Ka Unô Ve Ne Aôndo Icivir Nyiana?
Ka Unô Ve Ne Aôndo Icivir Nyiana?
“We, Ter Aôndo wase, U kuma u ngohol iengem man icivir man agee.”—Mpase 4:11.
1, 2. (a) Ka akav a nyi a tese ér uumace mba nengen kwagh ken igbetara? (b) Ka mpin u nyi i pini, man mlumun na ér nyi?
IYANGE igen ken kwavanyom u 1940 la, injinia George de Mestral, or u ken tar u Switzerland due lu ningir ken akôngo vea aniwa na. Mba za hidi yô, á kav isham toho sha ikyondo na kpishi shi í cir aniwa na iyol kpaa. Sar un u fan imba isham toho ne, nahan á tôô í a za kar sha ajingi a kenger ankaam mba ver ver, tsô á nenge í lu a uiwever mba cuku cuku mba ka ve wever sha nyityô kwagh i lun iyol cusa cusa cii yô, nahan kwagh ne kpiligh un iyol kpishi. Ken masejime yô, á var kwagh u wever sha akaa a lun iyol cusa cusa er isham toho la nahan. Ka De Mestral tseegh a nenge kwagh ken igbetar ga. Wilbur man Orville Wright mba ken tar u Amerika kpa yange ve nenge kwagh ken inyon i vesen, ve nenge er ka i purugh sha yô, nahan ve var igirgi i purugh. Injinia ugen ken tar u France, Alexandre-Gustave Eiffel kpaa yange nenge gbenda u kuhe u orumace u sha nam la ka u sue iyol i or jimin cii yô, tsô á tese er a maa gôgô you u taven u i yer sha iti na, a lu ken gar u Paris la.
2 Akav a atar ne tese ér uumace ka ve shi nengen akaa ken igbetar eren hanma shighe. Nahan kpa mpin ugen gema due ér: Ka acin a me ior mba varen akaa ve ne Un u a er akaa inja er toho u lun a uiwever shin inyon i vesen man kuhe u orumace u sha nam man akaa agen a dedoo a uumace ve nengen ker ve varen akaa la civiri? Vihi kpishi kpa ka kwagh u a lu zan hemen ken tar u ainge je ne, ka i taver ior kpishi u nan Aôndo icivir i i lu i na la.
3, 4. Ikyav i ishemberti i ken zwa Heberu i̱ í gem ér “icivir” la ér nyi, man zum u ka a ôron kwagh u iti shon a teren Yehova yô, í lu ôron ér nyi?
3 Alaghga a lan mbagenev ishima vea hen ér, ‘er nan ve i gbe hange hange u se na Aôndo iciviri? Aôndo vande ngun a icivir kera gaa?’ Sha kpôô yô, Yehova ka Or u á hembe icivir sha won cii yô, kpa kwagh ne tese ér ka hanma orumace cii á lu a icivir hen a nan ga. Ken Bibilo yô, ishemberti i ken zwa Heberu i í gem ér “icivir” la gba bende sha akaa a nga a na or nan “kuma ashe” yô. I̱ pase kwagh u a ne ve or lu a ulum shin nan gbe kwagh hen mbagenev kpishi yô. Zum u í lu ôron kwagh u “icivir” i Aôndo yô, mba ôron kwagh u akaa a a ne ve Aôndo a lu a ulum hen orumace yum la.
4 Sha ayange ne, ka ior kpeghee tseegh ve ver ishima sha akaa a a ne ve Aôndo a lu a ulum yum la ye. (Pasalmi 10:4; 14:1) Sha kpôô yô, aluer ashagbaior a hen ityô senge ér á na Aôndo jighjigh je kpa, nga á gema á eren akaa a nan ér ior ve laha Un u a gbe tar sha won cii la. Mba eren kwagh ne nena?
“Mba a Ityôkwagh i Ishôôgh Ga”
5. Mbatôvonkwaghfan u sangen yeke kpishi kaa ér ka Aôndo a gbe akaa a igbetar a kpilighyol ne ga nena?
5 Mbatôvonkwaghfan u sangen yeke kpishi tuna je bum ér Aôndo ngu ga. Tsô ka vea gema vea kenger ityom i kpilighyol i igbetar, kua orumace kpaa nahan, ve kaa ér ka ityom i ana sha wono? Ka ve kaa ér ityom la ka í gbaduen, inja na yô ka tahav mbu kwagh gban eren aburabur je la. U tesen ikyav yô, Stephen Jay Gould, un u a lumun a ityesen i gbaduen la, yange nger kwagh kaa wener: “Se mba heen sha ci u ishu i kpilighyol igenegh lu a ishiav mbi mbi kaha kposo, mbi yange mbí gema mbí hingir angahar a uzendenya yô . . . Alaghga á sar se u zuan a mkaanem ma ma ‘hembe’ pasen se kwagh ne wang yô—kpa ma ga.” Richard Leakey man Roger Lewin kpa yange ve nger kwagh nahan, ve kaa ér: “Alaghga tsô tsombor u orumace due ken aikyôr u cieryol u yange er yô.” Mbatôvonkwaghfan u sangen yeke mbagenev mba ve wuese mlu u akaa a igbetar a a lu sha inja sha inja, shi a dooashe la je kpa, venda u lumun ér ka Aôndo á er akaa ne ye.
6. Kanyi i̱ yangen mbakpishiv u nan Aôndo icivir i̱ í kom sha a na, í Orgbanakaa laa?
6 Zum u ior mba fan takerada tsor tsor ka vea kaa ér ityesen i gbaduen ka kwagh u mimi yô, kwaghôron ve ne ngu a gema a tese ér ka ior mba ve fe kwagh môm ga tseegh ve nyiman kwagh u gbaduen ye. Mbakpishiv nenge kwagh u ve ôr ne nena? Anyom a karen ken ijime la, orgen u a fe kwagh u ityesen i gbaduen tsema tsema yô, tôv ior mbagen mba ve kpa ve lumun ityesen ne yô. Á kaa wener: “M mase kaven mer, mbagenev lumun a ityesen i gbaduen la sha ci u i kaa a ve ér mbafantakerada cii lumun a ityesen la.” Zum u mbafantakerada ve pase mbamnenge vev mba nyiman a nyiman Aôndo la yô, kwagh ne ngu a yange mbagenev ve kera na Aôndo icivir i̱ í kom sha a na, i á lu Orgbanakaa la ga.—Anzaakaa 14:15, 18.
7. Sha kwagh u Mbaromanu 1:20 á er yô, kanyi kwagh i nenge a mi wang ken akaa a i gbe á laa, man er nan ve i nenge a kwagh ne nahana?
7 Mbatôvonkwaghfan u sangen yeke mba a ikyav i tesen ér akaa gba duen tsô ve ve kure ikyaa nahan shinii? Mayange ga! Se nenge a ikyav i Orgbanakaa ken akaa a a kase se a we atô ne. Apostoli Paulu ôr kwagh na kaa wener: “Hii sha igbetar je mba nengen a mlu u i nengen a mi sha ashe ga la, inja na yô, ka agee a Na a tsôron man mlu Na u sha inja i Aôndo la, mba nengen a mi sha ashe a ishima ken aeren a Na. Nahan mba [nan jighjigh ga mba] a ityôkwagh i ishôôgh ga.” (Mbaromanu 1:20) Een se nenge a ikyav i Orgbanakaa wang ken ityomavee na. Nahan Paulu lu kaan wener, hii sha mhii u uumace je, uumace mba ‘nengen’ a ikyav i tesen ér Aôndo ngu la sha akaa a̱ á gbe i nengen a mi la. Ikyav shon ngi hana?
8. (a) Akaa a sha kwavaôndo tese ér Aôndo ngu a tahav man mfe nena? (b) Ka ikyav i nyi i lu i tesen ér sha man tar mba a Orgbana?
8 Ka sea kende ashe sha kwavaôndo kpa se nenge a ikyav i tesen ér Aôndo ngu la. Pasalmi 19:1 kaa ér: “Usha mba pasen icivir i Aôndo.” “Usha” mba pasen mfe man tahav mbu Aôndo, ka iyange man uwer man asan je la. Ingyegh ki asan tseegh kpa kondo se iyol. Man akaa a sha ne cii nga ningir ken iamegh u tar dang dang ga, kpa nga ningir sha atindi sha atindi. * (Yesaia 40:26) Imba kwagh ngira nahan ka a inja u kaan ér ngi gban eren abu tsôô? Kwagh er doo yô, mbatôvonkwaghfan u sangen yeke kaa ér tar yange u hii kpoo. Profesôr ugen ngur pasen kwagh u injaa u á lu u kaan ér sha man tar wase ngu a hiin la yô, á kaa ér: “U kaan ér sha man tar ngu a hiin ga la hemba zuan sha [mnenge] u ornyimanaôndo shin ortunanaôndo la. Kpa, aluer sha man tar ngu a hiin yô, or ngu u nan ne ve u hii yô, gadia ka ana nana lumun ér tar gba hiin tsô, or gba ú ga?”
9. Se nenge a ikyav i kwaghfan u Yehova ken annyamev nena?
9 Ka sea gema ashe shin tar kpaa se nenge a ikyav i Aôndo ngu la. Orpasalmi gbidye iwer wener: “Kpash! TERE, ityom You ngi atô kposo kposo, U er i cii sha kwaghfan, tar iv a akaa a U gbe la.” (Pasalmi 104:24) Se mba nengen a ikyav i mfe u Yehova ken ‘akaa a á gbe’ la, kwagh ne wa annyamev kpa ker cii. Er se vande ôron ken mhii u kwaghngeren ne nahan, gbenda u í er akaa a uma la na yô mbatôvonkwaghfan u sangen yeke ka ve shi nengen kwagh ken á. Se nenge nen akav agenegh kpeghee. Mbatimenshaakaa mbá timen sha kwagh u akor a iyar asua, sha er vea er idyer i cirin sha ityou i taver iyol gban gban yô; shi mbá tôvon sha kwagh u iji i purugh igen i i ungwan tsura sha er vea zua a gbenda u vea er akaa a a wase or nana hemban ungwan tsembelee yô; shi mbá timen sha akper a ivungu, sha er vea er agirgi a pulugh ken myer a̱ hemba doon yô. Aluer or nôngo nan nan kpa nana fatyô u eren kwagh una lu vough er akaa a igbetar nahan ga. Takerada ugen u i yer ér Biomimicry—Innovation Inspired by Nature la kaa ér: “Akaa a uma er hanma kwagh u se we ishima u eren cii a u hian mkurem, shin vihin tar u se lu sha mi ne shio, shi á anger mlu u á u ken hemen la kpaa ga.” Kwaghfan ne kpilighyol tsôô!
10. Er nan ve i lu kwagh u ibume u tunan ér Orgbanakaa ngu ga? Tese ikyav.
10 Aluer wea kende ashe sha kwavaôndo shin wea kenger akaa a í gbe á shin tar heen kpa, ú nenge a ikyav ken igbar i tesen ér Or ngu u nan gbe akaa cii yô. (Yeremia 10:12) Doo u se kure zwa môm a akaauma a sha la saan saan ser: “We, Ter Aôndo wase, U kuma u ngohol iengem man icivir man agee gadia U gba akaa cii man ka sha ishima You kpaa a lu, shi i gbe a kpaa ye.” (Mpase 4:11) Shin er mbatôvonkwaghfan u sangen yeke ka vea nenge gbenda u i er akaa a igbetar ve í kpiligh ve iyol nahan kpa, ve kpishi ve kanshio u nengen a ikyav i Orgbanakaa ne a ‘ashe ve a ishima.’ (Mbaefese 1:18) Se fatyô u ôron kwagh ne sha gbenda ugen ser: Aluer or wuese mdoom ma igbetar man gbenda u i gbe akaa a igbetar la cii nan been yô, nan kaa ér Or ngu u nan gbe akaa ne ga nahan, mhen u nan la ka u ibume jighilii, di vough er aluer or nenge a eev mbu doon tsung, nan wuese mbu, kpa nan gema nan kaa ér or er a er mbu ga nahan. Ka nahan ve ka a̱ kaa ér ior mba ve vende u nan Aôndo jighjigh cii mba a “ityôkwagh i ishôôgh ga” kpa i kera kpiligh se iyol ga ye!
“Mbaapirashe” Mba Tsumen a Ior Kpishi
11, 12. Ityesen i tsengaveren la har sha mhen u nyi, man kanyi i tese ér ityesen ne ngi nan Aôndo icivir ga?
11 Ior kpishi mba ve eren kwaghaôndo kpoghuloo na jighjigh a ishima ve i môm ér, ve mba nan Aôndo icivir sha gbenda u ve civir un la. (Mbaromanu 10:2, 3) Nahan kpa, kwaghaôndo jimin ka kwagh ugenegh u uumace ve eren, u á yángé ior ubiliôn imôngo u nan Aôndo icivir yô. Sha nyi gbenda? De se time nen sha igbenda ihiar.
12 Hiihii yô, ukwaghaôndo tôô atesen a aiegh mba yangen ior u nan Aôndo icivir. Nenge ikyav sha ityesen i tsengaveren la. I har ityesen ne sha mhen u henen ér, er Aôndo a lu a tahav mbu tsenganfan kwagh ken hemen yô, vanden fan er hanma kwagh una za a kure yô. Nahan ityesen i tsengaveren la tese ér Aôndo vande veren kwagh u kper sev a av una er hanma or yô, a lu kwagh u bo shin u dedoo kpaa. Sha kwagh u ityesen ne i tese yô, Aôndo ngu a ibo tseer tseer sha ican man ifer i ior ve lu yan shin tar ne. Aluer Satan Orihyom u Aôndo u vesen, u Bibilo i kaa ér ngu “tor u tar ne” la er kwagh u bo man i gema ibo i ma i ne un la mba nan Aôndo yô, ngura tese ér mba nan Aôndo icivir mayange ga!—Yohane 14:30; 1 Yohane 5:19.
13. Er nan ve i lu kwagh u ibume je u henen ér Aôndo una fatyô u lun a agee sha tahav nav mbu fan kwagh u ken hemen la ga? Tese ikyav.
13 Tsengaveren ka ityesen i ken Bibilo ga, shi í wa Aôndo aie iyol kpa kighir sha mi. Ngi nzughul a ior sha u ve de fe kwagh u Aôndo una fatyô u eren man kwagh u á eren jim jim la ga. Bibilo pase se wang ér Aôndo ngu a tahav mbu tsenganfan akaa a ken hemen. (Yesaia 46:9, 10) Nahan kpa, ka kwagh u ibume u henen ér, ngu a agee sha tahav nav mbu tsenganfan kwagh ken hemen la ga, shin u kaan ér ka un a eren hanma kwagh la. Ikyav i tesen yô, tôô wer ú ngu a agee a iyolough kpishi. Nahan alu ú ape tôôn ikyáv mbi yuhwan mbi ú nenge a mi hanma ijiir i ú ze ciilii? Mayange ga cii! Aôndo kpa, er á lu a tahav mbu fan kwagh u ken hemen nahan kpa, gbe di eren tom a tahav mbun sha u tsenganfan shin tsenganveren hanma kwagh ga. Tsough u eren tom a tahav nav mbu tsenganfan kwagh u ken hemen la sha kwaghfan. * Sha kpôô yô, atesen a aiegh nga ne Aôndo icivir ga, ityesen i tsengaveren kpa sha zwa la.
14. Ka sha nyi gbenda kwaghaôndo a lu lahan Aôndo?
14 Gbenda u sha uhar u ukwaghaôndo ve lu lahan Aôndo yô, ka sha aeren a ior vev. Í ver ishima ér Mbakristu ve dondo atesen a Yesu. Yesu ngise tese mbahenen nav ér ve ‘doo ayol a ve’ shi ve de ‘lu ior i tar ne ga.’ (Yohane 15:12; 17:14–16) Gema mbahemenev mba Mbakristu mbaaiev yô kwagh ve ngu nena? Mba dondon atesen ne sha mimi je kpa?
15. (a) Ka a va sha kwagh u ityav mbi akuraior yô, kanyi mbahemenev mba ukwaghaôndo ve ere? (b) Ieren i mbahemenev mba ukwaghaôndo mbaaiev la bende a ior umiliôn umiliôn nena?
15 Nenge ase kwagh u mbahemenev mba Mbakristu Mbaaiev ka ve er sha kwagh uitya yô. Ka ve sue ityav mbi akuraior a nôngon yô, shi ve hemen mbi kpaa. Ka ve ver akumautya doo doo, shi ve ôr akaa a pasen er i hii ve ityav mbira mbi lu shami yô. Ka i gande tsô se pine ser: ‘Mbahemenev mba ukwaghaôndo ka ve kera fa er mba nongo ve mba ken vegher ugen la di vea lu eren nahan ga zee?’ (Nenge ken akwati u “Aôndo yô, Ngu Hanma Vegher?” la.) Ka vea senge ér Aôndo ngu suen ityav vev mbi nôngon haan awambe inya la nahan, kwagh ne a tese ér mba nan Aôndo icivir ga; shi mba ne un civir zum u ve nenge ér atindi a ken Bibilo ya tsegh, nahan ve de ér idya i eren sha igbenda kposo kposo i̱ za hemen la kpaa ga. Kwagh ne ngu a umbur se kwagh u mbahemenev mba kwaghaôndo mba sha ayange a Yesu mbara, mba á yila ve ér ka “mbavendanatindi” man “mbaapirashe” la! (Mateu 7:15–23; 15:14) Aôndo doo ior ishima kpishi kpa ieren i mbahemenev mban na yô, dooshima la hingir u ndôhôr a ndôhôr kera.—Mateu 24:12.
Ka Unô Ve Lu Nan Aôndo Icivir sha Mimi?
16. Er nan ve i doo u se nenge ken Bibilo cii ve se na ikyar sha mpin u ka unô ve lu nan Aôndo icivir sha mimi laa?
16 Aluer ashagbaior a tar ne kanshio u nan Aôndo icivir yô, ka unô ve lu nan un civir sha mimi? Saa se nenge ken Bibilo ve se na ikyar sha mpin ne ye. Ka shami u kaan ér Aôndo ngu a ian i tesen er a na un icivir yô, man á tese gbenda u á na un civir ken Mkaanem nam, Bibilo. (Yesaia 42:8) De se time sha igbenda itiar i se na Aôndo icivir yô, hanma gbenda ôr kwagh u ior mba ve lu nan Aôndo icivir sha mimi nyian la.
17. Yehova iyol na tese wener u civir iti na ka vegher u injaa u kwagh u alu ishima na nena, man ka unô nyian ve lu nan iti la icivir sha tar jimin ciilii?
17 Kwagh u hiihii yô, se na Aôndo icivir sha u wuese iti na. Kwagh u Yehova ôr a Yesu la, ka ikyav i tesen ér u wuese iti na ka vegher u injaa u kwagh u a lu ishima i Aôndo yô. Shighe u Yesu mase shin a ayange kpeghee a una kpe yô, á er msen wener: “Tere, na iti You icivir.” Tsô imo lumun kaa ér: “M vande civir i, Me shi Me civir i kpaa.” (Yohane 12:28) Sha mimi yô, ikyenge ne lu i Yehova iyol na je. Mlumun na la tese ér mcivir u civir iti na ngu un a inja je zua ga. Nahan tsô, ka unô nyian ve lu pasen iti i Yehova shi ve lu nan í icivir sha tar jimin ciilii? Ka Mbashiada mba Yehova, man mba eren kwagh ne ken ityar 235! —Pasalmi 86:11, 12.
18. Se er nan ve se fa ior mba ve lu civir Aôndo sha “mimi,” man ka unô ve ndera tesen mimi u ken Bibilo hegen anyom a hembe deri mômô?
18 Sha uhar yô, se fatyô u nan Aôndo icivir sha u tesen mbagen mimi u kwagh na. Yesu kaa ér mbacivir Aôndo sha mimi vea “civir . . . ken mimi kpaa keng.” (Yohane 4:24) Se er nan ve se fa ior mba ve lu civir Aôndo sha “mimi”? Gba u ve mban ne vea venda atesen a aiegh a á har sha Bibilo ga shi á we Aôndo aiegh iyol shi á nzughul a awashima na kpaa la. Kpa, gba u vea tesen mimi mba ve lu ken Mkaanem ma Aôndo la, kwagh ne kua atesen a a dondo heen ne: Yehova ka Aôndo Uhembansha, man ka un tswen a kom u se na un icivir i Uhembansha la ye (Pasalmi 83:18); Yesu ka Wan u Aôndo man i ver un Tor u Tartor u Mesiya u Aôndo (1 Mbakorinte 15:27, 28); Tartor u Aôndo ua wanger iti i Yehova shi ua kure awashima na sha ci u tar ne man uumace mba ve lu sha ú ne (Mateu 6:9, 10); man gba u a pase loho u dedoo sha kwagh u Tartor ne a tser tar cii. (Mateu 24:14) Mbashiada mba Yehova ndera pasen mimi mban hegen hemba anyom deri môm, dugh ve sha yô ma nongo ugen ú eren imba tom ne ngu ga!
19, 20. (a) Er nan ve ieren i dedoo i Orkristu ia na Aôndo iciviri? (b) Ka mbampin mba nyi vea wase se u fan mba ve lu nan Aôndo icivir nyian sha ieren ve i dedoo?
19 Sha utar yô, se fatyô u nan Aôndo icivir sha u eren sha atindi a na. Apostoli Peteru lu nger wener: “Zende wen u hen atôatyev u̱ lu wanger wanger, sha u aluer mba lamen sha a ven er ka mbaaferev yô, ve̱ nenge aeren a en a dedoo man ve̱ civir Aôndo sha iyange i Una va sôron ne la.” (1 Peteru 2:12) Mba fe jighjigh u nan u Orkristu sha ieren i nan. Shighe u ior ka vea nenge a ieren i dedoo i Orkristu, nahan vea kav er i lu jighjigh u nan u nan la á ne ve nan lu a imba ieren la yô, kwagh ne ngu a na Aôndo icivir.
20 Ka unô ve lu nan Aôndo icivir nyian sha u eren ieren i dedoo? Een, ka hanma nongo u kwaghaôndo jim ugomoti kpishi ve wuese ú sha ci u ngu eren kwagh bem bem, shi ngu a ior mba hen ityô mba dedoo mba ve te kpandegh sha wono? (Mbaromanu 13:1, 3, 6, 7) Ka unô ior ve fe ve sha tar cii ér mba ken mzough vea mbananjighjigh a ve imôngo, mzough u a fe kwavyolough ga shi a fe ikyurior shin ityô i or kpaa ga laa? (Pasalmi 133:1; Aerenakaa 10:34, 35) Ka hanma nongoior i fe ú sha tar cii ér ngu yaren tom a Bibilo sha u tesen ior ér ve kura tindi, shi ve dondo aeren a dedoo hen tsombor, man aeren a dedoo a Bibilo i tese la kpaa? Nongoior ngu môm tseegh u̱ ikyav i tese ér ngu eren nahan yô—ka Mbashiada mba Yehova!
Ú Ngu Nan Aôndo Icivir Kpa?
21. Er nan i doo u se fa aluer se iyol yase se mba nan Yehova iciviri?
21 Hanma wase nana pine iyol i nan ér, ‘Mo iyol yam yô, m ngu nan Yehova icivir kpa?’ Sha kwagh u Pasalmi 148 a er yô, akaa a i gbe a gba á kpishi nga nan Aôndo icivir. Mbatyomov man akaa a i gbe á á lu sha kwavaôndo man shin tar man inyam i shin ú cii, kohol mba wuese Yehova. (Ivur 1–10) Ka kwagh u vihin kpishi er uumace kpishi kpishi ve lu civir un nyian ga nahan! Aluer ú ngu eren kwagh sha gbenda u ua na Aôndo icivir yô, nahan ú lu wuese Yehova vough er akaa a i gbe agen kpa a lu eren nahan. (Ivur 11–13) Gbenda ugen u ú yar tom a uma wou ngu hemba ungun ga.
22. Aluer ú ngu nan Yehova icivir yô, ú zua averen sha nyi igbenda, man kanyi i doo u ú tsua we ú eree?
22 Aluer ú ngu nan Yehova icivir yô, ú zua a averen sha igbenda kpishi. Er ú ne jighjigh ken naagh ku ipaa ku Kristu la je, ú hime iyongo a Aôndo, nahan ú lu ken bem vea Ter ú u sha man mlu wou vea na kpaa una lu ú a iwasen. (Mbaromanu 5:10) Er ú lu keren atôakyaa a nan Aôndo icivir la, ishima ia hemba taver we shi ú hemba lun a iwuese kpaa. (Yeremia 31:12) Tsô, ú fatyô u̱ wasen mbagenev wer ve zua a uma u kuman u sar sar, nahan we kpa a saan we iyol. (Aerenakaa 20:35) We kpa lu ken atô u ior mba ve tsough ayol a ve ér vea na Aôndo icivir hegen man gbem sha won la!
[Footnotes]
^ Wea soo u seer fan er akaa a sha kwavaôndo a lu tesen mfe man tahav mbu Aôndo yô, nenge ken takerada u Draw Close to Jehovah (zwa Buter), ityouv 5 man 17 la. Ka Mbashiada mba Yehova ve gber ú ye.
^ Nenge ken takerada u Insight on the Scriptures, Tihi 1, peeji 853 la, ka Mbashiada mba Yehova ve gber ú ye.
Baver We Kpa?
• Er nan ve se fatyô u kaan ser, mbatôvonkwaghfan u sangen yeke wase ior ér ve na Aôndo icivir ga?
• Ka sha igbenda ihiar i nyi kwaghaôndo a yange ior u nan Aôndo iciviri?
• Ka sha igbenda i nyi se fatyô u nan Aôndo iciviri?
• Er nan ve i doo u ú tôv ú fa aluer we iyol you ú ngu nan Yehova iciviri?
[Study Questions]
[Box on page 24]
“Aôndo yô, Ngu Hanma Vegher?”
Orgen u lu orshoja u sha ahumbe u tar u Jamani shighe u Ityav mbi Tar cii Mbi sha Uhar, kpa hegen a lu Orshiada u Yehova la kaa wener:
“Yange me a nenge mbahemenev mba côôci i Katoliko man i Lutheran man i Episcopal kua ucôôci mbagen vea veren agirgi a uitya man mba nahan á . . . ken anyom a i lu nôngon ityav la nahan i zam iyol je i zua ga. Yange ve ver agirigi ne cii ve á mough ú za tan ubo mba ubom vev mbara ye. Ashighe kpishi yange m hen mer ‘Aôndo yô, Ngu Hanma Vegher?’ ”
“Ushoja mba Jamani yange ve tsule kwange shin iwenge, i nger sha mi ken zwa Jamani ér Gott mit uns (Aôndo Ngu a Vese). Kpa i taver mo yô, m hen mer, ‘A er nan man ushoja mba ken vegher ugen la, mba ve lu ken kwaghaôndo môm a vese, shi ve lu eren msen hen Aôndo u se kpa se lu eren msen hen a na la ve Aôndo una lu a ve ga?’
[Picture on page 22]
Sha tar cii, Mbashiada mba Yehova mba nan Aôndo icivir sha mimi