U Lamen Sha Akaa A Ken Jijingi La Maan A Maa Or

“Ma kwaghôron u dang a̱ de dugh ken zwa wen ga, saa di u doon u una fatyô u maan a maa kwagh ape kwagh a gbe sha mi yô, nahan mba vea ungwa kpaa vea zua a mrumun u sha mhôôn.”—MBAEFESE 4:29.

1, 2. (a) Iliam i orumace ngi a inja nena? (b) Doo u mbacivir Yehova vea lamen iliam ve nena?

 OR U timen sha kwagh u asemberatii u i yer un ér Ludwig Koehler la kaa ér: “Taver uumace kpishi u fan er ka i hii ve or lam yô; iliam ka iyua i Aôndo a ne yô, shi ka ivande kpaa.” Kpa, alaghga se tôô iyua i injaa i Aôndo a ne ne ser ka beerkwagh. (Yakobu 1:17) Nahan kpa nenge er iyua i injaa ne ka i sar ishe shighe u angev mbu ka mbu er or ve nan kpe alegh la ka mbua er or u doon se ishima ve mbu yange nan u lamen wang yô. Kwase ugen ngu mba yer un ér Joan, nom na sember gban angev mbu kpen alegh la. Joan kaa wener: “Yange sé lam sha akaa a dedoo kpishi, shi iliam yase la i na yô, se lu ikyooso kyooso. Kpa iliam yam vea nomom i kure ityô hegen!”

² Iliam ka i na se lu vea ahuraior a ase doo doo, shi ka i wase se u himen iyongo shi taver mba ve ver la asema shi taver jighjigh wase u nan, shi ka i na i kpe uuma asev iyol—kpa iliam ia kar ishima tsô ia er akaa a se ôr ne ga. Solomon, Tor u fan kwagh, kaa ér: “Orgen ka nan gba ôron kwagh gagh er mkuma u sanker yô, kpa nombor u orfankwagh yô, ngu ne mkpeyol.” (Anzaakaa 12:18) Se mba se lu mbacivir Yehova yô, doo u iliam yase ia lu i vihin a vihi mbagenev ishima shin van a ayôôso ga, kpa ia lu i kundunyol shi maan a maa mbagenev kpaa. Doo u shi se wuese Yehova sha iliam yase ken tom u pasen kwagh shi se wuese un sha shighe u se lu lamen sha akaa a ase kpaa. Orpasalmi gber icam wener: “Ka ken Aôndo man se shi tan ihagh didi ye, sé wuese iti You gbem sha won.”—Pasalmi 44:8.

3, 4. (a) Ka gbev mbu nyi se cii se nenge sha gbar u iliam yase? (b) Er nan ve i doo u se kôr iyol tsaha sha iliam yase?

³ Orhenen Yakobu nger wener: ‘Ma orumace môm nana fatyô u kôôm nombor ga.’ A shi á umbur se ér: “Gadia se cii se mba nenge gbev sha akaa kpishi. Aluer or nana nôngo gbev sha kwaghôron ga yô, nan ngu or u vough je, iyol cii kpaa nana fatyô u kôron i tsaha.” (Yakobu 3:2, 8) Se cii se mba vough ga. Sea lu a mbaawashima mba doon tsung je kpa, ka hanma shighe cii se er kwagh u maan mbagenev shin wuese Orgban wase ga. Nahan doo u se wa ikyo sha iliam yase. Heela tseegh ga, Yesu kaa ér: “Hanma kwaghôron u dang u ior ve er, á pine ve kwagh sha mi sha iyange i ijir, vea ôr je. Gadia ka sha akaaôron a ou kpaa á kure kwagh wou á na u ibo kpaa ye.” (Mateu 12:36, 37) Aôndo u mimi una na se ibo sha akaaôron a dang a se er la.

⁴ Gbenda ugen u ú hembe doon u ua wase se ve se palegh iliam i bo yô, ka u se nôngo i hingir ikye yase u lamen sha akaa a ken jijingi. Kwaghngeren ne una ôr se igbenda i se er kwagh ne yô, shi una ôr se atôakaa a se har iliam yase sha mi, man mbamtsera mba se zua a mi sha u ôron akaa a maan mbagenev la.

Fa Kwagh u A Lu Ú ken Ishima Yô

5. Ishima yase ka i er tom u vesen sha u wasen se u lamen sha akaa a a lu a maan a maa mbagenev la nena?

⁵ Aluer se soo ser se nôngo i hingir ikye yase u lamen sha akaa a a maa mbagenev yô, gba hange  hange u se vande fan ser ka kwagh u a lu se ken ishima la ka se ôr ye. Yesu kaa ér: “Gadia ka sha m-iv u ken ishima man zwa u er kwagh ye.” (Mateu 12:34) Sha kpôô yô, ka se soo u ma se lamen sha akaa a a lu se a inja yô. Nahan doo u se pine iyol yase ser: ‘Iliam yam ka i tese ér ishima yam ngi ker nena? Shighe u ka mea lu vea tsombor wam shin mea lu vea mbananjighjigh a mo nahan m hembe soon u lamen sha akaa a ken jijingi, shin ka m hemba soon u ôron kwagh u gesa u anumbegh man akondo a zeren man usenema man kwaghyan man akaa a a sember duen la, shin akaa agen a a lu a ikyoogh ga laa?’ Alaghga sé fa ga tsô se har uuma asev man mbamhen asev sha akaa a a lu hange hange yum ga la. Aluer se kôôm mbamhen asev sha akaa a se nenge ser ka akaa a a lu hange hange yum ga la yô, iliam yase a mbagenev ia hemba lun a inja shi a kpe uuma asev iyol kpaa.—Mbafilipi 1:10.

6. U henen sha kwagh vighe vighe la ka a wase se sha iliam yase nena?

⁶ Gbenda ugen u ua wase se ve se seer u ôron akaa a a lu mbagenev a inja yô, ka u henen sha kwagh vighe vighe. Aluer se nôngo kpoghuloo se ver ishima u henen sha akaa a ken jijingi yô, se zua a atôakaa a ken jijingi a se maa iliam yase sha mi yô. Tor Davidi kpa nenge a kwagh ne nahan. Á wa icam wener: “Akaaôron a ken zwa wam man mhen wam u ken ishima, ve̱ lu kwagh u kuman We ishima, TERE.” (Pasalmi 19:14) Orpasalmi Asav kpaa kaa wener: “Me hen kwagh kpaa sha tom Wou cii [Aôndo]; me hen kwagh ken ishima sha aeren a Ou.” (Pasalmi 77:12) Aluer se har ishima yase man mhen wase sha u henen sha mimi u Mkaanem ma Aôndo yô, iliam yase ia mgbough a iwuese. Yeremia yange de u ôron ior akaa a Yehova tese un la ga. (Yeremia 20:9) Se kpaa aluer se za hemen u henen sha akaa a ken jijingi yô, se lu a ieren i Yeremia kpa lu a mi la.—1 Timoteu 4:15.

7, 8. Ka atôakaa a dedoo a nyi a doo u se har iliam yase sha mi ve se ôr kwagh u una maa mbageneve?

⁷ Aluer se sôr aan a dedoo a henen sha akaa a ken jijingi se ver yô, se zua a atôakaa kpishi a se har iliam yase sha mi, nahan se ôr kwagh u una maa mbagenev yô. (Mbafilipi 3:16) Igbenda igen i se zough a akaa a injaa a ken jijingi a se lam a mbagenev sha mi yô, ka sha u zan mbamkohol mba kiriki man mba vesen man mbamkombo mba tiônnongo shi u ôron ityakerada i i sember gberen la kua ivur i sha hanma sev la man ngeren u ivur la kpaa. (Mateu 13:52) U̱vàndè-èrèn mba se zough a mi ken tom wase u Mbakristu la kpaa vea maa se ken jijingi!

⁸ Tor Solomon yange nenge a akaa a doon un ishima tsung ken Iserael, akaa inja er ikyon i vesen man uzendenya man inyon man ishu atô kposo kposo nahan. (1 Utor 4:33) Yange doo Solomon u ôron kwagh u ityomavee i Aôndo. Se kpaa se fatyô u eren nahan. Ka i doo mbacivir Yehova u ôron kwagh sha atôakaa kposo kposo, kpa iliam i ken jijingi ka i hemba wasen ior mba ve har ishima ve sha akaa a ken jijingi yô.—1 Mbakorinte 2:13.

“Ver Nen Ishima sha Akaa Ne”

9. Ka kwaghwan u nyi Paulu a we ken takerada u Mbafilipi?

⁹ Aluer atôakaa a se har iliam yase sha mi la zua sha kwaghwan u apostoli Paulu wa tiônnongo u ken Filipi la yô, kwaghôron wase una maa mbagenev. Paulu wa ve kwagh wener: “Anmgbianev av, ver nen ishima sha hanma kwagh u mimi, man hanma kwagh u a kom icivir, man hanma kwagh u perapera man hanma kwagh u wang, man hanma kwagh u doon ishima, man hanma kwagh u a doo u ungwan kpaa. Aluer kwagh u hemban lun a inja una lu man kwagh una kuma iwuese yô, ver nen ishima sha akaa ne.” (Mbafilipi 4:8) Akaa a Paulu á ôr ne nga a inja kpishi, ka nahan man á mase kuren ér ‘ver nen ishima sha akaa’ ne ye. Doo u se iv mbamhen asev man asema a ase a akaa ne. Nahan se time nen sha atôakaa anigheni a Paulu a ôr ne se nenge er aa wase se ken iliam yase yô.

10. A er nan ve iliam yase ia har sha akaaôron a a lu a mimi?

¹⁰ Kwagh u a lu u mimi yô ka kwagh u a lu vough shi a lu u aiegh ga la tseegh tsô ga. Kpa ka kwagh u a lu u perapera shi a kom u suur sha mi, er mimi u Mkaanem ma Aôndo nahan. Nahan zum u se er ior kwagh u mimi u ken Bibilo u a doo se ishima la, shi se er ve kwagh u se ongo ken mkombo ve a doo se la shin ma kwaghwan u  ken Ruamabera u a wase se la yô, se mba veren ishima sha akaa a a lu a mimi yô. Heela tseegh ga, shi se ‘palegh kwaghfan u aiegh’ ua lu inja er ka kwagh u mimi la. (1 Timoteu 6:20) Shi kwagh ne una wase se se palegh u samber a kaa-ér man u̱vàndè-èrèn mba i tôv sha mi ga, shi i fe mimi u kwagh shon kpaa ga la.

11. Ka akaa a a kom civir a nyi nahan i doo u se ôron kwagh ve se ôr kwagh sha mini?

¹¹ Akaa a a kom civir yô ka atôakaa a a doo u ungwan shi a lu a inja yô, ka agbilinakaa ga. Akaa a a kom civir ne kua mver u se veren ishima sha tom wase u Mbakristu la, shi fan ser ashighe ne ka ashighe a ican shi fan er i gbe u se lu a ieren i dedoo kpaa yô. Aluer se ver ishima sha akaa a a lu hange hange ne yô, aa wase se se taver ishima se lu per ken jijingi shi se tile dông sha perapera shi se za hemen u pasen loho u dedoo. Sha kpôô yô, u̱vàndè-èrèn mba se zough a mi ken tom wase u pasen kwagh kua akaa a a sember eren a a tese ér se mba ken ayange a masejime ne kpaa a a na se atôakaa kposo kposo a se ôr kwagh u una maa mbagenev yô.—Aerenakaa 14:27; 2 Timoteu 3:1-5.

12. Er kwaghwan u Paulu a we se la a tese ér se ver ishima sha akaa a a lu a perapera man akaa a wang yô, ka alam a nyi nahan i doo u se paleghaa?

 ¹² Ikyav i perapera yô ka u eren kwagh u vough sha ishigh ki Aôndo—inja na yô ka u eren sha atindi a na. Kwagh u wang la di tese ér ka u se lu wang ken mhen man sha ieren. Nahan doo u se eren angereke shin asenge a dang shin se ôron akaa a ijimbagh ga. (Mbaefese 5:3; Mbakolose 3:8) Nahan zum u ior mba se eren tom a ve imôngo shin mba se ze makeranta a ve ka vea hii u lamen alam a dang yô, Mbakristu ka ve kar hen ijiir la kera sha kwaghfan.

13. Na akav a akaaôron a a har sha kwagh u a doo ishima man kwagh u a doo u ungwan la.

¹³ Inja i kwaghwan u Paulu a we se ér se ver ishima sha kwagh u doon ishima la yô, ka u se ver ishima sha akaa a a lu sha ishima i mbagenev shi ve lumun a mi, a a taver se ishima u lun a dooshima yô, a kaha kposo a akaa a a ve a ihyom i kôron shin ishimavihin man anyimanakaa la. Kwagh u a doo u ungwan yô, ka mkaanem ma ma lu ma mimi la. Akaa a a lu a mimi la kua u̱vàndè-èrèn mba anmgbianev asev mbanomso man mbakasev mba jighjigh mba ka i ôr kwagh ve ken magazin u Iyoukura man Awake! la. Doo u ú ôr anmgbianev kwagh u dedoo u ú er ngeren mba nan ishimataver mban ve ú zough a mi la ga he? Ka sea ungwa mzehemen u ken jijingi u mbagenev nahan se zua a ishimataver kpen kpen! Akaaôron a maan a maa ne aa maa dooshima u tiônnongo shi aa na tiônnongo una lu ken mzough.

14. (a) Kanyi i gbe u se er sha er se er kwagh u a lu a inja yô? (b) Se lam sha akaa a a kom iwuese la nena?

¹⁴ Paulu shi ôr kwagh tér “kwagh u hemban lun a inja.” Ikyav i kwagh u hemban lun a inja yô, ka erdoo shin ieren i sha inja. Gba hange hange u se nôngo sha er atindiakaa a ken Ruamabera aa kôôm kwaghôron wase sha er se de u ôron kwagh u perapera man u a kom icivir shi a lu a inja la ga yô. Ikyav i kwagh u a kom iwuese yô, ka “kwagh u a lu a inja” yô. Aluer ú ungwa kwaghôron ken tiônnongo doo ú shin ú nenge ikyav i dedoo i ma anmgbian ken tiônnongo yô, ôr or la iyol i nan kwagh sha mi man mbagenev kpaa. Apostoli Paulu kpa yange á wuese mbacivir a na imôngo sha aeren a ve a dedoo la. (Mbaromanu 16:12; Mbafilipi 2:19-22; Filemon 4-7) Shi akaa a Orgbanakaa wase á gbe la kpaa a kuma u wuese. Se fatyô u zuan a atôakaa kpishi sha akaa a Orgbanakaa á gbe la, nahan se ôr kwagh u una maa mbagenev yô.—Anzaakaa 6:6-8; 20:12; 26:2.

Ôron Akaa A A Maa Mbagenev Yô

15. Ka tindi u nyi Ruamabera a we mbamaren ér ve ôron akaa a injaa a ken jijingi a mbayev veve?

¹⁵ Duteronomi 6:6, 7 kaa ér: “Akaaôron a m kaan we nyian ne, a̱ lu u ken ishima, tesen ônov ou a sha gbashima je, ôron kwagh u a, zum u wea tema hen ya wou man zum u wea zenden sha gbenda man zum u wea yav inya man zum u wea moughon sha” yô. I wa mbamaren tindi ne ér ve ôron akaa a injaa a ken jijingi a mbayev vev.

16, 17. Kanyi mbamaren mba ve lu Mbakristu vea hen sha ikyav i Yehova man Aberaham ve tese laa?

¹⁶ A shi nan kpa Yesu man Ter na u sha la yange vea tôô shighe a vese u lamen sha kwagh u tom u i gba u una va er shin tar ne la. Yesu ôr a mbahenen nav ér: “Ka Ter u A tindim la je, A nem tindi sha kwagh u Me kaa man shi Me ôr kpaa ye.” (Yohane 12:49; Duteronomi 18:18) Tertamen  Aberaham kpa yange una tema vea wan na Isaka una ôr un er Yehova yange ver tsombor ve man uter vev mbatamen la doo doo yô. Iliam i Ter u Yesu lam a na shi Aberaham kpa lam a Isaka la i wase Yesu man Isaka ve na ayol a ve u eren ishima i Aôndo a iyol hiden ijime.—Genese 22:7-9; Mateu 26:39.

¹⁷ Ônov asev kpaa doo u se ôron ve akaa a a maa ve yô. Er mbamaren ve ngee a akaa a eren nahan kpa, gba u vea sôr ian vea ver i vea lamen a mbayev vev yô. Er nan ve ú sôr ian u ver i a hemba kera kera kpa tsombor wou ua ya kwagh imôngo kwa môm ken hanma sev ga? Shighe u i kase kwa kwaghyan shin i ye kwaghyan i bee kera yô, a fatyô u tôôn aan ne ôron akaa a injaa a a wase tsombor ken jijingi yô.

18. Ôr vandeeren u a tese er i doo u mbamaren vea lamen a ônov vev yô?

¹⁸ Alejandro ka pania u a poso anyom 20 kpuaa yô, á umbur akperan a yange un lu a mi shighe u un lu anyom 14 la. Á kaa wenér: “Ieren i mbakov wam man atica am a ken makeranta la na yô, m na jighjigh mer Aôndo ngu ga, shi m lumun mer Bibilo ka takerada u mimi ga. Hanma shighe yô, mbamaren av ve tema a mo ahwa imôngo u tan mo iwanger sha kwagh ne. Iliam i mbamaren av lamen a mo ne i wasem m de u tan akperan sha shighe u m tagher a mzeyol ne tseegh ga kpa, i̱ wasem u tsuan kwagh u a lu a inja ken uma wam yô.” Kpa kwagh u Alejandro hegen ngu nena? Alejandro za hemen kaa ér: “Zan zan hegen je kpa m ngu hen ya her tsô. Kpa hegen di yô, terem nger a ityom i eren, nahan se mba kera fe teman biishii lamen imôngo ga. Kpa hanma sati yô, ka m za kohol un hen ijiir tom na se ya kwaghyan imôngo. Iliam i yange se lam la i wasem kpishi.”

19. Er nan ve i doo u se cii se lamen sha akaa a ken jijingii?

¹⁹ Shi ka i doo se u keren aan a dedoo a se ôron akaa a injaa a ken jijingi a mba ve ne jighjigh a vese imôngo la ga he? Se zua a aan a lamen sha akaa a ken jijingi ne ken mbamkombo man shighe u se dugh kwaghpasen shin shighe u se kumba iniongo i gurgur kua shighe u se lu zan zende la. Yange gba Paulu ishima tsung u lamen vea Mbakristu mba ken Roma. Nahan á nger ér: “Hangem pe zuan ishigh a ven sha u ma m ne ne ma iwua i sha mrumun u sha mhôôn sha u taver ne yô.” (Mbaromanu 1:11, 12) Ortamen ugen u i yilan un ér Johannes la kaa ér, “u lamen sha akaa a ken jijingi a anmgbianev mba ken Kristu la ka kwagh u wasen kpishi. Iliam ne ngi i taver se ishima shi ngi i na se msurshima sha mbamtaver mba se tagher a mi hanma sev la. Ka m zer pinen mbaganden mer ve ôrom kwagh u uma ve, man kwagh u a wase ve vé ve til sha jighjigh her la. Ken anyom ne cii m lam vea mbaganden mban kpishi shi hanma ve tesem kwaghfan shin ve tam iwanger sha akaa a a wase uma wam kpishi yô.”

20. Aluer se zua a or u nan cie ashe yô, kanyi i doo u se ere?

²⁰ Kpa aluer ú hii iliam a or sha kwagh u ken jijingi man nan soo u ungwan ga di ye? Mayange je de gbe uwer ga. Ú fatyô u keren ian injaa igen. Solomon nger ér: “Kwaghôron u sha shighe vough yô, ngu er atam a ikon a zenaria a i we a shin agbande a azurfa nahan.” (Anzaakaa 25:11) Doo u se eren a ior mba ve cie ashe la sha kwaghfan. “Mhen u ken ishima i or ngu er mngerem ma zan yô; kpa or u nan lu a mkav yô, nan kese ma.” * (Anzaakaa 20:5) Heela tseegh ga, de lumun wer ieren i mbagenev i̱ yange ú u ôron ve akaa a a doo ú yum la ga.

 U Lamen sha Akaa a ken Jijingi la Ve a Mbamtsera

21, 22. Aluer se mba lamen sha akaa a ken jijingi yô, ka mbamtsera mba nyi se zua a mini?

²¹ Paulu wa se kwagh ér: “Ma kwaghôron u dang a̱ de dugh ken zwa wen ga, saa di u doon u una fatyô u maan a maa kwagh ape kwagh a gbe sha mi yô, nahan mba vea ungwa kpaa vea zua a mrumun u sha mhôôn.” (Mbaefese 4:29; Mbaromanu 10:10) Alaghga a taver se kpishi u ôron kwagh u una maa mbagenev yô, kpa imba kwaghôron ne ngi a mbamtsera kpishi. U lamen sha akaa a ken jijingi la ka a wase se u ôron mbagenev kwagh u jighjigh wase shi a taver mzough u anmgbianev kpaa.

²² Nahan se ôron nen kwagh u una maa mbagenev yô, shi se wuese nen Aôndo sha iyua i lamen i a ne se ne. U lamen sha akaa a ken jijingi ne una lu imbor i̱ ia na se mkom shi ia wase se u taver mbagenev asema kpaa. Heela tseegh ga, akaa a se lamen sha mi la aa na a saan Yehova iyol sha ci u ongo akaa a se er la shi ka sea ôron akaa a a maa mbagenev yô i doo un. (Pasalmi 139:4; Anzaakaa 27:11) Aluer se mba lamen sha akaa a ken jijingi yô, mayange kwagh wase una hungur Yehova ga. Bibilo ôr kwagh u ior mba ve civir Yehova sha ayange ne ér: “Tsô mbacian TER kpaa gema ôr kwagh ayol a ve; TER kpaa ver ato, ungwa, i nger ruamabera u umbur akaa sha ishigh Nagh, sha ci u mba ve cie TER, man mba ve civir iti Na yô.” (Malaki 3:16; 4:5) Nahan ka a injaa kpishi u se lamen sha akaa a ken jijingi a a maa mbagenev yô!

[Footnote]

Ú Na Mlumun Wer Nyi?

• Akaa a se lamen sha mi la ka a pase nyi sha inja or i se lu laa?

• Ka akaa a maan mbagenev a nyi nahan i doo u se lamen sha mini?

• Iliam ngi a inja hen tsombor man ken tiônnongo u Kristu nena?

• U lamen sha akaa a maan a maa mbagenev la ka a va a mbamtsera mba nyi?

[Study Questions]

[Pictures on page 10]

U lamen sha akaa a ken jijingi la har sha . . .

“hanma kwagh u mimi”

“hanma kwagh u a kom icivir”

‘hanma kwagh u á kom iwuese’

“man hanma kwagh u doon ishima”

[Credit Lines]

Igbende i Vidio, Stalin: Foto u U.S. Army; Igbende i takerada u i yer ér Creator book la, Eagle Nebula: J. Hester and P. Scowen (AZ State Univ.), NASA

[Picture on page 11]

Ka se zua a aan a dedoo a lamen sha akaa a ken jijingi shighe u i kase kwaghyan yô