1. Aôndo yange naan mbacivir un mbajighjigh agee sha ayange a tsuaa la nena?

 MKAANEM ma Aôndo ôr kwagh u mbajighjigh ér mba a tahav. Kpa lu hanma shighe ve nengen ér mba a agee ga, kua mba ve hemba lun a tahav ken a ve la je kpaa. Ikyav i tesen yô, ashighe agen Tor Davidi yange a nenge ér un taver ishima je un ‘tile dông er ka uwo nahan.’ Kpa ashighe agen yô, mciem ma gba un iyol je i ‘kondo un iyol gbong.’ (Ps. 30:7) Jijingi u Aôndo yange na Semson lu a agee a iyolough kpishi. Kpa Semson fa ér, a lu sha tahav mbu Aôndo ga yô, ma un ‘hingir teleghor, ma un lu er ior mbagen nahan.’ (Mbaj. 14:5, 6; 16:17) Ka Yehova yange na mbacivir un mbajighjigh mban tahav ve ve lu a agee kpishi nahan ye.

2. Er nan ve apostoli Paulu yange kaa ér ka una lu a agee ga kpa un lu a tahava? (2 Mbakorinte 12:9, 10)

² Apostoli Paulu yange nenge er un kpa, i gbe u una suur sha tahav mbu Yehova yô. (Ôr 2 Mbakorinte 12:9, 10.) Paulu lu yan ican a iangev, er se mbagen kpishi kpa se lu yan ican a iangev nahan. (Gal. 4:13, 14) Un kpa yange i taver un u eren kwagh u vough ashighe agen. (Rom. 7:18, 19) Heela tseegh ga, ashighe agen ishima i nyian un, shi a fa er kwagh a za a na kpaa ga. (2 Kor. 1:8, 9) Nahan kpa, ka shighe u Paulu yange una lu a agee ga la, a gema a lu a tahav ye. Sha ci u nyi? Yehova yange a na Paulu agee a una fatyô u wan ishima a mbamzeyol nav yô.

3. Ka mbampin mba nyi se lu timen sha mi ken ngeren nee?

³ Se kpa Yehova tôndo zwa ér una na se agee a wan ishima a mbamzeyol asev. (1 Pet. 5:10) Kpa aluer se gba teman tsô yô, Yehova una wase se ga. Saa se nôngo ci wase ve una na se agee a wan ishima la ye. Ikyav i tesen yô, injin ka a na mato agee a yemen ken hemen. Nahan kpa, saa deraba una kighir nguhar sha usu ve mato una yem hanma ijiir cii ye. Kape Yehova kpa a kegh iyol u nan se tahav mbu kwagh a gbe se a mi la je la. Kpa saa se er kwagh ve se zua a iwasen i tahav mbura ye. Ka nyi Yehova a ne  se, i wasen se u lun a agee? Man gba u se er nyi ve se zua a agee laa? Kwagh u se er ve se zua a mbamlumun sha mbampin mban yô, de se time sha igbenda i yange Yehova na ior mbagenev utar ken Bibilo agee la; ve yô ka, profeti Yona, man Maria, ngô u Yesu, kua apostoli Paulu. Shi se nenge er nyian kpa Yehova a lu nan mbacivir un agee sha igbenda la yô.

4. Se fatyô u zuan a agee a Yehova a nan la nena?

⁴ Gbenda môm u se fatyô u zuan a agee hen Yehova yô, ka sha u eren msen hen a na. Nahan Yehova una ungwa mbamsen mba se eren hen a na la sha u nan se “agee a a gande a orumace” la. (2 Kor. 4:7) Shi aluer se mba ôron Mkaanem nam shi henen sha mi yô, se fatyô u zuan a agee. (Ps. 86:11) Loho u Yehova a nger se ken Bibilo la ka u “er tahav.” (Heb. 4:12) Aluer u ngu eren msen hen Yehova shi ôron Mkaanem nam yô, u zua a agee a u fatyô u wan ishima shi zan hemen u civir un saan saan, shin eren tom u u taver je kpaa. Nenge ase er Yehova yange na profeti Yona agee yô.

5. Yange gba u profeti Yona una zua a agee sha ci u nyi?

⁵ Yange gba u profeti Yona una taver ishima. Yehova yange tindi un ityom i taver un kpishi. Er cier un iyol u zan ityom la yô, a nyôr tso, a lu yemen ijiir igen kposo. Kwagh u er ne na yô, un vea ior mba ve lu a na imôngo la cii, ijeverahumbe za war timin ve ken zegemnger. Mba dughun Yona shin tso mba kenden un ken zegemnger yô, a za kav iyol na hen ijiir i i gbe je kpa vande lun ga yô; ken iyav mbu zege ishu, ime wa ker mgbigh mgbigh. U hen wer yange a lu Yona ken ishima nena? Yange hen ér una kpe ken iyav mbu ishu laa? Una hen ér Yehova venda un shinii? Ka keng yange ishima ia nyian Yona kpishi.

6. Yona 2:1, 2, 7 tese ér ka nyi yange i wase Yona ve zua a agee shighe u lu ken iyav mbu ishu laa?

⁶ Yona yange er nan ve zua a agee shighe u lu un tswen ken iyav mbu ishu laa? Kwagh môm u Yona er yô, lu msen. (Ôr Yona 2:1, 2, 7.) Shin er Yona hemba Yehova ato nahan kpa, lu a vangertiôr ér Yehova una ungwa msen u un er a iyol hiden ijime, shi un vaa afanyô sha kwaghbo na la. Yona shi hide hen sha avur a Ruamabera a yange vande ôron kôron ken ityou yô. Er nan ve se fe? Se fa kwagh ne sha ci u, ken msen u Yona u i nger ken Yona ityough 2 la, a ter asember kpishi, a a lu ken Pasalmi yô. (Ikyav i tesen yô, nenge Yona 2:2, 5, nahan hide nenge kwagh u i ôr ken Pasalmi 69:1; 86:7 la.) Kwagh ne tese wang ér, Yona fa mkaanem ma ruamabera man tsembelee. Nahan hidi gbidi kwar sha mi shighe u lu yan ican la yô, lu a vangertiôr je ér Yehova una wase un. Nahan Yehova yima Yona. Ken masejime yô, Yona kegh iyol u zan ityom i Yehova tindi un la.—Yona 2:10–3:4.

7-8. Anmgbian ugen ken tar u Taiwan yange zua a agee shighe u tagher a mbamzeyol la nena?

⁷ Ikyav i Yona la ia wase se shighe u se lu yan ican a mbamzeyol kposo kposo yô. Ikyav i tesen yô, anmgbian ugen ken tar u Taiwan, iti na ér Zhiming, b ngu yan ican a iangev mbi vesen atô kposo kposo. Shi ior mba hen tsombor na ka ve eren kwagh a na sha inja ga, sha ci u ngu civir Yehova yum. Kpa ngu zuan a agee hen Yehova sha u eren msen hen a na shi henen kwagh sha tseeneke. A kaa ér: “Ashighe agen mbamzeyol ka vea ta sha mo yô, ishima i nyian mo kpishi je yô, m kera fatyô u kundun ishima henen kwagh sha tseeneke wam ga.” Kpa ngu suur sha iwasen i Yehova her. Shi a kaa ér: “Ka m hii eren msen hen Yehova, mea been yô, m bugh atsam a Tartor sha hanseeti wam m gba ungwan. Ashighe agen yô, ka m waan a shin ikyer je kpaa ving ving, zan zan ishima i kar gban mo shimi. Maa m hii u henen kwagh.”

⁸ Akaa a Zhiming a henen ken kwaghhenen na u sha tseeneke la na yô, a zua a agee a wan  ishima a mbamzeyol mba vesen. Ikyav i tesen yô, shighe u i pav un ipyaven i vesen ve lu a zôôm un iyol tsembelee ga la, kwaseyouci ugen kaa a na ér, awambe yina un ken iyol kpishi, nahan gba u saa a ta un awambe. Hen tugh mbu lu u kpernan a pav Zhiming la, a ôr kwagh u anmgbian u kwase ugen ken takeda wase, u un kpa yange gba imba uange la ve i pav un yô. Yange awambe yina anmgbian u kwase la ken iyol je hemba a na. Nahan kpa, mayange anmgbian u kwase la lumun ér i ta un awambe ga, shi fatyô u moughon angev mbura. Kwagh u anmgbian u kwase la na yô, Zhiming zua a agee a zan hemen u civir Yehova sha mimi.

9. Aluer ishima ngi nyian we sha zayol wou yô, ka nyi u fatyô u erene? (Shi nenge ufoto kpaa.)

⁹ Shighe u ican i te sha a we yô, ishima ka i nyian we je i gande u eren msen hen Yehova, pasen un zayol wou wang naa? Shin ka i tume u iyol je u kanshio u henen kwagh sha tseeneke wouwe? Umbur wer, Yehova fa zayol wou vindi vindi. Nahan aluer u er msen hen a na tiônôô tseegh kpa, fa wer una na u kwagh u una wase u yô. (Ef. 3:20) Shi aluer u gba angev shin tume u iyol, shin ishima nyian we je u ngu fantyô u ôron Bibilo ga, shin henen kwagh sha tseeneke wou ga yô, u fatyô u bughun Bibilo i i kor i ver a ver la ungwan. Gayô bughun ngeren mba ken ityakeda yase mba i kor i ver a ver la ungwan. Shi aluer u bugh ma icam yase u ungwa, shin u nenge ma vidio sha jw.org yô, kwagh la kpa una fatyô u wasen we. Yehova soo u nan we agee, shi una er nahan kpaa, aluer u ngu eren msen hen a na, shi u ngu nengen er a lu ungwan mbamsen ou la ken Bibilo you i ôron, kua ken akaa a a ne se la cii yô.

10. Anmgbianev asev mba nomso man mba kasev ka ve na se agee nena?

¹⁰ Yehova una fatyô u taver se ishima sha ikyev i anmgbianev asev mba nomso man mba kasev mba ken tiônnongo. Vea fatyô u lun “mba nan [se] msurshima kpishi” shighe u se tagher a ican, shin i taver se u eren ma tom u i ne se yô. (Kol. 4:10, 11) Ka ken “ayange a ican” je ka se hemba soon iwasen i azende ase ye. (Anz. 17:17) Shighe u i tum se iyol yô, anmgbianev asev mba nomso man mba kasev vea fatyô u eren se akaa a wasen se, shin surun se ishima, gayô taver se ishima, sha er se za hemen u civir  Yehova sha mimi yô. Nenge ase er mbagenev yange ve wase Maria, ngô u Yesu ve zua a agee yô.

11. Yange gba u Maria una zua a agee sha ci u nyi?

¹¹ Yange gba u Maria una zua a agee a eren ishima i Yehova. Hen ase er yange a shire un iyol kpishi, shighe u ortyom Gaberiel va wa un zege tom la yô. Lu u Maria una wa iyav, man lu a er nom ga, shi lu a mfe sha kwagh u yesen ônov kpaa ga. Kpa lu u una nenge sha wan u una va lu Mesiya la. Lu a vande yaven a or ken uma na ga, kpa lu u una pase Yosev ér un ngu iyav. Hen ase er yange a taver un kpishi u eren kwagh ne yô!—Luka 1:26-33.

12. Luka 1:39-45 tese ér, yange i na Maria agee a gba u una lu a mi la nena?

¹² Maria yange zua a agee han ve fatyô u eren kwagh u taver, u lu a vande eren ga nee? Yange ker iwasen hen mbagenev. Ikyav i tesen yô, yange kaa a ortyom Gaberiel ér, a seer ôron un er una er kwagh ne yô. (Luka 1:34) Gaberiel pasen Maria kwagh ne been cii yô, fese je maa Maria mough yem hen ijiir igen ken Yuda, “ken tar u iwoogh,” hen anmgbian na kwase, Elisabetu. Zende la yange u wase Maria kpen kpen! Elisabetu wuese Maria, shi Yehova mgbegha un ôr Maria kwaghôron u profeti sha kwagh u wan u una mar la, sha u taver un ishima. (Ôr Luka 1:39-45.) Maria kaa ér Yehova “er ityom i ageegh sha uwegh nagh.” (Luka 1:46-51) Yehova yange na Maria agee sha ikyev i Gaberiel man Elisabetu.

13. Anmgbian u kwase ugen ken tar u Bolivia yange kaa a anmgbianev mba ken tiônnongo ér ve wase un nahan, nyi i ere?

¹³ We kpa u fatyô u zuan a agee hen mba u civir Yehova a ve imôngo la, er Maria nahan. Anmgbian u kwase ugen ken tar u Bolivia, iti na ér Dasuri, un kpa yange gba u una zua a agee sha imba gbenda ne. Yange i zua ter na a icôronuange ugen. Nahan mba kôron un gambe ken iyouci yô, Dasuri kar a ishima na za lu vea na ken iyouci, lu nengen sha a na. (1 Tim. 5:4) Ashighe agen tom u nengen sha ter na la yange u taver un kpishi. A kaa ér: “Ashighe kpishi yange i lum er me kera fatyô u nengen sha terem ga nahan.” Yange kaa a or ér nana wase unu? Sha hiihii la, ôr ma or ér nana wase un ga. A kaa ér: “Yange m soo u zan anmgbianev iyol ga. M lu nengen mer ‘Ka Yehova una nam agee a eren tom la ye.’ Nahan kpa, m va nenge mer, er m lu paleghaa a mbagenev yô, tese ér m ngu nôngon mer me sôr mbamzeyol av mo tswen.” (Anz. 18:1) Dasuri maa nger azende a na agen washika, pase ve zayol na. A kaa ér: “Anmgbianev mba ken tiônnongo yange ve wasem m zua a agee kpishi. Hanma shighe yô ve va a kwaghyan sha iyouci, shi ve ôrom avur a Bibilo a surun mo ishima. Ka sea fa er se lu tswen ga nahan yô, i saan se iyol kpen kpen. Se mba ken zege tsombor u Yehova, man ka tsombor u u kegh iyol u wasen we, shi vaan a we imôngo, shi nôngon a mbamzeyol ou a we imôngo yô.”

14. Gba u se lumun iwasen i mbatamen sha ci u nyi?

¹⁴ Gbenda ugen u Yehova a ne se agee yô, ka sha ikyev i mbatamen mba ken tiônnongo. Mbatamen mban ka uiyua mba Yehova a ne se sha u ve naan se agee shi ve surun se ishima yô. (Yes. 32:1, 2) Nahan shighe u ishima i nyian we yô, ôr ma ortamen kwagh u a ze u iyol yô. Aluer ve due a gbenda u wasen we yô, ngohol kwaghwan ve la a ishughun. Yehova una fatyô u taver jighjigh u nan wou sha ikyev ve.

15. Ka ishimaverenkeghen i nyi i gbe Mbakristu cii kwagh yumu?

¹⁵ Uityendezwa mba Bibilo i er kwagh ve la, vea fatyô u nan se ishimaverenkeghen kua agee sha er se za hemen u civir Yehova sha mimi yô. (Rom. 4:3, 18-20) Er se lu Mbakristu yô, se mba a ishimaverenkeghen i hemban cii i lun uma gbem sha won. Mbakristu  mbagen mba a ishimaverenkeghen i yemen sha za lun uma gbem sha won. Mbagenev di mba a ishimaverenkeghen i va lun uma gbem sha won ken paradiso u doonashe shin tar. Ishimaverenkeghen yase ne ka i na se agee a wan ishima a mbamzeyol, shi pasen loho u dedoo, shi eren ityom kposo kposo ken tiônnongo. (1 Tes. 1:3) Ka ishimaverenkeghen shon ne yange i na apostoli Paulu agee ye.

16. Yange gba u apostoli Paulu una zua a agee sha ci u nyi?

¹⁶ Yange gba u Paulu una zua a agee. Ken washika u Paulu nger hen Mbakorinte la, a tôô iyol na a kar sha ikyagh ki inyagh ki ki ngôôr hemben ga ne. Yange i ‘kighir un,’ shi ‘kera fa kwagh u una er ga,’ shi i ‘tôv un a ican,’ shi i ‘ta un inya.’ Jighilii yô, ashighe agen Paulu yange a war ku sha ikyur. (2 Kor. 4:8-10) Paulu yange nger akaa ne shighe u za zende na u mishen u sha utar la. Man yange ngeren mkaanem man been kera yô, hemba tagher a mbamzeyol cii. Ken zende la je, ikpelaior i toron asema ta num sha a na, shi tso ur a na, shi i wuhe un ken purusu.

17. Kwagh u i ôr ken 2 Mbakorinte 4:16-18 la tese ér, ka nyi yange i wase Paulu ve zua a agee a wan ishima a mbamzeyol nava?

¹⁷ Paulu yange zua a agee a wan ishima, sha ci u hemba suur sha ishimaverenkeghen na. (Ôr 2 Mbakorinte 4:16-18.) Yange ôr a Mbakorinte ér, aluer iyol na ngi “saan ishe” je kpa, una de ér kwagh la a na un iyolkpen ga. Yange hemba veren ishima sha mlu na u ken hemen la. Ishimaverenkeghen i Paulu lu a mi la i hemba un hanma kwagh cii. Nahan a kegh iyol u wan ishima a hanma zayol cii, sha er una zua a injar la yô. Er Paulu lu henen sha kwagh u ishimaverenkeghen la yô, a nenge er ‘hanma iyange i sôr or u un lu kimi la a hingir hegh’ yô.

18. Tihomir vea tsombor na yange ve zua a agee sha ishimaverenkeghen i ve lu a mi la nena?

¹⁸ Anmgbian ugen ken tar u Bulgaria, iti na ér Tihomir, yange zua a agee sha ishimaverenkeghen i a lu a mi la. Ken anyom a karen ken ijime kpuaa nahan, anmgbian na u kiriki, Zdravko, kpe ku u aikyôr. Ku ne nyoon Tihomir kpishi je yô, a ure. Nahan un vea kwase na man wan ve ka ve henen er a va lu sha shighe u mnder u shin ku la, sha er vea fatyô u wan ishima  a kwagh u a ze ve iyol ne yô. A kaa ér: “Ikyav i tesen yô, ka se lam sha kwagh u ijiir i se va nenge a Zdravko, man kwaghyan u se er un, man mba se lôhô ve iniongo i hiihii i se er un shighe u a nder un shin ku la, kua akaa a se ôr un sha kwagh u ayange a masejime kpaa.” Tihomir kaa ér, er ve lu hemban veren ishima sha kwagh u ishimaverenkeghen ve la yô, kwagh la wase tsombor ve zua a agee a zan hemen u wan ishima keghen shighe u Yehova una va nder anmgbian na shin ku la.

19. U er nan ve ishimaverenkeghen you ia seer tavere? (Shi nenge foto kpaa.)

¹⁹ U er nan ve ishimaverenkeghen you ia seer tavere? Ikyav i tesen yô, aluer u ngu a ishimaverenkeghen i va lun uma gbem sha won shin tar yô, ôron kwagh u Bibilo i ôr sha kwagh u Paradiso la shi henen sha mi. (Yes. 25:8; 32:16-18) Hen er uma a va lu ken tar u he la yô. Tôô wer u ngu ker. Ka an u lu nengen a nanaa? Ka iov i nyi u lu ungwanaa? Ka u ken ishima nena? Kwagh u una wase u u nengen er uma a va lu ken Paradiso yô, nenge ufoto mba ken ityakeda yase, mba ve tese kwagh u Paradiso la, gayô nenge ma vidio i atsam a ase agen, er vidio i Tar u He Ngu Van, shin i Iyange la Ngi Ikyua sha Hunda, shin i M Hen ken Ishima Yam la nahan. Aluer se mba tôôn shighe henen sha kwagh u ishimaverenkeghen yase i tar u he la hanma shighe yô, mbamzeyol asev vea ‘lu se hen anshighe kpuaa, shi vea peese se’ kpaa. (2 Kor. 4:17) Ishimaverenkeghen i Yehova a ne u la ia wase u u wan ishima a mbamzeyol ou.

20. Shighe u se kera lu a agee ga je kpa, se fatyô u zuan a tahav nena?

²⁰ Shighe u se kera lu a agee ga je kpa, se zua a agee “ken Aôndo.” (Ps. 108:13) Yehova vande nan we kwagh u una wase u u zuan a agee a a nan se la yô. Nahan shighe u u lu keren iwasen i eren un ma tom, shin wan ishima a ican, shin zan hemen u civir un saan saan yô, eren msen hen Yehova sha mimi, shi henen kwagh sha tseeneke wou, sha er u zua a iwasen la yô. Lumun iwasen i anmgbianev mba nomso man mba kasev mba ken tiônnongo ve lu nan we sha u taver we ishima la. Tôôn shighe henen sha ishimaverenkeghen you i sha kwagh u tar u he la hanma shighe. Aluer u ngu eren nahan yô, Aôndo una ‘na u agee sha tahav nav mbu hemban la, sha er u taver ishima ken akaa cii, shi u wa ishima, shi a saan we iyol yô.’—Kol. 1:11.