1. Yehova ongo mbamsen mba mbacivir un nena?

 U FA er Yehova una fatyô u ungwan msen u orgen nan lu eren a ishima i nan cii yô sha ikyev you, u za er nan kwagh u nan lu sônon un la kpa? Wea lu ortamen shin orshiren tiônnongo, shin pania shin orpasenkwagh kpa, u fatyô u wasen mbagenev. Shi wea lu gumor shin organden, shin anmgbian u nomso shin u kwase kpa, u fatyô u wasen mbagenev. Shighe u or u Yehova a doo nan ishima nan lu eren msen hen a na ér a wase nan yô, Aôndo wase ka a na mbatamen man mbacivir un mbajighjigh mbagenev ve hingir “mba nan [or la] msurshima kpishi.” (Kol. 4:11) Saan se iyol kpishi er se lu eren Yehova kua anmgbianev asev tom sha imba gbenda la yô! Se fatyô u wasen anmgbianev asev shi surun ve ishima shighe u bouange a dugh a lu samber, shin aahe a er hen ijiir ve, shi i lu tôvon ve a ican yô.

2. Shighe u bouange a dugh a lu samber yô, alaghga a lu se ican u wasen mbagenev sha ci u nyi?

² Shighe u bouange a dugh a lu samber yô, alaghga a lu se ican kpishi u wasen ayol a ase. Ikyav i tesen yô, alaghga a sar se u zan hen uya mba azende a ase za zuan ishigh a ve. Kpa aluer se za yô, alaghga se za tôô angev mbura gayô se tsar ve mbu. Alaghga se soo ser ma se lôhô mba ve lu a kwagh ga la iwer hen ya wase, kpa a gba sha mi ga. Shin alaghga se soo u wasen mbagenev, kpa mba hen tsombor wase mba yan ican, nahan a taver se. Nahan cii kpa, se soo u wasen anmgbianev asev, shi Yehova ka una nenge sea eren kwagh u se fetyô la sha ci ve yô, i doo un a vese. (Anz. 3:27; 19:17) Ka nyi se ere?

3. Ka nyi se fatyô u henen ken ieren i mbatamen mba hen tiônnongo u Desi laa? (Yeremia 23:4)

³ Kwagh u mbatamen vea er yô. Wea lu ortamen yô, nôngo fa iyôngo  i u nengen sha i la tsembelee. (Ôr Yeremia 23:4.) Desi, anmgbian u kwase u se ôr kwagh na ken ngeren u yange se hen kasua u a kar la kaa ér, “Yange sea duen kwaghpasen yô, mbatamen mba hen annongo wase u duen kwaghpasen la ve due vea vese imôngo. Shi hanma shighe u se lu eren iniongo yô, ve kpa ve va.” b Kwagh yange na yô, lu mbatamen mbara ican ga u wasen Desi shighe u angev mbu Korona va shi ior mbagenev hen tsombor na kpe mbu la.

4. Yange hii nan ve mbatamen fatyô u wasen Desi, man ka nyi se fatyô u henen ken kwagh la?

⁴ Desi kaa ér, “Yange m vande hoghol a mbatamen mbara shi m tôô mer mba azende a am, nahan i lum ican ga u pasen ve ishima yam kua akaa a zan mo iyol.” Ka nyi mbatamen vea fatyô u henen ken kwagh ne? Kura nen mba ve lu sha ikyev yen la cii man vea va tagher a zayol ye. Lu ijende ve. Aluer bouange due ngu samber, nahan ka taver we u zuan ishigh a ve yô, sôr ve sha igbenda igen. Desi kaa ér: “Ashighe agen yô, ken iyange i môm tseegh, mbatamen kposo kposo ve yilam shin ve tindim a ilyoho. Heela tseegh ga, ve ôrom avur a Bibilo. Avur a ve ôr la a kôrom ken ishima kpishi, shin er m vande fan a tsembelee nahan kpaa.”

5. Mbatamen vea er nan ve vea fa mbamgbe anmgbianev shi vea wase ve?

⁵ Gbenda môm u u fatyô u fan akaa a a gbe anmgbianev ou mba nomso man mba kasev yô, ka u pinen ve mbampin sha kwaghfan, mba vea wase ve u pasen er i lu ve ken ishima yô. (Anz. 20:5) Mba a kwaghyan man mcimbim kua akaa agen a kwagh a gbe ve a mi la kumaa? Alaghga tsô i de ve tom, shin mba a inyaregh ki kimbin ya gaa? Ve soo ér se wase ve u ngeren washika u pinen gomoti iwasen, aluer ngi yôô? Yange anmgbianev wase Desi, na un akaa. Kpa lu dooshima u mbatamen nav tese un la kua avur a Bibilo a ve ôr un sha u taver un ishima la hemba wasen un hen shighe u tagher a mbamzeyol la ye. A kaa ér: “Mbatamen yange ve er msen vea mo. Me fatyô u umbur akaa a yange ve ôr la vough ga, kpa er yange i lum ken ishima la yô, hungur mo ga. Kwagh ne tese ér Yehova lu kaan a mo ér, ‘U ngu tswen ga.’”—Yes. 41:10, 13.

6. Ka nyi anmgbianev kpishi ken tiônnongo vea fatyô u eren sha u wasen mbageneve? (Nenge foto.)

⁶ Kwagh u mbagenev vea er yô. Ka se ver ishima ser mbatamen ve nenge sha anmgbianev ken tiônnongo. Kpa se cii Yehova soo ér se taver mbagenev asema shi se wasen ve. (Gal. 6:10) Aluer se er ankwagh u cuku sha u wasen oruange je kpa, kwagh la una taver nan ishima kpishi. Wanye u  cuku nana fatyô u taver anmgbian u nan lu dedoo ga la ishima sha u tindin nan a kaade gayô kpelan kwagh tindin nan a mi. Gumor nana fatyô u zan anmgbian u kwase u i doo nan iyol ga la ityom ken kasua za yamen nan akaa. Mbagenev ken tiônnongo vea fatyô u yôron iwer sha ci u ma anmgbian u nan gbe angev yô, za nan nan hen ya u nan. Shighe u bouange a samber wuee yô, a gba u a taver hanma or ken tiônnongo ishima. Shighe u i dugh mkombo yô, se fatyô u tamber kpuaa, lamen vea anmgbianev mba nomso man mba kasev ishigh a ishigh gayô yilan ve sha vidio i lamen a ior sha Intanet. Shi mbatamen kpa gba u a taver ve ishima. Mbashiada mbagenev nger uwashika hen mbatamen sha u sughun ve sha zegetom u ka ve er sha ci u anmgbianev shighe u bouange a dugh a lu samber la. Aluer se mba eren ci wase sha gbaa u ‘taver hanmô wase ishima shi wasen hanmô wase’ la yô, a doo kpishi je!—1 Tes. 5:11.

7. Aahe ka una er yô, ka mzeyol u nyi ior ka ve tagher a mini?

⁷ Shighe u aahe a er or yô, mlu u nan cii una fatyô u geman kwa môm. Mbagenev akaa a ve lu a mi la ka a saa ishe kua uya vev cii, shi ior vev ve saa ku je kpaa. Akaa a cieryol ne ka a er anmgbianev asev mba nomso kua mba kasev kpaa. Ka nyi se er sha u wasen ve?

8. Ka nyi mbatamen kua mba ve hemen icombor ve la vea fatyô u eren cii man aahe una ere?

⁸ Kwagh u mbatamen vea er yô. Mbatamen, wase nen anmgbianev enev ve vande wan iyol tsuaa cii man aahe una er ye. Nôngo nen hanma or ken tiônnongo nana fa akaa a i gbe u a er ve kwagh a er or ga, man er nana zua a mbatamen yô. Margaret u se vande teren kwagh la kaa ér: “Mbatamen mba hen tiônnongo wase yange ve lam a vese sha iaven i mkombo i ugbayol mba tiônnongo la, ve kaa a vese ér se wa ikyo, sha ci u shighe u usu ngu a bee ga; usu ua fatyô u gban ken ikyôngo va hian ijiir yase la hanma shighe cii. Ve kaa ér aluer mbautahav kaa ér i yevese i undu ijiir yase la shin ashe va ver ikyôr doo ga yô, se due hen ijiir yase la kera fese je.” I ôr ve kwagh ne lu sha shighe kpen kpen, sha ci u yange ukasua kar utaan nahan maa usu gba ken ikyôngo, lu hian van hen ijiir ve la je lu kwagh u or a cihi a tema hen ya ga. Shighe u ne lu eren mcivir u hen tsombor yô, mbayaav vea fatyô u lamen sha kwagh u i gbe u hanma or hen tsombor nana er yô. Aluer ne mbamaren vea mbayev enev ne vande wan iyol tsuaa yô, ne kera va hingir tenge tenge sha shighe u aahe ga.

9. Mbatamen vea fatyô u wan iyol i eren tom ve shighe u aahe a lu a er ga, kua shighe u a er i kar kera la nena?

⁹ Aluer u ngu ortamen u hemen annongo u duen kwaghpasen yô, nôngo fa aluer unamba mba hanseeti kua mbaadereshi mba uya mba anmgbianev mba hen annongo wou ve ne u la mba shami yô, mayange de keghen wer saa aahe a er cii man u er kwagh ne ga. Nger unamba kua mbaadereshi mbara shin takeda, shi pinen ve sha ashighe ashighe sha er kwagh a gema kpa u fa, u sôr yô. Nahan shighe u aahe a er yô, u fatyô u zuan a hanma orpasenkwagh sha er u fa akaa a kwagh a gbe nan a mi la yô. Fese je gema ôr ortamen u wasen mzough u mbatamen tom kwagh u u nenge la, un di a ôr ortamen u sôron atôônanongo. Aluer anmgbianev mban zua ave mba eren tom ne imôngo yô, vea fatyô u wasen sha gbenda u hemban doon cii. Yange usu ngu hie ka karen kera yô, ortamen u sôron atôônanongo u hen ningir u Margaret la yav ga kuma ahwa 36, sha ci u wasen mbatamen mba hen ningir la u nôngon zuan a anmgbianev mba nomso man mba kasev mba kuman er 450 nahan, mba ve yevese usu la ve yem ajiir wue wue yô, shi nengen sha a ve. (2 Kor. 11:27) Nahan mba yange ve lu a ijiir i tsan ga la cii yô, i na ve ajiir a tsan.

10. Mbatamen nenge u kuran anmgbianev vev la ér ka kwagh u vesen sha ci u nyi? (Yohane 21:15)

¹⁰ Mbatamen mba ken tiônnongo mba a tom u taver anmgbianev ishima ken Bibilo shi wasen mba ishima i nyian ve la. (1 Pet. 5:2) Shighe u aahe a er yô, mbatamen ve nenge ér hanma anmgbian  u nomso man u kwase cii yô kwagh er nan ga, shi nan ngu a kwaghyan man akondo kua ijiir i tsan. Kpa aahe una er iwer a karen imôngo yô, a gba u a za hemen u taver anmgbianev ishima ken Bibilo shi tesen ve dooshima. (Ôr Yohane 21:15.) Anmgbian ugen u a lu ken Kômatii u Nengen sha Branci ugen yô, iti na ér Harold, a zua a anmgbianev mba nomso man mba kasev kpishi mba aahe a er ve yô. A kaa ér, “Shighe ka a kar cii ve i zôôm mba aahe a er ve la ye. Alaghga a hide a hii u pever ve iyol, kpa vea zer umbur ku u ior vev, man ku u yange ve war sha ikyughur la, kua akaa a ve a injaa a a saa ishe la gbem. Kwagh ne una na yô, vea hide a ure. Ka sha ci u ve ban a jighjigh u nan ga, kpa ka kwagh u a eren uumace cii yô.”

11. Ka akaa a nyi nahan a gba u a za hemen u wasen icombor sha mini?

¹¹ Mbatamen ka ve dondo kwaghwan u a kaa ér, “vaan nen a mba ve vaan la imôngo” la. (Rom. 12:15) A gba u mbatamen vea tese mba aahe a er ve la vea fa wang er ve doo Yehova kua anmgbianev vev ishima her yô. Mbatamen vea wase icombor ia za hemen u eren akaa a i eren sha ci u Yehova la, er msen man kwaghhenen nahan, kua u zan mbamkombo shi eren tom u pasen kwagh la. Mbatamen shi vea fatyô u taver mbamaren ishima ér ve wase mbayev vev ve hemba veren ishima sha akaa a aahe môm môm una fatyô u vihin ga yô. Mbamaren, umbur nen mbayev enev ner Yehova una za hemen u lun Ijende ve gbem, shi una lu wasen ve hanma shighe cii. Shi pase nen ve ner vea za hemen u lun ken tsombor u anmgbianev mba sha tar cii, mba ve kegh a kegh iyol u wasen ve la.—1 Pet. 2:17.

12. Ka nyi mbagenev vea fatyô u eren sha u suen tom u wasen anmgbianev mba kwagh a tser ve laa? (Nenge foto.)

¹² Kwagh u mbagenev vea er yô. Aluer aahe er ikyua a ijiir you yô, pine mbatamen ou gbenda u u fatyô u nan iwasen yô. Alaghga u fatyô u nan mba ve yevese ve undu ijiir ve gayô mba ve ne ayol ve u eren tom u wasen anmgbinev mba kwagh a tser ve la ijiir i tsan hen ya wou wer ve tsa her shighe a wa karen. Alaghga u fatyô u nan anmgbianev mba kwagh a tser ve la kwaghyan kua akaa agen a kwagh a gbe ve a mi yô. Aluer aahe er ica a ijiir you kpa, u fatyô u nan iwasen. U wase nena? U wase sha u eren msen sha ci u mba aahe a er hen ijiir ve la. (2 Kor. 1:8-11) Alaghga u fatyô u suen tom u wasen anmgbianev mba kwagh a tser ve la sha u eren iyua i suen tom u pasen kwagh sha tar cii la sha inyar. (2 Kor. 8:2-5) Aluer u nenge wer u fatyô u moughon yemen hen ijiir i aahe a er la za wasen anmgbianev ou yô, pine mbatamen ou kwagh u u er sha u za wasen tom shon yô. Aluer i kaa ér we u za wase yô, adooga a tsaase we sha akaa agen sha er u fatyô u za wasen sha shighe man sha gbenda u hemban doon yô.

13. Ka mbamzeyol mba nyi anmgbianev asev mba ken ityar i i cir tom wase la ve lu tagher a mini?

¹³ Ken ityar i i cir tom wase yô, mba tôvon anmgbianev asev a ican. Kwagh ne na yô, uma seer taver. Anmgbianev mba ken ityar la mba tagher a ican i inyar man i uange, shi ior vev mba kpen. Kpa er i cir tom wase yô, mbatamen vea fatyô u zan sha ajiir a ve ga, shin zuan a ian gbanger gbanger lamen a mba i gbe u a taver ve ishima la ga. Imbakwagh ne yange er Andrei, anmgbian u i ter kwagh na ken ngeren u yange se hen kasua u a kar la. Anmgbian u kwase ugen ken annongo na u duen kwaghpasen yange lu a inyaregh ga, shi va er aikyôr sha mato kighir sha mi. Aikyôr ne na yô, lu fantyô u eren tom ga shi gba u a pav un acin imôngo. Er i cir tom wase shi angev mbu Korona lu samber nahan kpa, anmgbianev er kwagh u ve fatyô la cii sha u wasen un, shi Yehova lu nengen hanma kwagh u lu zan hemenm yô.

14. Mbatamen vea ver ikyav i suur sha Yehova nena?

¹⁴ Kwagh u mbatamen vea er yô. Andrei yange er msen maa er kwagh u fatyô yô. Yehova er nena? Yange na anmgbianev kposo kposo ken tiônnongo na, mba ve hemba lun a ian i zenden sha yô, ve wase un. Mbagenev lu tôôn un sha kwaghhendan ve zan a na ken iyouci. Mbagenev lu nan un iwasen sha inyar. Yehova yange na ve er kwagh u ve fatyô la, nahan ver tom u ve er sha kwagh ne ken mzough man sha ishimataver la doo doo. (Heb. 13:16) Mbatamen, shighe u i cir tom wase yô, kaa nen mbagenev ken tiônnongo ve wase ne. (Yer. 36:5, 6) U hemban cii yô, suur nen sha Yehova. Una wase ne ne nenge sha mbamgbe mba anmgbianev asev mba nomso man mba kasev cii.

15. Shighe u i lu tôvon se a ican yô, se er nan ve se za hemen u lun ken mzough vea anmgbianev aseva?

¹⁵ Kwagh u mbagenev vea er yô. Shighe u i cir tom wase yô, a gba u se gema kohol imôngo vea anmgbianev kpuaa kpuaa. Nahan a gba hange hange u se za hemen u lun ken bem a ve a hemba ave a tse. Se nôngo ityav a Satan, i de lu se ayol a ase ga. Aluer anmgbian nan er u kwagh u doon we ga kpa, gba den kera tsô, gayô nôngo sôr zayol la vea nan fese. (Anz. 19:11; Ef. 4:26) Hanma or nana kegh iyol u wasen orgen. (Titu 3:14) Iwasen i yange mbagenev na anmgbian u kwase u er aikyôr la wase annongo na u duen kwaghpasen la kpishi, ve cii ve seer lun kôôsôô, er mba tsombor môm nahan.—Ps. 133:1.

16. Mbakolose 4:3, 18 tese ér se fatyô u wasen anmgbianev asev mba i lu tôvon ve a ican la nena?

¹⁶ Shin er ugomoti ve cir tom wase ken ityar igen nahan kpa, anmgbianev asev udubu pue pue  ken ityar la mba civir Yehova her. Mbagenev i wuhe ve ken upurusu sha ci u jighjigh u nan ve. Se fatyô u eren msen sha ci ve man icombor ve, kua sha ci u mba ve cie purusu ga, ve lu wasen mba i wuhu ve ken upurusu la kpaa. Ka ve taver mba ve lu ken upurusu la ishima ér ve za hemen u suur sha Yehovaa, shi ve na ve akaa a kwagh a gbe ve a mi yô, shi ve ta ikyaa a ve ken koti. c (Ôr Mbakolose 4:3, 18.) Hanma shighe yô, umbur wer mbamsen ou vea wase anmgbianev mba ve eren nahan la cii!—2 Tes. 3:1, 2; 1 Tim. 2:1, 2.

17. U fatyô u wan iyol hegen sha ci u mtev u sha ican u alaghga u va tagher a mi ken hemen la nena?

¹⁷ We man tsombor wou cii ne fatyô u wan iyol hegen sha ci u alaghga a va tôv ne a ican ken hemen. (Aer. 14:22) Mayange de henen sha akaa a vihin a aa fatyô u eren la ga. Kpa seer lun vea Yehova kangenaa, shi wase mbayev ou kpa ve er nahan. Aluer ashighe agen ishima ka i nyian we yô, er msen pase Aôndo er i lu u ken ishima la jighilii. (Ps. 62:7, 8) Lam vea mba hen tsombor wou sha atôakyaa a ne fatyô u nan Aôndo jighjigh yô. d Er aahe kpa aluer u vande wan iyol sha mi vea mbayev ou tsuaa yô, kwagh la una wase ve shighe u ne va tagher a mi nahan, kape mtev u sha ican kpa aluer u vande wan mbayev ou ago iyol sha mi ve, kwagh la una wase ve shighe u i lu tôvon ne a ican je la. Vea taver ishima shi vea kera hingir tenge tenge ga, sha ci u u vande tesen ve u suur sha Yehova.

18. Ka nyi se va zua a mi ken hemene?

¹⁸ Bem u Aôndo ka a na yô, ishima i kera nyian se ga. (Fil. 4:6, 7) Yehova ngu a na se bem na, nahan bem la a wase se u kundun ishima, er nyian se lu tagher a iangev shin uaahe shin i lu tôvon se a ican nahan kpaa. Ngu kuran se sha ikyev i mbatamen mba eren tom kpoghuloo. Shi a na se ian i icivirigh i wasen ayol a ase. Hen shighe u bem u Aôndo a lu a vese hegen ne, se fatyô u wan ago iyol sha atsan a vesen a se va tagher a mi ken hemen yô, kua “zegecan” je kpaa. (Mat. 24:21) Shighe la, a gba u se nôngo bem wase una lu a vese her, shi se wase mbagenev sha er ve kpa bem ve una lu a ve her yô. Kpa zegecan la una been kera yô, se kera tagher a ma zayol u nan se ishimanyian ga. Se mase zuan a kwagh u Yehova a vande soon kera je ér a lu a vese la, ka bem u mimi, u una bee mayange ga la.—Yes. 26:3, 4.