Yange i marem ken uwer u Mei 19, 1940, hen geri u Amioûn, ken tar u Lebanon. Anyom nga kar kpuaa yô, tsombor wase mough yem hen geri u Tripoli, lu ape m za vese je la. Tsombor wase yange u soo Yehova Aôndo shi u lu saan saan kpaa. Yange i mar se utaan, mbakasev utar, mbanomso uhar, mo m lu u masetyô. Mbamaren av yange ve hemba veren ishima ve sha u keren inyaregh ga. Akaa a yange hemba gban tsombor wase ishima yô lu Bibilo i henen man u zan mbamkombo mba tiônnongo shi wasen mbagenev u fan Aôndo.

Yange Mbakristu mba i shigh ve mkurem yô, lu hen tiônnongo wase imôngo. Môm ken ve yô lu Michel Aboud u hemen mkombo u yange i yila ér takeda u henen ken tiônnongo la. Yange za fa mimi ken kpentar u New York man va hii tom u pasen kwagh ken tar u Lebanon ken inyom i 1921 la. M umbur er yange a wase agumaukase agen ahar a yange za sember been Makeranta u Gileadi la kpishi shi naan ve icivir yô. Anmgbianev mba kasev mban lu Anne man Gwen Beavor. Yange ve hingir azende ase a kôôsôô. Anyom nga kar kpishi yô, m za nenge a Anne ken tar u Amerika, nahan doom kpishi. Shighe kar yô, m za zua a anmgbian u kwase Gwen, un vôso anmgbian Wilfred Gooch ve lu eren tom shin Betel, ken London, ken tar u Ingila.

Shighe u m lu wanye la, Mbashiada lu ken tar u Lebanon cuku tseegh. Kpa se tesen ior Bibilo sha gbashima. Shin er yange mbahemenev mba kwaghaôndo mbagen ve hendan a vese nahan kpa, se gba uwegh ga. Ka m shi umbur akaa agen a yange er se yô.

Iyange igen la, mo vea anmgbian wam u kwase Sana se lu pasen kwagh sha uya uya. Ica i gbe ga yô, fada ugen za va hen kpoyou ape se lu pasen mbayaav kwagh yô. A shi nan kpa lu or nan yila un ye. Maa fada shon gba tuhwan anmgbian wam. Yange hii ayôôso maa daa Sana gba vihi iyol. Orgen u nenge kwagh u za hemen la yô, yila udasenda ve va ker gbenda i wase Sana. Yange ve kôr fada la ve yem a na sha tashan, mba za nyer yô ve mase kaven er lu a gbuuka yô. Orvesen u udasenda la pine un ér: “Ka nyi or jim u lu? U tesen ior kwaghaôndo shin u tesen ve afere?”

Shi m umbur kwagh ugen kpaa. Yange tiônnongo wase haya bôôsu, se mough se yem kwaghpasen hen geri ugen u lu ica a vese yô. Se lu pasen kwagh doo doo je, kpa ica i gbe ga yô, fada ugen hen ijiir la va ungwa maa za yila ior va ta num sha a vese. Ve va hii ayôôso a vese, ve lu keren se awen maa ve vihi terem iyol. M umbur er ishigh nagh cii lu awambe tseegh yô. Yange hide vea ngôm ve yem ape se ver mato la, nahan se mbagen kpa ishima za se iyol maa se za kohol ve. Nahan cii kpa, mayange me hungur a kwagh u ngôm ôr shighe u lu esen terem awambe la ga. Yange kaa wener: “Yehova, wea lumun yô de ve a kwaghbo ve. Ve fa kwagh u ve lu eren la ga.”

Shi kwa ugen la, se za ken ya u za nengen a tsombor wase. Se mba za nyer hen ya u terem u tamen yô, se tagher a ityagher orhemen kwaghaôndo ugen, kwa ne lu bishôp. Bishôp la yange fa er mbamaren av lu Mbashiada mba Yehova yô. Er m lu anyom ateratar tseegh hen shighe la nahan kpa, bishôp la nôngo ér una heem. Yange pinem ér, “er nan u lu a er batisema ga?” M kaa a na mer m ngu wanye her. Shi cii ve m er batisema yô, gba u me fa atesen a Bibilo shi jighjigh wam kpa una taver. Mlumun u m na un la yange doo un ga maa kaa a terem u tamen ér mo m cihi kwagh.

Akaa a vihin a yange erem ne vese keng ga. Jighilii yô, ior mba ken Lebanon ka ve er a ior kundu kundu shi ve ngohol ior sar sar kpaa. Kwagh la na yô, yange se fatyô u lamen a ior kpishi ken Bibilo shi se hen Bibilo a ve mbagenev kpaa.

Shighe u m lu ken makeranta la, anmgbian ugen u lu gumor yô mough ken tar u Venezuela va ken Lebanon. Yange vaan mbamkombo hen tiônnongo wase, maa va hii u sôôr anmgbian wam u kwase u i yer un ér Wafa la. Shighe kar yô, a vôso un man ve yem ken tar u Venezuela. Wafa yange a nger terem washika a kaa a na ér a mough vea tsombor wase cii se yem ken Venezuela. Yange a er nahan sha ci u kera nenge  a vese ga nahan huan un. Shighe kar yô, terem lumun maa se mough se yem ken Venezuela.

Yange se za nyôr ken tar u Venezuela ken inyom i 1953 la, maa se tema ya ikyua a iyagh ki pesiden hen geri u Caracas. Er m lu wanye yô, pesiden yange una karen shin ikyumen mato na nahan i doom kenger je i zua ga. Kpa mbamaren av yô, yange taver ve u hoghol a ijiir i he ne sha ci u zwa u i lamen her kua aeren a ityôô man kwaghyan kua mlu u hen ijiir la cii kaha. Kwagh ka a er yô, mbamaren av yange mba hiin u hoghol a ijiir ne maa kwagh u vihin ugen er.

Yange va hii u vihin terem iyol. Kwagh ne kunda se iyol sha ci u terem faan gban angev ga. Se umbur kwa u masetyô u gba angev kpaa ga. Mba ze a na ken iyouci yô, i za zua un a kyansa maa i pav un. Kwagh er vihi yô, kasua kar môm maa saa ku.

Me fatyô u pasen er kwagh ne yange vihi se za kighir ga. Shighe ne m lu di anyom 13 tsô. Yange se hen ser a tsa kpa a kera saan se iyol ga, sha ci u se ver ishima ser una kpe hen shighe ne ga. Yange shighe kar kpa i taver ngôm u lumun ér nom na kpe. Kpa se va mase kaven ser, se saa zungwen ku na gbem ga man sha iwasen i Yehova yô, se fatyô u wan ishima. Yange m bee kôleeji shighe u m lu anyom 16 la hen geri u Caracas. Nahan sarem tsung u wasen tsombor wam.

Yange anmgbian ugen za sember been Makeranta u Gileadi cin hide ken Venezuela, maa va vôso anmgbian wam u kwase Sana, i yilan anmgbian la ér Rubén Araujo. Maa ve yem ken New York. Yange tsombor wam kaa ér m za yunivasiti maa m yem m za lu vea ve ken New York. Yange anmgbian wam u kwase vea nom na ve wasem u yan ijende a Yehova kôôsôô shighe u m lu vea ve la. Heela tseegh ga, tiônnongo wase u ken Brooklyn u eren mkombo ken zwa Ishpania la, lu a anmgbianev mba nomso kpishi mba ve via ken jijingi yô. Yange doom kpishi u fan ve mbagen, er Milton Henschel kua Frederick Franz nahan. Ve cii ve eren tom shin Betel u ken Brooklyn la.

Er inyom yam i hiihii ken yunivasiti shi cuku u been la, m hii u henen sha kwagh u m lu eren a uma wam yô. Yange m ôr ngeren mba ken magazin u Iyoukura sha kwagh u Mbakristu mba yange ve wa ishima u eren akaa a injaa ken mcivir u Yehova yô, shi m hen sha mi tsembelee. Yange i saan anmgbianev mba ve lu upania kua mba ve eren tom shin Betel mba ve lu ken tiônnongo wase la iyol, nahan i sarem u lun er ve nahan. Nahan kpa shighe la m lu a er batisema ga. Kpa ica i gba ga je, m fa er gba u me tsegha iyol yam sha ci u Yehova yô. Maa m tsegha iyol yam, i erem batisema sha iyange i Maaci 30, 1957.

M eren batisema kera yô, m hii u henen sha kwagh u u eren pania. Yange m soo u hingir pania, kpa shi m fa er kwagh ne una lum zange ga yô. M lu henen er me lu zan yunivasiti shi eren pania la. Yange m kure ikyaa mer me hide me yem ken Venezuela me za hii pania, nahan m nger uwashika sha u pasen tsombor wam awashima wam ne shi ve kpa ve nger uwashika ve tindim a mi ken New York.

 Yange m hide m yem ken Caracas ken uwer u Jun 1957. Nahan kpa m za nyer yô, m nenge tsombor wam lu ken ican. Yange doo u orgen hen tsombor wase kpa nana lu eren tom u zuan a inyaregh. Nahan me wase tsombor wam nena? Yange m va zua a tom ken banke, kpa shi sarem tsung u eren pania. Kera kpa lu ityôkyaa i na ve m hide je la. Nahan m kange ishima mer me er akaa ahar ne cii. Yange m yaren ken banke hanma shighe shi m lu pania, man m er akaa ne anyom imôngo. Yange m uve ityough u eren akaa ne shi i saan mo iyol kpaa!

Kwagh ugen u seer nan mo iember yô, lu shighe u m va zua a anmgbian u kwase ugen u ken tar u Jamani u i yer un ér Sylvia la. Yange doo kwase shi soo Yehova kpishi, maa m vôso un. Sylvia vea mbamaren nav yange ve va lu ken tar u Venezuela. Shighe kar yô, se mar mbayev uhar, u nomso la ka Michel (Mike) u kwase la ka Samira. Shi m hii u nengen sha ngôm hen shighe ne. Yange va lu vea vese. Er gba u me de pania u eren sha er me nenge sha tsombor wam nahan kpa, m za hemen u pasen kwagh sha gbashima. Yange a gba sha mi yô, mo vea Sylvia se er ishuen pania shighe u se lu ken memyol yô.

Shighe u kwagh u m ôr ken mhii u ngeren ne la erem la, mbayev av lu ken makeranta her. Me fatyô u kaan mer, yange kpem iyol shi ior mba se eren tom ken banke imôngo la kpa naan mo icivir. Nahan kpa, m hemba soon mer ior ve nengen mo ér m ngu or u civir Yehova. Yange m zer henen sha kwagh u me er ve ior vea nengen mo nahan yô. Nahan mo vea kwase wam se tema se lam sha gbenda u se vihin inyaregh yô. Lu u me de tom ken banke yô, a kimbim zegeinyar u or ka nana deen tom ve i kimbi nan la. Er se lu a anzô ga yô, se gbidye kwar se nenge ser, aluer se pande akaa ken uma yô, se lu a inyaregh ki kuren mbamgbe asev shighe a kar.

Yange lum zange u eren kwagh ne ga, kpa kwase wam u doon mo ishima man ngôm ve suem a ishima ve i môm. Nahan lu u me hide me hii pania. Yange doom je zua ga! Yange m wa iyol u hiin pania. Maa se va zua a loho ugen u kpiligh se iyol.

Iyange igen la, ortwer wase kaa a vese ér Sylvia ngu yav. Kwagh la yange kpiligh se iyol! Er saan se iyol nahan kpa, shi m lu henen sha kwagh u pania u m wa ishima u eren la. Shi me fatyô u eren pania je kpa? Nahan maa se hii u wan agoyol u va nengen sha wan u se va mar la.  Kpa shi m lu henen mer shin me fatyô u eren pania la je kpaa-o?

Yange se mba lamen sha kwagh ne imôngo yô, se kure ikyaa ser doo u me za hemen me er pania. Yange i mar wan wase Gabriel ken uwer u Aipor, 1985. Nahan cii kpa, m de tom u ken banke la, m hide m hii pania u keke ken uwer u Jun 1985. Shighe kar yô, m va hingir môm ken Kômatii u Nengen sha Branci. Kpa Branci la yange lu hen geri u Caracas ga, nahan i gba u me er zende u kuman umai 50 (ukilomita 80) nahan ayange ahar shin atar ken kasua.

Afishi a Branci la yange lu ken geri u La Victoria, nahan mo vea tsombor wam cii se mough se yem ken geri u La Victoria sha er se za lu ikyua a iyagh ki Betel yô. Se cii mlu u hen ijiir ne lu se kwagh u he. M wuese tsombor wam kpen kpen shi u doom ishima kpaa. Ieren ve la yange i wasem kpishi je. Anmgbian wam u kwase Baha yange lumun ér una nengen sha ngô wase. Hen shighe ne Mike vôso kwase, kpa Samira man Gabriel yô, lu hen ya vea vese her. Er se mough se yem ken La Victoria yô, ve cii ve undu azende a ve a ken Caracas la. Er se mough hen geri u vesen se va hen angeri u cuku ne yô, gba u a hoghol udoo wam Sylvia a mlu u hen angeri ne. Se cii yange se va hen u lun hen anyou u cuku. Sha kpôô yô, yange se de akaa kpishi kar se ve se fatyô u moughon hen geri u Caracas va lun hen angeri u La Victoria la ye.

Nahan kpa shi akaa va gema. Gabriel yange va er kwase shi Samira kpa kera lu vea vese hen ya ga. Ken inyom i 2007 la, i lôhôm vea Sylvia ér se za lu shin Betel, man se mba shimi zan zan nyian. Wan wase u vesen Mike ka ortamen shi ngu eren pania imôngo vea kwase na Monica. Gabriel vea kwase na Ambra mba ken tar u Italia shi un kpa ngu ortamen. Samira kpa ngu eren pania shi wasen tom u Betel hen ya na.

Sha mimi yô, yange gba u me tsua akaa a vesen ken uma wam. Nahan kpa m vaa afanyô ga cii. Aluer i kaa ér, m hide m tsua akaa a m soo u eren kpa, shi me kimbir tsuan akaa a yange m tsua la. M ngu a iwuese kpishi sha akaa a m fatyô u eren sha ci u Yehova ne. Ken anyom ne cii, m mase kaven er i doo u yan ijende a Yehova kôôsôô yô. Aluer akaa a i gbe u se er sha ci u Yehova la, ka a cuku shin ka a vesen kpa, Yehova una na se “bem u Aôndo u a hembe hanma mkav la.” (Fil. 4:6, 7) Mo man Sylvia cii doo se kpishi er se lu eren tom shin Betel yô, shi Yehova ver se sha akaa a se tsough la, sha ci u se ver un hiihii ken uma wase.