1, 2. (a) Ior kpishi mba nengen akaa a ken jijingi nena? (b) Ka mbampin mba injaa mba nyi se lu timen sha mi ken ngeren nee?

ANMGBIAN u kwase ugen ken tar u Kanada kaa ér: “Er akaa a ken jijingi a hembe gban mo ishima yô, hemba saan mo iyol, shi kwagh ne wasem u nôngon a mbamtaver mba m tagher a mi ayange ayange la.” Anmgbian ugen ken tar u Brazil kaa ér: “Ken anyom 23 a ivese yase ne cii, saan se iyol sha ci u se mba nôngon ser se hemba veren ishima sha akaa a ken jijingi.” Anmgbian ugen ken tar u Philippines kaa ér: “Er akaa a ken jijingi a hembe gban mo ishima yô, kwagh la nam mmem ken ishima, shi a wasem m hemba fan u eren kwagh a anmgbianev mba sha ajiir kposo kposo.

² Akaaôron ne tese ér ka a inja u se hemba veren ishima sha akaa a ken jijingi. Sha nahan yô, doo u hanma wase nana pine iyol i nan ér, ‘Me er nan ve akaa a ken jijingi aa hemba gban mo ishima sha er me hemba zuan a mbamtsera mba i ter sha heen nee?’ Kpa cii man se na mlumun sha mpin ne yô, doo u se kav kwagh u Bibilo i ôr sha kwagh u ior mba akaa a ken jijingi a hembe gban ve ishima la wang. Ken ngeren ne, se na mbamlumun sha mbampin mba vesen utar. (1) Inja i u lun or u akaa a ken jijingi a hembe gban nan ishima la ér nyi? (2) Ka ikyav i unô nahan ia wase se u seer vesen ken jijingi? (3) Aluer se mba nôngon ser se lu a  “mhen u Kristu” yô, kwagh ne una na akaa a ken jijingi aa hemba gban se ishima nena?

3. Ka mkposo u nyi Bibilo i tese ér ngu hen atô u or u ken mlu u sha marami man or u nan lu ken mlu u jijingi?

³ Apostoli Paulu wase se u fan imba or ne, zum u a tese mkposo u a lu hen atô u or “u nan lu ken mlu u jijingi,” (nan lu a jijingi u Aôndo) a “or u nan lu ken uma u sha marami,” (nan lu a jijingi u Aôndo ga) la. (Ôr 1 Mbakorinte 2:​14-16.) Mkposo shon ka nyi? “Or u nan lu ken uma u sha marami la tsô yô, nan ngohol akaa a jijingi u Aôndo ga, gadia ka nan akaa a ibume, nan fatyô u kaven a kpaa ga.” Kpa “or u nan lu ken mlu u jijingi yô, nan karen akaa cii” shi nan ngu a “mhen u Kristu.” Paulu taver se ishima ér, se lu ior mba kwagh u ken jijingi a gbe se ishima yô. Ka sha igbenda igen i nyi nahan or u nan lu ken mlu u sha marami la, nan kaha a or u akaa a ken jijingi a hembe gban nan ishima?

4, 5. Or u akaa a iyolough a hembe gban nan ishima la ka nan lu a aeren a nyi?

⁴ De se hii nengen ieren i or u sha mlu u marami la. Ken tar yô, ior mba hembe veren ishima sha akaa a iyolough. Paulu pase kwagh ne ér: “Ka jijingi u a lu eren tom hegen ken ônov mba ihembeato” la. (Ef. 2:⁠2) Jijingi ne ka a na uumace ve lu a ieren i gban dondon kwagh u ior kpishi ve lu eren la tsô. Ka ve hemba haren ishima sha akaa iyolough. Kwagh ne ka a na yô, ve kpishi ka ve eren akaa a ve nenge i doo ve la tseegh, kwagh a gba ve u kuran atindi a Aôndo ga. Or u sha mlu u marami shin or u akaa a iyolough a hembe gban nan ishima yô, ka nan na ishima i nan cii sha u zendan uyôughyôughmbaakaav kua shagba shin sendegh sha kwagh u nan nenge ér ka u shami la.

⁵ Ka nyi igen kpa ia wase se u fan or u akaa a iyolough a hembe gban nan ishima? Hanma shighe yô, ka nan eren akaa a Bibilo i yer ér, “aeren a iyolough” la. (Gal. 5:​19-21) Washika u Paulu hii ngeren tiônnongo u ken Korinte la tese anza agen a mba akaa a iyolough a gbe ve ishima la ve lun a mi yô. Akaa ne wa u van a mpav man u tan ikyaa ken mbagen shighe u ayôôso a dugh yô, man u tuur mbagenev ér ve hemba ato kua u zan a mbagenev ken atejir man u nan mbahemenev icivir ga man u haren ishima sha kwaghyan man kwaghman la cii ker. Or u akaa a iyolough a hembe gban nan ishima ka nana tagher a imeen kpa nan til dông ga, ka nan gba fese. (Anz. 7:​21, 22) Yuda kpa yange ôr kwagh u ior mba vea hide ijime zan zan, vea kera lu a “Jijingi” u Yehova ga la.​—⁠Yuda 18, 19.

6. Ka i fa or u akaa a ken jijingi a hembe gban nan ishima nena?

⁶ Inja i “or u nan lu ken mlu u jijingi” (shin nan lu a jijingi u Aôndo) la ér nyi? Or u nan lu ken mlu u jijingi ka nan hemba veren ishima sha mlu u nan vea Aôndo. Nan ngu kposo a or u nan lu ken uma u sha marami la. Ior mba akaa a ken jijingi a gbe ve ishima yô, ka ve nôngo sha afatyô ve cii u ‘kaven Aôndo.’ (Ef. 5:⁠1) Kwagh ne tese ér, ka ve nôngo u lun a mnenge u Yehova sha akaa shi nengen kwagh sha gbenda u Yehova a lumun a mi la. Ve fa ér Aôndo ngu kpôô kpôô. Shi ve kaha a mba akaa a iyolough a hembe gban ve ishima la. Hanma kwagh ve cii ka ve nôngo ér a zua sha atindi a Yehova. (Ps. 119:33; 143:10) Or u akaa a ken jijingi a hembe gban nan ishima yô, nan ne ishima sha akaa a iyolough ga, kpa ka nan nôngo sha afatyô u nan cii u tesen aeren a “ityamegh ki Jijingi.” (Gal. 5:​22, 23) U seer tan iwanger sha ishember i “u haren ishima sha akaa a ken jijingi” la yô, de se tese ikyav nahan: Or u nan fe kpenga u eren tsema tsema yô, ka i kaa ér nan fa kasua u eren. Kape or u nan ver ishima zulee sha akaa a ken jijingi shin a kwaghaôndo kpa ka i kaa ér ka or u akaa a ken jijingi a gbe nan ishima je la.

7. Bibilo ôr nyi sha kwagh u mba ve har ishima sha akaa a ken jijingi?

 ⁷ Bibilo ôr kwagh u or u nan har ishima sha akaa a ken jijingi la var var. Mateu 5:3 kaa ér: “Saan mba ve fe mgbe ve u ken jijingi la iyol, gadia tartor u Sha ka u ve je [NW].” Mbaromanu 8:6 tese mtsera u akaa a ken jijingi ka a hemba gban or ishima ve nan zua a mi yô. Ivur la kaa ér: “Ishimaveren i iyolough yô ka ku, kpa ishimaveren i jijingi ka uma man bem.” Ka sea har ishima yase sha akaa a ken jijingi yô, hegen je kpa, ka se lu ken bem vea Aôndo, shi se lu a bemshima kua ishimaverenkeghen i va lun uma gbem sha won.

8. Er nan ve i gbe u saa se nôngo kwagh kpoghuloo ve akaa a ken jijingi aa gba se ishima shi se kura ishima yase?

⁸ Nahan kpa, se mba ken tar u u vihi kpishi yô. Er aeren a iyolough a kase se a we atô yô, gba u se nôngo kpoghuloo ve akaa a ken jijingi a gba se ishima shi se kura ishima yase ye. Aluer akaa a ken jijingi kera gba or ishima ga yô, nan ngu veren ian ér tar u iv ishima i nan a aeren a u. Ka nyi ia wase se ve imba kwagh ne ia er se ga? Se er nan ve se fatyô u vesen ken jijingi?

9. (a) Ka nyi ia fatyô u wasen se u vesen ken jijingi? (b) Ka ikyav i unô se lu timen sha mi?

⁹ Er ka i gba u wanye nana hen kwagh hen mbamaren mba nan shi nana dondo ikyav ve i dedoo la nahan, se kpa gba u se hen kwagh ken mba ve ya ikyar kôôsôô a Yehova la shi se kav ve kpaa. Shi ikyav i bo i mba akaa iyolough a hembe gban ve ishima la ka i wase se u palegh akaa a i doo u se er ga yô. (1 Kor. 3:​1-4) Bibilo ôr kwagh u ior mba i doo u se dondo ikyav ve man mba i doo u se dondo ga la cii. Kpa er isharen yase i lu u vesen ken jijingi yô, de se time sha kwagh u ior mba dedoo mba se fatyô u dondon ikyav ve yô. Se lu timen sha kwagh u Yakob man Maria man Yesu.

10. Yakob yange tese ér un ngu or u akaa a ken jijingi a hembe gban un ishima nena?

¹⁰ Se hii nengen sha ikyav i Yakob. Er se kpishi uma a taver se nyian nahan, kape  Yakob kpa uma taver un je la. Yange gba u una wa ishima a anngô na Isou, u akaa a iyolough hemba gban u kwagh shi wa ishima u wuan Yakob la. Heela tseegh ga, terkem u Yakob yange er kwagh a na sha mimi ga; a nôngo acin imôngo er una mbie un. Er ior mba kwagh zua Yakob a ve cii lu ior mba akaa a iyolough hemba gban ve ishima nahan kpa, Yakob yô kwagh hemba gban un sha akaa a ken jijingi. A na ityendezwa i i er a Aberaham la jighjigh, nahan a kange ishima u nengen sha tsombor na u gba u ua er kwagh u injaa sha u kuren awashima u Yehova la. (Gen. 28:​10-15) Akaa a Yakob eren shi ôron cii tese ér mbaawashima man atindi a Aôndo lu un ken ishima. Ikyav i tesen yô, shighe u hen ér Isou ngu van u tan num sha na la, Yakob kaa a Aôndo ér: “Shi yimam . . . U kaa Wer: Mimi je, Me er a we dedoo, Me gema tsombor wou ua hingir er waarawa u zegemnger” nahan. (Gen. 32:​6-12) Yange na ityendezwa i Yehova er a na kua uter nav la jighjigh je ka u henen a hen ga, nahan soo u eren kwagh u a lu sha ishima i Aôndo shi a zough sha awashima na kpaa yô.

11. Ka nyi i tese ér akaa a ken jijingi yange hemba gban Maria ishima?

¹¹ Hegen se time sha ikyav i Maria. Hii nan ve Yehova tsua Maria ér a lu ngô u Yesu? Ikyav tese ér lu sha ci u akaa a ken jijingi gba un ishima. Er nan se fe? Yange tese kwagh ne wang ken mkaanem nam ma doon ma ôr sha u wuese Ter, shighe u za anngô na Elisabetu vea nom na Sekaria inya la. (Ôr Luka 1:​46-55.) Kwagh u Maria ôr la tese ér Mkaanem ma Aôndo doo un ishima tsung shi a kav Ruamabera u ken Zwa Heberu la tsema tsema. (Gen. 30:13; 1 Sam. 2:​1-10; Mal. 3:12) Fa kpaa wer, er Maria vea Yosev sember eren ivese nahan kpa ve yav a ayol ave ga zan zan i kar maren Yesu. Kwagh ne tese ér nyi? Kwagh ne tese ér, kwagh hemba gban ve u eren ishima i Yehova shi kuran atindi na, a u kuren isharen ve. (Mat. 1:25) Shighe ngur karen yô, Maria ver ishima zulee lu ungwan akaa a Yesu ôron sha kwaghfan la. Shi a “koso mkaanem man cii ken ishima na.” (Luka 2:51) Kwagh ne tese wang ér soo u fan kwagh u ityendezwa i Aôndo er sha kwagh u Mesiya la. Ikyav i Maria ne tese se ér gba u se kegh iyol u eren ishima i Aôndo hiihii ken uma wase.

12. (a) Yesu bee ter na sha nyi gbenda? (b) Se fatyô u dondon ikyav i Yesu la nena? (Nenge foto u a lu sha mhii u ngeren ne la.)

¹² Kpa ken uumace cii, ka ikyav i an i hembe duen tseer tseer u akaa a ken jijingi hemba gban nan ishima? Ka Yesu. Ken uma u Yesu man tom na cii, a tese ér un soo u kaven Ter na Yehova. Yesu henen shi eren kwagh shi i lu un ken ishima er Yehova nahan. Yange kuran atindi a Aôndo shi eren ishima na. (Yoh. 8:29; 14:9; 15:10) Ikyav i tesen yô, nenge gbenda u Yesaia a ôr kwagh u mhôônom ma zungwen ma Yehova la, maa tôô kwagh ne kar sha kwagh u Marku di ôr er yange i lu Yesu ken ishima la. (Ôr Yesaia 63:9; Marku 6:34.) Ka se wa iyol se kegh a kegh u zungwen mhôônom shighe u se zough a mba i gbe u a wase ve la, er Yesu nahan kpa? Kwagh ugen yô, Yesu yange na ishima na cii sha u pasen ior loho u dedoo shi tesen ve. (Luka 4:43) Ka mbamhen kua aeren a or u akaa a ken jijingi a gbe nan ishima ka nan lu a mi je la.

13, 14. (a) Se fatyô u henen nyi ken ikyav i ior mba sha ayange ase ne, mba kwagh u ken jijingi a hembe gban ve ishima laa? (b) Tese ikyav.

¹³ Dugh ior mba Bibilo i er kwagh ve la sha kpa, ior mba kpishi nyian mba akaa a ken jijingi a hembe gban ve ishima, shi ve ze ikyura er ve lu dondon ikyav i Kristu la yô. Alaghga u nenge a gbashima ve ken kwaghpasen man er ve ngohol mbavannya saan saan shi ve zungu mbagenev mhôônom la shin aeren a dedoo agen. Ve kpa ve yina er se nahan, kpa ve nôngo a mbamyen vev mbara sha er vea lu a aeren a Aôndo yô. Anmgbian u kwase ugen ken tar u Brazil, iti na ér Rachel. A kaa ér: “Yange i doom u wuhan iyol er tar u wuhu la. Nahan m wuhan iyol sha inja ga. Kpa m va fe mimi yô, kwagh la  mgbegham u nôngon sha er me lu or u akaa a ken jijingi a hembe gban nan ishima yô. U geman gbenda u m vanden wuhan iyol la lum zange ga, kpa hegen hemba saan mo iyol shi uma wam hemba ngun mo a inja.”

¹⁴ Anmgbian u kwase Reylene, u a lu ken tar u Philippines la di, zayol na lu kposo. Yange wa ishima u henen makeranta yemen sha azenger shi zuan a tom u injaa sha er una lu kwagh ken uma yô. A kaa ér: “Akaa a ken jijingi a m wa ishima u eren la kera gba gban mo ishima ga. Shi m kav er kwagh u injaa ugen u a hembe tom wam, lu saan mo yô. Nahan m hide m ver ishima u eren Yehova tom.” Hii shighe la je, Reylene ver ikyav i se fatyô u dondon sha u nan ityendezwa i Yehova a er ken Mateu 6:​33, 34 la jighjigh yô. A kaa ér: “M fa wang mer, Yehova una nenge sha mo!” Alaghga u fa mbagenev ken tiônnongo wou mba ve ver imba ikyav ne yô. Nahan tsuwe se ken ishima u dondon ikyav i mbajighjigh mban er ve lu dondon Kristu ne ga he?​—⁠1 Kor. 11:1; 2 Tes. 3:⁠7.

15, 16. (a) Cii man se lu er Kristu nahan yô, ka nyi i gbe u se ere? (b) Se de ser “mhen u Kristu” a bende a mhen wase nena?

¹⁵ Se asange asange se kav Kristu nena? Bibilo ôr kwagh u lun “a mhen u Kristu” ken 1 Mbakorinte 2:16. Shi Mbaromanu 15:​5, kaa ér: “Lu nen ishima i môm ayol a en sha inja i Kristu Yesu la.” Sha nahan yô, gba u se fa er Kristu a henen shi a eren kwagh kua er ka i lu un ken ishima la ve se lu er un ye. Ikyar i Yesu ya vea Aôndo la hemba un nyityô kwagh igen cii. Nahan u se lun er Yesu la, una na se gema eren kwagh er Yehova nahan. Sha nahan yô, ka hange hange u se nôngo se henen kwagh er Yesu nahan.

¹⁶ Se er kwagh ne nena? Mbahenen mba Yesu yange ve nenge uivande nav shi ve ungwa akaaôron na shi ve nenge gbenda u eren kwagh a ior kposo kposo la man er lu dondon akaawan a Aôndo kpaa yô. Ve kaa ér: “Se mba mbashiada sha akaa a A er” cii. (Aer 10:39) Kpa se yô, se nenge a akaa a yange er la sha ashe ase ga. Kpa sha dooshima u Yehova yô, a na se ityakerada i ivangeli i ia fatyô u wasen se u nengen a aeren a Yesu la kpôô kpôô ken ishima yase yô. Aluer se mba ôron shi gbidyen kwar sha ityakerada i Bibilo er Mateu man Marku man Luka kua Yohane yô, gbenda u Kristu a henen kwagh la ua bende a mhen wase. Nahan se “dondo Un ijime” shi se ‘kange ishima sha mhen ne’ er un nahan.​—⁠1Pe 2:21; 4:⁠1.

17. Aluer se mba henen kwagh er Kristu yô, kwagh la una wase se nena?

¹⁷ Aluer se mba henen kwagh er Kristu nahan yô, kwagh ne una wase se nena? Er kwaghyan u injaa ka a wase ken iyol nahan, aluer se iv ishima yase a mhen u Kristu yô, kwagh la una taver mlu wase u ken jijingi. Kure kure tsô, se hii u fan kwagh u a lu Kristu kpa, ma a er sha ma ikyaa yô. Kwagh ne ka a wase se u tsuan akaa a aa na imoshima yase ia lu wang, shi Aôndo kpa a lumun a yô. U hen wer mbamtsera mban na se ityôkyaa i injaa i se ‘haa Ter Yesu Kristu iyol’ gaa?​—⁠Rom. 13:⁠14.

18. Ka nyi u hen ken ngeren ne sha kwagh u lun or u akaa a ken jijingi a hembe gban nan ishima laa?

¹⁸ Se hen se fa or u nan lu or u akaa a ken jijingi a gbe nan ishima yô. Shi se nenge kwagh u se fatyô u henen ken mba kwagh u ken jijingi a hembe gban ve ishima la yô. U masen yô, se hen er aluer se mba a “mhen u Kristu” ve, una wase se u seer lun ior mba kwagh u ken jijingi a hembe gban ve ishima yô. Nahan kpa, akaa agen nga a i doo u se hen sha kwagh u mlu wase u ken jijingi yô. Ikyav i tesen yô, se gbidye kwar se fa er mlu wase u ken jijingi a taver i za kighir la nena? Ka nyi se er ve se seer taver ken jijingi? Man mlu wase u ken jijingi la benden a akaa a se eren ken uma ayange ayange la nena? Ngeren u dondon ne una na ikyar sha mbampin mban.