1. Bibilo ngi u a inja sha ci u nyi?

 SE WUESE Yehova Aôndo kpishi er a ne se Bibilo yô. A ôr se akaa ken Bibilo a aa wase se u nôngon a mbamzeyol mba se tagher a mi nyian yô. Shi a na se ishimaverenkeghen i dedoo sha kwagh u ken hemen. Kpa kwagh u hemban cii yô, Yehova pase se aeren a na agen kpishi ken Bibilo. Man ka sea hen sha aeren a na a doon tsung ne yô, kwagh la a mgbegha se u kporom ikyua a na shi yan ijende a na kangenaa.—Ps. 25:14.

2. Ka sha igbenda kposo kposo i nyi nahan Yehova a lam a uumacee?

² Yehova soo ér ior ve fa un. Sha ayange a tsuaa la, Yehova lam a ior nav mbagenev ken mnyam ma ciem man ken mbampase mba sha mnenge, shi tindi mbatyomov ôr ior nav mbagenev ilyoho na. (Num. 12:6; Aer. 10:3, 4) Kpa luun er i nger mnyam ma ciem man mbampase mba sha mnenge mbara, shin ilyoho i yange tindi mbatyomov va ôr la ga yô, ma se fetyô u timen sha mi shin henen akaa shon ga. Ka nahan ve Yehova yange ôr ior akaa a a soo ér se fa la, ve ‘nger a ken takerada’ ye. (Yer. 30:2) “Gbenda u Aôndo yô, ka u jighilii,” nahan se fatyô u nan jighjigh ser ka gbenda u u hembe doon u una lamen a vese je ne, shi ua wase se kpaa.—Ps. 18:30.

3. Yehova yange er nan ve Bibilo i lu her zan zan nyiana? (Yesaia 40:8)

³ Ôr Yesaia 40:8. Kwaghwan u Mkaanem ma Aôndo wase nomso man kasev mba jighjigh anyom udubu imôngo hegen. Er nan ve kwagh a fetyô u lun nahana? Mpin ne doo, sha ci u akaa a yange i hii ngeren loho u Bibilo sha mi tsuaa la, er uihyurenmbaruamabera kua akôv a inyam nahan cii, yange shighe karen yô, akaa shon vihi saa ishe. Nahan se mba a uihyurenmbaruamabera mbara kua akôv a inyam la nyian ga. Kpa Yehova na ior hide nger ukôpi mba mkaanem nam mara  vough. Shin er mbangeren mbara lu uumace mba ve yen ne nahan kpa, yange ve ver ishima zulee ve nger kwagh u i vande ngeren la vough. Ikyav i tesen yô, orgen u timen sha akaa a ken Bibilo yange ôr kwagh sha kwagh u Ruamabera u ken zwa Heberu la ér: “Se na jighjigh ser ken ityakeda i sha ayange a tsuaa la cii, ka Icighan Ruamabera tseegh ukôpi nav ve lu a loho u yange i hii ngeren la vough ye.” Shin er i nger Bibilo ica i gbe, shi yange i nger i sha akaa a saan ashe, shi mbangeren ukôpi mba Bibilo mbara lu uumace mba ve yen ne nahan kpa, se fatyô u nan jighjigh ser, mkaanem ma se ôron ken Bibilo nyian la ka akaa a Yehova, u Bibilo i lu takeda na la yange ôr la vough, kwagh gema sha mi ga.

4. Ka nyi se lu timen sha mi ken ngeren nee?

⁴ Ka Yehova a ne se “hanma iyua i dedoo man i vough” ye. (Yak. 1:17) Bibilo ka iyua i môm ken uiyua mba hemban doon mba Yehova a ne se yô. Or ka nana na se iyua yô, iyua la i na se nenge or la ser nan fa se tsembelee kua akaa a i gbe u se lu a mi kpaa. Or u a ne se Bibilo la kpa, kape ka se nenge un je la. Aluer se time sha iyua i Yehova a ne se ne yô, ia tese se akaa kpishi sha kwagh na. Se nenge er a fa se tsembelee, kua kwagh u i gbe u se lu a mi yô. Nahan ken ngeren ne, se lu timen sha akaa a Bibilo i tese se sha kwagh u aeren a Yehova atar yô. Aeren shon yô ka: kwaghfan na, man mimi na, kua dooshima na. De se hii timen sha igbenda i se nenge a kwaghfan u Aôndo ken Bibilo la.

5. Ka sha gbenda môm u nyi se fatyô u nengen a kwaghfan u Aôndo ken Bibilo?

⁵ Yehova fa er i gbe u se lu a kwaghfan na yô. Man iyua i a ne se ne, ka Bibilo je la, i iv a kwaghfan na la. Akaawan a Bibilo nga wasen ior. Bibilo gem ior. Mose yange nger ityakeda i Bibilo i hiihii la been yô, ôr a Mbaiserael, mba ve lu nongoior u Aôndo la ér: “Á lu ne kwagh u gbilinigh ga, kpa ka uma wen je.” (Dut. 32:47) Mba ve dondon akaawan a Ruamabera yô, a saan ve iyol sha mimi. (Ps. 1:2, 3) Shin er i nger Mkaanem ma Aôndo ica i gbe nahan kpa, ma a tahav mbu wasen ior la her. Ikyav i tesen yô, aluer u bugh jw.org/tiv, u nenge ngeren mba i duen a mi hanma shighe sha itinekwagh i “Bibilo Gem Ior” la yô, i ôr kwagh u iorov mba hemban 30 mba yange a aeren a bo ya tor ken a ve, kpa ve va hii u dondon akaawan a Bibilo, nahan nyian ve de uma u yange ve eren la yô.—1 Tes. 2:13.

6. Se fatyô u kaan ser takeda ugen môm u lun er Bibilo nahan ngu ga, sha ci u nyi?

⁶ Takeda ugen môm ngu er Mkaanem ma Aôndo nahan ga. Er nan ve kwagh a lu nahana? Sha ci u Yehova Aôndo u a ne i nger Bibilo la ka u hemban agee man u tsôron, shi kwaghfan na hemba u hanma orgen cii. Ityakeda igen kpishi, mba ve gber i la ka vea kera lu uma ga je kpa, i ôron i her, man shighe ka una karen yô, akaawan a ken ityakeda shon a kera lu a inja ga. Kpa akaawan a injaa a a lu ken Bibilo la yô, ka a tsôron; hanma kov u uumace cii yô, akaawan la ka a wase ior. Ka sea ôron icighan takeda ne shi sea henen sha mi zulee yô, or u a nger u la a er tom a icighan jijingi na u a lu a tahav kpishi la u wasen se sha er se dondo kwaghwan u Bibilo la ken uma wase yô. (Ps. 119:27; Mal. 3:16; Heb. 4:12) Sha kpôô yô, sar or u a ne i nger Bibilo, u a lu uma her la u wasen we. Nahan kwagh ne a mgbegha se u ôron Bibilo hanma yange!

7. Bibilo yange i wase ior mba Aôndo u lun ken mzough sha ayange a tsuaa la nena?

⁷ Kwagh ugen u a tese wang ér ka kwaghfan u Aôndo je a lu ken Bibilo yô, i wase ior mba Aôndo u lun ken mzough. Shighe u Mbaiserael nyôr ken Tar u Ityendezwa la, ve tema  sha ajiir kposo kposo. Mbagenev ken a ve hingir mbakôronishu, mbagen lu a ilev, mbagenev di kahan ishule. Mbaiserael mba sha ajiir agen ken tar la yange ma ve hungur a kwagh u ior vev mba ve lu sha ajiir agen ken tar shon môm la fese je ma ngôôr ga. Kpa Yehova due a gbenda ér Mbaiserael ve kohol imôngo sha ashighe ashighe, sha er a ôron ve Mkaanem nam ma i nger la, shi a pasen ve inja i ma yô. (Dut. 31:10-13; Neh. 8:2, 8, 18) Hen ase er Oriserael u jighjigh yange nana va nyôr ken Yerusalem, man nana nenge a ior mba sha ajiir kposo kposo ken tar la mba nan civir Aôndo a ve, mba alaghga ve lu umiliôn imôngo la ve, i lu nan yô! Sha nahan yô, Yehova wase ior nav za hemen u lun ken mzough. Shighe karen yô, i ver tiônnongo u Kristu. Nomso man kasev lu ker mba ve lamen ijô kposo kposo yô. Mbagenev ken a ve lu ior mbazaniti, mbagen lu ior mba sha kwarkyaa ga; mbagenev lu mbainyarev, mbagen di yô lu atsanaior. Kpa er Ruamabera doo ve ishima yô, ve cii ve zua ve lu civir Aôndo u mimi la ken mzough. Lu u mba ve va hingir u nan Kristu jighjigh la vea kav Mkaanem ma Aôndo sha ikyev i mba ve civir Aôndo a ve imôngo la, kua sha u kohol a ve imôngo tseegh.—Aer. 2:42; 8:30, 31.

8. Bibilo ngi wasen ior mba Yehova u lun ken mzough nyian nena?

⁸ Nyian kpa, Aôndo wase u a lu a kwaghfan kpishi la ngu tesen ior nav ken Bibilo her shi kohol ve imôngo sha iwasen i Bibilo. Bibilo ôr  akaa a mimi a i gbe u se fa sha kwagh u Yehova la cica cii. Hanma shighe ka se za mbamkombo asev mba tiônnongo, man mbamkohol mba ningir kua mbamkohol mba vesen se za kohol imôngo, se ungwa i ôr Ruamabera, i pase shi i lam sha mi. Sha nahan yô, Bibilo ka kwagh u vesen u Yehova a lu wasen ior nav a mi sha u ve “er Un tom sha ishima i môm yô.”—Sef. 3:9.

9. Ka ieren i nyi i gbe u saa se lu a mi ve se fatyô u kaven loho u Bibilo? (Luka 10:21)

⁹ Nenge ase kwagh ugen u a tese kwaghfan u Yehova yô. Yehova yange na i nger avegher a Ruamabera kpishi sha gbenda u a lu ior mba hiden a iyol ijime tseegh vea fatyô u kaven mkaanem mara yô. (Ôr Luka 10:21.) Ior mba ôron Bibilo hanma ijiir sha tar cii. Orfantakeda ugen kaa ér, “Ior mba ôron Bibilo hemba ngeen a mba ôron ityakeda igen cii sha tar, shi mba hembe ôron Bibilo zulee a ityakeda igen cii.” Kpa jighilii yô, ka mbahiden a iyol ijime tseegh ka ve kav kwagh u Bibilo i ôr shi ve er sha mi ye.—2 Kor. 3:15, 16.

10. Ka sha gbenda ugen u nyi se nenge a kwaghfan u Yehova ken Bibilo?

¹⁰ Se nenge a kwaghfan u Yehova ken Bibilo sha gbenda ugen kpaa. Yehova eren tom a Ruamabera u tesen se nongoior na tseegh ga, kpa we se kwagh shi surun se ishima asange asange ken Mkaanem nam kpaa. Aluer se mba ôron Mkaanem ma Yehova yô, se fatyô u nengen er kwagh u hanma wase a gbe un ishima yô. (Yes. 30:21) Ka wea tagher a zayol, man wea bugh Bibilo wea ôr nahan, u nenge ivur igen i ôr kwagh inja er i nger i ka sha ci wou kpa? Kpa ka we tseegh ga, loho u Bibilo kôr ior umiliôn imôngo ken ishima. Nahan er nan ve Bibilo i lu a akaawan a kwagh a gbe u a mi nyian la vough nahana? Ka sha ci u, kwaghfan u Or u a ne i nger Bibilo la hemba sha won cii.—2 Tim. 3:16, 17.

11. Shighe u i lu ngeren Bibilo la, Aôndo tese ér un sangen a sange ga nena?

¹¹ Mimi ka ieren i Yehova igen. (Dut. 32:4) Or u eren kwagh sha mimi nan sangen sange ga, nahan Yehova sangen a sange ga. (Aer. 10:34, 35; Rom. 2:11) Se nenge ser Yehova sangen a sange ga sha ci u yange na i nger Bibilo ken ijô i ior kpishi lamen sha shighe la yô. Ityakeda i Bibilo 39 i hiihii la cii, yange i hemba ngeren i ken zwa Heberu, u yange u lu ior mba Aôndo ican ga u kaven la. Nahan kpa, ka va nyer sha ayange a mbaapostoli la yô, ior kpishi hemban lamen zwa Grika, nahan ityakeda i Bibilo 27 i masetyô la cii, lu ken zwa Grika tseegh i nger i ye. Yehova wa tindi ér i nger Mkaanem nam ken zwa môm tseegh ga. Nyian ne, ior mba sha tar cii, mba iyenge ve i nôngo u kuman ubiliôn anigheni la, mba lamen ijô kposo kposo. Nahan a er nena ve ior kpishi vea fa kwagh u Yehova?

12. Ka sha gbenda môm u nyi kwagh u i ôr ken Daniel 12:4 la a lu kuren sha mi ken ayange a masejime nee?

¹² Yehova yange ôr sha ikyev i profeti Daniel ér, ken ayange a masejime yô, “mfe” u mimi u a lu ken Bibilo la una “seer.” Ior kpishi vea kav akaa a Bibilo i ôr la. (Ôr Daniel 12:4.) Kwagh môm u a wase ior kpishi u kaven Bibilo yô, ka tom u geman man u gberen Ubibilo kua ityakeda i pasen Bibilo ken ijô kposo kposo shi samber a mi la. Ken ityakeda cii, ka Bibilo i hembe geman i ken ijô igen shi samber a mi sha tar ye. Ubibilo mba ikyômpeni i gberen la ashighe agen ka ve taver ishe kpishi. Ior mba Yehova hila gema Mkaanem ma Aôndo jimin shin avegher a ma ken ijô i hemban 240, shi hanma or nana fatyô u zuan a kôpi u ma gbilin. Kwagh ne na yô, ior mba ken akuraior cii mba ngohol “loho u dedoo u Tartor” shighe u mkur a zurum ne. (Mat. 24:14) Aôndo wase u  a eren kwagh sha ifer ga ne soo ér ior kpishi ma ve ôr Mkaanem nam, nahan ma ve fe un. Sha ci u se cii se doo un ishima kpishi.

13. Se fatyô u kaan ser Bibilo tese er se doo Yehova ishima sha ci u nyi? (Yohane 21:25)

¹³ Bibilo wase se u nengen a ieren i hemban cii i Or u a nger i la a lu a mi yô. Ieren shon yô, ka dooshima. (1 Yoh. 4:8) Nenge kwagh u Yehova a ne i nger ken Bibilo, man kwagh u a de ér i nger ker ga yô. A na i nger akaa a aa wase se u civir un, man a aa na a saan iyol hegen shi se va zua a uma u tsôron la tseegh. Nahan kpa, er se doo Yehova ishima yô, a ôr se akaa a a lu a hange hange hegen ga la ga, sha er Mkaanem nam ma a ngee je a gande ga yô.—Ôr Yohane 21:25.

14. Ka sha gbenda ugen u nyi Bibilo i tese ér se doo Aôndo ishima?

¹⁴ Yehova shi tese ér se doo un ishima sha gbenda u a lamen a vese sha icivir la. A wa se atindi kpete kpete ken Bibilo, a ter akaa a se fatyô u eren la, kua a i doo u se er ken uma wase ga la sha ati ati cica cii ga. Kpa a na i nger akaa a yange er ior kpôô kpôô yô, kua akaaôron a profeti a sagher iyol, man akaawan a injaa, sha u i wase se u tsuan akaa sha kwaghfan. Akaa ne cii ka igbenda i Mkaanem ma Aôndo ma ne Yehova a dooshima shi se lu ungwan imo na a ishima yase cii yô.

15. (a) Yehova tese ér mba ve ôron Bibilo cii kwagh ve gba un ishima nena? (b) Ken foto la, ka unô ken Bibilo wankwase la man anmgbian u nomso la kua anmgbian u kwase u kaven ishigh la ve lu henen sha kwagh ve? (Gen. 39:1, 10-12; 2 Utor 5:1-3; Luka 2:25-38)

¹⁵ Bibilo tese er kwagh wase a gbe Yehova ishima kpishi yô. I tese nena? Mkaanem nam  ôr akaa kpishi a tesen er ka i lu uumace ken ishima yô. Se fatyô u kaven er yange lu ior mba i ôr kwagh ve ken Bibilo la ken ishima yô, sha ci u ve kpa ve “lu orumace er se nahan.” (Yak. 5:17) U hemban cii yô, aluer se nenge er Yehova yange eren kwagh a uumace mba ve lu er se la yô, se fatyô u kaven wang er “Yehova a eren a vese kundu kundu shi a zungwen se mhôônom kpishi yô.”—Yak. 5:11.

16. Ka sea ôr kwagh u ior mba yange ve er akaabo la ken Bibilo nahan, se hen nyi sha kwagh u Yehova? (Yesaia 55:7)

¹⁶ Bibilo tese er se doo Yehova ishima la sha gbenda ugen kpaa. Ruamabera kaa a vese wang ér Aôndo wase una kende se sha ci u se er akaabo yum ga. Mbaiserael yange ve er Yehova isholibo kwa kimbir kimbir; nahan kpa, yange vea gema ishima sha mimi yô, Yehova a de ve isholibo ve. (Ôr Yes. 55:7.) Mbakristu mba sha ayange a mbaapostoli la kpa yange ve fa er ve doo Aôndo ishima kpishi yô. Icighan jijingi yange mgbegha apostoli Paulu wa mbacivir Aôndo a na imôngo kwagh sha kwagh u or u nan er isholibo i vesen kpa nan gem ishima yô, ér ve ‘de nan kwaghbo u nan la a ishima i môm shi ve sur nan ishima.’ (2 Kor. 2:6, 7; 1 Kor. 5:1-5) Kpiligh iyol kpishi er Yehova yange venda mbacivir un sha ci u akaabo a ve er la ga yô! Er ve doo un ishima yô, yange vea er kwaghbo kpa, a er a ve kundu kundu, a kôôm ve shi a lumun ve ér ve hide ve lu azende a na. Nyian kpa, a tôndo zwa ér mba ve er asorabo kpa ve gem ishima la cii, una er a ve nahan.—Yak. 4:8-10.

17. Bibilo ka iyua i doon kpishi sha ci u nyi?

¹⁷ Yehova na se iyua i doon kpishi. Mkaanem nam doo kpishi sha ci u nyi? Er se hen ken ngeren ne nahan, Bibilo wase se u nengen er Aôndo a lu a kwaghfan, shi a eren kwagh sha mimi shi se doo un ishima kpishi yô. Takeda ne tese ér Yehova soo ér se fa un, shi se ya ijende a na.

18. Se tese ser Bibilo i i lu “iyua i dedoo” i Yehova a ne se ne ngi se a inja nena?

¹⁸ Doo u se umbur hanma shighe er Mkaanem ma Aôndo ma lu “iyua i dedoo” yô; mayange kwagh ne a de hungur se ga. (Yak. 1:17) Sha nahan yô, se za nen hemen u tesen ser iyua ne ngi se a inja kpishi. Se er kwagh ne sha u ôron mkaanem ma Aôndo a ne i nger la shi henen sha mi. Aluer se er nahan yô, ka keng Or u a ne i nger ma la una ver iniôngon yase la shi “mfe u fan Aôndo kpaa, [se] zua a mi.”—Anz. 2:5.