“Gbaa Ôron Ve Ma Kwagh Ga, Saa Sha Injakwagh”

“Akaa angan cii Yesu ôr ikpelaior sha anzaakaa, gbaa ôron ve ma kwagh ga, saa sha injakwagh.”—MATEU 13:34.

1, 2. (a) Er nan anzaakaa aa sha inja nga á taver u hungur yumu? (b) Ka anzaakaa a nyi nahan Yesu yange a ôrô, man ka mbampin mba nyi ve lu sha gbenda u yange yaren tom a anzaakaa laa? (Nenge ngeren u shin kpe la kpaa.)

 Ú FATYÔ u umbur injakwagh i yange u ungwa, alaghga lu ken kwaghôron u ken igbar anyom imôngo ken ijime la kpa? Ka i taver u or nana̱ hungur anzaakaa aa a lu sha inja yô. Orngeren ugen kaa wener, anzaakaa nga a “gema ato a hingir ashe, nahan ior mba ve ongo kwagh u i ôr la vé lu a foto u kwagh shon ken ishima.” Er se hembe kaven kwagh u se nenge a foto na ken ishima yase yô, anzaakaa aa fatyô u pasen kwagh sha gbenda u se kav fese yô. Anzaakaa aa fatyô u pasen inja i kwaghôron wang, nahan aa tese kwagh u se hungur a mi mayange ga yô.

² Er i gbe tar je ortesen môm u nan fe u ôron kwagh sha anzaakaa tsema tsema i hembe Yesu Kristu je kpa nan ngu a lu ga. Mba i umbur ikyokwaghôron i sha anzaakaa kpishi a Yesu yange ôr i̱ war kuman anyom dubu uhar la zange je. * Er nan ve Yesu yange har sha inja gbenda i tesen kwagh ngin nahana? Man kanyi yange i na ve anzaakaa na doo yumu?

Er i Hii Ve Yesu Yange Tesen Kwagh sha Anzaakaa Yô

3. (a) Sha kwagh u Mateu 13:34, 35 a ôr yô, ka ityôkyaa i môm i nyi i ne ve Yesu yange ôron kwagh sha anzaakaa? (b) Kanyi i tese ér imba gbenda i tesen kwagh ingin ne ia doo Yehova ishima keng je?

³ Bibilo na atôakaa ahar a tseer tseer aa a ne ve Yesu ôron kwagh sha anzaakaa yô. Hiihii yô, u un eren nahan la kure kwaghôron u profeti la. Apostoli Mateu nger wener: “Yesu ôr ikpelaior sha  anzaakaa, gbaa ôron ve ma kwagh ga, saa sha injakwagh; sha u kwagh u i ôr sha ikev i profeti Yesaia la yô, a̱ kure sha mi vough, er: Me bugh zwa Wam Me ôr anzaakaa.” (Mateu 13:34, 35) “Profeti” u Mateu a ôr kwagh na heen ne ka un yange nger Pasalmi 78:2 ye. Ka jijingi u Aôndo yange na ve orpasalmi ne nger kwagh ne uderimbaanyomov imôngo cii man i mar Yesu ye. Nahan ka zegekwagh je u Yehova nengen ér Wan na tese kwagh sha anzaakaa er anyom va kar uderi imôngo ken hemen la ga he? Sha mimi yô, imba gbenda i̱ tesen kwagh ingin ne doo Yehova ishima!

4. Yesu yange pase er i hii ve un ôron kwagh sha anzaakaa la nena?

⁴ Kwagh u sha uhar yô, Yesu iyol na pase ér un er kwagh sha anzaakaa sha er una pav mba ishima ve i we akpema la una ver kposo yô. Shighe u ôr “ikpelaior” injakwagh i ortanivor la bee kera yô, mbahenen nav pine un ér: “Inja na nan man U er ve kwagh sha anzaakaa?” Yesu na mlumun ér: “Ne yô, i na ne sha u ne̱ fa akaa a myer a tartor u Sha, kpa ve yô, i na ve ga. Ka sha ci u nahan man M er ve kwagh sha anzaakaa ye, gadia shin er ve nengen nahan kpaa mba nengen ga, man er ve ongo nahan kpaa mba ungwan ga, mba kaven kpaa ga. Nahan kwagh u profeti Yesaia lu ôr la kure sha a ve vough er: M-ongo yô, né ungwa, kpa á wanger ne je ga. Mnenge kpaa né nenge, kpa né kav je ga. Gadia ishima i nongoior ne cighir.”—Mateu 13:2, 10, 11, 13-15; Yesaia 6:9, 10.

5. Anzaakaa a Yesu la yange a pav mbaungwan a na mba hiden a iyol ve ijime mbara a ver kposo a mba moron iyol nena?

⁵ Kanyi yange i lu ken anzaakaa a Yesu la i̱ paven ior veren kposoo? Sha ashighe agen yô, yange i gba u mbaungwan a na mbara vea time sha kwaghôron na la sha er vea kav vindi vindi yô. Mba ve lu mba hiden a iyol jime yô, ishima mgbegha ve u pinen sha er vea fa a seer yô. (Mateu 13:36; Marku 4:34) Nahan anzaakaa a Yesu la maa a pase mba i gbe ve ishima u fan mimi la ken igbar je; kpa mba moron iyol yô, anzaakaa na la a yer ve mimi. Nenge imba er Yesu lu ortesen u kpilighyol sha wono! De se time nen sha atôakaa agen a yange na ve anzaakaa a na la doo yum yô.

U Ôron Akaa Vighe Vighe sha Kwaghfan

6-8. (a) Ka ian i nyi mbaungwan a Yesu mba sha derianyom u hiihii mbara yange ve lu a mi ga? (b) Ka akav a nyi a tese ér Yesu yange a ôr kwagh vighe vighe sha shighe u i doo u una ôr laa?

⁶ Er i lu nahan u hen e̱r yange a lu mbahenen mba sha derianyom u hiihii mba yange ve ungwa ityesen i Yesu la ken ishima vee? Er yange ve lu a ian i civirigh i ungwan imo i Yesu nahan kpa, yange ve lu sha ian i vea time ken ngeren sha u umbur akaa a yange lu ôron la ga. Kpa gema gba u vea lu a akaaôron a Yesu ne ken ityough vev man ken ishima kpaa. Gbenda u Yesu ôron anzaakaa sha kwaghfan la, wase ve sha er vea umbur kwagh ú tese ve la zange yô. Sha nyi gbenda?

⁷ Yesu yange a ôr kwagh vighe vighe shighe u i doo u una ôr yô. Zum u akaa a ver ver a ken kwaghôron a lu a inja shin a lu hange hange sha u ôron kwagh var var yô, á ver ishima nahan á ôr akaa shon. Ka nahan ve, yange ôr iyenge i iyôngo jighilii i orgen undu yem keren iyôngo môm i̱ yange i̱ tsume, man ahwa a mbatomov yange ve er tom ken sule kua iyenge i utalenti mba i wa sha ikyev i mbatomov kpaa ye.—Mateu 18:12-14; 20:1-16; 25:14-30.

⁸ Kpa yange a gema di a undu akaa a ver ver agen a a lu hange hange ga shi aa fatyô u yangen or u kaven injakwagh yô. U tesen ikyav yô, ken injakwagh i ortom u zungwen mhôônom ga la, yange pase er i hii ve ortom la hingir u lun a injô iyol i kuma sule 60,000,000 yum la nahan ga. Yesu yange lu ôron e̱r i lu sha inja u den or a isholibo i nan yô. Kwagh u lu hange hange yô, lu kwagh u yange na ve ortom ne hingir u lun a injô  iyol la ga, kpa lu injô i yange i de ortom ne a mi ve un gema er a ortom ugen caveraa u lu un a inyaregh kpuaa la. (Mateu 18:23-35) Ken injakwagh i wan u a undu ter na la kpaa, Yesu pase ityôkyaa i i hii ve ishima yange i kende wan u kiriki la gaagh maa kaa wener ter na a na un kwar u dyako na la ga, man er i hii ve yange vihi dyako shon dang dang la kpaa ga. Kpa Yesu gema pase vighe vighe er yange lu ter na ken ishima man kwagh u yange er shighe u ishima gema wan na ker ve hide hen ya la. Imba kwaghôron u vighe vighe sha kwagh u ter la yange er la nahan ngu hange hange sha tamenkwagh u Yesu lu ôron u tesen wener Yehova deen kwaghbo “wuee” la.—Yesaia 55:7; Luka 15:11-32.

9, 10. (a) Kanyi Yesu yange a ver ishima sha mi zum u una lu ôron kwagh teren ior ken anzaakaa a na yô? (b) Yesu yange na sha u ior mba ve lu ungwan a na mbara man mbagenev kpa ve umbur anzaakaa a na fele nena?

⁹ Shi Yesu yange a ôr kwagh a tér ior ken anzaakaa a na la sha gbenda u kwaghfan kpaa. U yange ma ver ishima sha u pasen mluashe u ior mba ken anzaakaa a na yô, ashighe kpishi Yesu a ôr i lu kwagh u ve er la shin ieren ve sha kwagh u á lu ôron kwagh sha mi la. Sha nahan yô, u Yesu ma pase mluashe u Orsamaria u lu orwanndor la yô, gema ôr kwagh ugen u a hembe lun a inja yô—er yange mhôônom kôr Orsamaria la ve wase Oryuda u vihi iyol lu sha gbenda la. Yesu yange pase vighe vighe kwagh u a lu hange hange sha u tesen ér dooshima u orwanndor a vese la ngu sha ci u ior mba ve lu zwa môm shin tar môm a vese ga la kpaa.—Luka 10:29, 33-37

¹⁰ Gbenda u Yesu yange a ôr kwagh vighe vighe sha kwaghfan la na yô, anzaakaa a na yange luun gôgônan shi luun a ma ityôkyaa ker ga ze. Nahan yô, yange na sha er mbaungwan a na mba sha derianyom u hiihii mbara—kua ior mbagenev mba i fe iyenge ve ga mba vea va ôr ivangeli i í ne i nger la kpaa—vea umbur á fele man kwagh u injaa u á tese la kpaa yô.

Anzaakaa aa sha Kwagh u Ior Ve Eren Hanma Iyange Yô

11. Na akav a tesen er ikyokwaghôron i sha anzaakaa a Yesu yange lu sha akaa aa a shi nan kpa yange nenge a mi shighe u lu vesen a vese ken Galilia la.

¹¹ Yesu yange fa u ôron anzaakaa aa a bende sha uuma mba iorov tsema tsema. Ikyokwaghôron i sha anzaakaa a na la kpishi lu sha akaa a a shi nan kpa yange nenge a mi shighe u lu vesen a vese ken Galilia la. Hen ase kpuaa sha shighe u lu iyev la. U hen wer ashighe kpishi yange a nenge ngô na a tôô kwa u a vanden kaan bredi a mi la a nungwa sha mwem a kaa bredi gaa? (Mateu 13:33) Ka kwa me yange nenge mbakôron ishu haa kper shin Zegemnger u Galilia u lu seretete laa? (Mateu 13:47) Ka acin a me yange nenge mbayev numben sha tembe kasua? (Mateu  11:16) Akperan nga ga, Yesu yange ver ishima fa akaaeren agen aa yange ôr ken anzaakaa na yô—er u tan ivor man u eren iniongo i saan saan i kwasehe kua mvie u iyiav vian ken ityev nahan la.—Mateu 13:3-8; 25:1-12; Marku 4:26-29.

12, 13. Ikyokwaghôron i sha injakwagh i Yesu i uwua man ivor i bo la tese mfe u yange lu a mi sha akaa a zan hemen hen ningir na nena?

¹² Nahan kera kpiligh se iyol er anzaakaa a Yesu kpishi a lu sha kwagh u mlu man akaaeren a ior eren hanma iyange la nahan ga. Nahan, u se hemban kaven gbenda na u tesen kwagh sha kwaghfan ungun ne yô, ka se a iwasen u timen fan er Mbayuda mba ve ungwan a Yesu la nengen akaaôron a na la yô. Se nenge nen akav ahar.

¹³ Hiihii yô, ken ikyokwaghôron na i sha kwagh u uwua man ivor i bo la, Yesu ôr kwagh u orgen u lôô ivor i dedoo ken sule na, kpa “orihom” va ken sule la va lôô ivor i bo ker yô. Er nan ve Yesu tsua u ôron kwagh u imba ieren i vihin ngira nahana? Fa wer yange ôr injakwagh ne ikyua a Zegemnger u Galilia, man ikyav tese tseer tseer ér ka tom sule yange ior i Galilia eren ye. Kanyi je ia vihi orsule a hemba u orihyom van ken sule u nan myer va lôôn ivor i bo kere? Atindi a taregh aa sha shighe la tese ér yange i eren amba akaa angara nahan a ior. Ikyav tese ér Yesu yange a yar tom a kwagh u mbaungwan a na vea kav la ga zee?—Mateu 13:1, 2, 24-30.

14. Er nan ve i lu sha inja u Yesu ôron kwagh u gbenda u mough ‘Yerusalem yem Yeriko’ la sha u pasen kwagh u yange ver ishigh u ôron ken ikyokwaghôron i sha injakwagh na i Orsamaria orwanndor laa?

¹⁴ Sha uhar yô, umbur ikyokwaghôron i injakwagh i Orsamaria orwanndor la. Yesu hii sha u kaan ér: “Orgen mough ken Yerusalem u zan Yeriko, a za ande sha mbanumungbenda, ve er un ikav iyol kera, ve gbidye un kpaa, ve yem, ve undu un nôngon ku.” (Luka 10:30) Kwagh u a doo u fan sha kwagh ne je yô, Yesu yange ôr kwagh u gbenda u mough ‘Yerusalem yem Yeriko’ la sha kwagh u yange ver ishigh u ôron la. Lu ken Yudia, ikyua a Yerusalem sha shighe u lu ôron injakwagh ne la; nahan mba ve lu ungwan a na mbara lan gbenda shon u yange lu ôron la ga. Gbenda ne yange u lu u bo kpen kpen, hemban je yô aluer or ngu zan zende sha ú nan tswen yô. Yange u lu jighilii ga, shi u kaa sha ajiir a lun gbeen gbe gbeen aa yange a huan yô, shi ú lu aa ajiir kpishi a mbanumungbenda yeren kpaa.

15. Er nan ve yange lu kwagh u or môm nana fatyô u nan pristi man Orlevi u ken injakwagh i Orsamaria orwanndor la ishô sha ieren ve i banen a dooshima la ga?

¹⁵ Kwagh ugen kpa ngu u a lu u vesen sha mter u Yesu yange ôr kwagh tér gbenda u mough ‘Yerusalem yem Yeriko’ la. Sha kwagh u kwaghôron la a tese yô, pristi lu zan zende sha gbenda la, u dondon yô lu Orlevi—nahan kpa, ve cii ve tile ér vea wase or u i vihi un iyol la ga. (Luka 10:31, 32) Upristi yange ve eren tom ken tempel u ken Yerusalem la, Mbalevi di wasen ve tom. Sha shighe u upristi man Mbalevi kpishi vea eren tom ken  tempel ga yô i lu ken Yeriko ve lu ye, sha ci u Yeriko lu ica aa Yerusalem kuma ukilomita 23 tseegh. Nahan yô, yange ve lu a ityôkyaa i zenden sha gbenda la je ka u henen a hen ga. Ver ishima kpaa wer, pristi man Orlevi la yange ve lu yemen sha gbenda u yange u ‘mough ken Yerusalem’ la, sha nahan yô, ve undu tempel ve lu yemen a yem. Nahan lu kwagh u or môm nana fatyô u nan ior mban ishô sha ieren ve i shami ga ne kaan ér ‘ve venda u wasen or u i vihi un iyol ne sha ci u ve hen ér a kpe yum, man aluer ve bende or kpen ave yô vea kera lu wang ga sha anshighe kpuaa, nahan vea er tom ken tempel ga ze.’ (Levitiku 21:1; Numeri 19:11, 16) Kwagh ne wanger er injakwagh i Yesu la yange lu sha akaa a ior mbaungwan a na mbara fa á tsembelee ga he?

Anzaakaa a sha Kwagh u Igbetar

16. Er nan mfe u Yesu yange lu a mi tsembelee sha kwagh u igbetar la i lu kwagh u kpiligh se iyol ga?

¹⁶ Anzaakaa man ikyokwaghôron i sha akaaôron agen a Yesu kpishi tese ér yange fa kwagh u imendenegh man ishôso kua mlu u sha kwavaôndo kpaa. (Mateu 6:26, 28-30; 16:2, 3) Yange zua aa mfe ne hana? Er lu vesen ken Galilia yô, ka keng je yange una lu a ian kpishi i nengen akaa a Yehova a gbe la. Heela tseegh ga, Yesu ka “Waniunda ken akaa a i gbe a cii,” shi Yehova yange yar tom a na lu “or u fan tom” sha u gban akaa agenegh. (Mbakolose 1:15, 16; Anzaakaa 8:30, 31) Nahan ka u shi a zer kpiligh se iyol sha er yange lu a mfe dedoo sha kwagh u igbetar shinii? Se nenge nen ase er yange yar tom a mfe ne sha kwaghfan ken ityesen na yô.

17, 18. (a) Mkaanem ma Yesu ma i nger ken Yohane ityough 10 la tese ér yange fa aeren a iyôngo doo doo nena? (b) Kanyi mba ve ze ken ityar i Bibilo i er kwagh u í la ve nenge a mi sha kwagh u mlu u sôngo sôngo u hen atô u mbakuranilev man iyôngo ve?

¹⁷ Môm ken anzaakaa a Yesu a á taver u kaven ga yum yô, ka a í nger ken Yohane ityough 10 la, ape á kar mlu u sôngo sôngo na vea mbadondon nav sha mlu u orkuranilev vea iyôngo i nan la. Mkaanem ma Yesu mara tese ér yange fa aeren a iyôngo doo doo. Á pase wener iyôngo ka í lumun ér i hemen í man ngi i dondo orkuran u í vangertiôr. (Yohane 10:2-4) Mba ve ze ken ityar i Bibilo i ôr kwagh u í la nenge mlu u sôngo sôngo u a lu hen atô u iyôngo man mbakuran í la. Ortimen sha akaa a gbaaôndo H. B. Tristram kaa ken derianyom u sha 19 la nahan wener: “Yange m nenge orkuranilev ugen lu numben a ikyumile na. Á e̱r ayom sha inja i á soo u yevese nahan; iyôngo la maa zenda un ijime man za kase un atô. . . . Ikyumile la mase wan un ken atô, i lu tsuwen ningir pe lu la.”

¹⁸ Er nan ve iyôngo ngi í dondo orkuran í nahana? Yesu kaa ér, “gadia i fa imo i nan.” (Yohane 10:4) Sha mimi yô, iyôngo fa imo i orkuran ii? George A. Smith nger kwagh u á nenge iyol na yô ken takerada na u i yer ér The Historical Geography of the Holy Land la, wener: “Ashighe agen yange se ya kwaghyan wase u atetan hen kpe u ijôr i môm ken azôr aa ken Yudia ape mbakuranilev  utar shin unyiin yange ve va a ikyumile ve her yô. Ilev mbin mbi nungwa ker, nahan se gba henen e̱r hanma orkuranilev nana hide a zua a ilev mbi nanev yô. Kpa er vea má mngerem cii shi vea numbe a bee yô, hanma orkuranilev nan mough nan gba yemen pev vegher ugen yilan sha imo i nan kposo; nahan ikpela iyôngo la i gba paven ker duen môm môm za kohol orkuran u i̱, tsô ilev mbira cii mbi hide mbi yem vough vough er shen mbi̱ ve la nahan.” Yesu yange ma zua a gbenda u hemban doon u pasen kwagh u á ver ishigh u ôron la a ungun ga. Aluer se kav shi se yar tom a atesen a na shi aluer se dondo hemen na yô, “Orkuranilev u dedoo” ne una nenge sha a vese kundu kundu man sha dooshima kpaa.—Yohane 10:11.

Anzaakaa Aa sha Akaa a Ior Mbaungwan a Na Mbara Yange Ve Fa Yô

19. Yesu ôr kwagh u aikyôr u yange er ikyua ikyua la sha inja sha u vendan ityesen i aiegh nena?

¹⁹ Anzaakaa a sha inja aa fatyô u lun sha akaa aa a vande eren yô shin sha akav aa á fatyô u nan ityesen yô. Shighe ugen la, Yesu ôr kwagh sha kwagh u sember eren yô, sha u tesen ér mhen u aahe tseren ior mba ve kom u una tser ve la, i lu u shami ga yô. Á kaa wener: “Mba pue kar anigheni mba gôgôyou yôhôr, kighir ve ken Shiloam, wua ve la, ne mba henen ner, ve hemba eren kwaghbo a ior mba ken Yerusalem cii hi?” (Luka 13:4) Yesu venda ityesen i tsenga veren la shia shia je. Iorov pue kar anigheni mbara tim sha ci u yange ve er isholibo nahan ishima vihi Aôndo a ve yum ga. Kpa lu sha ci u shighe man aikyôr mba ve sha gbenda u ior cii, ka nahan ve yange ve kpe ku u vihin u ngura nahan ye. (Orpasenkwagh 9:11) Sha nahan yô, a tese e̱r ityesen la i lu i aiegh yô, sha u teren kwagh u yange er u mba ve lu ungwan a na mbara kpa lan ga yô.

20, 21.(a) Mbafarishi yange ve na mbahenen mba Yesu i bo nena? (b) Ka ngeren u ken Ruamabera u hana Yesu yange ôr kwagh sha mi u tesen ikyav ér mayange je Yehova lumun ngee ngee sha kwagh u mkor u kuran tindi u Iyange i memen la ga? (c) Ka nyi se ôr ken kwaghngeren u a dondo nee?

²⁰ Yesu yange a yar tom aa akav a ken Ruamabera kpaa ken ityesen na. Umbur ase shighe u yange mbahenen nav kever asagher a alakema sha iyange i memen lu yan ve Mbafarishi na ve ibo la. Sha mimi yô, mbahenen yange ve per lu tindi u Aôndo ga, kpa lu mnenge u taveraa u Mbafarishi ve lu a mi sha kwagh u a lu tom u or nana e̱r sha iyange i memen ve a lu tindi u peren la. Sha u tesen ikyav ér mayange je Aôndo lumun ngee ngee sha kwagh u mkor u kuran tindi u Iyange i memen imba ngira nahan ga yô, Yesu tér kwagh u yange er i̱ nger ken 1 Samuel 21:3-6 la. Zum u ijen kôr Davidi kua ior mba ve lu a na mbara yô, ve za ken tabernakel, tsô ve ya bredi mba naan naagh a mi mba yange i tôô kera sha u a ver mbagenev la. Yange i ver ubredi mba i tee kera la sha u upristi ve ya yô. Kpa, i na Davidi man ior nav mbara ibo ér ve ya ve yum ga, sha ci u mlu u yange ve lu ker la. Kwagh u a lu tseer tseer yô, ken Bibilo cii ka ngeren ngun ne tseegh a lu u tesen ér ior mbagenev mba yange ve lu upristi ga kpaa ve ya ubredi mba i tee kera sha u a ver mbagenev la ye. Yesu fa kwagh u yange vande eren kera u una ôr vough yô, man ka keng je Mbayuda mba ve lu ungwan a na mbara kpaa vande fan kwagh ne.—Mateu 12:1-8.

²¹ Sha mimi yô, Yesu yange lu Ortesen u Hemban! Kwagh ne kpiligh se iyol sha imba mfe u hemban u yange á ôr mimi mba injaa sha gbenda u mbaungwan a na vea kav la. Nahan yô, se fatyô u kaven un sha ityesen yase nena? Se ôr kwagh ne ken kwaghngeren u a dondo ne.

[Footnote]

Ú Umbur Kpa?

• Er nan ve yange Yesu tesen kwagh sha anzaakaa?

• Ka ikyav i nyi i tese ér Yesu yange a ôr anzaakaa sha akaa aa mbaungwan a na mba sha derianyom u hiihii mbara kpa ve fe?

• Yesu yange yar tom a mfe na u igbetar la sha kwaghfan ken anzaakaa a na nena?

• Ka sha igbenda i nyi nahan Yesu yange a ôr kwagh sha akaa aa a vande eren aa mbaungwan a na mbara kpa ve fe?

[Study Questions]

[Pictures on page 22]

Yesu ôr kwagh u ortom ugen u yange venda u den or a injô i kpuaa la, man ter u yange de wan na u vihi dyako na cica cii a kwaghbo la

[Picture on page 23]

Ka tamenkwagh u nyi yange Yesu lu ôron ken injakwagh na i Orsamaria orwanndor laa?

[Picture on page 24]

Iyôngo ngi fe imo i orkuran í sha mimi mimi je kpa?