a tar ne aa kura se shin aa na a saan se iyol ga. Se fa dedoo ser, saa se eren ishima i Yehova ve a kpe se iyol shi a saan se iyol sha mimi ye. (Fil. 4:6, 7) Aluer se mba a inyaregh ki yamen akaa kpishi je kpa,  a gba u se hen sha mi se nenge, aluer se mba a shighe shin agee a eren tom a akaa shon shi nengen sha a cica yô. Alaghga se va hingir u soon akaa a iyolough a se lu a mi la karen ikyaa inya shinii? Gba u se umbur ser, Aôndo na se tom u i gbe u se er ken tsombor na yô. Sha nahan yô, gba u se de ser kwagh môm a dan se ga. Mayange je se soo u lun er gumor u yange akaa a iyolough a na doo un ishima je venda u dondon Yesu la ga. Kwagh la yange na yô, ian i civir Yehova kar un, kua ian i va lun ken ônov nav la kpaa!—Mar. 10:17-22.

18. Ka icivir i vesen man averen a nyi uumace mba ungwan imo i Yehova vea va lu a mi gbem sha wono?

¹⁸ Uumace mba ungwan imo i Yehova vea va lu sha ian i icivirigh i hemban cii, ka ian i Yehova una doo ve ishima shi vea civir un gbem sha won je la! A saan mba ve lu a ishimaverenkeghen i va lun uma shin tar la iyol u nengen sha tar u doonashe u Yehova yange gba u sha inja vough ér u lu ya ve ne. Ica ia gba ga tsô Tartor u Aôndo ua sôr tar, shi u na hanma kwagh sha tar cii una hide a dooashe. Yesu una bee a mbamzeyol mba Adam vea Ifa yange ve undu tsombor u Aôndo ve, ve va a mi la cii. Yehova una nder ior umiliôn imôngo shin ku, shi una na ve ian i lun uma ken mkpeyol gbem sha won, shighe u a gema tar ua hingir paradiso la. (Luka 23:42, 43) Shighe u mba ken tsombor u Yehova mba shin tar mbara vea va hingir vough la, hanma ve nana lu a “iengem man icivir” i Davidi yange nger kwagh sha mi la.—Ps. 8:5.

19. Ka nyi i doo u se umburu?

¹⁹ Aluer u ngu ken “zegeikpelaior” la yô, u ngu a ishimaverenkeghen i doon tsung. U doo Aôndo ishima; a soo ér we u lu ken tsombor na. Nahan er hanma kwagh u u fetyô cii sha er u na a saan un iyol yô. Umbur uityendezwa mba Aôndo a er a vese la hanma iyange. Ian i u lu a mi i civir Ter wase u sha u se doo un ishima la i gba u kwagh, shi de nengen ian i u lu a mi i wuese un gbem sha won la beelee ga!