Aver yem sha atineakaa

Aver yem sha mver u atineakaa

NGEREN U PASEN KWAGH U OR

M Zua a Kwagh u a Hembe u Lun Ortwer Yô

M Zua a Kwagh u a Hembe u Lun Ortwer Yô

KEN inyom i 1971 la, m lu lamen vea mbauangev mbagen uhar hen iyouci yam, nahan maa m va ôr kwagh ugen a ve sagher sagher mer, “Kwagh u ne lu ôron mo ne hii u saren mo yev je!” Hen shighe ne, m sember bughun iyouci yam, shi m hii tom tweregh ica lu a gba ga. Mbauangev mba uhar mbara lu unô? Man lu nyi ve lu ôron mo ve zua sha kwagh u yange hii u saren mo iyev je laa? De m pase ne er iliam yase la yange i na kwagh ugen hingir kwagh u hiihii ken uma wam, shi m na jighjigh mer ka kwagh u yange hii u saren mo hii iyev je la yô.

I marem ken tar u France, hen geri u Paris, ken inyom i 1941. Yange m soo makeranta kpishi. Kpa m va nyôron anyom pue yô, m gba angev mbu houghbar. Nahan kera lu u me zaan makeranta ga! Mbatwerev kaa ér mo m yaven a yav inya tseegh sha ci u mtemam av kera taver ga. Nahan m kera za makeranta ga iwer imôngo. M lu masen ôron takeda ugen u pasen asember shi ungwan uporogeram mba yunivasiti i Paris sha ityôugh ki Redio ki Sorbonne. Mbatwerev av mba va kaan ér angev av bee, me fatyô u hiden hiin makeranta yô, saan mo iyol je zua ga. M ôr ken ishima mer, ‘Tom u mbatwerev ve eren ne u kpilighyol!’ Hii shighe la je maa gba saren mo u mo kpa ma m lu or u been ior angev. Hanma shighe yange terem una pinem kwagh u me vese ve me er yô, m kaa a na mer, “M soo u lun ortwer.” Nahan kwagh u va lun ortwer la lu kwagh u hiihii ken uma wam.

ITYESEN I MBASAINSI WASEM U SEER KPOROM HEN AÔNDO

Hen tsombor wase cii, yange se zaan adua u Fada. Kpa m fa Aôndo tsembelee ga. Shi akaa tsumen kpishi a yange m zua a iwanger sha mi ga yô. Lu shighe u m va hii u henen twer ken yunivasiti la, m mase nan jighjigh mer i gba a gba uma u se lu ne ye.

M umbur kwa u hiihii u yange m penda jingi i kehen kwagh sha anivur kwagh u ken imendenev u i nengen a mi sha ashe bong ga, u i yilan ér cell la. Yange doom u nengen kwagh u ankaam mba ken cell ne lu eren zum u i va a kwagh u tseen shin u ndôhôr her ikyua yô. Shi yange a wa cell ne shin mngerem ma ma lu a bar shimi yô, ankwagh ugen ker u i yilan ér cytoplasm la a kam iyol na, a hingir kpuaa. Kpa a dughun cell a waan un shin mngerem ma wang yô, cytoplasm ne a hide a mor shin a kehe. Ka gbenda u ankaam mba ken cell ne ve eren kwagh la, kua akaa agen kpishi a ne ve, akaauma ka a fatyô u lun hen ijiir shighe u mlu u ijiir shon i va gem kpaa ye. Er m nenge hanma cell cii wa ker kpelegh kpelegh, man lu sha inja vough nahan yô, kpiligh mô iyol! Nahan m na jighjigh mer akaauma cii i gba a gba, a gba duen iyol i a tsô ga.

Ken inyom yam i sha uhar ken makeranta u twerev la, m va nenge a ikyav i wasen mo u seer nan jighjigh mer Aôndo ngu. Yange mba gbe tesen se kwagh u iyol i orumace yô, se nenge er tiônwe u a hii sha inyuwe a sen shin ikyasewe la, ka a wase se u hulen ahôaveegh shi nalegh a yô. Shi gbenda u inyam ka i var sha akuhe hen ijuan, shi hanma kwagh a eren tom vough vough la kpa kpilighyol. Ikyav i tesen yô, yange m nenge er hanma ihyôwe yase cii, gbela u mough sha tiônwe u a hii sha inyuwe la, u va zor sha mi, shi u pav ker ihiar yô. Igbila i ihiar ne gema kôr igbila igen i i yem sha ityough ki ihôwe la vegher u shin. Nahan igbila i i yem sha ityough ki ihôwe la ka i lyemen sha igbila i ihiar ne. Inyam i taver gema kôr igbila ne ikyua ikyua a ikyuhe i hanma ihôwe. Luun er i er ahôaveegh ase sha imba gbenda ne ga yô, ahôaveegh ase maa a taver gbang gbang, ma a huren ga, nahan ma a eren tom tsembelee ga. Yange m nenge wang er Aôndo u a gbe iyol i orumace la a lu a kwaghfan kpishi yô.

Shi kwagh ugen u yange m va fa ve ityom i Aôndo hemba kpiligh mo iyol cii yô, ka kwagh u ka a er ve wanikyundan nan hii u ôôn her ave ave zum u nan due ken uya la. Shighe u wan nan lu ken uya la, ka nan ôôn er se ôôn nahan ga, sha ci u ka nan kuran iôôn ken ngô u nan. Sha ci u ahumbe ka a lu a nyôr nan ken mtema ga. Kpa ka a va shiin ukasua kpuaa u a mar nan yô, mzeram magen ma due ma yisa aan a ahumbe aa fatyô u nyôron nan ken mtema la. A va maren nan nana kuran iôôn sha kwa u hiihii yô, akaa a kpilighyol agen a er. Ihyula igen ken ishima ka i wuhe, maa awambe a hii u karen nyôron nan ken mtema. Er mzeram mara ka ma lu ken ahura a ahumbe a nyôron ken mtema la her yô, ahumbe maa a kar a nyôr ken mtema fese. Nahan ahura shon a kera fatyô u hiden imbishi ga. Maa wanikyundan nan gba ôôn iyol i nan her ave ave je.

Yange m soo u fan Aôndo u a gbe akaa a kpiligh iyol ne la. Nahan maa m gba ôron Bibilo sha gbashima. Tsô m va nenge er Aôndo yange wa Mbaiserael tindi ér ve luun tsembelee sha er kwagh la una wase ve u palegh angev, man er yange wa tindi ne ica i gba je i hembe anyom 3,000 yô. Kwagh ne yange doom kpen kpen! Tsuaa la je, Aôndo wa Mbaiserael tindi ér, aluer or soo u zan akôngo yô, nana time ihungwa nana za shimi, shi nana daa nana cir, shi ve ôôn ave man akondo man iyol sha mnger hanma shighe cii. Shi aluer ve nenge or a ikyav i tesen ér nan ngu a angev mbu tsaren yô, i wuhe nan shin i pav nan a ior cii. (Lev. 13:50; 15:11; Dut. 23:13) Bibilo ôr akaa ne ica gba, kpa mbasainsi yô, ve va fa akaa ne ka a kuma anyom deri uhar ga. Shi atindi a i we ken takeda u Levitiku sha kwagh u yaven a or la yange wase ikyurior i Iserael u lun wang shi kpe hanma or iyol. (Lev. 12:1-6; 15:16-24) M mase kaan mer Aôndo u a gbe akaa cii la yange wa Mbaiserael atindi ne sha ci u mkpeyol ve, shi ver mba ve lumun u dondon a la doo doo. Nahan m hingir u nan jighjigh mer ka Aôndo a ne i nger Bibilo ye, Aôndo u sha shighe la m lu a fa iti na ga la.

M VA ZUA A KWASE SHI M FA YEHOVA

Mo vea Lydie sha iyange i ivese yase, Aipor 3, 1965

Shighe u m lu ken yunivasiti, m lu henen makeranta u me va bee me hingir ortwer la, m zua a gumkwase ugen, iti na ér Lydie, maa m hii u sôôr un. Yange se er ivese ken inyom i 1965. Ken inyom i 1971 la nahan, se lu a ônov utar. Shighe kar yô, shi se mar ônov mbagen utar se seer, hingir ônov ataratar. Lydie ka a wasem ken tom wam u tweregh la kpishi, kua sha akaa a hen tsombor kpaa.

Yange m er tom hen iyouci igen anyom atar cii, m va mase bughun iyouci yam ye. Ica i gbe ga yô, orgen vea kwase na, mbauange mba se ter kwagh ve ken mhii u ngeren ne la, ve za va twer hen iyouci yam. M ngur nôngon mer me nger icigh ki a na nom u kwase la yô, kwase na kaa a mo ér: “Ortwer, wea lumun yô, i de lu icigh ki i er sha awambe ga.” Yange kpiligh mo iyol, m pine mer: “Mimii? Sha ci u nyi?” Kwase la kaa ér: “Se mba Mbashiada mba Yehova.” Yange m lu a vande ungwan kwagh u Mbashiada mba Yehova cuku ga, shi mnenge ve sha kwagh u awambe kpa m vande fan ga. Kwase la maa dugh Bibilo na, bugh tesem avur a Bibilo a a ne ve ityôkyaa i vendan awambe yô. (Aer. 15:28, 29) Tsô un vea nom na ve gba pasen mo kwagh u Tartor u Aôndo ua va er yô, ér ua kar a ican i yan man angev man ku cii kera. (Mpa. 21:3, 4) Yange sagher mo iyol kpishi, maa ôr a ve mer: “Kwagh u ne lu ôron mo ne hii u saren mo iyev je. Yange m hingir ortwer mer me been ior iangev.” Yange saan mo iyol je, se lam kuma ihwa i môm man tiôn. Ve lu a yem ga je, ken ishima yam yô, m de adua u Fada. Shi ve pasem ér Aôndo u a gbe akaa cii, u m soo kwagh na kpishi la ngu a iti, mba yer un ér Yehova!

Yange ve va iyouci yam kuma kwa tar, man hanma shighe vea va yô, se lam i hemba ihwa jimin. Nahan m lôhô ve hen ya wam mer ve va sha er se hemba zuan a shighe u lamen sha akaa a ken Bibilo yô. shin er Lydie lumun ér i hen Bibilo a vese nahan kpa, gema taver un u lumun ér atesen a Mbafada agen nga shami ga. Kwagh ne na yô, m lôhô fada ugen hen ya wase. Ve yô, se lam vea na sha kwagh u atesen a côôci zan zan va hingir atôutu, se lu nengen ken Bibilo tseegh. Iliam yase la na yô, Lydie na jighjigh ér Mbashiada mba Yehova mba tesen ka mimi u Bibilo. Hii shighe la je, Yehova seer doon se ishima. Nahan ken inyom i 1974 la, se cii i er se batisema.

YEHOVA HEMBA GBAN SE KWAGH A AKAA AGEN CII

Yange m va fe kwagh u Aôndo a we ishima u eren sha ci u uumace la yô, kwagh na hemba gban mo ishima a akaa agen cii. Mo man Lydie cii yange se hemba veren ishima u civir Yehova. Se kange ishima ser se yese mbayev asev er Bibilo i tese la. Nahan se tese mbayev asev ser ve soo Yehova kua ior cii. kwagh ne na yô, se hemba lun kangenaa hen tsombor wase.—Mat. 22:37-39.

Mo vea Lydie ka sea hide sea hen er yange se gba zwa môm sha kwagh, man er mbayev asev nengen se la nahan, i hôm se kpen kpen. Yange ve fa er kwagh u Yesu tese ér, zum u se kaa ser ‘Een’ yô, i lu een heregh, shi ‘Ei’ wase kpaa, a lu ei heregh la hingir tindi hen ya wase yô. (Mat. 5:37) Ikyav i tesen yô, shighe u wan wase u kwase ugen nyôr anyom 17 la, Lydie lumun ér a due vea mbakov na mba nomso shin mba kasev kpaa ga. Nahan, kwagen la wankwase ugen kaa a na ér, “Aluer mama wou ngu nan we ian i duen ga yô, tôô ian hen baba wou!” Kpa wan wase kaa a na ér, “Me za hen baba kpa a wase ga. Mama vea baba cii ka ve gba zwa môm.” Jighilii yô, mbayev asev mba ataratar mbara cii yange ve nenge er se gba zwa môm sha u dondon akaawan a Bibilo yô. Se wuese Yehova er ior kpishi hen tsombor wase ve lu civir un nyian yô.

Hegen ne, kwagh u Yehova hemba gban mo ishima a twer u yange m hen la. Nahan kpa, m soo mer me er kwagh a mfe u tweregh la sha u wasen mbacivir Aôndo. Nahan yange m na iyol yam u za eren tom tweregh shin Betel, u hen geri u Paris la. Ken masejime yô, i va mough a iyaagh ki Betel i yem a mi hen geri u Louviers, maa shi m yem her. Ka m duen m yaren shin Betel. M er nahan nôngo u kuman anyom 50 hegen. Ken anyom ne cii, m zua a azende a injaa kpishi shin Betel. Mbagenev mba anyom a 90 kar hegen. Sha iyange igen la, shi m nenge a kwagh ugen u doom mo kpishi, zum u m zua vea gumor ugen u sember van Betel yô. Se mba gbe lamen yô, m mase kaven mer lu mo je yange m kôr mar na ye, anyom 20 nahan ken ijime!

M NENGE ER YEHOVA A WE IOR NAV IKYO YÔ

Ken anyom a m civir Yehova ne, Yehova seer doon mo ishima, sha ci u m nenge er a hemen ior nav shi a kuran ve sha ikyev i nongo na yô. Ken mhii u inyom i 1980 la, Mbahemenev mba Shin Itine due a gbenda ugen ken tar u Amerika, u ua wase Mbashiada mba Yehova u lamen a mbatwerev tsembelee yô.

Nahan ken inyom i 1988 la, Mbahemenev mba shin Itine bugh gbaatom u he shin Betel, u i yer ér Gbaatom u Tan Iwanger sha kwagh u Iyouci la. Sha hiihii la, gbaatom ne nengen sha Ukômatii mba Wasen sha Kwagh u Iyouci. Yange i bugh ukômatii mban ken tar u Amerika ér ve wasen Mbashiada mba i doo ve iyol ga la u zuan a mbatwerev mba vea sôr ve angev a awambe a tan shio yô. Yange mba kaan ér ukômatii mban ve lu sha ubranci mbagenev sha tar cii yô, ve hingir u lun ken tar u France kpaa. Kpiligh mo iyol u nengen er nôngo u Yehova u lu suen anmgbianev mba nomso man mba kasev mba i doo ve iyol ga la sha ashighe a i gbe u a wase ve la, sha gbenda u tesen dooshima kpishi nahan yô.

M ZUA A KWAGH U YANGE HII U SAREN MO IYEV JE YÔ

Se mba pasen loho u dedoo u Tartor u Aôndo her saan saan

Yange m hemba soon mer me lu ortwer. Kpa m hide m henen sha akaa a i doo u me hemba veren ishima sha mi yô, m nenge mer twer u hemban cii yô, ka u been ior angev mbu ken jijingi, wasen ve ve fa Yehova Aôndo u a ne se uma la shi ve civir un. Nahan yange m den tom yô, mo vea Lydie se hingir Pania, se lu pasen loho u dedoo u Tartor u Aôndo ahwa kpishi ken hanma uwer. Hegen kpa, se mba eren tom u waren uuma mba iorov ne er se fetyô la cii.

Mo vea Lydie ken inyom i 2021

M ngu wasen mbauangev her, er m fetyô la. Kpa m nenge mer mbatwerev mba hemban fan twer sha tar cii je kpa vea fatyô u been hanma inja i uange shin yangen ku ga. Nahan m ngu veren ashe keghen shighe u mnyoon man angev kua ku cii vea va kera lu ga la. Ken tar u he, u ica ia gba ga tsô se nyôr ker la, me lu uma gbem, nahan me seer tôvon sha akaa a Aôndo a gbe la, kua gbenda u kpiligh iyol u a er iyol i orumace la. Ica ia gba ga tsô me zua a kwagh u yange hii u saren mo iyev je la cica cii. M na jighjigh mer me va zua a kwagh u hemban doon ken hemen!