1. Shighe u anmgbian u kwase nan lu tsuan or u nana vôso yô, ka mbampin mba nyi nahan i doo u nana pine iyol i nana?

MBAKRISTU cii ka Yesu Kristu u a lu a mshi ga la, a lu ityough vev ye. Nahan cii kpa, Kwasekristu ka nana eren nom yô, nom u nan u a yen la a hingir ityough ki nan. Ashighe kpishi, kwagh ne ka i lu zange ga. Sha nahan yô, zum u Kwasekristu nan soo u vôson ma anmgbian u nomso yô, doo u nana pine iyol i nan mbampin mban: ‘Ka nyi m nenge a mi ken anmgbian ne i tesen mo ér una lu orya u injaa? Mcivir u Yehova hemba gban un kwagh kpa? Aluer ka nahan ga yô, ka nyi i ne m hen mer una va lu orya u injaa u una na se ya ijende a Yehova kôôsôô shighe u se er ivaa kera laa?’ Shi anmgbian u kwase la kpa doo u nana pine iyol i nan ér: ‘Ka aeren a nyi nahan m lu a mi a aa wase ivese yase? M we ishima shi m wa nagh kpa? M ya ijende a Yehova kôôsôô kpa?’ (Orpa. 4:9, 12) Aluer kwase nan hen u tsuan akaa sha inja cii ve nan er nom yô, nana zua a mtsera, sha ci u kwagh ne una na ivese i nan ia hemba doon shi a saan nan iyol kpaa.

2. Ka nyi se lu timen sha mi ken ngeren nee?

² Anmgbianev asev mba kasev umiliôn imôngo ver ikyav i dedoo i ungwan imo i noov vev. Sha nahan yô, ve kuma iwuese! Saan se iyol kpishi u civir Yehova imôngo a kasev mbajighjigh mban. Se lu nan mlumun sha mbampin utar ken ngeren ne. Ka mbampin mba shon je ne: (1) Ka mbamzeyol mba nyi nahan alaghga kasev mbayaav vea tagher a mi? (2) Er nan i doo u kwaseya nana tsua u ungwan imo i nom u nana? (3) Ka nyi noov man kasev mba ve lu Mbakristu la vea fatyô u henen hen Yesu man Abigail man Maria, ngô u Yesu la, sha kwagh u ungwan imo i mba ve hemen ve la shi nan ve iciviri?

3. Er nan ve ivese i môm i lun a mshi shio i lu ga?

³ Ivese ka iyua i Aôndo a ne yô, kpa ior cii gema yina. (1 Yoh. 1:8) Ka nahan ve Mkaanem ma Aôndo ma kaa a noov man kasev ér vea tagher a mbamzeyol ye. Ma kaa ér, “vea ya ican sha iyol.” (1 Kor. 7:28) Se time sha mbamzeyol mbagenev mba alaghga kwaseya nana tagher a mi yô.

4. Er nan alaghga kwaseya nana nenge ér u ungwan imo i nom u nan la ka kwagh u kunya shi a tese ér nan gba kwagh ga?

⁴ Alaghga gbenda u i yese kwase la ua na yô nana nenge ér, u ungwan imo i nom u nan la ka kwagh u kunya, shin a tese ér nan gba kwagh ga. Kwase ugen u a lu ken tar u Amerika i yer iti na ér Marisol yô, kaa ér: “Hen ijiir i m vese la, yange i shi kaan a kasev ér, gba u vea lu kwagh môm a nomso sha hanma kwagh cii. M fa er Yehova a ne noov tahav shi a kaa ér kasev ve ungwan imo ve shi kasev kpaa i doo u a eren kwagh a ve sha icivir yô. Nahan kpa, ashighe kpishi ka i taver mo u ungwan imo i nomom sha ci u tar ne kaa ér, gba u me ungwan un ga.”

5. Ka mbamnenge mba shami ga mba nyi nomso mbagenev ve lu a mi sha kwagh u ukase?

⁵ Sha vegher ugen di yô, alaghga kwase nana er nom u nan nengen ér, nomso hemba kasev yô. Anmgbian u kwase ugen ken veghertar u South America, u i yer iti na ér Ivon yô, kaa wener: “Hen ijiir yase yô, nomso ka ve ya kwagh ve bee cii ve kasev ve mase yan ye. Ka i ver ishima ér mbayevkasev ve yôr shi ve kire ikyav, kpa mbayev mba nomso yô, i gba u vea tema ungô vev kua anmgbianev vev mba kasev vea yôr a na ve, shi i kaa a ve ér ‘ka ve, ve lu mbayaav ye.’” Anmgbian u kwase ugen u a lu ken veghertar u Ashia, i yer iti na ér Yingling yô, kaa ér: “Ka i ôr injakwagh igen ken zwa wam, man inja na ér, gba u kwase nana lu tsev tsev shin nana fa u eren akaa kpishi ga. Tom ve yô, ka u eren akaa a hen ya shi mba a ian i ôron noov vev mnenge ve sha kwagh ga.” Nom u kwase u nan a doo nan ishima ga shi nan eren kwagh u Bibilo i kaa ga yô, ka nan na uma a hagher kwase u nan, sha ci u nan dondon ikyav i Yesu la ga shi nan eren kwagh u Yehova a soo ga.—Ef. 5:28, 29; 1 Pet. 3:7.

6. Ka nyi i gbe u kasev mbayaav vea er ve ijende i ve ye a Yehova la ia seer tavera?

⁶ Er yange i ôr ken ngeren u a kar la nahan, Yehova soo ér noov mba ve lu Mbakristu yô, ve kuren ugbayol mba tsombor ve shi ve wasen tsombor ve u yan ijende kôôsôô a na. (1 Tim. 5:8) Nahan kpa, gba u anmgbianev mba kasev mba ve vôso noov cii vea tôôn shighe hanma sev, vea ôron Mkaanem ma Aôndo shi vea henen sha mi shi vea eren msen hen Yehova a ishima i môm, shin er ka ve lu a akaa a eren ave kpishi nahan kpaa. A lu zange u eren kwagh ne ga. Kasev mbayaav ka ve lu a akaa a eren ave kpishi, sha nahan yô, alaghga vea nenge ér mba a shighe shin agee a eren ambaakaa la ga. Nahan kpa, gba hange hange u vea tôô shighe a eren kwagh ne. Sha ci u nyi? Sha ci u Yehova soo ér hanma wase nana ya ijende a na kôôsôô shi ijende la i za hemen u taver seer a seer kpaa.—Aer. 17:27.

7. Ka nyi ia na a hemba lun kwase zange u nan nom u nan icivir shi ungwan imo i nana?

⁷ Ka mimi, alaghga a gba u kwase nana nôngo kwagh kpoghuloo ve nana ungwan imo i nom u nan u a yen la ye. Nahan kpa, aluer nan kav er i hii ve Bibilo i kaa ér nana ungwan imo i nom u nan shi nana naan un icivir shi nan lumun a atôakyaa la yô, a hemba lun nan zange u eren tom u Yehova a ne nan la.

8. Kwasekristu ka nan tsua u ungwan imo i nom u nan er i er ken Mbaefese 5:22-24 nahan sha ci u nyi?

⁸ Kwasekristu ka nan tsua u ungwan imo i nom u nan sha ci u ka kwagh u Yehova a kaa ér  nana er yô. (Ôr Mbaefese 5:22-24.) Ka nan suur sha Ter u nan u sha la shi nan fa je ér nan doo un ishima, nahan mayange una gba kaan ér nana er ma kwagh ga, saa kwagh u a doo sha ci u nan yô.—Dut. 6:24; 1 Yoh. 5:3.

9. Zum u Kwasekristu nan ongo imo i Yehova, nan lu nan nom u nan icivir yô, ka nyi ka i ere?

⁹ Tar ne ka u taver kasev ishima ér, ve de kuran atindi a Yehova ga shi ve nenge kwagh u ungwan imo i noov vev la ér ka kwagh u kunya man u tesen ér ve gba kwagh ga. Nahan kpa, mba ve samber a mbamnenge mban ne la ve fa Aôndo wase u dooshima la ga. Mayange Yehova una wa ônov nav mba kasev mba ve doo un ishima la tindi u una na vea ya kunya shin una tese ér ve gba kwagh ga ze. Anmgbian u kwase u nan nôngo kwagh kpoghuloo u eren kwagh u Yehova a kaa ér nana ungwan imo i nom u nan la, ka nan na bem a lu hen tsombor u nan. (Ps. 119:165) Kwagh ne ngu a wase nom u nan kua nan iyol i nan man mbayev mba nan cii.

10. Ka nyi se fatyô u henen ken mkaanem ma Carol laa?

¹⁰ Kwase u nan ongo imo i nom u nan u a yen la, ka nan tese ér Yehova, un u a ne noov ve lu ityough ki tsombor la doo nan ishima shi nan ne un icivir. Anmgbian u kwase ugen u a lu ken veghertar u South America, i yer iti na ér Carol yô, kaa ér: “M fa je mer ashighe agen nomom una er kwagh shami ga. Shi m fa kpaa mer, gbenda u m er kwagh a na shighe u a er kwagh shami ga la ua tese er ijende i m ye a Yehova la i gbem kwagh i za kighir yô. Sha nahan yô, zum u kwagh a lu nahan kpa, ka m nôngo mer me za hemen u ungwan imo na, sha ci u m soo mer me na i saan Terem u sha la iyol.”

11. Ka nyi ka i wase anmgbian u kwase Aneese u den kwaghbo, man ka nyi se fatyô u henen ken mkaanem nam mara?

¹¹ Aluer kwase nenge ér kwagh gbe nom u nan sha mbamnenge mba nan, shin akaa a nyian nan ishima la ga yô, alaghga kwagh la una na a lu kwase la ican kpishi u nan nom u nan la icivir shi ungwan imo i nan. Kpa nenge ase kwagh u anmgbian u kwase ugen u i yer iti na ér Aneese ka a er shighe u kwagh a lu nahan yô. A kaa ér: “Ka m nôngo mer me vihi ishima ga. Ka m umbur mer se cii se mba eren akaa shami ga. Awashima wam yô, ka i lu u den kwaghbo sha mimi er Yehova a eren nahan. Ka mea de kwaghbo la yô, ishima i gbam shimi.” (Ps. 86:5) Kwase u nan den kwaghbo yô, ka i hemba lun nan zange u ungwan imo i nom u nan shi nan nan icivir.

12. Ka unô se fatyô u ôron kwagh u ikyav ve ken Bibilo?

¹² Mbagenev ka ve nenge ér, or u nan ongo imo i mbagen shi nan ne ve icivir cii yô nan ngu or u cian kwagh. Kpa kwagh la ka mimi ga cii. Bibilo ôr kwagh u ior mbagenev mba yange ve ungwan imo i Aôndo shi ve naan un icivir shi ve lu ior mba taver ishima kpaa yô. Nenge ase kwagh u se fatyô u henen ken ikyav i Yesu man Abigail man Maria yô.

13. Yesu ongo imo i Yehova sha ci u nyi? Ta iwanger.

¹³ Yesu ongo imo i Yehova shi ne un icivir. Nahan kpa kwagh la tese ér ngu tsev tsev ga, shin a fa kwagh môm ga ze. Gbenda u Yesu tesen ior man i taver ve u kaven ga, shi ityesen na i wanger wang la tese ér lu a mfe kpishi. (Yoh. 7:45, 46) Yehova yange fa er Yesu lu a mfe kpishi yô, je yô a kaa ér, vea er tom imôngo shighe u lu gban akaa a sha man a shin tar la. (Anz. 8:30; Heb. 1:2-4) Shi yange mba nderen Yesu shin ku kera yô, Yehova na un “tahav sha akaa a sha man a shin tar cii.” (Mat. 28:18) Er Yesu a lu a mfe kpishi nahan kpa, ka a suur sha Yehova ér a hemen un. Sha ci u nyi? Sha ci u Ter na doo un ishima.—Yoh. 14:31.

14. Ka nyi noov vea fatyô u henen ken (a) gbenda u Yehova a nengen kasev laa? (b) kwagh u i nger ken Anzaakaa 31 laa?

¹⁴ Kwagh u noov vea fatyô u henen yô. Yehova kaa ér, kwase nana ungwan imo i nom u nan sha ci u a nenge ér nomso hemba kasev yum ga. Yehova iyol na tese kwagh la sha u tsuan nomso man kasev ér ve za hemen vea Yesu imôngo. (Gal. 3:26-29) Yehova tese ér un na Wan na jighjigh sha u nan un tahav. Kape nom u fan kwagh kpa ka nan na kwase u nan tahav sha akaa agen je la. Bibilo i ôr akaa kposo kposo a kwase u injaa ka nan er yô. Ikyav i tesen yô, ka nan nengen sha ityom i hen ya, nan yamen ishule shi nan teen i shi nan eren kasua kpaa. (Ôr Anzaakaa 31:15, 16, 18.) Nan ngu kpan ga, nahan nan ngu a ian i ôron mnenge u nan sha kwagh. Nahan nom u nan ngu a na nan jighjigh shi a kegh ato a ungwa mbamhen mba nan. (Ôr Anzaakaa 31:11, 26, 27.) Aluer nom ngu eren a kwase u nan sha icivir nahan yô, a saan kwase la iyol u ungwan imo i nan shi nan nan icivir.

15. Ka nyi kasev mbayaav vea fatyô u henen ken ikyav i Yesu laa?

¹⁵ Kwagh u kasev mbayaav vea fatyô u henen yô. Er Yesu er akaa a vesen nahan kpa, mayange nenge ér aluer un ngu ungwan imo i Yehova u a lu ityough nagh la shi nan un icivir yô, tese ér un gba kwagh ga ze. (1 Kor. 15:28; Fil. 2:5, 6) Sha nahan yô, mayange kwase u injaa u nan dondon ikyav i Yesu la nan nengen ér, aluer nan ngu ungwan imo i nom u nan shi nan un icivir yô, a tese ér nan kera gba kwagh ga ze. Nana sue nom u nan sha ci u a doo nan ishima tsô ga, kpa ityôkyaa i vesen yô, a lu sha ci u Yehova doo nan ishima shi nan ne Un icivir.

16. Ka mbamtaver mba nyi Abigail yange tagher a mi er i pase ken 1 Samuel 25:3, 23-28 laa? (Nenge foto u sha igbende.)

¹⁶ Abigail yange vôso nom, i yilan un ér Nabal. Or ne yange wa bo kpishi shi lu or u gengese iyol shi wuese kwagh ga. Abigail yange una soo ér ivaa na i za hemen ga yô, yange ma de Davidi a ior nav ma ve za wua nom na la. Kpa er nahan ga. Nahan kpa yange nôngo sha afatyô na er kwagh u una war Nabal kua tsombor na cii yô. Hen ase ishimataver i Abigail lu a mi cii ve fatyô u zan hen mbautyaav 400, za lamen a Davidi sha icivir sha zayol ne la. Abigail yange za zamber sha ci u ibumekwagh i nom na er la. (Ôr 1 Samuel 25:3, 23-28.) Davidi yange kav er i lu Yehova je a mgbegh kwase u taver ishima ne ér a va wa un kwagh u yangen un u eren kwaghbo u vesen la ye.

17. Ka nyi noov vea fatyô u henen ken kwagh u Davidi man Abigail laa?

¹⁷ Kwagh u noov vea fatyô u henen yô. Abigail  yange lu kwase u fan kwagh. Davidi yange er kwagh sha kwaghfan sha u ungwan kwaghwan na la. Kwagh la na yô, kera wua ior mba ishôôgh ga. Kape noov mba fan kwagh kpa ka ve hen sha mbamnenge mba kasev vev zulee cii ve, ve mase tsuan kwagh u hange hange u vea er je la. Alaghga mnenge u kwase la una wase nom u nan, nana palegh u eren ibumekwagh.

18. Ka nyi kasev mbayaav vea fatyô u henen ken ikyav i Abigail laa?

¹⁸ Kwagh u kasev mbayaav vea fatyô u henen yô. Kwaseya u Yehova a doo nan ishima shi nan ne un icivir yô, ka nan va tsombor u nan a mzehemen, aluer or shon nan civir Yehova ga shin nan dondon akaawan a Na ga je kpaa. Imba kwase la nan keren gbenda u paven ivaa i nan ga. Kpa ka nana ungwan imo i nom u nan shi nana naan un icivir yô, nan urugh nom u nan la, nan va hingir u henen kwagh u Yehova. (1 Pet. 3:1, 2) Kpa aluer nom u nan la soo u va civir Yehova ga je kpa, Yehova yô a saan un iyol a kwase la er nan lu ungwan imo i nom u nan shi nan lu civir Un sha mimi yô.

19. Ka hanma shighe nahan i gbe u kwaseya nana ungwa imo i nom u nan ga?

¹⁹ Kwasekristu u nan ongo imo i nom u nan shi nan ne un icivir kpa nana lumun u ungwan imo i nom u nan shighe u nom la a kaa a nan ér nana er kwagh u a hendan a atindi shin akaawan a Bibilo la ga. Ikyav i tesen yô, tôô wer anmgbian u kwase ugen nan ngu a nom u nan lu Orshiada ga yô, nahan nom la kaa a nan ér, nana er aie shin nana ii gayô nana er ma kwagh ugen u a doo Yehova ishima ga yô. Mbakristu cica cii kua kasev Mbakristu mba ve er noov kpaa gba u vea ungwan imo i Yehova Aôndo hiihii. Zum u i kaa a anmgbian u kwase ér nana er kwagh u a hendan a akaawan a Bibilo yô, gba u nana venda, nana gema a pase sha icivir er i hii ve nan vende u eren nahan yô.—Aer. 5:29.

20. Er nan se fe ser Maria yange ya ijende a Yehova kôôsôô?

²⁰ Maria yange ya ijende a Yehova kôôsôô. Ikyav tese ér yange fa Ruamabera tsembelee. Shighe u Maria lu lamen vea Elisabetu ngô u Yohane u eren batisema la, yange ôr kwagh ter akaa a ken Ruamabera u ken zwa Heberu la hemba kwa 20. (Luka 1:46-55) Shi nenge ase kwagh ugen ne kpaa, er Maria tôndo zwa u vôson Yosev nahan kpa, lu Yosev ortyom u Yehova za vande anden hen a na ga. Yange ortyom la  za hii lamen a Maria jighilii. Yange kaa a na ér una mar Wan u Aôndo. (Luka 1:26-33) Yehova yange fa Maria vindi vindi, shi lu a vangertiôr ér, Wan na u Maria a mar la una doo Maria ishima shi Maria a nenge sha a na doo doo. Shi ikyav tese wang ér, Maria yange za hemen u yan ijende a Yehova kôôsôô zan zan shighe u Yesu kpe shi i nder un yem sha la kpaa.—Aer. 1:14.

21. Ka nyi noov vea fatyô u henen ken kwagh u Bibilo i ôr sha kwagh u Maria laa?

²¹ Kwagh u noov vea fatyô u henen yô. Nom u fan kwagh yô, kwase u nan ka nana fa Ruamabera tsema tsema nahan i doo nan kpen kpen. Kwagh la ne nan ishimavihin shin nan nengen ér kwase u nan soo u karen hingir ityough hen tsombor ga. Ka nan fa wang nahan ér, aluer kwase u nan fa Bibilo tsembelee shi kav akaawan a Bibilo tsema tsema yô, kwagh la una wase tsombor ve. Aluer kwase hemba zan makeranta a nom je kpa, ka nom u nan i gbe u nana hemen tsombor ve ken mcivir u Yehova ye.—Ef. 6:4.

22. Ka nyi kasev mbayaav vea fatyô u henen hen Maria?

²² Kwagh u kasev mbayaav vea fatyô u henen yô. Er i gbe u kwase nana fa ér ka nom u nan i lu tom u nan u hemen ken mcivir u Yehova hen tsombor ve nahan kpa, doo u nana fa ér, gba u nana taver jighjigh u nan iyol i nan. (Gal. 6:5) Sha nahan yô, gba u kwase la nana ver shighe u henen kwagh sha tseeneke u nan shi gbidyen kwar kpaa. Kwagh la una wase nan, Yehova a za hemen u doon nan ishima her shi nana naan un icivir, nahan a saan nan iyol u ungwan imo i nom u nan.

23. Aluer kasev mba ungwan imo i noov vev yô, kwagh la una wase icombor ve kua tiônnongo nena?

²³ Kasev mba ve ongo imo i noov vev sha ci u Yehova doo ve ishima yô, ka ve hemba zuan a msaanyol man mkom a mba ve vende u dondon hemen u Yehova a ver la. Ka ve ver agumaior man agumaukase ikyav i dedoo. Shi ka ve na dooshima kua bem a lu hen tsombor ve man ken tiônnongo kpaa. (Titu 2:3-5) Nyian ne, kasev hemba ngeen iyenge ken ikpelaior i i lu civir Yehova sha mimi la. (Ps. 68:11) Nahan kpa se cii, sea lu nomso shin kasev kpa, se mba a kwagh u i gbe hange hange u se er sha er tiônnongo cii una za hemen u lun saan saan yô. Ngeren u dondon la una tese er hanma wase nana fatyô u eren kwagh ne yô.