1. Ka an nan lu or u zungwen mhôônomo, man Yesu yange tese ikyav sha kwagh ne nena?

ALUER i kaa ér se pase or u nan lu or u zungwen mhôôn yô, alaghga a lu or u nan eren kwagh a ior kundu kundu shi nan lun sar sar a ior, shi kunya u kôron nan a ior shi nan wasen ior a ityoltangen shio yô, nana va se ken ishima ye. Alaghga se umbur kwagh u Orsamaria u wan ndor u Yesu ôr sha u tesen ikyav la. Or u yange due ken ikyurior igen la “zungwe” Oryuada u mbaiv gbidye un shi ngohol un akaa la “mhôônom.” Yange “kunya kôr” Orsamaria la a Oryuda u i vihi un iyol la, nahan er a na kundu kundu. (Luka 10:29-37) Kwagh u Yesu ôr ne tese ieren igen i doon tsung i Aôndo a lu a mi yô, ka mhôônom ma zungwen. Aôndo zungwen se mhôônom sha ci u se doo un ishima. Shi zungwen se mhôônom hanma iyange sha igbenda kpishi.

2. Ka gbenda ugen u nyi or a fatyô u zungwen mhôônomo?

² Gbenda ugen kpa ngu u or a fatyô u zungwen mhôônom yô. Or u nan zungwen mhôônom yô, ka a gba u nana tsaha or sha kwagh u vihin u nan er je kpa, nan gba den tsô. Yehova ka a zungwe se mhôônom sha imba gbenda ne kpen kpen. Orpasalmi yange kaa ér Yehova ‘oron se iyev sha asorabo ase ga.’ (Ps. 103:10) Nahan kpa, ashighe agen or ka nana er kwaghbo yô, Yehova a gba den nan ga, a tsaha keng.

3. Ka mbampin mba han se lu timen sha mini?

³ Ken ngeren ne, se lu timen sha mbampin utar: Er nan ve Yehova a zungwen se mhôônomo? Aluer or tsaha orgen nahan kpa shi a tese ér nan zungwe or shon mhôônomoo? Ka nyi ia wase se u zungwen mhôônom? De se nenge er Mkaanem ma Aôndo ma ne mlumun sha mbampin mban yô.

4. Yehova zungwen se mhôônom sha ci u nyi?

⁴ Ka i doo Yehova u zungwen se mhôônom. Apostoli Paulu yange nger ér Aôndo “mgbough a mhôônom ma zungwen.” Hen ijiir ne, Paulu lu pasen ér Aôndo zungwe uumace mba yinan mba a shighe ve mkurem ve hingir mbatomov nav la mhôônom kpishi, sha ci u a na ve ishimaverenkeghen i yemen sha za lun uma gbem sha won. (Ef. 2:4-7) Kpa ka mbatomov mba Yehova mba a shighe ve mkurem mbara tseegh a zungwen ve mhôônom ga. Orpasalmi Davidi yange nger ér: “TER eren dedoo a ior cii; mhôônom ma ker Un a ityom Na cii.” (Ps. 145:9) Er uumace ve doo Yehova ishima yô, zungwen se mhôônom hanma shighe u a nenge a ityôkyaa i eren nahan yô.

5. Yesu yange fa er Yehova a zungwen mhôônom la sha ci u nyi?

⁵ Yesu hemba fan er ka i doo Yehova kpishi u zungwen se mhôônom yô. Yesu vande lun sha vea Ter na Yehova ica i gba cii va shin tar ye. (Anz. 8:30, 31) Yange nenge Ter na zungwe uumace mba ve lu a asorabo iyol ne mhôônom kwa kimbir kimbir. (Ps. 78:37-42) Yesu yange una tesen ior yô, a ôr kwagh u ieren i doon tsung i Ter na ne.

6. Yesu yange tese er Ter na a zungwen se mhôônom la nena?

⁶ Er i ôr ken ngeren u i sember henen la nahan, Yesu yange ôr kwagh u wan u undu ter na la sha u tesen er ka i doo Yehova kpishi u zungwen se mhôônom yô. Wan la yange undu ya, yem za “nyôr dang u eren, vihi akaa a na cii.” (Luka 15:13) Kpa va gema ishima, de dang u eren, shi hide a iyol na ijime, cin hide hen ya. Nahan ter na er nena? Yange tôô wan la shighe u fan kwagh u ter na una er ga. Yesu kaa ér: “Er [wan shon] lu van ken ica la je, ter na ta ashe za nenge a na, tsô kunya kôr un, nahan a yevese a za kuve un, a gba susen un zwa.” Organden la yange hee wan na ga, kpa zungwe un mhôônom, de un kwaghbo, shi ngohol un ér a hide a lu hen tsombor na. Wan u undu ter na ne yange er kwaghbo u vesen kpishi. Kpa er gema ishima yô, ter na de u kwaghbo la. Ter na u lu or u zungwen mhôônom la tile sha ityough ki Yehova. Yesu ôr kwagh u kôron ken ishima ne sha u tesen ikyav er Ter na ka a kegh iyol u zungwen mbaasorabo mba ve gema ishima sha mimi la mhôônom yô.—Luka 15:17-24.

7. Gbenda u Yehova a zungwen mhôônom la tese kwaghfan kpishi nena?

⁷ Yehova zungwen se mhôônom sha ci u kwaghfan na gande ave. Kwaghfan u Yehova la ka u mba ve hen makeranta kpishi ka ve lu a mi, kpa ve wa ikyo sha akaa a ve tseegh la ga. Bibilo kaa ér “kwaghfan u a dugh sha la” ka “a iv a mhôônom ma zungwen man atam a dedoo.” (Yak. 3:17) Yehova fa er ka una zungwe ônov nav  mhôônom ve i kpe ve iyol yô, vough er ter u fan kwagh nahan. (Ps. 103:13; Yes. 49:15) Er Yehova a zugwen mbacivir un mhôônom yô, mba a ishimaverenkeghen sha kwagh u mlu ve u ken hemen, shin er ve yen nahan kpaa. Nahan, er Yehova a lu a kwaghfan kpishi yô, ka a zungwe ve mhôônom hanma shighe u a nenge a ityôkyaa i eren nahan yô. Nahan kpa, ka a fa shighe u una zungwe mhôônom ga yô. Kwaghfan u a lu a mi kpishi la na yô, ka una nenge ér a va lu inja er un lumun a kwaghbo u or nan er yô, a zungwe nan mhôônom ga.

8. Ashighe agen ka i gba keng u a er nyi, man ka sha ci u nyi?

⁸ Tôô wer or u civir Aôndo nan hii u eren isholibo sha apera. Nahan se er nena? Yehova yange ôr a Paulu ér a kaa tiônnongo a “de u lun imôngo a” imba or la. (1 Kor. 5:11) Ka i gba u a dugh mbaasorabo mba ve vende u geman ishima la ken tiônnongo kera keng, sha er a kura anmgbianev asev mba ve lu dondon igbenda i wang i Yehova la yô. Nahan kpa, alaghga mbagen vea hen ér, aluer i dugh or ken tiônnongo kera yô, Yehova zungwe nan mhôônom ga. Kpa ka nahanaa? De se nenge.

9-10. Se fatyô u kaan ser aluer i dugh orsholibo ken tiônnongo kera kpa tese ér i zungwe nan mhôônom sha ci u nyi? (Mbaheberu 12:5, 6) Ta iwanger.

⁹ Ka a yôô ken mkombo u tiônnongo ér ma or u hen tsombor wase “nan kera ngu Orshiada u Yehova ga” nahan, ka i vihi se kpishii? Alaghga se kaa ser kwaghbo u nan er la nahan kuma u ma i dugh nan kera keng nee? Aluer i dugh or ken tiônnongo kera kpa tese ér mimi je i zungwe nan mhôônomoo? Een, tese nahan. Aluer or er kwaghbo u a kom u tsahan nan kpa i tsaha nahan ga yô, tese kwaghfan ga, shin dooshima kpaa ga, shi tese ér i zungwe nan mhôônom ga. (Anz. 13:24) Aluer i dugh orsholibo u nan venda u geman ishima la ken tiônnongo kera nahan, kwagh la una wase nan u geman ishimaa? Mbagenev kpishi mba ve vande eren isholibo i vesen yô nenge ér, ka er yange i dugh ve kera la ve ve mase kaven ér ve er kwaghbo u vihin kpishi, shi ve gema ishima, ve de uma la, ve hide hen Yehova ye.—Ôr Mbaheberu 12:5, 6.

¹⁰ De se tese ikyav: Orkuran iyôngo nenge waniyôngo na u môm gba angev. A fa ér gba una due a waniyôngo la ken ikyumiyôngo na kera ve, una sôr angev mbura ye. Kpa iyôngo gema ka zendenya u a soon u lun tswen ga yô. Nahan aluer i pav waniyôngo môm a mbagenev yô, u môm la una hingir kera ke kera. Aluer orkuran iyôngo la er nahan yô, u kaa wer a vihi tu shi a wa ifer, sha ci u a tsua u sôron waniyôngo u a gbe angev la sha imba gbenda la yumu? Ei, u ôr nahan ga. A fa ér aluer un de waniyôngo u a gbe angev la ngu ken ikyumiyôngo na her yô, angev mbura mbua tsar iyôngo kpishi ken ikyumiyôngo la. Er a due a waniyôngo la ken ikyumiyôngo kera yô, a yange angev mbura u tsaren ikyumiyôngo la jimin cii.—Tôô kar sha Levitiku 13:3, 4.

11. (a) A fatyô u nengen orsholibo u i dugh nan ken tiônnongo kera ér nan ngu er waniyôngo u a gbe angev nahan sha ci u nyi? (b) Ka nyi mba i dugh ve kera la vea fatyô u erene, man ka iwasen i nyi vea zua a mini?

¹¹ Shighe u i dugh orsholibo ken tiônnongo kera yô, se fatyô u nengen nan ser nan ngu er aniyôngo u a gbe angev nahan. Er mlu u nan vea Yehova a vihi yô, nan ngu er oruange nahan. (Yak. 5:14) Angev mbu ken jijingi kpa mbua fatyô u tsaren mbagenev kpishi, vough er iangev mbi sha iyol mbigenev ka mbi tsar ior kpishi nahan. Sha nahan yô, ashighe agen ka i gba keng u a pav or u nan gbe angev mbu ken jijingi la a tiônnongo. Mtsaha ne ka gbenda u Yehova a tesen mbajighjigh mba ve lu ikyumiyôngo la dooshima yô. Shi kwagh ne una wase orsholibo la u kaven er kwaghbo u nan la a vihi kpishi yô, nahan nana gema ishima. Shighe u i dugh nan kera yô, alaghga nana fatyô u van mbamkombo va ungwan akaawan a Bibilo, shi hiden taver ken jijingi.  Nana fatyô u va ngohol ityakeda i pasen Bibilo za ôron, shi nengen uporogeram mba sha ityough yasegh ki Televishen ki JW Broadcasting^® la. Shi er mbatamen ve lu nengen er nan lu eren la, vea lu wan nan kwagh shi tesen nan akaa a nana er yô sha ashigeh ashighe, sha u wasen nan nana sôr mlu u nan vea Yehova, sha er nana hide a lu Orshiada u Yehova her yô. *

12. Mbatamen vea fatyô u wasen orsholibo u nan vende u geman ishima la shi zungwen nan mhôônom nena?

¹² Doo u se umbur ser, ka mbaasorabo mba ka ve venda u geman ishima la tseegh i dughun ve ken tiônnongo kera ye. Mbatamen fa er ka i gba u vea nenge sha zayol u or tsembelee cii ve vea kure nan ijir ér i dugh nan ken tiônnongo kera yô. Ve fa er Yehova a tsahan or “akuma akuma,” shi a soo ér ve kpa ve eren nahan yô. (Yer. 30:11) Anmgbianev vev doo ve ishima, nahan mba soon u eren kwagh u una vihi mlu u or vea Yehova ga. Nahan kpa, ashighe agen ka i gba u a wase orsholibo shi a zungwe nan mhôônom sha u dughun nan ken tiônnongo kera.

13. Yange er nan ve gba u a dugh Orkristu ugen ken Korinte ken tiônnongo kera?

¹³ Nenge ase kwagh u apostoli Paulu yange er a orsholibo ugen u venda u geman ishima sha ayange a na la yô. Orkristu ugen ken Korinte tôô kwase u ter na lu tsan a mi. Nenge imba kwagh la! Paulu gema fa kwagh u Yehova ôr a Mbaiserael yô, ér: “Or u nan yav a kwase u ter u nan yô, nan bugh idyelegh u ter u nan je ve; ve uhar cii, i̱ wua ve kpee je.” (Lev. 20:11) Nahan kpa, Paulu fatyô u kaan ér tiônnongo la a wua or shon ga. Gema kaa i dugh or shon ken tiônnongo kera. Idya i ôr ne na yô, mbagenev ken tiônnongo la hii u eren idya, je yô mbagenev ken a ve lu nengen ér idya ka kwaghbo u vesen kpaa ga!—1 Kor. 5:1, 2, 13.

14. Paulu yange zungwe or u ken Korinte u i dugh un ken tiônnongo kera la mhôônom nena, man lu sha ci u nyi? (2 Mbakorinte 2:5-8, 11)

¹⁴ Ayange nga karen yô, Paulu va fa er or la de ieren na la yô. Orsholibo la yange gema ishima sha mimi! Shin er or shon va a ihyeen sha tiônnongo nahan kpa, Paulu kaa a mbatamen mbara ér un soo u “ôron [ér] i vihi i gba kera ga.” Nahan a kaa a ve ér: “De nen nan kwaghbo u nan la a ishima i môm shi sur nen nan ishima.” Ér ve er nahan sha ci u nyi? “Sha er nana zungwe je a kar ikyaa inya ga yô.” Yange kunya kôr Paulu a or u gema ishima la. Paulu soo ér or shon a zungwe shi a ure sha kwaghbo na la je a vôr, a de u keren ér i de un kwaghbo na la ga.—Ôr 2 Mbakorinte 2:5-8, 11.

15. Mbatamen vea fatyô u tsahan orsholibo kpa shi zungwen nan mhôônom nena?

 ¹⁵ Mbatamen ka ve kegh iyol u zungwen mhôônom, vough er Yehova nahan. Ka ve tsaha orsholibo shighe u i gbe hange hange yô, kpa shi ve zungwe nan mhôônom kpishi er ve fetyô la cii, shighe u ve zua a ityôkyaa i eren nahan yô. Aluer i er nahan ga yô, a tese ér i zungwe nan mhôônom ga, kpa i lumun a kwaghbo u nan er la. Nahan kpa, ka mbatamen tseegh i gbe u vea zungwen mhôônom yee?

16. Anzaakaa 21:13 kaa ér Yehova una er mba ve zungwen mhôônom ga la nena?

¹⁶ Mbakristu cii ka ve ker u dondon ikyav i Yehova i zungwen mhôônom la. Sha ci u nyi? Ityôkyaa i môm yô, Yehova una ungwa msen u mba ve vende u zungwen mbagenev mhôônom la ga. (Ôr Anzaakaa 21:13.) Or wase môm kpa nana soo ér Yehova a venda u ungwan mbamsen asev ga. Sha nahan yô, se palegh u eren a mbagenev ser kwagh ve a vihi i gba kera. Se mba vende u keghen ato a Orkristu u ishima i lu vihin nan sha isholibo i nan ga. Kpa hanma shighe ka se kegh iyol u ungwan “mliam ma icanor.” Shi ka se er kwagh u se fetyô la cii sha u dondon kwaghwan u ivur Bibilo ne, a kaa ér: “Or u nan zungwen mbagenev mhôônom ga yô, a ôr nan ijir a mhôônom ma zungwen shio.” (Yak. 2:13) Aluer se umbur er ka se soo ser i zungwe se mhôônom kpishi la yô, a hemba lun se pe zungwen mbagenev mhôônom. Orisholibo ka nana hide ken tiônnongo yô, se hemba keghen iyol u zungwen nan mhôônom cii.

17. Tor Davidi yange tese ér un zungwen mhôônom sha mimi nena?

¹⁷ Bibilo ôr kwagh u mbagenev u una wase se u zungwen ior mhôônom, geman palegh u eren kwagh a ve ser i vihi i gba kera yô. Ikyav i tesen yô, nenge ase kwagh u Tor Davidi. Yange zungwen ior mhôônom a ishima i môm. Shin er Saulu soo u wuan Davidi nahan kpa, Davidi lu zungwen tor u Aôndo shighe un mkurem ne mhôônom, mayange ker u ôron iyev shin bulan un ga.—1 Sam. 24:9-12, 18, 19.

18-19. Pase ashighe a ahar a Davidi zungwe mhôônom ga yô.

¹⁸ Nahan kpa, lu hanma shighe Davidi zungwen mhôônom ga. Ikyav i tesen yô, shighe u Nabal u vihi tu kpishi la laha Davidi shi venda u nan Davidi kua ior nav kwaghyan la, ishima vihi Davidi je yô, a kaa ér una za wua Nabal kua ior mba hen ya na cii. Kpa Abigail, kwase u Nabal la lu a kwaghfan man ishimawan, nahan a mough fese a tôô kwaghyan a za na Davidi. Nahan Davidi palegh u wuan Nabal a ya na cii.—1 Sam. 25:9-22, 32-35.

¹⁹ Shighe ugen la, profeti Natan ôr Davidi kwagh u orinyar ugen u ngohol icanor u wan ndor a na waniyôngo u doon un ishima yô. Nahan ishima vihi Davidi, a kaa ér: “Mimi je, er Yehova a lu u uma ne, or u nan er kwagh ne la, nan kuma ku!” (2 Sam. 12:1-6) Davidi yange fa atindi a Mose la. Yange or a ii waniyôngo yô, i gba u nana kimbi or u i lu waniyôngo u nan la iyôngo inyiin sha mi. (Eks. 22:1) Kpa u wuan nan la ye? Mtsaha ngura tese mhôônom ma zungwen ga. Kpa Natan gema ôr kwagh la sha u tesen ikyav i aferakaa a hemban vihin a Davidi iyol na  er ciligh ciligh yô! Kpa Yehova zungwe Davidi mhôônom kpishi. Davidi yô, yange ma zungwe or u ii waniyôngo ken ikyav i Natan tese la mhôônom kpishi nahan ga!—2 Sam. 12:7-13.

20. Ka nyi se fatyô u henen ken ikyav i Davidi laa?

²⁰ Fa wer yange ishima gbe Davidi awambe yô, a kaa ér Nabal kua ior nav cii ve kuma ku. Shi shighe karen yô, Davidi shi soo u kaan ér or u ken ikyav i Natan tese la kuma ku. Kpa Davidi lu or u eren kwagh a ior kundu kundu, nahan yange hii nan ve ôr or la ijir a mhôônom ma zungwen shio nahana? Nenge kwagh u sember eren Davidi yô. Hen shighe la, ishima lu nan Davidi ibo. Aluer or ngu ôron mbagenev ijir a mhôônom ma zungwen shio yô, tese ér mlu u nan vea Yehova doo ga. Yesu yange ta mbadondon un icin gbang gbang ér: “De nen u ôron mbagenev ijir, sha er ne kpa a ôr ne ijir ga yô; sha ci u ka er ne ôron mbagenev ijir la, ne kpa a ôr ne ijir ye.” (Mat. 7:1, 2) Nahan yô, se nôngo nen kpoghuloo se palegh nen u ôron ior ijir a mhôônom ma zungwen shio la, kpa se “mgbough a mhôônom ma zungwen,” er Aôndo wase nahan.

21-22. Ka sha igbenda i nyi nahan se fatyô u zungwen mbagenev mhôônomo?

²¹ Mhôônom ma zungwen ka kunya u ka u kôr se a or la tseegh ga. Jighilii yô, mba ve zungwen mhôônom la ka mba kunya ka u kôr ve a or, nahan ve er kwagh u wasen nan la. Sha nahan yô, se cii se fatyô u keren mba kwagh a gbe ve a iwasen yase la hen tsombor wase, man hen tiônnongo wase, kua hen ijiir yase. Sha kpôô yô, igbenda ngi kpishi i se fatyô u zungwen ior mhôônom yô! Ma or ngu u i gbe u a sugh nan ishima yôô? Se fatyô u u nan nan iwasen sha ma gbenda, er u nan nan kwaghyan shin eren ma kwagh u wasen nana? Alaghga Orkristu u i sember hiden a nan ken tiônnongo nana soo ér i sur nan ishima, shin nana soo u yan ijende a anmgbian u nana taver nan ishima yôô? Se fatyô u ôron mbagenev loho u dedoo u surun ior asema laa? Kwagh ne kpa ka gbenda ugen ken igbenda i hemban doon u zungwen hanma or u se zua a nan cii mhôônom.—Yobu 29:12, 13; Rom. 10:14, 15; Yak. 1:27.

²² Aluer se fa ser mbagenev soo ér se er akaa ne a ve yô, se nenge er se lu a aan kpishi a zungwen mba se lu hen atô ve la mhôônom yô. Aluer se mba zungwen ior mhôônom yô, kwagh wase una doo Ter wase u sha, Aôndo u a “mgbough a mhôônom ma zungwen” la kpishi!