1. Ka nyi i tese ér Ruamabera yange gba Yesu kwagha?

 HEN ase er Yesu yange una tesen ve i lu mbaungwan ityesen na la ken ishima yô. Yange a ter mkaanem ma a vande ôron ken Icighanruamabera yô, ken ityou! Jighilii yô, mkaanem ma Yesu hii ôron shighe u i er un batisema kera la, kua akaa agen a yange mase ôron shighe u zurum u una kpe la cii, lu mkaanem ma Ruamabera ôr ye. b (Dut. 8:3; Ps. 31:5; Luka 4:4; 23:46) Ken anyom atar man tiôn, a yange hii shighe u Yesu er batisema, zan zan va kure sha ku na la cii, yange una lamen a ior yô, a bugh Ruamabera a ôr ve ungwa, gayô a ter ma kwagh u a vande ôron ken Ruamabera yô, shi a ta iwanger sha mi.—Mat. 5:17, 18, 21, 22, 27, 28; Luka 4:16-20.

2. Ka nyi yange i wase Yesu ve hingir u fan Mkaanem ma Aôndo tsembelee? (Nenge foto u sha igbende.)

² Shighe u Yesu lu a hii tom na u pasen kwagh ga la, yange ôr Mkaanem ma Aôndo iyol na shi ungwa i ôr ma kwa kimbir kimbir. A shi nan kpa, yange a ungwa Maria vea Yosev ve lamen ve teren akaa ken Ruamabera ken iliam ve ayange ayange. c (Dut. 6:6, 7) Se na jighjigh ser, Yesu yange a za ken shinagoge vea tsombor na hanma shighe sha Iyange i Memen. (Luka 4:16) Yange a ôron Mkaanem ma Aôndo yô, Yesu a kegh ato zulee a ungwan. Kpa ica i gbe ga yô, un kpa hii u ôron mkaanem ma injaa man sha tseeneke na. Nahan Yesu hingir u fan Mkaanem ma Aôndo tsembelee, shi ma doo un ishima, shi de ér ma tese un gbenda u una eren kwagh ken uma na yô. Ikyav i tesen yô,  umbur kwagh u yange er ken tempel shighe u Yesu lu anyom 12 la. Yange “mkav [u Yesu] kua mbamlumun mba lu nan la kpiligh” mbatesen mba ve fa Atindi a Mose tsema tsema la iyol.—Luka 2:46, 47, 52.

3. Ka nyi se lu timen sha mi ken ngeren nee?

³ Se kpa, aluer se mba ôron Mkaanem ma Aôndo hanma shighe yô, se hingir u fan ma, shi ma a doo se ishima kpaa. Nahan kpa, se ôr Bibilo nena ve se hemba zuan a kwagh u wasen se? Se fatyô u henen kwagh ken kwagh u Yesu ôr a mbafanatindi man mbangerenatindi kua Mbafarishi man Mbasadushi la. Mbahemenev mba kwaghaôndo mban yange ve ôron Ruamabera hanma shighe, kpa ve gema ve zuan a iwasen ken kwagh u ve ôron la ga. Yesu yange ôr akaa atar a ior mban ma er ve, ma ve hemba zuan a iwasen ken Ruamabera u ve ôron la yô. Akaa a Yesu ôr a ve la aa wase se se seer fan (1) u ôron Bibilo sha gbenda u se kav yô, man (2) u zuan a akaainjaa a ken Mkaanem ma Aôndo, kua (3) u den ser Mkaanem ma Aôndo ma gema se.

4. Luka 10:25-29 tese se nyi sha kwagh u ôron Mkaanem ma Aôndo?

⁴ Ka se soo ser, se kav inja i kwagh u se ôr ken Mkaanem ma Aôndo la. Aluer se kav inja i kwagh u se ôr la ga yô, se fatyô u zuan a iwasen ker ga. Ikyav i tesen yô, nenge ase iliam i Yesu lam a “orgen u fa Atindi tsema tsema yô.” (Ôr Luka 10:25-29.) Shighe u or la pine Yesu kwagh u una er ve una zua a uma u tsôron la, Yesu ôr un kwagh u Mkaanem ma Aôndo ma ôr yô, a pine un ér: “I nger ken Atindi ér nyi? U ôr nahan u kav nena?” Or la na mlumun u vough, ôr kwagh u Ruamabera a ôr la, a kaa wener ka u Aôndo kua mbawanndor a vese doon se ishima. (Lev. 19:18; Dut. 6:5) Kpa nenge ase kwagh u hide pine Yesu ne, a pine un ér: “Ka an jim nan lu or u wan ndor a moo?” Kwagh u or ne ôr la tese ér, yange kav inja i kwagh u ôr la ga. Nahan kera fa er una dondo kwagh u ôr ken Ruamabera la ken uma na sha inja ga.

5. Aluer se er msen shi se mba ôron Bibilo ayem ayem ga yô, se hemba kaven kwagh u se lu ôron la sha ci u nyi?

⁵ Aluer se mba ôron Mkaanem ma Aôndo sha gbenda u injaa yô, se hemba kaven kwagh u se lu ôron la tsembelee. Ka akaa a u er ve a wase u je ne: Er msen cii ve u hii u ôron Bibilo ye. Saa Yehova una wase se ve se fatyô u kaven Ruamabera ye. Sha nahan yô, gba u se sôn un icighan jijingi na, a wase se sha er se ver ishima sha kwagh u se lu ôron la yô. De ôron Bibilo ayem ayem ga. Aluer u ngu ôron Bibilo ayem ayem ga yô, u hemba kaven kwagh u u lu ôron la. Aluer u ngu ôron duen sha, shin u bugh Bibilo you u ngu nengen shimi er i lu ôron Bibilo i i kura i ver sha ahumbe la yô, kwagh ne una fatyô u wasen we. Aluer u ngu ungwan asember a ken Bibilo a i lu ôron la shi nengen a shin Bibilo you yô, kwagh ne una wase u u kaven shi umbur kwagh u u lu ôron ken Mkaanem ma Aôndo la, shi u hemba henen kwagh ker kpaa. (Yos. 1:8) Zum u u ôr Bibilo u bee kera yô, er msen sugh Yehova er a ne se Mkaanem nam yô, shi sôn un a wase u u dondo kwagh u u ôr la ken uma wou.

6. Aluer u ngu ôron Bibilo pinen iyol you mbampin shi ngeren akaa tiônôô tiônôô yô, kwagh la una wase u nena? (Nenge foto kpaa.)

⁶ Shi nenge akaa agen ahar a u er ve u hemba ôron Bibilo kaven tsembelee yô. Pinen iyol you mbampin sha kwagh u u lu ôron la. Shighe u u lu ôron Bibilo hen ijiir i i pase ma kwagh u  yange er yô, pine iyol you wer: ‘Ka unô i hembe ôron kwagh ve heene? Ka an nan lu ôron kwagha? Nan ngu ôron a ana, man ka sha ci u nyi? Lu hanma ijiir kwagh ne ere, man lu hanma shighee?’ Mbampin mban vea wase u u henen sha kwagh u u lu ôron la shi kaven kwagh shon tsembelee. Heela tseegh ga, wea ôron Bibilo yô, ngeren akaa shin takeda tiônôô tiônôô. Ka wea er nahan yô, u hemba henen sha kwagh u u ôr ken Bibilo la, nahan kwagh la a wase u u hemba kaven kwagh u u ôr la tsembelee. Shi kwagh ne ka a wase u u umbur kwagh u u ôr la. U fatyô u ngeren mbampin mba u lu a mi la, kua mbamlumun mba u tôv sha mbampin mba shon ve u zough a mi la, shi saven atôakaa a vesen a u hen la. Shi u fatyô u ngeren gbenda u u dondo kwagh u u ôr la yô, shin pasen er i lu u ken ishima la. Aluer u ngu ngeren ambaakaa ne shighe u u lu ôron Bibilo yô, kwagh ne una wase u u nenge wer Mkaanem ma Aôndo ka loho u Aôndo iyol na a nger hen a we yô.

7. Shighe u se lu ôron Bibilo yô, ka ieren i nyi i gbe u se lu a mini, man ka sha ci u nyi? (Mateu 24:15)

⁷ Yesu yange pase ieren igen i i gbe u se lu a mi keng ve se fatyô u ôron Mkaanem ma Aôndo kaven yô, ér ka mkav. (Ôr Mateu 24:15.) Ka nyi i lu mkav? Ka u veren ishima nengen er mhen ugen a zough sha ugen, shin a kaha kposo a ugen yô, shi gbidyen kwar nengen a kwagh u i pase vighe vighe ga la ken ishima. Heela tseegh ga, gba u se lu a mkav ve se kav akaa a a lu eren sha u kuren kwagh u Bibilo i tsenga ôron la ye, er Yesu yange tese nahan. Shi gba u se lu a ieren ne sha er se fatyô u kaven hanma kwagh u se ôr ken Bibilo yô.

8. Shighe u se lu ôron Bibilo yô, se er tom a mkav wase nena?

⁸ Yehova ne mbacivir un mkav. Nahan er msen hen a na, sôn un a wase u u lu a ieren i ne. (Anz. 2:6) U er nan ve u er sha kwagh u u sôn ken msen wou laa? Hen sha kwagh u u ôr la zulee, shi nenge er kwagh shon a zough sha  akaa agen a u fe la yô. Kwagh u una wase u yô, ker ken ityakeda yase i se henen Bibilo a mi la, er Takerada u Tôvon sha Kwagh ú Mbashiada mba Yehova la nahan. Ityakeda ne ia wase u u kaven inja i kwagh u u ôr ken Bibilo yô, shi nengen igbenda i u fatyô u dondon kwaghwan la ken uma wou yô. (Heb. 5:14) Aluer u ngu eren tom a mkav wou shighe u u lu ôron Bibilo yô, u hemba kaven Ruamabera tsembelee.

9. Ka kwagh u vesen u ken Mkaanem ma Aôndo u han yange Mbasadushi lumun a mi ga?

⁹ Mbasadushi yange ve fa akaa a i nger ken ityakeda itian i hiihii i ken Ruamabera u ken zwa Heberu la tsembelee, kpa ve lumun a akaa a mimi a vesen a Aôndo na i nger ken ityakeda shon la ga. Ikyav i tesen yô, nenge kwagh u Yesu ôr shighe u Mbasadushi pine un mpin sha kwagh u mnder u shin ku ne. A pine ve ér: “Ne ôr ken takeda u Mose, hen ijiir i i ôr kwagh u ageva la gaa? Aôndo yange kaa a na ér: ‘M ngu Aôndo u Aberaham man Aôndo u Isaka man Aôndo u Yakob.’ ” (Mar. 12:18, 26) Ka keng Mbasadushi yange vea ôr Ruamabera hen ijiir ne kwa kimbir kimbir, kpa mpin u Yesu pine ve ne tese ér yange ve lumun a kwagh u vesen u Ruamabera tese sha kwagh u mnder u shin ku la ga.—Mar. 12:27; Luka 20:38. d

10. Shighe u se lu ôron Bibilo yô, ka nyi i doo u se ver ishima sha mini?

¹⁰ Ka nyi se fatyô u henen ken kwagh ne? Shighe u se lu ôron Bibilo yô, doo u se ver ishima zulee sha hanma kwagh u ivur Bibilo shin ijiir i se lu ôron la i tese se yô. Se soo u kaven atesen a ka i gba u or a hii fan la tseegh ga, kpa se soo u fan akaa a mimi man akaawan a zan shimi, a a lu myer la kpaa.

11. 2 Timoteu 3:16, 17 tese ér u fatyô u zuan a akaainjaa ken Bibilo nena?

¹¹ U ôr Bibilo nena ve u zua a akaainjaa kere? Nenge kwagh u 2 Timoteu 3:16, 17 a ôr ne. (Ôr.) Ivur Bibilo la kaa ér, “Ruamabera jimin cii . . . ngu a inja” sha u (1) tesen or, man (2) kôôm or, man (3) sôron akaa a i er shami ga yô, kua sha u (4) tsaase or. U fatyô u zuan a iwasen sha igbenda i inyiin i Bibilo i wasen se ne ken ityakeda i Bibilo i u fe ôron ga la je kpaa. Hen sha kwagh u u ôr la, nahan nenge kwagh u kwagh la a tese u sha kwagh u Yehova man awashima na, shin akaawan a Bibilo yô. Shi hen er kwagh shon a lu a inja sha u kôôm or la. Er kwagh ne sha u veren ishima nengen er avur a Bibilo la aa wase u u palegh mbamhen mba bov shin aeren a bo, shi civir Yehova sha mimi her yô. Hen er kwagh u u ôr ken Bibilo la una wase u sôron akaa a i er shami ga, shin una wase or nana lu a mnenge u vough, zum u u lu pasen nan kwagh yô. Shi hen sha ma gbenda u u nenge wer avur la tsaase we u lun a mnenge u Yehova sha akaa la. Aluer u ver ishima sha  igbenda i inyiin i Bibilo i wasen se ne yô, u zua a akaainjaa a aa na u hemba zuan a iwasen ken Bibilo i ôron yô.

12. Er nan ve Yesu yange pine Mbafarishi ér ‘Ne ôr gaa?’

¹² Yesu shi pine ér ‘Ne ôr gaa?,’ u tesen je ér Mbafarishi lu a mnenge u shami ga sha kwagh u ve ôr ken Ruamabera la. (Mat. 12:1-7) e Hen shighe ne, Mbafarishi lu kaan ér mbahenen mba Yesu per tindi u Iyange i Memen. Yesu maa tese ve ikyav sha avur a Ruamabera ahar, shi ôr mkaanem ma ivur igen ken takeda u Hosea, u tesen ér Mbafarishi kav ityôkyaa i yange i wa tindi u Iyange i Memen la ga, shi ve lu ior mba zungwen mhôônom kpaa ga. Er nan ve kwagh u ior mban ôron ken Mkaanem ma Aôndo la yange kôôm ve ga? Ka sha ci u yange ve ôron Mkaanem ma Aôndo sha imanger man a awashima u puun akaa. Ieren ve ne na yô, ve faantyô u kaven kwagh u ve ôr ken Ruamabera la ga.—Mat. 23:23; Yoh. 5:39, 40.

13. Gba u se ôron Bibilo a awashima u nyi, man ka sha ci u nyi?

¹³ Kwagh u se hen ken mkaanem ma Yesu ôr a Mbafarishi la yô, ka un ne: Gba u se ôron Bibilo a awashima u dedoo. Se er kwagh er Mbafarishi nahan ga, kpa se hide a iyol ijime shi se kegh iyol ser Bibilo i tese se. A gba u se‘ngohol mkaanem ma i we ken a vese la a ishima i legh legh.’ (Yak. 1:21) Aluer se mba ishima legh legh yô, se de ser kwagh u se ôr ken Mkaanem ma Aôndo la a gema se. Saa se hide a iyol ijime shi se palegh ieren i puun akaa shin imanger ve, kwagh u se hen ken Bibilo sha kwagh u mhôônom ma zungwen man dooshima la una kôôm se ye.

14. Ka nyi ia wase se u fan ser se de ser Bibilo i kôôm se? (Nenge ufoto kpaa.)

¹⁴ Ka gbenda u se eren kwagh a mbagenev la  ua tese ér se de ser Mkaanem ma Aôndo ma kôôm se ye. Mbafarishi yange ve de ér Mkaanem ma Aôndo ma kôôm ve ga, nahan kwagh ne na yô, ve lu nan “mbaishôôv ibo.” (Mat. 12:7) Nahan se kpa, gbenda u se nengen mbagenev shi se eren kwagh a ve la ua tese ér se de ser Mkaanem ma Aôndo ma kôôm se shin ma de kôôm se ga. Ikyav i tesen yô, se mba hembe ôron kwagh u dedoo u se nenge a mi ken mbagenev la shin, ka mbamshi vev ka se hemban ôrono? Mhôônom ma ker se a ior shi ka se kegh iyol u den ve kwaghbo, shin or ka nana er kwagh u doon se ga yô, se puu nan shi se wa kwagh ishima a nanaa? Mbamlumun mba se ne sha mbampin mban ne la, vea tese ér se mba den ser kwagh u se ôron ken Bibilo la a kôôm mbamhen asev man mbamnenge asev kua aeren a ase.—1 Tim. 4:12, 15; Heb. 4:12.

15. Yesu yange nenge Icighanruamabera nena?

¹⁵ Icighanruamabera yange doo Yesu ishima, shi mkaanem ma ken Pasalmi 40:8 la tsenga ôron er Yesu una nenge Mkaanem ma Aôndo yô, ér: “Doom u eren ishima You, Aôndo wam; atindiakaa a Ou ngam ken ishima.” Er Mkaanem ma Aôndo doo Yesu ishima yô, yange saan un iyol shi gba uwer u civir Yehova ga. Se kpa, aluer se mba ôron Mkaanem ma Aôndo shi nôngon ser ma doo se ishima yô, kape a saan se iyol shi se za hemen u civir Aôndo je la.—Ps. 1:1-3.

16. Ka akaa a nyi nahan u hen wer u eren ve u hemba zuan a iwasen ken Bibilo i ôrono? (Nenge ngeren u kiriki u a lu a itinekwagh ér “ Mkaanem ma Yesu Ma a Wase U u Kaven Kwagh u U Lu Ôron La.”)

¹⁶ Se seer fan nen igbenda i ôron Bibilo, er Yesu yange tese shi ver se ikyav nahan. Aluer se mba hiin Bibilo i ôron sha msen shi se mba ôron i ayem ayem ga, shi se mba pinen iyol yase mbampin shi ngeren akaa shin takeda tiônôô tiônôô yô, se hemba kaven kwagh u se lu ôron la. Ityakeda yase i pasen Bibilo la ia wase se u eren tom a mkav wase, sha er se hen sha kwagh u se ôr la tsembelee yô. Aluer se mba keren akaainjaa ken avur a se lu ôron la yô, se seer fan u eren tom a avur a Bibilo, kua a se fe ôron ga je kpaa. Shi aluer se mba ôron Mkaanem ma Aôndo a awashima u dedoo yô, se fatyô u den ser ma kôôm se. Aluer se mba nôngon sha afatyô wase cii eren akaa ne yô, se hemba zuan a kwagh u wasen se ken Bibilo i ôron, shi se seer kporom ikyua a Yehova.—Ps. 119:17, 18; Yak. 4:8.