Kristu Ngu Ôron Kwagh A Atôônanongo
Kristu Ngu Ôron Kwagh A Atôônanongo
“Un u A ker asan ataankarahar ken uwegh Nagh ku yanegh . . . la, ngu ôron akaa ne.”—MPASE 2:1.
1, 2. Er nan ve i doo u kwagh a gba se sha kwagh u Kristu yange ôr a atôônanongo ataankarahar a ken Ashia u Kiriki laa?
YESU KRISTU, Wan u Yehova u môm môm la ngu Ityough ki tiônnongo u Kristu. Kristu ngu a tese hemen na sha u wuese shi kôôm tiônnongo u mbadondon nav mba i shigh ve mkurem la sha u nengen wener ngu a acôghol shio. (Mbaefese 5:21-27) Akav a tesen kwagh ne nga ken Mpase ityough 2 man 3, hen ape se zua a ilyoho i ageegh man i sha dooshima i Yesu tindi hen atôônanongo ataankarahar a ken Ashia u Kiriki la.
2 Yange i na apostoli Yohane mpase u sha mnenge u sha “iyange i Ter” la cii ve mase ungwan kwaghôron u Yesu lu ôron a atôônanongo a ataankarahar la ye. (Mpase 1:10) “Iyange” la hii sha shighe u i ver Tartor u Mesiya ken inyom i 1914 la. Nahan kwagh u Kristu yange ôr a atôônanongo la ngu a inja kpishi ken ayange a masejime ne. Ishima i á taver se man kwaghwan u á we se la una wase se u wan ishima a ashighe a ican ne.—2 Timoteu 3:1-5.
3. Inja i “asan” man ‘mbatyomov’ man “udaarmbaamengerev mba zenaria” mba apostoli Yohane nenge a mi la ér nyi?
3 Yohane nenge a Yesu Kristu, un shon u “A ker asan ataankarahar ken uwegh Nagh ku yanegh” shi a “lu zenden ker atô u udaarmbaamengerev mba zenaria mba utaankaruhar,” shin atôônanongo la. “Asan” la ka “[mbatyomov] mba iniongo i Kristu itiankarihiar” la je la. (Mpase 1:20; 2:1) Shighe ugen asan nga a tile sha ityough ki mbatyomov mba ve lu ujijingi la, kpa Kristu una yar tom a orumace sha u ngeren ilyoho sha ci u mbatyomov ga. Nahan hemba kan sha inja u kaan ér “asan” ne tile sha ityough ki mbakuran mba jijingi a ver ve la, gayô mbamzough mba mbatamen. Ishemberti i ‘mbatyomov’ la zua sha tom ve u ve lu eren u̱ zan ityom la. Gadia nongoior u Aôndo seer vesen, nahan “orkuranya u jighjigh” kpaa ngu veren ior mba Yesu mba ve lu “iyôngo igen” mba ve vie la ér ve lu mbakuran.—Luka 12:42-44; Yohane 10:16.
4. Mbatamen ka ve zua a mtsera sha u veren ishima sha kwagh u Yesu á ôr a atôônanongo la nena?
4 “Asan” la nga ken uwegh ku yanegh ku Yesu—sha tahav nav man sha ikyev na man shi doo un a á shi ngu kuran á kpaa. Sha nahan yô, vea va ôr un kwagh u ve lu eren la cii. Er mbatamen mba sha ayange ne ve lu dondon mkaanem ma i tindi a mi hen atôônanongo ataankarahar ne yô, ve fa gbenda u vea kure ambaakaa a yange er ken atôônanongo la yô. Kpa, gba u Mbakristu cii vea ver ato a Wan u Aôndo. (Marku 9:7) Nahan, kanyi se zua a mi sha u veren ishima sha kwagh u Kristu á ôr a atôônanongo laa?
Hen Ortyom u hen Efese
5. Gar u Efese lu nyi gara?
5 Yesu wuese tiônnongo u ken Efese la shi wa ve kwagh kpaa. (Ôr Mpase 2:1-7.) Zege tempel u inmgbianaôndo u Artemi lu ken gar u lu yôughyôugh sha kwagh u kasua man ijiir i tamen i kwaghaôndo ken vegher u shin ityôtar i kpemnger u Ashia u Kiriki la. Shin er gar u Efese mgbough a ijimba i eren man kwaghaôndo u aiegh man ahir a eren nahan kpa, Aôndo ver tom u apostoli Paulu man mbagenev ken gar la doo doo.—Aerenakaa, ityough 19.
6. Mbakristu mbajighjigh nyian mba inja er ka mba ken Efese u ngise la nena?
6 Kristu wuese tiônnongo u ken Efese la kaa wener: “M fa aeren a ou man tom wou u sha ican kua ishima i taver you, man shi er u fetyô u rumun aferaior ga, kpa u kar mba ve yer ayol a ve ér mbaapostoli, kpa i lu nahan ga la, u nenge ka mbaaiev.” Nyian kpa, atôônanongo a mbadondon Yesu mba mimi kpa nga a imba ieren i dedoo, man tom u eren kpoghuloo man ishimawan la. Mba lumun ér kwagh a zua ve a anmgbianev mbaaiev mba ka ve soo ér i nengen ve inja er ve mba mbaapostoli nahan la, ga. (2 Mbakorinte 11:13, 26) Nyian kpa, Mbakristu mba mimi “rumun aferaior ga” di vough er Mbaefese nahan. Sha u kuran mcivir u wang u Yehova man tiônnongo yô, kwagh môm zough ve a mba undun mimi mba ve vende u geman asema la ga.—Mbagalatia 2:4, 5; 2 Yohane 8-11.
7, 8. Ka mzeyol u nyi yange lu ken tiônnongo u ken Efese laa, man se nôngo a imba kwagh la nyian ne nena?
7 Nahan kpa, Mbakristu mba ken Efese yange ve lu a mzeyol kpen kpen. Yesu kaa wener: “Kwagh shim a we, ka er u undu dooshima wou u hiihii la yô.” Gba u ior mba ken tiônnongo la vea hide a kénde dooshima u yange Yehova doo ve ishima sha hiihii la. (Marku 12:28-30; Mbaefese 2:4; 5:1, 2) Se ayol a ase kpa gba keng keng u se palegh u undun dooshima u yange Aôndo hii doon se ishima sha hiihii la. (3 Yohane 3) Kpa aluer ambaakaa er isharen i lun a inyaregh shin i keren iemberyolough la ngi ngeen ken vese ganden di ye? (1 Timoteu 4:8; 6:9, 10) Nahan, doo u se er msen tsusee ser Aôndo a wase se se gema imba isharen la se ver mdoo u Yehova a doo se ishima la a ya tor ken a vese shi se ver iwuese i se lu a mi sha akaa a doon a un man Wan na ve er a vese la.—1 Yohane 4:10, 16.
8 Kristu taver Mbaefese ishima wener: “Umbur hen ape u gbe yô, gema ishima, er aeren a hiihii la.” Kpa aluer ve venda u eren kwagh ne di ye? Yesu kaa wener, “Gayô, Me va hen we, Me tôô daarimenger wou ken ijiir na kera.” Aluer iyôngo cii undu dooshima ve u sha hiihii la yô, “daarimenger” shin tiônnongo a kera lu ga. Er se lu Mbakristu mba tseen asema yô, de se nôngo nen kwagh kpoghuloo tiônnongo wase a za hemen u wanger ken jijingi her.—Mateu 5:14-16.
9. Doo u̱ á nenge mpav u paven iniongo la nena?
9 Mbaefese lu a kwagh u doon yô, ve kôr “aeren a Mbanikolai la” ihyom. Dugh kwagh u i er ken Mpase la sha yô, í fa kwagh môm jighilii sha kwagh u mhii u nongo ne ga shin atesen a ve man aeren a ve kpaa ga. Nahan kpa, er Yesu yange venda mdondo u dondon ior la yô, gba u se za hemen u kôron mpav u paven iniongo la ihyom di er Mbakristu mba ken Efese kpa lu er nahan.—Mateu 23:10.
10. Ior mba ve we ikyo sha kwagh u jijingi a lu ôron la vea zua a nyi kwagha?
10 Kristu kaa wener “or u nan lu a ato yô, nana̱ ungwa kwagh u Jijingi A lu ôron a iniongo i Kristu yô.” Shighe u Yesu lu shin tar la, yange yar tom a jijingi u Aôndo u ôron kwagh. (Yesaia 61:1; Luka 4:16-21) Nahan doo u se ver ishima sha kwagh u hegen Aôndo a lu yaren tom a na u ôron se sha tahav mbu icighan jijingi ne. Yesu er ityendezwa sha ikyev i jijingi wener: “Or u nan hembe yô, Me na nan, nana ya kon u uma u u lu ken Paradiso u Aôndo la.” Hen mba i shigh ve mkurem mba ve we ikyo sha kwagh u jijingi a lu ôron la yô, vea zua a mtsôr “ken Paradiso u Aôndo” sha shin hen ape Yehova a lu la. “Zegeikpelaior” i i̱ ver ato sha kwagh u jijingi a lu ôron la kpaa, vea ember uma ken paradiso shin tar henpe vea ma “ifi u mngerem ma umam” shi a bee ve angev sha “ika i kon” i i lu her la kpaa.—Mpase 7:9; 22:1, 2; Luka 23:43.
11. Se fatyô u samber a dooshima u se lu a mi sha Yehova la nena?
11 Mbaefese ta dooshima u ve lu a mi sha hiihii la kera, kpa aluer imba kwagh la ngi eren ken tiônnongo nyian di ye? De se àsànge àsànge se samber nen a dooshima u se lu a mi sha Yehova la sha u ôron kwagh sha igbenda na i á eren akaa sha dooshima la. Se fatyô u tesen ser se mba a iwuese sha dooshima u Aôndo a tese se sha u nan Wan na u ishima ishima ér a paa se la. (Yohane 3:16; Mbaromanu 5:8) Shighe u i gbe i doo yô, se fatyô u teren dooshima u Aôndo la ken mbamlumun asev mba se ne ken mbamkombo man sha shighe u se lu a ci ken aaven a ken mbamkombo asev yô. Se fatyô u tesen ser Yehova doo se ishima sha u wuese iti na ken tom wase u Mbakristu la. (Pasalmi 145:10-13) Sha kpôô yô, mkaanem asev man aeren a ase aa nôngo kpishi u hiden kénden shi taver dooshima u yange tiônnongo hii lun a mi sha hiihii la.
Hen Ortyom u hen Semurna
12. Akaa a mbayiase pase se nyi sha kwagh u Semurna man aeren a na a kwaghaôndo?
12 Kristu “Un u A lu hiihii man u masetyô u A kpe kpa shi A lu uma” sha mnder u shin ku la yange wuese tiônnongo u hen Semurna la. (Ôr Mpase 2:8-11.) Yange i maa Semurna (u hegen i lu gar u Izmir ken tar u Turkey la) shin kpemnger u ityôtar i Ashia u Kiriki. Mbagrika yange ve tema ken gar shon, kpa Mbalidia va tim gar ne ken inyom i 580 C.S.W la. Ior mbà ve va tema ikyônough sha ityough ki Alekesander u Tamen la hide maa gar u Semurna sha ijiir i he. Gar ne yange hingir vegher u tiôntar u Ashia sha ikyev i Roma shi lu gar u kasua lu zan hemen her gong gong shi i fa un sha ayou a dedoo yô. Tempel na u Tiberiu Shisar la na un hingir ijiirtamen i civir tor her. Gba u ior mba civir vea nande kwaghhumandoon her kpeghee, vea kaa er “Shisar ka Ter.” Mbakristu lumun u eren kwagh ne ga, gadia hen a ve yô, “Yesu ka Ter.” Kwagh ne va ve a ican kpishi.—Mbaromanu 10:9.
13. Er Mbakristu mba ken Semurna lu a inyaregh ga nahan kpaa, ve lu yôughyôugh sha nyi gbenda?
13 Dugh ican sha je kpa, Mbakristu mba ken Semurna wa ishima a ibanave, alaghga je yô yange ve ya ican sha mbamyange mba i ver ve sha kwagh u kasua sha ci u ve venda u nyôron iyol ken mcivir u civir tor yum la. Sha ayange ne kpa akaa a tseren angara nahan nga tseren ior mba civir Yehova her. (Mpase 13:16, 17) Shin er ve lu a inyaregh ga nahan kpa, ior mba ve lu er Mbakristu mba ken Semurna nahan yô, mba yôughyôugh ken jijingi, man ka kwagh u kwagh a gbe sha mi jim jim je la!—Anzaakaa 10:22; 3 Yohane 2.
14, 15. Mba i shigh ve mkurem la vea zua a msurshima u nyi ken Mpase 2:10?
14 Mbayuda mba ken Semurna kpishi ve lu “shinagoge u Satan” sha ci u ve kôr aeren a uter a á hendan a ruamabera la gban gban, shi ve venda Wan u Aôndo, shi ve tuhwa mbadondon nav mba i mar ve sha jijingi la. (Mbaromanu 2:28, 29) Kpa mba i shigh ve mkurem la vea zua a msurshima ken mkaanem ma Kristu ma ma dondo ne! Á kaa wener: “De cie akaa a aa va tser u la ga. Nenge diabolo ngu veren iyol u una kende ior enev mbagenev ken gaadi, sha u á kar ne yô; man ican ia er ne á kuma ayange pue je. Lu jighjigh, ar ken ku je man Me na u tsar u uma.”—Mpase 2:10.
15 Yesu cia ga, lumun u kpen sha ci u kénden a hementor u Yehova sha. (Mbafilipi 2:5-8) Shin er hegen Satan a lu nôngon ityav a asande a mba i shigh ve mkurem la nahan kpa, akaa aa a tser ve er ve lu nongoior la cier ve iyol ga—atsan man purusu shin ku u sha igyosough kpaa. (Mpase 12:17) Vea lu ior mba ve hembe tar yô. Er yange Kristu ma er ityendezwa u nan asande a mba i shigh ve mkurem mba i nder ve shin ku la tsar u tsan ga u yange i er sha uikparen, u ior mba ve hembe iniumbe ken anumbe a ior mbafanaôndoga ve kangen sha ityou la yô, á er ityendezwa a ve ér una na ve “tsar u uma” vea lu uma sha. Sha kpôô yô iyua ne zua kwar a kwagh môm ga!
16. Aluer se mba ken tiônnongo u a lu inja er ka u ken Semurna u ngise la nahan, kanyi ikyaa jim i doo u se ver ishima sha mi?
16 Tsô sea lu a ishimaverenkeghen i yemen sha shin i̱ lun shin tar man sea lu ken tiônnongo u lun inja er ka u ken Semurna u ngise la di ye? Yô, de se wase nen mbananjighjigh a vese imôngo ve ver ishima sha ityôkyaa jighilii i i̱ ne ve Aôndo a ne tôvacan ian la—ka ikyaa i hementor u sha won cii la. Hanma Orshiada u Yehova u nan til sha mimi u nan di tsô yô nana tese ér Satan ka oraie shi nana tese ér orumace u i tev nan a ican je kpa nana fatyô u̱ suen ian i hemen i̱ Aôndo u a lu Tor u Hembancii a lu a mi la dông. (Anzaakaa 27:11) De se taver nen Mbakristu mbagen asema ve wa ishima a tôvacan, nahan ve za hemen u ‘civir Yehova a mciem iyol shio, sha wang man sha perapera sha ishigh Nagh sha ayange a uma wase cii’—gbem sha won je kpaa.—Luka 1:68, 69, 74, 75.
Hen Ortyom u hen Peregamu
17, 18. Peregamu lu ijiirtamen i mcivir u nyi, man kanyi yange i er or u nan vende u nyôron iyol ken imba mcivir u civir akombo laa?
17 Yange i wuese tiônnongo u ken Peregamu shi i wa un kwagh kpaa. (Ôr Mpase 2:12-17.) Peregamu lu kilomita 80 ken imbusutarimese i gar u Semurna, lu gar u yange uve ityough ken akombo a civir cou cou yô. Lu inja er Mbakaldi mbaeren ahir (mba kpehenishor sha asan) mba ve lu ker mbara nyôngoso undu Babilon va tema ker nahan. Mbauangev dumbur ken Peregamu ken tempel u Asclepius, aôndo u aiegh u been ior angev man u twersôron la. Utempel mba ken Peregamu lu sha ci u mcivir u Shisar Agusutu, ka nahan ve i yer ijiir ne ér “ka ijiirtamen i kwagh u mbaimev u tor, i ken zegetartor u sha ayange a tsuaa la” ye.—Encyclopædia Britannica, 1959, Tihi 17, peeji 507.
18 Shi i maa atse a nan naagh hen akombo a Seuse la ken Peregamu. Gar ne shi lu ijiir i Diabolo mgbegha ior ér ve civir ior mbagen yô. Kape i lu je ve i kaa ér tiônnongo u ker la ngu henpe “ikônough ki torough ki Satan” ki lu je la! Or u nan lu suen hementor u Yehova, u nan vende u civir tor cii yô yange nan due shin ku. Tar cii ngu sha ikyev i Diabolo her, man hegen ne ior gema mba civir akav a tilen sha ityouv mbi ityar kposo kposo. (1 Yohane 5:19) Hii sha derianyom u hiihii la zan zan ar sha ayange ase ne, í wua Mbakristu mbajighjigh kpishi sha kwagh u jighjigh u nan ve di vough er un u Kristu yila ér “Antipa orshiada Wam u jighjigh la kpaa, un u i wua un hen ven” la nahan. Yehova Aôndo man Yesu Kristu ka ve umbur mbatomov mba jighjigh mbara.—1 Yohane 5:21.
19. Balaam yange er nyi, man kanyi kwagh i gbe u Mbakristu cii vea kura ayol a ve sha mi keng keng-e?
19 Kristu shi ôr kwagh u “ityesen i Balaam.” Balaam lu profeti u aiegh u uyôughyôughmbaakaav yinan un yô, nahan á ker gbenda u una wa Iserael ifan yô. Shighe u Aôndo gema ifan na la hingir iveren yô, nahan Balaam kohol vea Tor Baraki u Mbamoabi ve mee Mbaiserael kpishi hingir u nyôron ken akombo a civir man idya i eren. Gba u mbatamen mba ken Kristu vea tile sha perapera dông er Pinehashi u yange hendan a ityom i Balaam la nahan. (Numeri 22:1–25:15; 2 Peteru 2:15, 16; Yuda 11) Kwagh u a lu jim yô, Mbakristu cii gba u vea kura ayol a ve sha akombo man idya i eren i i̱ lu nyôron ken tiônnongo la.—Yuda 3, 4.
20. Aluer ma Orkristu nan hii u lumun a mbamnenge mba ior mba vendan mimi la yô, kanyi i doo u nana ere?
20 Yange kwagh tser tiônnongo u ken Peregamu la kpen kpen gadia ve de “mba ve kusu ityesen i Mbanikolai la” tema ker a ve. Kristu yange kaa a tiônnongo shon ne wener: “Gema ishima, gayô, Me va hen we fefa, Me va nôngo ityav a we sha sanker u ken zwa Wam ne.” Ior mba van a mbampav ka ve soo u vihin mlu u Mbakristu u ken jijingi la, shi ior mba ve lu van a mbampav mban cii vea ya dyako u Tartor u Aôndo ga. (Mbaromanu 16:17, 18; 1 Mbakorinte 1:10; Mbagalatia 5:19-21) Aluer ma Orkristu hii u lumun a mbamnenge mba ior mba vendan mimi la shi nan soo u samber a ve yô, doo u nana ungwa icintan i Kristu ta ne! A lu nan ape waren aahe yô, nana gema ishima shi nana ker iwasen i ken jijingi hen mbatamen mba ken tiônnongo u nan la. (Yakobu 5:13-18) Ka hange hange u eren kwagh ne fese gadia Yesu ngu van fefa sha u va ôron ijir.
21, 22. Ka unô ve ye “mana u ken myer la,” man mana shon tile sha ityough ki nyi?
21 Mbakristu mbajighjigh mba i shigh ve mkurem man ahuraior a ve mba a kwagh u cian ijirôron i í lu van la ga. Averen nga keghen hanma or u nan dondo kwaghwan u Yesu a we sha ikyev i icighan jijingi u Aôndo la. Ikyav i tesen yô, mba lôhôn ior mba i shigh ve mkurem mba ve lu hemban tar ne cii la ér ve ya “mana u ken myer la,” shi á na ve “iwen i pupuu” i i̱ nger “iti i he” sha mi la.
22 Ngise Aôndo na Mbaiserael mana ér ve ya ve lu uma ken zende ve u anyom 40 ken taaikyôngo la. I koso avur a “kwaghyan” shon shin ityegh ki zenaria ken atô u areki u ikyuryan nahan i yer ken Icighankpar u Hemban Cii u ken tabernakel hen ape iwanger i sha ivande lu mondon sha u tesen ikyav ér Yehova ngu her la. (Ekesodu 16:14, 15, 23, 26, 33; 26:34; Mbaheberu 9:3, 4) Ma or môm kpa yange i na nan ian i yan mana u yange i koso la ga. Ken mnder ve u shin ku la, mbadondon mba Yesu mba i shigh ve mkurem la ka ve tôô iyol i kpen ga, i mye u yan “mana u ken myer la” a til sha ityough nagh la.—1 Mbakorinte 15:53-57.
23. “Iwen i pupuu” man “iti i he” la ngi a inja sha nyi?
23 Ken atejir u Mbaroma u tsuaa la yô, iwen i ii tese ér ijir kôr or kpa iwen i pupuu gema tese ér or hemba ijir. Mne u Yesu nan Mbakristu mba i shigh ve mkuren “iwen i pupuu” la tese ér á nenge ve ér mba iyol ishô, shi mba seretete man wang kpaa. Shi er yange Mbaroma ve yaren tom a awen u nyôron ken ajiir a eren uiniongo mba injaa yô, alaghga “iwen i pupuu” la ia lu tesen ér mba i shigh ve mkurem mbara kpaa mba nyôron a ve sha ijiir i sha hen iniongo i ivesegh i Waniyôngo la. (Mpase 19:7-9) Ikyav tese ér “iti i he” la tese ian i civirigh i lun ken mzough vea Yesu sha u lun ior mba yan dyako a na imôngo sha Tartor u sha la. Akaa ne cii taver mba i shigh ve mkurem mbara asema u eren Yehova tom, kua ahuraior a ve a á lu veren ishima keghen u va lun uma ken paradiso shin tar la kpaa!
24. Kanyi kwagh se er sha gbaa u kwagh u mvende u vendan mimi laa?
24 Doo u se umbur er ior mba vendan mimi yange ve lu nôngon u wuan tiônnongo u ken Peregamu la nahan. Aluer imba kwagh la ngi zan mlu u ken jijingi u tiônnongo wase iyol yô, de se nyagh nen mvende u vendan mimi la man se za nen hemen u zenden sha mimi her. (Yohane 8:32, 44; 3 Yohane 4) Er mbatesen mba aiev shin ior mba mvende u mimi a lu waren doon ve ishima la vea fatyô u hôngor tiônnongo jimin cii yô, gba u se tile dông se za hemen u hendan a mvende u vendan mimi ne, mayange je se na msendegh u sendegh kwagh sha ifer la ian ser a yange se u dondon kwagh u mimi ga.—Mbagalatia 5:7-12; 2 Yohane 8-11.
25. Ka hanma atôônanongo se lu timen sha ilyoho i Kristu tindi hen ve ken ngeren u ken hemen laa?
25 Nenge imba er akaaôron a se hen kwagh sha mi a Yesu Kristu u i kende a na sha la yange ôr a atôônanongo atar ken atô u atôônanongo a ataankarahar a ken Ashia u Kiriki sha u wuese á shi wan á kwagh la, a lu akaaôron a kôron ken ishima sha wono! Nahan kpa, er icighan jijingi tese la yô, yange shi a kwagh her doo doo u ôron a atôônanongo a anyiin aa a mase shin la. Se lu timen sha ilyoho i yange i tindi hen Tiatire man Sardisu man Filadelfia man Laodishia la ken ngeren u ken hemen la.
Ú Kaa Wer Nan?
• Er nan ve i doo u se ver ishima sha kwagh u Kristu a ôr a atôônanongo laa?
• Se wase u kénden dooshima u yange tiônnongo hii lun a mi la nena?
• Er nan ve a kaa ér Mbakristu mba ve lu ken ibanave ken gar u Semurna la lu mbainyareva?
• Aluer se gbidye kwar sha kwagh u lu ken tiônnongo u ken Peregamu la yô, doo u se nenge mhen u or u vendan mimi la nena?
[Study Questions]
[Map on page 8]
GRIKA
ASHIA U KIRIKI
Efese
Semurna
Peregamu
Tiatire
Sardisu
Filadelfia
Laodishia
[Picture on page 10]
“Zegeikpelaior” ia lu ken paradiso shin tar la
[Pictures on page 11]
Mbakristu mba i tev ve a ican la ka mba ve hembe tar yô