Yange i mar Harvey ve mba nomso unyiin, man lu un lu u vesen ye. Tsombor na yange u fa mimi hen geri u Midland Junction vegher u shin ityôtar i tar u Australia la, anyom kar hegen kuma er 80 nahan. Shighe la ican gba ken tar la kpen kpen. Harvey yange vese lu wan u soon Yehova kpen kpen, nahan er batisema shighe u lu anyom 14 la. Shighe u lu wanye la, kwagen la i kaa a na ér a ôr Iyoukura ken mkombo kpa venda, sha ci u nenge ér una fatyô u eren kwagh ne tsembelee ga. Nahan anmgbian u ôr kwagh ne a Harvey la kaa a na ér, “Ka or a kaa ér we u er tom ken nongo u Yehova yô, nan fa je ér we u fatyô u eren kwagh shon!” Ica gba ga je hen u ngohol hanma tom u i ne un ken tiônnongo cii yô!—2 Kor. 3:5.

Yange m fa mimi ken tar u Ingila, di er ngôm kua anmgbian wam u kwase u vesen nahan. Sha hiihii la terem soo kwagh u Mbashiada mba Yehova ga, kpa ken masejime yô un kpa va hingir Orshiada u Yehova. Shighe u shi kpuaa u me nyôr anyom pue la m er batisema shin er lu sha ishima i terem ga nahan  kpaa. Maa m wa ishima mer me er pania shi me va hingir ormishen. Nahan kpa, terem yô soo ér m de hiin pania ga zan zan saa me nyôr anyom 21. Kpa mo m gema m soo u keghen zan zan shighe la ga. Shighe u m lu anyom 16 la, terem lumun ér m za lu vea anmgbian wam u kwase u vesen la ken tar u Australia ape yem za lu la. M va nyer anyom 18 yô, maa m hii pania u eren.

Mo man Harvey yange se fa ayol a ase ken tar u Australia. Se cii yange sar se u va hingir mbamishen. Yange se er ivaa ken inyom i 1951 la. Se er pania imôngo anyom nga kar ahar yô, i kaa ér se er tom u sôron atôônanongo. Ningir u gba u se sôron atôônanongo heregh vegher u shin ityôtar i tar u Australia la, yange kehe dedoo nahan ashighe kpishi i gba u se naha kwagh se yem ica, shi i uma shi ajiir agen je yô i lu mkôngom kpaa.

Ken nyom i 1954 la, i lôhô se ér se za Makeranta u Gileadi klase u sha 25 la. Lu u ica a gba ga tsô awashima wase u hingir mbamishen la una iv sha mi! Yange se nyôr tso se yem ken kpentar u New York maa se za hii Bibilo i henen kpoghuloo. Se mba ze Gileadi yô, gba u se hen zwa Ishpania kpaa, kpa zwa ne gema lu Harvey ican kpen kpen sha ci u faantyô u yilan ishangebaacaa i r la er i yer ken zwa Ishpania la ga.

Se mba ngur henen kwagh yô, mba ve tesen se la yôô ér, mba ve soo u za eren tom ken tar u Japan cii yô vea fatyô u za nyôron klase u i tesen zwa Japanese ker la. Nahan kpa, se tsua ser se de i lu nongo u Yehova u tsua ape se za er tom ye. Ica igbe ga yô, Albert Schroeder u lu môm ken mba ve tesen se ken Gileadi la kav er se nger ati ase ser se za hen zwa Japanese ga yô. A kaa a vese ér: “Shi za seer henen nen sha kwagh la.” Nahan kpa, se lu a za nger iti di ga tsô, maa Anmgbian Schroeder va kaa ér: “Mo vea mbagen mba se tesen ne la se wa ati a en, za kar nen iyol u henen zwa Japanese kpa se nenge.” Zwa ne yange u hemba lun Harvey zange u henen aa zwa Ishpania.

Yange se za nyôr ken tar u Japan ken inyom i 1955 la, shighe la ken tar la cii mbapasenkwagh lu 500 tseegh. Yange Harvey lu anyom 26 mo di m lu anyom 24. Yange i kaa ér se za er tom ken geri u Kobe, se er tom hen geri ne anyom anyiin. Maa shi i hide i kaa ér se za er tom u sôron atôônanongo, yange saan se iyol kpishi, se za er tom ikyua a geri u Nagoya. Hanma kwagh u hen ijiir i yange se lu za eren tom her ne doo se, anmgbianev mba hen ijiir ne man kwaghyan kua mlu u ijiir shon lu kundu kundu la cii. Yange ica i gba ga je tsô shi se zua a ian i icivirigh i eren kwagh ugen u Yehova kaa ér se er yô.

Yange se er tom u sôron atôônanongo ne ka kom anyom atar yô, branci u tar u Japan kaa a vese ér aluer se lumun yô, se za er tom ken tar u Taiwan ape ior i Amis lu la. Yange anmgbianev mba lamen zwa Amis mbagenev hingir ior mbavendan mimi, nahan branci u tar u Taiwan lu keren anmgbian u nan fe u lamen zwa Japanese yô, sha er nana wase u been a zayol ne kera yô. * Yange tom u se lu eren ken tar u Japan la doo se ishima kpen kpen nahan kwagh ne lu kwagh u taver se. Kpa shighe ne nahan Harvey vande henen u ngohol hanma tom u i ne un cii, nahan se lumun, se mough se yem.

Yange se za nyôr ken Taiwan ken uwer u Novemba inyom i 1962 la. Tar ne lu a mbapasenkwagh 2,271 man mbapasenkwagh mban kpishi lu ior i Amis. Nahan cii kpa, gba u se hii henen zwa Chinese. Man se lu di a takeda u henen zwa ne tseegh, or u tesen se la fa zwa buter ga, nahan kpa se wa ityough se hen.

Yange se mba za nyer ken tar u Taiwan yô, ica gba ga maa i kaa ér Harvey a hingir ortamen u nengen sha branci u Taiwan. Branci la yange kehe ga, nahan Harvey a er ityom na i ken afishi a bee shi a lu a shighe u eren tom vea anmgbianev mba lamen zwa Amis mban je i kuma ukasua utar nahan ken uwer. Shi ashighe agen a er tom u ortamen u sôron uharegh, nahan a naan akaaôron sha mbamkohol kpaa. Yange lu u Harvey una fatyô u nan akaaôron ken zwa Japanese shi anmgbianev mba lamen zwa Amis mbara kpa vea ungwa, vea kav. Nahan kpa gomoti lumun ér i eren mbamkombo mba kwaghaôndo cii ken zwa Chinese tseegh. Nahan Harvey u lu nôngon a nôngo a zwa Chinese her ne, a na akaaôron ne ken zwa Chinese anmgbian ugen di nan geman ken zwa Amis.

Shighe la lu shoja lu hemen tar u Taiwan ye, nahan i gba u anmgbianev vea za zua a takeda u nan ve ian cii ve, vea er mbamkohol ye. Yange i lu ican u zuan a takeda ne shi ashighe agen udasenda ve soo u nan u fefa ga. Yange a kuma kasua u eren mkohol man dasenda vea lu a na takeda u nan ian i eren mkohol ga yô, Harvey a yem a za tema shi tashan u dasenda zan zan saa vea na un. Dasenda yange ve soon ér or u ken tar ugen u nan lu ken tar ve yô, nana va tema hen tashan ve zan zan nana keghen kwagh ga, i lu ve kunya, nahan ve er kwagh sha mi fese.

UKasua mba sea eren tom vea anmgbianev la, ashighe agen se zende i kuma ihwa jimin shin i hemba nahan, se unden iwo se peren iagh kpaa. M umbur kwa u hiihii u m hii unden uwo la. Yange se mough faa se er an-kwaghyan se ya kpase, maa se mough sha use er ahwa 5:30 a.m nahan se nyôr mato se lu yemen hen an-jiir ugen u gba ica dedoo yô, se za per uwagh maa se gba unden uwo ugen. Yange uwo la tav shi kôndo jighilii er kpe kpe nahan, je yô, anmgbian u lum ken hemen la angahar a na lum sha ishi.

Pepe shon la, Harvey lu pasen kwagh vea anmgbianev mbagen mba hen ijiir la, mo di m lu pasen kwagh tswen hen an-jiir ugen u ior mba ve lu her la lamen zwa Japanese yô. Ka va kom er ihwa i môm nahan yô, zu gba karen mo sha ci u m ya kwagh ga shighe lihe. M za kohol Harvey yô, lu un tswen anmgbianev mbagen mbara kera lu vea na ga. Harvey yange na umagazin kera ngohol aji a ikyegh akô atar. Yange tesem er me ma aji a ikyegh shon yô, a pev i  môm sha ityough nagh maa a wa zwa sha mi gba susen. Er zam zwa ga nahan kpa m nôngo m ma i môm. Nahan i sha utar la di lu an nana ma? Harvey yange gema i nam sha ci u fa dedoo ér aluer m gba ijen yô, una fatyô u tôôn mo hungwan a mi shin inya ga.

Yange se za mkohol u ningir ugen nahan m za tagher a kwagh u hagher mo. Se lu tsan hen ya u anmgbian ugen u dondo a Iyou i Tartor yô. Er ior i Amis nengen iyol ôôn ér ka kwagh u hange hange yô, kwase u ortamen u sôron atôônanongo la ver se mngerem ma ôôn iyol. Harvey yange lu eren kwagh nahan kaa ér mo m za vande ôôn. Anmgbian u kwase la yange ver se bokoti u mngerem ma ndôhôr shi ver se mngerem ma tseen kpaa hen bokoti shi ver se ikyagh ki gbilinigh i môm. Kwagh u kpiligh mo iyol yô, kwase u ortamen u sôron atôônanongo la ver akaa ne ken won vegher u Iyou i Tartor lu la, man anmgbianev lu sôron akaa hen Iyou i Tartor la sha ci u mkohol u gba u a er la. Nahan m kaa a na mer kwagh a lu u yisan yô, a va nam me yisa. Nahan va nam vegher leda, man lu leda u nengen tsula! Lum pe karen ken kungur za ôôn iyol yam, kpa ikyegh-dam lu ker nahan m lu cian mer ia va za gberem. Kpa m kaa ken ishima mer: ‘Anmgbianev mbara mba eren tom ve je, kwagh a gba ve ape m lu ôôn iyol ne ga. Man aluer m ôô ga yô, a doo ve ga. Me gba ôôn tsô!’ Man m ôô.

Harvey yange kav er anmgbianev mba lamen zwa Amis mban lu fan ityô u vesen ken jijingi ga yô, sha ci u ve kpishi fa takeda u ôron ga man i lu a gba gberen ityakeda yase ken zwa ve ga. Nahan er i hii u ngeren zwa Amis ne ken asangaabaacaa a Mbaroma yô, doo u a tese anmgbianev mban u ôron takeda ken zwa ve. Kwagh ne lu tom u kiriki ga, kpa kure kure tsô anmgbianev mban hen kwagh u Yehova ken zwa ve. Yange i hii u gberen ityakeda ken zwa Amis ken inyom i 1966, mba ker ken inyom i 1968 yô, i hii u gberen Iyoukura kpaa ken zwa ne.

Nahan cii kpa, gomoti lumun ér se na ior ityakeda i ken zwa ugen ga, saa i ken zwa Chinese tseegh. U palegh zayol ne yô, igber Iyoukura ken zwa Amis sha igbenda kposo kposo. U tesen ikyav yô, yange i kohol i gber Iyoukura ken zwa Mandarin man zwa Amis. I er kwagh ne je kuma inyom man iwer itian. Yange kwagh ne a shi ior kpa, i lu inja er se mba eren tom a magazin la u tesen ior zwa Chinese nahan. Hii shighe la je nongo u Yehova gber ityakeda kpishi ken zwa Amis u wasen ior henen mimi u Bibilo.—Aer. 10:34, 35.

Yange anmgbianev mba lamen zwa Amis kpishi lu dondon atindi a Aôndo ga anyom ngee. Er ve kav akaawan a Bibilo tsembelee ga yô, mbagenev lu eren ijimba her mbagen ve ma kwagh ve hunde shi mbagen lu man taav mbagen di lu yan atamakaa a i yer ér betel nut la. Harvey yange sôr atôônanongo kpishi, lu nôngon ér una wase anmgbianev mban ve kav mnenge u Yehova sha akaa ne. Kwagen la se lu zan u za sôron tiônnongo ugen, maa se tagher a zayol u m vande ôron ken mhii u ngeren ne la.

Anmgbianev mba hiden a iyol ijime yange ve kegh a kegh iyol u geman mbamlu vev, kpa kwagh gema er vihi yô, mbagenev kpishi soo ga. Kwagh ne na yô ken atô u anyom 20 la, ingyegh ki mbapasenkwagh ken tar u Taiwan mough 2,450 hide zan zan va gba 900. Kwagh ne na iyol kpe se kpen kpen. Nahan kpa, se fa ser nongoior u u lu wang ga yô, Yehova una lumun u mayange ga. (2 Kor. 7:1) Kure kure tsô atôônanongo la hide hii u civir Yehova sha gbenda u vough. Sha iwasen i Yehova yô, mbapasenkwagh mba ken tar u Taiwan hegen hemba 11,000.

Yange inyom i 1980 la kar yô, anmgbianev mba nomso man mba kasev mba ken atôônanongo a ken zwa Amis seer vian ken jijingi, nahan Harvey hemba zuan a shighe u lun imôngo vea anmgbianev mba lamen zwa Chinese. Yange wase noov mba anmgbianev mba kasev mbagenev va hingir ior mba civir Yehova, nahan saan un iyol kpen kpen. M umbur yange kaa ér, nom u anmgbian u kwase ugen yange er msen hen Yehova un ungwa nahan saan un iyol kpishi, sha ci u lu hiin je or ne er msen la. Mo kpa yange m wase kasev kpishi va hingir u civir Yehova nahan mo kpa saan mo iyol. Yange saan mo iyol kpishi u eren tom hen branci u ken tar u Taiwan la vea ônov mba kwase ugen u yange m hen Bibilo vea na yô, u nomso man u kwase.

Hegen ne m kera ngu a nom ga. Orya wam Harvey yange kpe sha iyange i Janawari 1 ken inyom i 2010 la, shighe ne se er ivese nôngo u kuman anyom 59, man lu kyansa i wua un ye. Yange er tom u pasen kwagh hanma shighe zurum anyom 60! Kera ngu ga nahan ka i huan mo dedoo. Yange saan mo iyol u eren tom imôngo vea na ken ityar i doon tsung i ihiar ne! Yange se hen u lamen ijô ihiar i taver i ken vegher tar u Ashia la, man Harvey je yô fa u ngeren i kpaa.

Yange anyom nga kar kpuaa yô, Mbahemenev mba Shin Itine kaa ér, er m lu been iyol yô, hemba doon u me hide me yem ken tar u Australia. Nahan kpa kwagh u hii van mo ken ishima yô, m kaa mer ‘mo m soo pe moughon ken tar u Taiwan sha ga.’ Kpa Harvey yange tesem ér, mayange m de vendan u eren kwagh u nongo u Yehova u kaa ér m er ga, maa m mough m hide. Shighe kar yô, m va mase kaven er ve er kwagh ne lu sha kwaghfan yô.

Hegen m eren tom ken branci u Australasia, ka a luun wikeende yô, m due kwaghpasen vea tiônnongo. Hegen ne ka i doom u lamen a ior ken zwa Japanese man Chinese u tesen ve iyagh ki Betel. M ngu veren ashe keghen shighe u Yehova a tendezwa u va nderen mbakpenev la, m ngu a vangertiôr mer Una umbur Harvey un u yange hen u keghen a kegh iyol, eren hanma kwagh u Yehova a kaa cii la.—Yoh. 5:28, 29.