Bibilo kaa ér yange Mbamidian mba yemen a Yosev ken Igipiti shighe kar yô, tertamen Yakob va mough a tsombor na ken tar u Kanaan yem ken Igipiti. Ve za tema ken vegher u Igipiti u i yilan ér Gosen, ape Ifi u Nil a za te agbar, a kuan a haan shin ityeku la. (Gen. 47:1, 6) Mbaiserael “lu seer a seer yemen hemen hemen, ve taver kpishi.” Mbaigipiti maa hii u cian, nahan ve gema Mbaiserael hingir ikpan.—Eks. 1:7-14.

Mbapuunakaa mbagen hure kwagh u Bibilo i er ne kera, ve kaa ér kwagh la ka kwaghhir. Nahan kpa, kwagh ngu u a tese ér ônov mba Shem * yange ve lu ikpan ken Igipiti sha ayange la yô.

Ikyav i tesen yô, mbadughunakaa shin inya dugh akaa hen ajiir a ngise lu vegher u imbusutarimese i tar u Igipiti la. Orgen u i yer un ér Dr. John Bimson yô, kaa ér i zua a ikyav i tesen ér ônov mba Shem mban tema hen vegher u Igipiti la hemba ajiir 20. Heela tseegh ga, orgen u tôvon sha yiase i Igipiti u i yer un ér James K. Hoffmeier yô, kaa ér: “Hii ken inyom i 1800 va ken 1540 Cii man Shighe u Yesu la, Igipiti lu ijiir i yange i doo ônov mba Shem mba shin ityôtar i Ashia (ape tsombor u Yakob due la) u va teman her yô.” Shi a za hemen a kaa ér: “Shighe ne ngu kwaghmôm a shighe u uter mba Mbaiserael la, nahan maa zua vough sha kwagh u i nger ken Genese ér Aberaham man Isaka man Yakob yem ken Igipiti u za keren kwaghyan man mngerem man toho u hômon la.”

I zua a ikyav igen kpaa ken imbusutariyan i tar u Igipiti. Ngeren ugen ngu u i nger un sha pipa i i ngeren kwagh a mi sha ayange a tsuaa u i yer ér papyrus la yô. Yange i nger kwagh ne hen shighe u Igipiti hide lu a tahav kpishi sha kwa har, er ken inyom i (2000 zan zan 1600) Cii man Shighe u Yesu la nahan. Yange i nger ati a ikpan i i eren tom hen ya ugen hen vegher u imbusutariyan i tar u Igipiti la. Ati a hemban 40 nahan cii lu ati a ônov mba Shem yaan yô. Ikpan ne yôron shi koron akondo shi tumen akaa agen shi eren ityom igen i yange i gba u a er sha gbong gbong u iyolough yô. Hoffmeier shi nenge ér: “Er hen vegher u Thebaid (vegher u imbusutariyan i tar u Igipiti) ne tseegh kpa ônov mba Shem mba hemban er 40 nahan kohol eren tom hen ya môm yô, tese je ér ior mban yange ve lu ken tar u Igipiti kpishi, hemban je yô hen ijiir i ifi u Nil a za te agbar a kuan a haan shin ityeku la.”

Ordughunakaa shin inya u i yer un ér David Rohl yô nger kwagh kaa ér, ka a yila ati agen a ikpan ne a i nger sha pipa la yô, a due ken ato vough er a i nger ken Bibilo la nahan. Ikyav i tesen yô, pipa la ngi a ati inja er Isakar man Asher man Shifera nahan. (Eks. 1:3, 4, 15) Rohl mase kuren mkaanem nam ér: “Kwagh ne ka ikyav i tesen wang ér, Mbaiserael yange ve lu ikpan ken tar u Igipiti.”

Dr. Bimson shi kaa ér: “Kwagh u Bibilo i kaa ér Mbaiserael yange ve lu ikpan ken Igipiti shi ve va due la ka kwagh u yiase kpa i lumun a mi wang yô.”