Tile Lu Nen Vough A Mtenger Shio
Tile Lu Nen Vough A Mtenger Shio
“Ngu eren msen sha gbashima sha ci wen gbem sha u né tile né lu vough né kera tenger ga sha u eren ishima i Aôndo cii.”—MBAKOLOSE 4:12.
1, 2. (a) Mba ve lu Mbakristu ga la kaa ér nyi sha iyol i Mbakristu mba tsuaa mbara? (b) Takerada u Mbakolose tese ikyo i wan i sha dooshima nena?
YANGE kwagh gba mbadondon Yesu sha mba ve civir a ve imôngo la kpishi. Tertullian (orngerenakaa u ken dubuanyom u sha uhar man u sha utar S.W. la) yange ôr kwagh u erdoo u ve eren a ancôgholov man mbaatsanev man mbabeenyol doo doo la. Akav a tesen dooshima la yange doo mbananjighjigh ga mbara je yô mbagen ôr kwagh u Mbakristu kaa ér: ‘Nenge ve doo ayol a ve sha wono.’
2 Takerada u Mbakolose gbidye kwar sha imba gbashima u lun a dooshima u apostoli Paulu man oryesen un tom Epafera lu a mi sha anmgbianev mbanomso man mbakasev mba ken Kolose la. Yange Paulu nger ve washika nahan ér: Epafera ngu “eren msen sha gbashima sha ci wen gbem sha u né tile né lu vough né kera tenger ga sha u eren ishima i Aôndo cii” yô. Ken inyom i 2001 ne, ivur i sha inyom i Mbashiada mba Yehova yô á lu mkaanem ma i nger ken Mbakolose 4:12 ér: ‘Tile lu vough de kera tenger ga sha u eren ishima i Aôndo cii’ la.
3. Epafera yange er msen sha ci u akaa ahar a nyi?
3 Aluer ú nenge yô, mbamsen mba Epafera lu eren sha ci u mbadoon un ishima la yange ve lu ker igbenda ihiar: (1) ér ve̱ ‘tile ve̱ lu vough’ shi (2) ve̱ tile ‘ve̱ de kera tenger ga sha u eren ishima i Aôndo cii.’ I wa mkaanem man ken Ruamabera lu sha ci u iwasen yase. Pine ase iyol you wer, ‘Kanyi i gbe u me er jim ve me tile me lu vough, me tenger ga sha u eren ishima i Aôndo? Man me eren kwagh la yô, kanyi ia va kere?’ De se time sha mi.
Nôngo sha er Ú ‘Tile Vough’ Yô
4. Yange gba u Mbakolose vea lu “vough” sha nyi gbenda?
4 Yange gba Epafera ishima tsung u anngôôv nav mba ken jijingi mbanomso man mbakasev mba ken Kolose ma ve ‘tile vough’ yô. “Vough” u Paulu yange yar tom a mi heen ne inja na yô, a fatyô u lun or u lun vough, vesen kondon, shin vian. (Mateu 19:21; Mbaheberu 5:14; Yakobu 1:4, 25) Alaghga ú fa e̱r Orshiada u Yehova u nan er batisema di tseegh tsô maa ngula tese ér nan hingir Orkristu u vesen za kondon je ve ga yô. Paulu yange nger Mbaefese mba ve lu ken ityôtar i ipaventar i Kolose la kwagh kaa a ve ér, mbakuranilev man mbatesen ve̱ nôngo ve̱ wase ‘hanmaor cii nana kuma sha mzough u ken jighjigh u nan, man mfe u fan Wan u Aôndo man sha mlu u igandenor man ikaren i mluyol u m-iv u Kristu la.’ Paulu taver Mbakristu ishima pe gen ér a hingir “sha mhen yô, lu nen mbavesen.”—Mbaefese 4:8-13; 1 Mbakorinte14:20.
5. Se na mlu u lun vough la una hingir awashima wase u vesen nena?
5 Aluer mbagen ken Kolose mba yange vea lu a̱ vese vé za kondo ken jijingi ga, shin ve a̱ lu a̱ via ga yô, doo u maa a lu awashima ve je la. Kape nyian kpa kwagh ma a lu la ga zee? Aluer i er se batisema anyom kar imôngo, shin a̱ sember eren se batisema kpaa, se fatyô u kaven wang ser se mba zan hemen ken mkav wase man mbamnenge asev kpa? Se mba gbidi kwar sha atesen a ken Bibilo cii man se eren kwagh kpa? Akaa a a bende sha mcivir u civir Aôndo man kwagh u ken tiônnongo la hembe lun hoghom hoghom ken uma wase, shin ka i kar a kara? Se fatyô u tesen akav sha igbenda i se fatyô u tesen imba mvese u hingir vough ne cii ga, kpa nenge akav a ahar ne.
6. Ka ken nyi gbenda nahan alaghga or nana fatyô u zan hemen sha u lun vough er Yehova á lu nahana?
6 Ikyav i tesen i hiihii: Tôô ase wer se vese hen ijiir i ior ve ker mba kwavyolough ve ú lu kposo la ihyom, shin mba ve lu ken tar ugen kposo shin ipaven igen kposo yô. Se fa hegen er Aôndo a lu u sangen a sange ga man er se kpa i doo u se sangen a sange ga yô. (Aerenakaa 10:14, 15, 34, 35) Hen tiônnongo wase shin hen ningir wase kpaa, ior mbá mba ve dugh sha ajiir kposo kposo yô, man se mba a ve imôngo hen ijiir i môm. Kpa ken myer yô, ka se ken ishima a ior mba shonov mba ve dugh hen ijiir igen kposo la geseghee shin kwagh ve wanger se kuma gaa? Se ‘mba tee usu a ve ga,’ shin or u nan dugh ken nongo la ka nana̱ er ankwagh a̱ za kpe kpuaa shin nana̱ er se ankwaghbo kpuaa maa se gba henen akaa ken ishima geseghee sha ityough ki nanegh je? Pine iyol you wer, ‘Doo u me seer zan hemen u nôngon lun a mnenge u Aôndo u sangen a sange ga laa?’
7. Alaghga u lun Orkristu u vough la á kua nyi mnenge u nengen mbageneve?
7 Ikyav i tesen i sha uhar: Sha kwagh u i nger ken Mbafilipi 2:3 yô, i kaa ér “de eren nen kwagh sha u wan ayol a en iko tseegh shin sha u keren icivir i gbilinigh kpaa ga, kpa hide nen ayol a en ijime; hanma or nana̱ nengen er orgen hemba nan yô.” Se mba zan hemen ken gbenda ne nena? Hanma or nan ngu a mbamyina shi nan ngu a mtaver kpaa. Aluer tsuaa la yange se a̱ ngôôr nengen a asember a yinan ken mbagenev ga yô, se za hemen je se mba kera veren ishima ser ma ve nôngo u lun “vough” ga kpa? (Yakobu 3:2) Se mba fetyô u nengen—shin keren—igbenda i mbagen ve hembe se la, hemban je yô hen shighe ngun ne kpa? ‘De m lumun mer anmgbian u kwase ne hembam ishimawan.’ ‘Ngula hembam jighjigh u nan.’ ‘Sha mimi yô, a hemba fan ityesen a mo.’ ‘A hembam ishima.’ Alaghga yange gba u Mbakolose mbagen vea ker mzehemen sha imba gbenda ne. Se di ye?
8, 9. (a) Epafera yange er Mbakolose msen ér ve̱ “tile” vough sha nyi gbenda? (b) ‘U tilen vough’ la yange wa nyi ker sha kwagh u ken hemene?
8 Epafera yange sôn ér Mbakolose ve̱ ‘tile ve̱ lu vough.’ Kwagh ne wanger, Epafera lu sônon Aôndo ér, ape Mbakolose nôngo u lun vough shi vian hingir Mbakristu mbaganden za kighir la, ka di pe vea “tile,” shin vea shi lun mbaganden je la.
9 Se fatyô u gban tôôn tsô ser hanma or u nan hingir Orkristu cii, kua u nan vie je kpaa, nana za hemen u lun nahan ga. Yesu yange kaa ér ortyom ugen u yange lu wan u Aôndo je kpaa yange kera “tile sha mimi ga.” (Yohane 8:44) Shi Paulu kpa umbur Mbakorinte kwagh u mbagen mba yange ve civir Yehova sha ashighe a karen ken jime deghôô kpa ve va gba la. A ta anmgbianev mba i shigh ve mkurem sha jijingi la icin ér: “Or u nan fe er nan tile yô, nana̱ ver ishima er nana kera va gba ga yô.” (1 Mbakorinte 10:12) Kwagh ne seer taver msen u yange i er ér Mbakolose ve̱ ‘tile vough’ la. Yange gba u vea hingir vough shi vea vian tsema tsema yô, a gba u vea taver ishima gbang gbang, vea hire ijime ga, vea vôr shin vea kuwa a kar ihongo kpaa ga. (Mbaheberu 2:1; 3:12; 6:6; 10:39; 12:25) Ka nahan ve vea lu “vough” sha iyange i sôron ve man ishô i nan ve i masetyô la ye.—2 Mbakorinte 5:10; 1 Peteru 2:12.
10, 11. (a) Epafera yange ver se ikyav i nyi sha kwagh u msen u erene? (b) Sha kwagh u Epafera yange er la yô, ú soo u wan ken ishima wer ú er nyi?
10 Se vande ôron er i lu a inja u eren msen sha ci u mbagenev teren ve sha ati ati, man er i doo u sônon Yehova jighilii sha u a̱ wase ve, a̱ sur ve ishima, shi a̱ ver ve doo doo, a̱ na ve icighan jijingi yô. Ka imba mbamsen mba Epafera yange lu eren sha ci u Mbakolose je la. Man se fatyô u zuan a kwaghwan u injaa ken mkaanem mara sha kwagh u se va a mi hen Yehova ken msen sha kwagh wase ayol a ase yô, man kape i doo u se er kpaa je la. Doo u se sônon Yehova ser a̱ wase se asange asange sha er se cii se ‘tile vough’ yô. Ú eren nahan kpa?
11 Er nan ú ter zayol wou ken msen ga? Lam a Aôndo, pase un er ú vese ú lu zan hemen sha u hingir “vough,” shi ú lu vesen vian la. Zamber un a̱ wase ú sha er ú kav ajiir a i gbe u shi ú za hemen u vesen ken jijingi yô. (Pasalmi 17:3; 139:23, 24) Ú ngu a amba ajiirigh la je ka u tunan ga. Nahan, uwer u̱ de gbe ú sha kwagh ne ga, kpa gema sôn Aôndo iwasen wang, ôr un jighilii wer a̱ wase ú ú za hemen. Er kwagh ne i hemba kwa môm. Sha mimi yô, er nan ú we ken ishima wer sati u a lu van ne ú er msen kpoghuloo wer ma ú ‘tile vough’ ga? Shi wa ago iyol u hemban eren nahan er ú lu nengen ken ivur i sha inyom la yô. Ken mbamsen ou mba eren la, ver ishima sha akaa a alaghga aa na ú u hiden ijime shin gban uwer shin kuwan karen ihongo i tom u Aôndo man er ú fatyô u palegh u eren nahan yô.—Mbaefese 6:11, 13, 14, 18.
Er Msen sha er Ú Tenger Ga Yô
12. Yange er nan jim ve hemba lun hange hange u Mbakolose vea “kera tenger ga”?
12 Shi Epafera yange er msen sha ci u kwagh ugen u yange lu hange hange u Mbakolose vea er sha u Aôndo a̱ lumun a mtil ve sha ishigh nagh yô. Se kpa kwagh la ngu hange hange sha ci wase. Lu nyi kwagha? Yange er msen ér ma ve til ma ve “kera tenger ga sha u eren ishima i Aôndo cii.” Mbatesen mbaaiev yange kase ve wa atô kua atesen a kwaghfan u taregh kpaa, man ashighe agen yô kwaghfan ne yange a bee mcivir u mimi kpen kpen. Ikyav i tesen yô, yange i kighir ve ér ve̱ kuran ayange agen a yange i tsegha sha u hôron kwaghyan shin eren iniongo yô, di vough er yange i vanden eren ken mcivir u Mbayuda la nahan. Mbatesen mbaaiev ver ishima sha mbatyomov, ujijingi mba lun a tahav mba yange ve va na Mose Tindi la. Tôô ase wer ka we i lu kighir imba ne nahan yôô! Mbamhen mba nzughul nzughul mban yange ve nger kpishi.—Mbagalatia 3:19; Mbakolose 2:8, 16-18.
13. Yange lu u Mbakolose vea kav nyi kwagh ve a lu ve a iwasene, man se di kwagh la una wase se nena?
13 Paulu yange hendan a kwagh ne sha u pasen tom u Yesu Kristu la zever zever. “Er ne rumun Kristu Yesu ner ka Ter yô, shi zenden nen ken a Na nahan vough, er ne we amishe ken a Na shi i maa ne ken a Na kpaa, man i taver jighjigh wen u nan er i tese ne nahan vough.” Een, yange gba u (Mbakolose man se kpaa) se tenger ga sha tom u Kristu u ken awashima u Aôndo man ken uma wase kpaa. Paulu yange pase ér: “Ka ken a Na man m-iv u Aôndo cii a tem ken iyol je ye. Man ne mba a m-iv la ken a Na, Un u A lu ityough sha mbatarev man tahav cii la.”—Mbakolose 2:6-10.
14. Er nan ve ishimaverenkeghen yange i lu kwagh u mimi hen mba ken Kolose laa?
14 Yange Mbakolose lu Mbakristu mba i shigh ve mkurem yô. Ve lu a ishimaverenkeghen kposo, lu i̱ uma u sha la, shi ve lu a hanma ityôkyaa i kuran ishimaverenkeghen ve la wang kpaa. (Mbakolose 1:5) Lu “ishima i Aôndo” u̱ ve̱ lu gbar gbar sha er ishimaverenkeghen ve ia bunde ga yô. Yange mô ve nan lu a ityôkyaa i tan abusan sha ishimaverenkeghen laa? Mayange ga cii! Doo u kwagh ne una kaha kposo nyian hen mba Aôndo a ne ve ian i va lun uma ken paradiso shin tar mbara cii he? Mayange ga cii! Ishimaverenkeghen i injaa ne ka vegher u “ishima i Aôndo” wang je. Hegen yô nenge ase sha mbampin mban yôô: Aluer ú ngu nôngon wer ú lu môm ken “zegeikpelaior” i ia va war “zegecan la” yô, mimi je ishimaverenkeghen you gba ú kwagh kuma nena? (Mpase 7:9, 14) Ngi ú vegher u kwagh u “kera tenger ga sha u eren ishima i Aôndo cii” la kpa?
15. Paulu yange pase atôakyaa kposo a kuan ishimaverenkeghen ker nena?
15 Kwagh u “ishimaverenkeghen” i se lu ôron ne, ka awashima u gbilinigh, shin mnyam ma gban cier or sha mtan iyange tsô ga. Se fatyô u nengen a kwagh ne ken atôakyaa kposo kposo a Paulu yange vande nan Mbaromanu la. Hen ijiir shon la, hanma ityokyaa i í ter cii i zua sha igen, shin í gba ihyan i môm a igen. Ver ase ishima hen ape Paulu a we “ishimaverenkeghen” ken mhen na nahan la, ér: “Shi se mba wuese ken atsan ase a yan kpaa, gadia se fa ican i yan i ne ishima i taver, ishima i taver di gem ne mkom, mkom gem ne ishimaverenkeghen. Man ishimaverenkeghen yô, i ve ahenge ga, gadia i haa dooshima u Aôndo ken asema ase sha Icighan Jijingi u i ne se la.”—Mbaromanu 5:3-5.
16. Yange ú henen mimi u Bibilo yô, lu ishimaverenkeghen i nyi ú zua a mini?
16 Zum u Mbashiada mba Yehova hii pasen we loho u ken Bibilo la, alaghga yange ma kwagh u mimi ugen kôr ou sha mtema, inja er mlu u mbakpenev shin mnder u shin ku nahan. Hen mbakpishiv yô, kwagh u yange ve hii kaven yô lu kwagh u Bibilo i̱ tese ér or a fatyô u va lun uma ken paradiso shin tar la. Hide umbur ase shighe u yange ú hii ungwan ityesen shon la. Nenge imba ishimaverenkeghen i dedoo ne sha wono—angev mbua kera lu ga, iyolbeen kpaa ga, ú fatyô u lun uma ember tom u ave ou, shi or a lu bem bem a ishôso kpaa! (Orpasenkwagh 9:5, 10; Yesaia 65:17-25; Yohane 5:28, 29; Mpase 21:3, 4) Yange lu ishimaverenkeghen i kpilighyol je ú zua a mi ye!
17, 18. (a) Atôakyaa a Paulu lu nan hen Mbaromanu la yange za kure sha ishimaverenkeghen nena? (b) Ka imba ishimaverenkeghen i nyi i er kwagh u i̱ ken Mbaromanu 5:4, 5, man ú ngu a imba la kpa?
17 Alaghga yange shighe ngur karen yô, ahendan man tôvacan maa mough num a we. (Mateu 10:34-39; 24:9) Ken ashighe a a sember karen ne, i vihi uya mba Mbashiada sha ajiir wue wue, ashighe agen yô i kighir ve u undun uya vev hingir mba keren ijiir i waren. Mbagen yô i vihi ve ayol, shi i ngohol ve ityakerada i i har sha Bibilo la shin ve hingir mba wan ve kwagh iyol ken ajiir a nan abaver kpaa. Hanma ityô tôvacan i i te sha a we cii, alaghga ia na ú fatyô u ember ken ican i yan, shi ia va ú a kwagh u injaa kpaa, di er Mbaromanu 5:3 a kaa nahan. Er Paulu kpa lu nger nahan, ican i yan la i na ú ishima i taver. Ishima i taver la di i̱ na ú mkom. Yange ú fa wer ú ngu eren kwagh u a lu u shami yô, ú ngu eren ishima i Aôndo, nahan ú fa dedoo wer a lumun a we. Paulu a̱ kera kaa ga yô, ú kav wer ú ngu ken mlu u “mkom.” Yange Paulu ngur ngeren kwagh zan hemen yô, a nger ér “mkom gem ne ishimaverenkeghen.” Alaghga kwagh la una war taver u kaven. Er nan ve Paulu yange mase va teren “ishimaverenkeghen” ken m-bee u atôakyaa nee? Shighe u yange ú ungwa loho u dedoo hiihii la je, yange ú lu a ishimaverenkeghen gaa?
18 Kwagh ne tsume ga, Paulu ngu ôron heen ka kwagh u ishimaverenkeghen i uma u vough i yange se hii lun a mi la ga. Kwagh u a lu ôron la hemba heen ca je; a hemba zan shimi, a hemba sagher iyol kpaa. Zum u se we ishima zan zan man se kav ser Aôndo lumun a vese yô, kwagh ne ka a seer ishimaverenkeghen yase i hiihii la shi a taver i̱ kpishi kpaa. Ishimaverenkeghen shon i yange se lu a mi la hegen ia hemba lun se kwagh u mimi shi ia hemba taver se, se hemba kôron i̱ wan ikyum kpaa. Ishimaverenkeghen i zan shimi kweng ne i hembe mondon wang cii. Ka i̱ samber i yisa mlu u uma wase cii shi i̱ bende a hanma ilyeghegh ki iyolough yasegh kpaa. “Man ishimaverenkeghen yô, i ve ahenge ga, gadia i haa dooshima u Aôndo ken asema ase sha Icighan Jijingi.”
19. Gba u ishimaverenkeghen you la ia lu vegher u mbamsen ou hanma shighe nena?
19 Epafera yange er msen sha gbashima ér kwagh u yange lu anmgbianev mbanomso man mbakasev mba ken Kolose sha ishi la a̱ za hemen u kôron ve ken ishima shi a̱ kuma ve kpaa, ve̱ de “kera tenger ga sha u eren ishima i Aôndo cii.” De se vaan nen hen Aôndo, se asange asange hanma shighe di nahan vough sha kwagh u ishimaverenkeghen yase. Waan ishimaverenkeghen you sha kwagh u tar u he la ken mbamsen ou mba ken iuv la. Pase Yehova er i sar ou u̱ tar shon u̱ va, man er ú lu a ishimaveren tsung wer ua va keng nahan. Zamber a na a̱ wase ú sha er ishimaveren you la ia za shimi shi ia gbanger a seer kpaa yô. Er Epafera yange er msen ér Mbakolose ve̱ de “kera tenger ga sha u eren ishima i Aôndo cii” nahan, we kpa er nahan. Eren nahan hanma shighe.
20. Aluer ior kpuaa tsume undu gbenda u Mbakristu yô, er nan i gbe u kwagh la una na uwer gban ga?
20 Er i lu ior cii ve til jigh jigh a mtenger shio ga nahan kpa, kwagh la a̱ de danen we shin a̱ naan we iyolkpen ga. Alaghga mbagen vea gba shin vea tsume, shin vea gba uwer. Kwagh la yange er hen atô u mbahenen mba Yesu mba ve hemba lun a na ikyooso kyooso la. Kpa yange mbahenen mbagenev mbara gba uwer shin ve gba num ve yem kwagh ve sha ci u Yuda va hingir or u nengen mker yumu? Mayange ga cii! Peteru yange yar tom a Pasalmi 109:8 u tesen ér orgenegh nana kar a tôô ian i Yuda la. I tsua or u tilen sha ityough nagh, man mbacivir Aôndo za hemen a tom ve u pasenkwagh la her yughur yughur. (Aerenakaa 1:15-26) Yange ve nyima tsombo ér vea tile dông vea tenger ga.
21, 22. A nenge a mtil u ú til vough ú tenger ga la inja nena?
21 Fa ken ishima you doo doo wer mayange í hungur a mtil u ú til dông ú tenger ga sha u eren ishima i Aôndo sha akaa cii la ga. Mba nengen a mi shi wuese kpaa. Ka unô ioro?
22 Een, anmgbianev ou mbanomso man mbakasev mba ve fe ú shi ú doo ve ishima la vea nenge a kwagh ne. Aluer mbakpishiv due a mi sha imo i mkaan ga je kpa, kwagh u una va ker la una lu vough er u̱ i nger ken 1 Mbatesalonika 1:2-6 la nahan, ér: “Se mba sughun Aôndo gbem sha ci wen cii, umbur ne ken mbamsen asev. Ka sha ishigh ki Aôndo Ter wase man se lu umbur tom wen u sha jighjigh u nan gbem ye, man gbashima wen u sha tom u dooshima man ishimawan yen i sha ishimaveren keghen Ter wase Yesu Kristu la. Gadia ivangeli yase va her a ven, lu sha kwaghôron tseegh ga kpa lu sha agee man sha Icighan Jijingi man gbar gbar kpishi je. Ne hingir mbakaven se man shi Ter kpaa.” Mbakristu mba mimi mba ve kase ú ve we atô la kpa kape a lu ve ken ishima a we er ‘ú til ú lu vough ú kera tenger ga sha u eren ishima i Aôndo cii’ nahan je la.—Mbakolose 1:23.
23. Ken inyom ne, ka nyi i doo u ú kange ishima u erene?
23 Kape Ter wase u a lu sha la kpa una nenge di nahan vough man a doo un kpaa je la. Lu a vangertiôr sha kwagh ne. Sha ci u nyi? Ka sha ci u ‘ú tile ú ngu vough, ú kera tenger ga sha u eren ishima i Aôndo cii.’ Paulu yange nger Mbakolose kwagh u nan ishimataver sha zende u ve lu zenden “u u kom Ter, [u] doon Un ken akaa cii” la. (Mbakolose 1:10) Een, uumace mba ve yen ne kpa vea fatyô u eren sha ishima na. Anmgbianev ou mbanomso man mbakasev mba ken Kolose mbara yange ve er nahan. Mbakristu mba ve kase ú hegen ne kpa mba eren nahan. We kpa ú fatyô u eren nahan! Sha nahan yô, ken inyom i i lu van ne cii, de mbamsen ou man aeren a ou a sha hanma shighe cii a̱ tese ér ú ngu a ishima i taver i ‘ú tile ú lu vough, ú kera tenger ga sha u eren ishima i Aôndo cii’ yô.
Ú Fatyô u Umbur Kpa?
• Mtil u ú ‘til vough’ la wa nyi ker kpaa?
• Ka akaa ou a nyi nahan i doo u ú wa ken msen wou we?
• Er i dugh a mhen ken Mbaromanu 5:4, 5 nahan, ka ishimaverenkeghen i nyi ú soo u lun a mini?
• Kwagh u se hen ne sue awashima wou u veren ishima wer ú er nyi ken inyom ne?
[Study Questions]
[Picture on page 12]
Epafera yange er msen ér anmgbianev nav ve̱ lu Mbakristu mba tilen jigh jigh, ve̱ de tenger sha kwagh u Kristu man ishimaverenkeghen ve la ga
[Pictures on page 15]
Mbagenev umiliôn imôngo mba a ishimaverenkeghen i we kpa ú lu a mi dông ú tenger ga la