1. Pase kwagh u tsombor u Yakobu due her la.

YAKOBU, anmgbian u Yesu yange vese hen tsombor u u civir Yehova sha mimi yô. * Mbamaren nav, Yosev vea Maria cii Yehova yange doo ve ishima kpishi, shi ve lu nôngon sha afatyô ve cii civir Un. Yakobu shi yange zua a iveren igen kpaa—lu u anmgbian na u vesen una va hingir Mesiya u i tôndo zwa ér ngu van la. Nahan, er Yakobu due hen tsombor ne yô, lu sha ian icivirigh kpen kpen!

2. Yakobu yange lu a atôakyaa a nyi a soon anmgbian na shi nan un iciviri?

² Yakobu lu a atôakyaa kpishi a soon anmgbian na shi nan un icivir. (Mat. 13:55) Ikyav i tesen yô, shighe u Yesu lu anyom 12 la je, fa Ruamabera tsema tsema je yô, kwagh la kpiligh mbatamen man mbatesen mba ken Yerusalem mba ve fa takeda tsembelee la iyol. (Luka 2:46, 47) Shi alaghga tsô Yakobu eren tom kapinta vea Yesu imôngo. Nahan kwagh la na yô, fa anmgbian na ne tsembelee. Nathan H. Knorr yange a kaa ér, “Ka u seer fan kwagh u or shighe u u lu eren tom vea nan yô.” * Yakobu kpa lu nengen er “Yesu lu vesen, kwaghfan na kpaa lu seer a seer, shi lu doon Aôndo a na seer a seer, kua ior kpaa” yô. (Luka 2:52) Sha nahan yô, alaghga se nenge ser Yakobu yange ma lu ken mbahenen mba Yesu mba hiihii la. Kpa lu nahan ga.

3. Shighe u Yesu lu eren tom na u pasen kwagh la, Yakobu er hen ér nyi sha hiihii laa?

 ³ Shighe u Yesu lu eren tom na u pasen kwagh shin tar la, Yakobu lu a hingir orhenen na ga. (Yoh. 7:3-5) Jighilii yô, Yakobu kpa yange una lu ken anmgbianev mba Yesu mba ve hen ér “a nyôr ihyundugh” la. (Mar. 3:21) Shi ikyav tsô kpa tese ér Yakobu lu vea ngô ve Maria shighe u i mande Yesu sha kon la ga.—Yoh. 19:25-27.

4. Ka akaa a nyi se lu timen sha mi ken ngeren nee?

⁴ Shighe karen yô, Yakobu na Yesu jighjigh shi va hingir ortamen u i naan un icivir ken tiônnongo u Kristu yô. Ken ngeren ne, se lu timen sha akaa ahar, a se fatyô u henen ken Yakobu yô: (1) er i hii ve i gbe u se lu mba hiden a iyol ijime man (2) er se er ve se fa ityesen yô.

5. Yesu yange ande hen Yakobu shighe u i nder un shin kua la nahan, Yakobu er nena?

⁵ Lu hanma shighe Yakobu hingir u dondon Yesu sha mimi? Yange mba nderen Yesu shin ku yô, “a ande hen Yakobu, maa shi a ande hen mbaapostoli cii.” (1 Kor. 15:7) Yesu anden hen Yakobu yô, Yakobu maa hingir orhenen na. Shighe u mbaapostoli lu keghen icighan jijingi sha ruumyou u sha, ken Yerusalem la, Yakobu kpa lu vea ve. (Aer. 1:13, 14) Shighe karen yô, Yakobu va hingir u lun ken mbahemenev mba shin itine mba sha ayange a mbaapostoli la. (Aer. 15:6, 13-22; Gal. 2:9) Yange nger washika hen Mbakristu mba i shighe ve mkurem la, ôr ve akaa a Aôndo ôr un yô, cii man inyom i 62 la ye. Washika la ngu a iwasen sha ci wase nyian, sea lu a ishimaverenkeghen i yemen sha, shin va lun uma gbem sha won shin tar kpaa. (Yak. 1:1) Orgen u yange timen sha akaa sha shighe u mbaapostoli, u i yilan un ér Josephus la kaa ér, yange i wua Yakobu sha iniezwa i Anania, wan u Anasi, u lu Pristi u Vesen u Mbayuda la. Yakobu yange civir Yehova sha mimi zan zan kar kuren tom na shin tar.

6. Kwagh u Yakobu kaha kposo a mbatesen kwaghaôndo mba sha ayange a na la nena?

⁶Yakobu lu or u hiden a iyol ijime. Se ôr nahan sha ci u nyi? Nenge er kwagh u Yakobu er shighe u Yesu ande hen a na kera la, a kaha kposo a kwagh u mbatesen kwaghaôndo kpishi sha ayange la er yô. Yakobu yange nengen a ikyav i tesen wang ér Yesu ka Wan u Aôndo yô, hide a iyol ijime, lumun a mi. Kpa upristi mba tamen mba ken Yerusalem yô, er kwagh nahan ga. Ikyav i tesen yô, yange ve lumun ér Yesu nder Lasaru shin ku. U ma ve lumun ér ka Yehova a tindi Yesu la yô, ve gema ve lu  nôngon ér vea wua Yesu kua Lasaru cii. (Yoh. 11:53; 12:9-11) Ken masejime, mba va nderen Yesu shin ku yô, ve zua a zwa ér i de ôron kwagh a mi ga. (Mat. 28:11-15) Er mbatesen kwaghaôndo mbara wa imanger yum yô, ve venda ér Yesu ka Mesiya ga.

7. Gba u u palegh u ieren i manger la sha ci u nyi?

⁷Kwagh u se hen yô: De lu or u wan imanger ga, de Yehova a lu Ortesen we. Er angev ka mbu na igbila i ishima, i i tôôn awambe i samber a mi ken iyol la i hingir gbondomoo, maa ishima i kera fatyô u eren tom sha inja ga nahan, kape imanger kpa ia na ishima yase i sha injakwagh la ia cighir, se kera lumun u ungwan imo i Yehova ga je la. Mbafarishi yange ve de asema a ve cighir kpishi je yô, ve nenge a ikyav i tesen wang ér Yesu ka Wan u Yehova shi jijingi u Aôndo ngu sha a na, kpa ve lumun a mi ga. (Yoh. 12:37-40) Imanger ve la yange i wua ve ku, sha ci u i yange ve u va zuan a uma u tsôron ken hemen. (Mat. 23:13, 33) Gba hange hange u se de ser Mkaanem ma Aôndo ma gema uma wase, shi jijingi na a hemen se sha gbenda u se henen kwagh la kua sha akaa a se soo u eren cii! (Yak. 3:17) Er Yakobu lu or u hiden a iyol jime yô, a de ér Yehova a lu Ortesen un. Man er se va nenge ken ngeren ne nahan, ka iyolhiden ijime la yange wase un fa u tesen ior tsema tsema ye.

8. Ka nyi ia wase se se hingir mbafan ityesene?

⁸ Yakobu yange hen makeranta kpishi ga. Ka keng mbatesen kwaghaôndo mba sha ayange a na la nengen un er ve nengen Peteru man Yohane nahan, ér ve ‘hen makeranta ga shi mba sha kwarkyaa ga.’ (Aer. 4:13) Kpa Yakobu fa u tesen ior tsembelee. Se fatyô u nengen a ikyav i kwagh ne shighe u se lu ôron takeda u i yilan sha iti na la yô. Alaghga se hen makeranta kpishi ga, er Yakobu nahan. Nahan cii kpa, sha iwasen i jijingi u Yehova man gbenda u nongo na u tesen se la yô, se kpa se fatyô u hingir mbafan ityesen. De se time sha ikyav i ortesen Yakobu a ver la, shi se nenge akaa a se fatyô u henen ker yô.

9. Yakobu yange tesen nena?

⁹Yakobu yange ôron kwagh sha asemberatii a zegenan shin sha gbenda u a taver u kaven ga. Kwagh la na yô, mba tesen ve la yange ve  fa kwagh u a tese ve ér gba u vea er la, man er vea er kwagh shon la kpaa. Ikyav i tesen yô, nenge ase er Yakobu yange tese sha gbenda u taver ga ér gba u Mbakristu vea lumun ér i nzughul a ve, kpa vea gema a vihi ishima ga yô. A nger ér: “Se nenge ser saan mba ve taver ishima la iyol. Ne ungwa kwagh u ishimataver i Yobu, shi ne nenge er Yehova yange va ver un ken masejime doo doo yô; ne nenge er Yehova a eren a vese kundu kundu shi a zungwen se mhôônom yô.” (Yak. 5:11) Aluer u nenge yô, kwagh u Yakobu lu tesen anmgbianev nav ne cii, lu kwagh u Bibilo i tese yô. Yange ôr Mkaanem ma Aôndo sha u i wase ve u nengen er Yehova ka a na mba ve var a Na la injar, er Yobu nahan yô. Yakobu ôr kwagh ne sha asember a taver ga, man sha inja kpaa. Kwagh la wase se u nengen er i lu kwaghwan u Yehova, i lu u na iyol na ga yô.

10. Shighe u se lu tesen or kwagh yô, se dondo ikyav i Yakobu la nena?

¹⁰Kwagh u se hen yô: Ôron ior kwagh u u soo wer ve fa la sha gbenda u taver ga, tesen ve ken Mkaanem ma Aôndo. Awashima wase i de lu u ior ve nenge ér se mba a mfe kpishi ga, kpa i lu u wasen ve ve nenge er Yehova a fe hanma kwagh, shi kwagh ve a gbe un ishima yô. (Rom. 11:33) Se fatyô u eren kwagh ne sha u lamen a ior shi tesen ve hanma kwagh u se lu ôron cii, ken Ruamabera. Ikyav i tesen yô, se ôr a or u se henen Bibilo a nan la ser sea lu nan yô, ma se er nahan shin nahan ga, kpa se wase nan nana hen sha kwagh u ior mba Bibilo i ôr kwagh ve la, shi nana fa mnenge u Yehova shin gbenda u a henen kwagh la. Kwagh ne una na yô, a sar ve u eren ishima i Yehova, a lu ishima yase ga.

11. Ka mbamzeyol mba nyi yange Mbakristu mbagenev lu nôngon a mi sha ayange a Yakobu laa, nahan Yakobu wa ve kwagh ér nyi? (Yak. 5:13-15)

¹¹Yakobu yange fa mbamzeyol mbaior. Ken washika na la, ikyav tese wang ér yange fa mbamzeyol mba anmgbianev nav lu nôngon a mi yô, nahan a tese ve kwagh u vea er ve mbamzeyol mbara vea bee la jighilii. Ikyav i tesen yô, Mbakristu mbagenev yange ve soo u dondon kwaghwan ga. (Yak. 1:22) Mbagenev di lu hemban nan mbainyarev icivir. (Yak. 2:1-3) Heela tseegh ga, mbagen shi lu fantyô u kôron nombor ve tsaha ga. (Yak. 3:8-10) Mbakristu mbara lu a mbamzeyol mba vesen, kpa Yakobu gba uwer u wan ve kwagh ga. Yange wa ve kwagh kundu kundu, kpa gema ôr ve kwagh u gba u vea er la jighilii, shi taver mba ve er asorabo a vesen la ishima ér ve seer keren iwasen hen mbatamen, sha er vea de u eren asorabo la yô.—Ôr Yakobu 5:13-15.

12. Shighe u se lu wasen mba se henen Bibilo a ve la yô, ka nyi ia wase se ve se gba uwer ga?

¹²Kwagh u se hen yô: Fa kwagh u a lu zayol u or yô, shi de gbe uwer u wasen nan ga. Alaghga a taver ior mbagenev kpishi mba se henen Bibilo a ve la u dondon kwaghwan u Bibilo. (Yak. 4:1-4) A tôô ve shighe u dughun aeren a bo ken a ve kera, eren kwagh er Kristu nahan. Gba u se cia ve ashe ga, kpa se pase ve akaa a i gbe u vea sôr ken uma ve la jighilii, er Yakobu nahan. Shi se gba uwer ga, kpa se lu a jighjigh u nan ser Yehova una urugh mbahiden a iyol ijime vea va kohol un, shi una na ve agee a wasen ve u den akaabo a ve eren la.—Yak. 4:10.

13. Yakobu 3:2 tese ér Yakobu yange nengen iyol na nena?

¹³Yakobu yange nengen ér un hemba mbagenev ga. Yakobu yange nengen ér un ngu anmgbian u Yesu shi un ngu eren ityom i vesen, nahan un hemba Mbakristu mbagenev cii ga. A yila mba dondon Kristu mbagenev ér “anmgbianev av mba doon mo ishima.” (Yak. 1:16, 19; 2:5) Yange tesen ér un ngu a mbamyen ga ze. Ikyav i tesen yô, yange ôr kwagh ugen a  wa iyol na kpa ker, ér: “Se cii ka se nôngo gbeev acin imôngo.”—Ôr Yakobu 3:2.

14. Er nan ve i doo u se pase or u se henen Bibilo a nan la ser se kpa se mba a mbamshi?

¹⁴Kwagh u se hen yô: Umbur wer se cii se mba mbaasorabo. Gba u se nenge ser se hemba mba se henen Bibilo a ve la ga. Sha ci u nyi? Sha ci u aluer se er nahan yô, se lu tesen or u se henen Bibilo a nan la ser se mba a mshi cuku ga. Maa nana gba nengen ér a tsa sha won kpa nana fatyô u kuran atindi a Aôndo vough ga. Kpa aluer se ôr a nan sha mimi ser se kpa shighe ugen yange i taver se u dondon kwaghwan u Ruamabera, shi se pase nan er Yehova yange wase se u den akaa agen ken uma wase yô, kwagh la una wase nan nana nenge ér nan kpa nana fatyô u civir Yehova.

15. Yakobu yange a tese ikyav nena? (Yakobu 3:2-6, 10-12)

¹⁵Yakobu yange a tese ikyav i kôron ior ken ishima. Icighan jijingi yange wase un je ka u henen a hen ga, kpa shi yange time sha akav a Yesu, u lu anmgbian na u vesen la tesen ior la, nahan seer fan ityesen kpishi. Akav a Yakobu a tese ken washika na la taver u kaven ga, shi kwaghwan u a lu ker la kpa ngu ican u dondon ga.—Ôr Yakobu 3:2-6, 10-12.

16. Doo u se tese or ikyav i zuan sha kwagh u se lu ôron nan la sha ci u nyi?

¹⁶Kwagh u se hen yô: Tese ikyav i zuan sha kwagh u u lu ôron la. Aluer u tese or ikyav zua sha kwagh u u lu ôron nan la vough yô, nana ungwa a ungwa tseegh ga, kpa nana nenge a kwagh shon ken ishima i nan kpaa. Ka kwagh u or nenge a mi ken ishima la ka a wase nan u umbur akaa a mimi a vesen a nan hen la ye. Yesu yange fa u tesen ikyav sha imba gbenda ne kpen kpen, nahan anmgbian na Yakobu dondo gbenda na u tesen ior kwagh la. De se time sha ikyav i môm i Yakobu tese yô, shi se nenge er i hii ve ikyav shon i lu a inja kpishi yô.

17. Ikyav i i tese ken Yakobu 1:22-25 la ngi a inja kpishi sha ci u nyi?

¹⁷ Ôr Yakobu 1:22-25. Ikyav i Yakobu tese sha jingi la i zua sha akaa kpishi, sha ci u atôakyaa ne. Yange lu a kwagh u vesen u soo u tesen jighilii yô ken ishima. Kwagh shon yô ka un ne: aluer se soo u zuan a iwasen ken mkaanem ma Aôndo yô, a gba u se ôron ma tseegh tsô ga, kpa se dondon kwagh u se ôr la. Yakobu yange tese ikyav sha kwagh u una wase ior vea kav kwagh u lu ôron la fele yô. A ôr kwagh u or u nan lu kenger ishigh ki nan ken jingi yô.  Lu ôron ér nyi jimi? Lu ôron ér, aluer or kenger iyol i nan ken jingi nan nenge a mshi, kpa nan er kwagh sha mi ga yô, tese kwaghfan ga cii. Nahan kape Mkaanem ma Aôndo kpa i lu je la. Aluer se ôr ma se nenge a kwagh u i gbe u se sôr ken uma wase la kpa se er kwagh sha mi ga yô, a tese kwaghfan ga cii.

18. Shighe u se lu tesen ior ikyav yô, ka akaa atar a nyi i gbe u se ere?

¹⁸ Shighe u u lu tesen or ikyav yô, u fatyô u dondon gbenda u Yakobu tesen ikyav la, sha u eren akaa a atar ne: (1) Tese ikyav i ia due a kwagh u vesen u u soo u tesen or la yô. (2) Tese ikyav i ia taver ior u kaven ga yô. (3) Tese ikyav i i ta iwanger sha kwagh u u lu ôron la wang yô. Aluer ka taver we u zuan a akav aa u tese ior yô, u fatyô u nengen ken takeda wase u Watch Tower Publications Index la. Maa za sha itinekwagh i “Illustrations” la, nahan u zua a akav kpishi a u fatyô u tesen mbagenev yô. Umbur wer, ikyav ka i wase or u fan kwagh u u soo u tesen nan la jighilii. Nahan de tesen ikyav sha akaa kpishi ga, kpa i lu sha akaa a vesen a u soo wer ior ve fa la tseegh. Jighilii yô, se soo u seer fan ityesen ka sha ci u keren icivir yase ga, kpa ka sha ci u wasen ior kpishi er se fetyô la ser ve kpa ve va lu ken tsombor u Yehova.

19. Ka se tese ser anmgbianev asev doo se ishima nena?

¹⁹ Se mba a anmgbian u nan lu a mshi shio er Yakobu yange lu a mi nahan ga, kpa se gema se mba civir Yehova vea anmgbianev mba nomso man mba kasev kpishi mba se cii se lu tsombor môm yô. Ka se tese ser ve doo se ishima sha u lun imôngo a ve, man sha u henen kwagh ken ve, kua sha u eren tom u pasen kwagh shi tesen ior la a ve imôngo hanma shighe cii. Aluer se mba nôngon sha afatyô wase cii ser se dondo ikyav i Yakobu sha gbenda u se henen kwagh la man sha ieren yase kua gbenda u se tesen ior la yô, kwagh la una va Yehova a icivir, shi se wase mbaasemaamimi vea kporom hen Ter wase u sha, u se doo un ishima la.